Kalan Camii - Turkipedia

Kalan Camii
Temel bilgiler
İç avludan eyvana bakış

Konum	Buhara, Özbekistan
Koordinatlar	39°46′33″K 64°24′51″D / 39.77583°K 64.41417°D / 39.77583; 64.41417
İnanç	Müslüman
Açılış	1514
Mimari
Mimar(lar)	Boyozid Puroniy
Mimari tür	Cami
Mimari biçim	İslam mimarisi
İnşaat başlangıcı	16. yy
Tamamlanma	16. yy

"Büyük cami" anlamına gelen Kalon veya Kalan Camii, Özbekistan'daki Buhara'nın eski ana camisidir. 1924 yılında ibadete kapatıldı. UNESCO tarafından Dünya Mirası olarak listelenen şehrin tüm tarihi merkezi gibi, 16. yüzyılın başlarında Şeybanîlerin hükümdarlığı döneminde 12. yüzyıldan kalma eski bir caminin bulunduğu yere inşa edildi.^[1] On iki bin kişi kapasiteliydi. Semerkant'taki Bibi Hanım Camii'nden (1399-1404) sonra en önemli Mâverâünnehir camisidir. Mir-i Arab Medresesi'nin karşısındadır. UNESCO tarafından restore edilmiştir.

Konumu

Cami, Buhara'nın tarihi merkezinde yer almaktadır ve Ark Kalesi'nin güneydoğusunda yer alan bina kompleksi Po-i-Kalan'ın bir parçasıdır. Mir-i Arab Medresesi'nin batısında yer alır. Cami ile medrese arasındaki meydanın güney tarafında, camiye bir bağlantı ile bağlanan Kalan Minaresi ve Emir Alim Han Medresesi bulunmaktadır.

Tarihi

Bugünkü caminin bulunduğu alanda, Kalan Minaresi'ni de inşa ettiren Karahanlı hükümdarı Arslan Han tarafından, 12. yüzyılın başlarında yapılmış olan ancak yüzyıllar içinde yıkılıp yeniden yapılan bir bina temeli üzerine inşa ettirilmiştir. Yeni bina için planlar Timurluların egemenliği altında 15. yüzyılın başlarında yapıldı ancak cami sadece bir kitabede belirtildiği üzere 1514'te Şeybaniler döneminde tamamlandı.^[2]

Sovyet döneminde bina bir mağaza olarak kullanıldı, 1991'den sonra tekrar cami olarak kullanıldı.^[3]

Açıklama

Kalon Camii 127 metre uzunluğunda ve 78 metre genişliğindedir.^[2] Semerkant'taki Bibi Hanım Camii'nden sonra Orta Asya'nın ikinci büyük camisidir.^[4] Cami, dört eyvan planına göre inşa edilmiş yaklaşık 40 × 80 m genişliğinde iç avluya sahip bir sütunlu camidir. Avluyu çevreleyen bina revakları, 208 sütunun 288 düz kubbe taşıdığı avluya açılan galerilerden oluşmaktadır.^[5]

Caminin ana binası, galerilerin batı kanadının ortasındaki Kıble yönündeki girişin karşısındadır. Mihraplı bir eyvan, kare odayı takip eder. Bu kubbenin inşası ve geometrik desenlerde sırlı tuğlalarla eyvanların dekorasyonu Semerkant'taki Bibi Hanım Camii'ne çok benzemektedir, bu da Kalan Camii'nin de Timurlular tarafından tasarlandığını göstermektedir.^[6]

Avluda eyvan girişi ile kubbe arasında bir ağaç bulunur. Kubbenin önünde, 1915 yılında inşa edilmiş ve minber görevi gören sekizgen bir köşk bulunur.

Revak
Kıble-eyvan
Sütunlar
Mihrap
Kubbe

Kaynakça

^ Elle a été terminée en 1514
^ ^a ^b Pander: Zentralasien, 2004, S. 154
^ Mayhew: Central Asia, 2010, S. 261
^ "Kalon Moschee, Buchara". www.advantour.com (Almanca). Erişim tarihi: 2016-11-27. 11 Haziran 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. "Arşivlenmiş kopya". 11 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ekim 2020.
^ Pander: Zentralasien, 2004, S. 155
^ Pander: Zentralasien, 2004, S. 156

Konuyla ilgili yayınlar

Klaus Pander (2004). "Bölüm Buhara, Asil ". Cami Kalan (5. Güncelleme sürümü bas.). Orta Asya: DuMont Sanat Seyahat Rehberi. ss. 154ff. ISBN 3-7701-3680-2.
Bradley Mayhew, Greg Bloom, John Noble, Dean Starnes (2010). "Bölüm Buhara ". Kalon Minarett ve çevresinde (5 bas.). Orta Asya: Lonely Gezegen. s. 261. ISBN 978-1-74179-148-8.

