Kalafat Mehmed Paşa
| Kalafat Mehmed Paşa | |
|---|---|
| Osmanlı Sadrazamı | |
| Görev süresi 1 Eylül 1778 - 21 Ağustos 1779 | |
| Hükümdar | I. Abdülhamid |
| Yerine geldiği | Darendeli Mehmed Paşa |
| Yerine gelen | Silahdar Karavezir Seyyid Mehmed Paşa |
| Kişisel bilgiler | |
| Ölüm | 1792 Gelibolu |
Kalafat Mehmet Paşa (ö. 1792, Gelibolu), I. Abdülhamid saltanatında, 1 Eylül 1778 - 21 Ağustos 1779 tarihleri arasında on bir ay yirmi gün sadrazamlik yapmış Osmanlı devlet adamıdır.
Hayatı
Gençliği ve askerlik kariyeri
Sofya taraflarında doğmuş Bulgar asıllı olduğu belirtilir.[1] Rusçuk ayanından Çelebi Mehmet Ağa'nın çiftlik çorbacısı, yani amele başı, olarak çalışmaya başlamıştır. Bu sırada İslamiyet'i kabul etmiş ve sonra da İstanbul'a gelip yeniçeri ocağına yazılmıştır.
Ocakta önce ocak çorbacılarından Kilerci Mustafa Ağa'ya intisap etmiştir. Şubat 1748'de Kilerci Mustafa Ağa ilk defa yeniçeri ağası olunca Mehmet Ağa'yı silahdarı yapmıştır. Fakat 1749'da, Kilerci Mustafa Ağa bir sene sonra azledilmiş ve yerine kul kethüdası Hasan Ağa yeniçeri ağalığına getirilmiştir. Bunun üzerine Kalafat Mehmet Ağa îdam edileceğinden korkarak firar etmiştir. 1750'de Kilerci Mustafa Ağa'nın ikinci defa yeniçeri ağası tayini üzerine Mehmet Ağa yeniden hizmete girip ocak hiyerarşisi içinde yükselerek, sırasıyla çavuş, başçavuş olmuştur. 1768 Osmanlı-Rus seferinde Edirne ağası olmuş ve sonra İstanbul'a davet edilerek sekban başılığı görevine tayin edilmiş ve daha sonra kul kethüdası olmuştur.[1]
Yeniçeri ağası Kapıkıran Mehmet Ağa ocak erkanının memnun olmamalarından dolayı azledilmiş, 13 Ağustos 1770'te Kalafat Mehmet Ağa yeniçeri ağalığına getirilmiştir. Ama işinde ağır hareketi ve o makama ehil olmadığı söylenerek üç buçuk ay sonra, yani 27 Kasım'da azledilmiş ve Tekfurdağı (Tekirdağı)'nda sürgüne gönderilmiştir. Sonra da hanesinde oturması şartıyla İstanbul'a dönmesine izin verilmiştir.[1]
Yeniçeri ocaklıları İstanbul'a cepheden döndükten sonra Mehmet Ağa, ikinci defa sekbanbaşı ve Şubat 1777 ta da ikinci defa yeniçeri ağalığına tayin edilmiştir.[1]
Sadrazamlığı
Rus Çarlığı'nın Kırım'ı Rusya'ya tamamıyla bağlamak için uyguladığı yaptırım ve baskıların incelemesi için 2 Ocak 1778'de Babıali'de toplanan bir devlet ricali heyeti Osmanlı Devleti'nin bunları önlemek için gerekli yaptırımlar uygulaması kararı almıştı.
Kalafat Mehmet Paşa'ya sekban başılıkta ve ağalıkta hizmeti görüldüğünden dolayı bir iş başarır diye Eylül 1778 de Darendeli Cebecizade Mehmed Paşa'nın yerine sadrazamlık verildi.
Ekim 1778'de yapılan bir Divan toplantısında uygulanan yaptırımların Rusya'nın Kırım'a yaptığı baskıları önleyemediği görülüp Rusya'ya karşı savaş açma kararının alındı.
Bu kararı uygulamak için 9 Ağustos 1778 Cezayirli Gazi Hasan Paşa serdarlığı altında Osmanlı donanması Samsun'dan harekete geçti. Osmanlı Devleti İstanbul'da oturan Selim Giray'ı Kırım Hani olarak tanıması ve Rusların desteği ile fiilen Kırım Hani olan Şahin Giray'a karşı isyanını destekledi. Fakat Kırım'a çıkan Selim Giray, Şahin Giray tarafından yenildi ve İstanbul'a geri dönmek zorunda kaldı.