Dış bağlantılar

Wikimedia Commons'ta Kalan Camii ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır.

Die Moschee Kalon in Bukhara, Bernhard Peter 11 Haziran 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
Kalon Moschee, Buchara 11 Haziran 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. bei Advantour
Kalon Mosque bei Lonelyplanet (englisch)

İlgili Araştırma Makaleleri

Fatih Camii ve Külliyesi, İstanbul'un Fatih ilçesinde II. Mehmed tarafından yaptırılmış olan cami ve külliyedir. Külliye içinde 16 adet medrese, darüşşifa (hastane), tabhane (konukevi) imaret (aşevi), kütüphane ve hamam bulunmaktadır. Şehrin yedi tepesinden birinde inşa edilmiştir. Cami 1766 depreminde yıkıldıktan sonra onarılarak 1771'de bugünkü halini almıştır. 1999 Gölcük Depreminde zemininde kaymalar tespit edilen camide 2008 yılında Vakıflar Genel Müdürlüğü tarafından zemin güçlendirme ve restorasyon çalışmalarına başlandı ve 2012 yılında tekrar ibadete açılmıştır.

Cami, İslam dininin ibadet mekanıdır. Genellikle minaresiz küçük camilere veya bazı kurum ve kuruluşlarda ibadet için ayrılmış ufak mekanlara ise mescit denir.

Süleymaniye Camii, Kanuni Sultan Süleyman adına 1551-1557 yılları arasında İstanbul'da Mimar Sinan tarafından inşa edilen camidir.

Atik Ali Paşa Camisi ve Külliyesi, II. Mahmud Türbesi'nden Çarşıkapı'ya uzanan Yeniçeriler Caddesi üzerindedir. Külliyenin inşa edildiği alan, Bizans döneminde I. Konstantin tarafından yaptırılan dikilitaşın bulunduğu Konstantin Forumu’nun sınırları içindedir. Külliyenin banisi aslen Bosnalı olan “Hadım, Tavaşi, Şehit, Eski” lakapları ile de anılan ve iki defa sadrazam olup 1511’de Şah Kulu Vakasında şehit olan Atik Ali Paşa’dır. Külliyenin Vakfiyesi 1509 tarihlidir. Cami, “Sedefçiler”, “Eski Ali Paşa”, “Çemberlitaş”, “Dikilitaş”, “Vezirhanı” ve “Sandıkçılar Camisi” isimleriyle de tanınır. Fetih sonrası İstanbul’un en eski eserlerinden biridir.

Kocamustafapaşa Camii, eskiden Ayios Andreas en te Krisei Manastırı ya da kısaca Aziz Andrea Manastırı, halk arasında Sümbül Efendi Camii ya da Sümbül Efendi Türbesi olarak bilinir. Resmî adı Pîr Yusuf Sümbül Sinan Âsitânesi'dir. İstanbul'un Kocamustafapaşa semtinde Doğu Roma döneminden kalma dinî bir yapıdır. Manastırın ne zaman yapıldığı bilinmemekle birlikte içinde bulunan 6. yüzyıla ait parçalar ve sütun başlıkları burada 6. yüzyılın bir ibadet yerinin olduğunu ispatlamaktadır. Manastır adını Bizans halkına Hristiyanlığı kabul ettirdiğine inanılan Hagios Andreas en te Krisei adındaki havariden almıştır.

Zengîler, 12. ve 13. yüzyıllarda Mezopotamya ve Suriye'de hüküm sürmüş Türk devletidir. İlk hükümdarı İmâdüddin Zengî'dir.

Sinop Alaeddin Camii, Sinop ilinde, şehir merkezinde yer alan Selçuklu devri yapısı.

Yavuz Selim Camii Kanûnî Sultan Süleyman tarafından babası Yavuz Sultan Selim adına yaptırılan cami

Kazasker İvaz Efendi Camii, Eğrikapı, İstanbul'da bir cami. 1585 tarihlidir ve giriş kapısı üzerindeki levhada Mimar Sinan camisi olduğu yazılıdır. Bahçesinde geniş çukur ve tüneller vardır. Anemas zindanları kalıntıları çevresindedir. Caminin klasik ana kapısı yoktur.

Karamanoğlu İbrahim Bey'in emriyle Laal Paşa tarafından yaptırılmıştır. Laal Paşa, asıl adı Musa olan bir köledir. Ve Karamanoğlu Beyliği'nde şehzade eğitmenliği de yapmıştır. Laal Paşa, önceleri Karamanoğlu Alaeddin Bey'in kölesi olarak Beyliğe dahil olmuştur. Devlet işlerinde verilen görevleri başarıyla yaptıktan sonra Alaeddin Bey'in gözüne giren köle Musa; Alaeddin Bey'in emriyle iyi bir eğitim görüp, iyi bir tahsil yapmıştır. Sonraları Laal Ağa'da gördüğü kabiliyeti takdir eden Alaeddin Bey, onu azad edip hür bir adam olmasını sağlamıştır. Hususi ve resmî devlet işlerinde gösterdiği yüksek başarıdan dolayı kendisini Niğde Kalesi dizdarı yapmıştır. Mut'ta bulunduğu sırada kasabanın içine cami, medrese ve hamam yaptırmıştır. Bu yapıların ayakta kalması için vakıf gelirler koymuştur. Laal Paşa'nın her kölede olduğu gibi doğum tarihi ve Karamanoğulları'na nasıl intisap etmiş olduğu belli olmadığı gibi mezarı ve ölüm tarihi de belli değildir.

Fatih Paşa Camii, Türkiye'nin Diyarbakır şehrinde yer alan bir camidir. Şehrin ilk Osmanlı Valisi Bıyıklı Mehmed Paşa tarafından 1516-1520 tarihleri arasında inşa ettirilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Bîbî Hanım Camii</span>

Bibi Hanım Camii, Semerkant'ın en önemli anıtlarından biridir. 15. yüzyılda İslam dünyasındaki en büyük ve görkemli camilerden biriydi. 20. yüzyılın ortalarında sadece görkemli bir harabe ayakta durmaktaydı, ancak caminin büyük bir bölümü Sovyet döneminde restore edildi.

Hüsrev Paşa Camii, Diyarbakır'ın Sur ilçesinde yer alan tarihî bir camidir. Aynı ada sahip mahallede yer almaktadır. Divane Hüsrev Paşa tarafından yaptırılmıştır. Evliya Çelebi, 1655'te geldiği Diyarbakır'ın eserlerini anlatırken Hüsrev Paşa Camii'nin Mardin Kapısı yakınında kalabalık cemaate sahip "şirin" bir ibadet yeri olduğunu belirtmiştir.

Po-i-Kalan veya Poi Kalan, Buhara, Özbekistan'daki Kalan Minaresi çevresinde bulunan bir İslami dini kompleksidir.

Magok-i-Attari Camii, Buhara, Özbekistan'da bulunan tarihi bir camidir. Lyab-i Hauz'un tarihi dini kompleksinin bir parçasını oluşturur. Cami, Buhara'nın tarihi merkezinde, Po-i Kalan'ın yaklaşık 300 metre güneybatısında, Toqi Telpak Furushon ticaret kubbesinin 100 metre güneybatısında ve Lyab-i Hauz'un 100 metre doğusunda yer almaktadır. UNESCO Dünya Mirası Sit Alanı Buhara Tarihi Merkezi'nin bir parçasıdır. Günümüzde cami, halı müzesi olarak kullanılmaktadır.

Kayseri Ulu Camii, Türkiye'nin Kayseri ilinde şehir merkezinde bulunan, 12. yüzyılın ortalarına doğru inşa edilmiş camidir.

Özbekistan mimarisi özgün bir tarza sahiptir. Ülkenin yaşadığı değişken ekonomik koşullara, teknolojik gelişmelere, demografik dalgalanmalara ve kültürel değişimlere rağmen Özbekistan'ın mimarisi dikkate değer yapısını korumaktadır.

Küçük Hasan Paşa Camii ya da bilinen diğer adlarıyla Yalı Camii, İskele Camii, Yeniçeri Camii, Girit'in Hanya şehrinin Venedik limanında bulunan tarihî bir Osmanlı camisi. Ermeni bir mimar tarafından yaptırılan Cami, Girit'te inşa edilen ilk camidir.

Zincirli Camii, Yunanistan'ın Serez kentinde bulunan bir camidir. Cami, 16. yüzyılın sonlarında Osmanlı döneminde inşa edilmiştir.

Herat Ulu Camii veya "Herat Cami Mescidi", Afganistan'ın kuzeybatısındaki Herat ilinin Herat şehrinde bir camidir. 1200 yılında temelini atan Sultan Gıyaseddin Muhammed Guri yönetimindeki Gurlular tarafından yaptırılmıştır. Daha sonra, Herat'ın yüzyıllar boyunca Kartidler, Timurlular, Babürlüler ve ardından da camiyi destekleyen Özbek hükümdarlarını değiştirmesiyle birkaç kez genişletilmiştir. Caminin Gurlu dönemine ait temel yapısı korunmuş, ancak bazı kısımlar eklenmiş ve değiştirilmiştir. Herat'taki Cuma Camisi bugünkü görünümüne 20. yüzyılda kavuşmuştur.

Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.