Bu Osmanlı-Rus gerginliğine karşı Fransa ve İngiltere silahlı ama tarafsız olarak arabuluculuk teklif ettiler. Özellikle Fransız elçisinin arabulucuğu neticesinde 21 Mart 1779'da Aynalıkavak Antlaşması imzalandı. Bu genellikle Küçük Kaynarca Antlaşması'nın yeniden elden geçirilerek bazı maddelerinin Osmanlı Devleti aleyhinde değiştirilmesi şeklindeydi. Osmanlı Sultanı'nın bütün Müslümanların halifesi olduğu burada tekrar kabul edilmekle beraber Rusların Ortodoks Hristiyanların koruyucu niteliği daha da açıklığa çıkarıldı. Bunun bir sonucu Katolik olan Ermenilerin bir Katolik Ermeni İstanbul Patriği seçmeleri yasaklandı.
Diğer taraftan Basra'da isyancı olan Kerim Han Mart 1779'da oldu ve böylece Osmanlıların Basra'daki harekâtına son verilmiş oldu.
Fakat Kalafat Mehmed Paşa da selefleri gibi padişahın baş danışmanı olan Karavezir Seyyid Mehmed Paşa'nın her devlet işine karışması nedeniyle fazla bir iş başarmaya muvaffak olamadı. Kalafat Mehmet Paşa okur yazar olmadığı için devlet sırlarını ihtiva eden evrak ve hatta hatt-ı hümayunlar bile bu sırlara sahip olmaması gerekenlerin ellerinde gezmekte olduğu şikayetleri yayıldı.
Kalafat Mehmet Paşa bir sene bir gün sadrazam kaldıktan sonra 22 Ağustos 1779'da azledilip yerine Silahdar Karavezir Seyyid Mehmed Paşa sadrazam oldu.
Sadrazamlıktan sonraki yaşamı
Azledildikten sonra müddetsiz olarak Bozcaada'ya sürgüne gönderildi. Fakat az sonra affolundu ve Hanya muhafızlığına tayin olundu. Fakat emekliliğini istemesi üzerine Kasım 1779'da emeklilikle Gelibolu'da oturmasına müsaade edildi.
Aralık 1782'de Halil Hamid Paşa'nın sadrâzam olmasından sonra Kalafat Mehmet Paşa'ya vezirlik geri verilerek Belgrad muhafızı tayin edildi. Burada iken gözlerini kaybedip kör olduğu için emekli yapıldı.
Gelibolu'da yaklaşık on sene daha yaşadı ve 1792'de hayatını kaybetti.
Değerlendirme
Sicill-i Osmani onu şöyle değerlendirilmektedir:[1]
Siyasi işlerde acemi, gayretli, sakin ve uysaldı.
Buna karşılık "Hâdikatü'l-Vüzera zeyli"'nde
Müslüman olarak ölmesinden başka bir hayırlı işi olmadığı, sakin, uysal ve insan suretinde bir müsekkel hayvan, sükuti ve postunu doldurmuş nümayişli bir vezir
olarak tavsif edilmektedir.
Kaynakça
- ^ a b c d e Mehmed Süreyya (haz. Nuri Akbayar) (1996), Sicill-i Osmani, İstanbul:Tarih Vakfı Yurt Yayınları ISBN 975-333-0383 C.İV s.268 [1]
Dış bağlantılar
- Mehmed Süreyya (haz. Nuri Akbayar) (1996), Sicill-i Osmani, İstanbul:Tarih Vakfı Yurt Yayınları ISBN 975-333-0383 C.IV s.268 [2]
- Danışmend, İsmail Hâmi, (1961) Osmanlı Devlet Erkâni, İstanbul:Türkiye Yayınevi.
- Buz, Ayhan, (2009) Osmanlı Sadrazamları, İstanbul: Neden Kitap, ISBN 978-975-254-278-5,
- Tektaş, Nazim (2002), Sadrâzamlar Osmanlı'da İkinci Adam Saltanatı, İstanbul:Çatı Yayınevi (Google books: [3]7 Aralık 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
| Siyasi görevi | ||
|---|---|---|
| Önce gelen: Darendeli Mehmed Paşa |  Osmanlı Sadrazamı 1 Eylül 1778 - 21 Ağustos 1779 | Sonra gelen: Silahdar Karavezir Seyyid Mehmed Paşa |
