Kalabalıkların Adamı
| "Kalabalıkların Adamı" | |
|---|---|
 Harry Clarke tarafından 1923 tarihli Londra baskısı için çizilen illüstrasyon | |
| Yazar | Edgar Allan Poe |
| Özgün adı | "The Man of the Crowd" |
| Ülke | ABD |
| Dil | İngilizce |
| Tür | Kısa öykü |
| Yayımlanma | Eş zamanlı olarak: Burton's Gentleman's Magazine Atkinson's Casket' |
Kalabalıkların Adamı[1] (İng. The Man of the Crowd), Edgar Allan Poe tarafından yazılmış kısa öykü. İsimsiz bir anlatıcının kalabalık Londra sokaklarında bir adamı takip etmesini anlatan öykü ilk defa 1840'ta yayımlandı.
Özet
Öykü, Jean de La Bruyère'nin Karakterler isimli kitabından yapılan bir alıntıdan oluşan epigraf ile başlar: "Ce grand malheur, de ne pouvoir être seul". "Tek başına olamamak gibi büyük bir talihsizlik"[2] anlamına gelen bu alıntı, yazarın daha önceki öykülerinden olan Metzengerstein'da da kullanılmıştır.[3]
Ne olduğu belirtilmeyen bir hastalığı yeni atlatmış olan isimsiz bir anlatıcı, Londra'da isimsiz bir kafede oturmaktadır. Dışarıdaki kalabalığı hayranlıkla seyrederken, insanların etraflarını saran yoğun insan topluluğuna rağmen kendilerini yalnız hissettiklerini düşünmektedir. Anlatıcı, yoldan geçenleri sınıflandırarak farklı özelliklerini düşünür. Gece çökerken, kalabalığın arasında altmış beş yetmiş yaşlarında bir adamın çehresi dikkatini çeker, çünkü bu yüzde "mutlak bir özgünlük"[1] vardır. Adam, zayıf, kısa boylu, dermansız görünümlüdür; güzel kumaşlardan yapılmış kirli ve eski elbiseler giymektedir. Anlatıcı kafeyi terk edip adamı izlemeye başlar.
Yaşlı adam pazar yerlerinden ve dükkânlardan geçer ancak hiçbir şey almaz. Şehrin fakir mahalleleri boyunca yürüdükten sonra, Londra'nın gösterişli merkezine geri döner. Gecenin kalanında ve ertesi gün boyunca yaşlı adam bu yolu yürümeye devam ederken anlatıcı da onu sürekli takip eder. Bitkin düşen anlatıcı sonunda yaşlı adamın önünü keser, ancak adam onu fark etmeden yürümeye devam eder. Sonunda anlatıcı, adamın "büyük suçları dâhice işleyecek bir tip"[1] olduğuna hükmeder çünkü esrarengiz biçimde kalabalıklardan uzak kalmayı başaramamaktadır.[4]
Analiz
Öyküde anlatıcının yaşlı adama karşı hissettiği monomanik saplantının sebebi, adamın yüz ifadesindeki mutlak bir özgünlük'tür.[1][5] Anlatıcı yoldan geçen herkesi belirli bir kategoriye dahil eder, ancak sadece bu adamı kategorize edemez.[4] Anlatıcının adamın neden bu kadar etkisinde kaldığı öyküde açıkça belirtilmez, ancak iki adamın aynı kişinin iki farklı karakterini temsil ettiği ima edilir. Buna göre, yaşlı adam anlatıcının gizli kalmış bir yönünü temsil eder;[6] ancak anlatıcı bunu farkına varamaz.[7]
Yaşlı adam kalabalığın arasında kaybettiği bir dostunu aramak ya da işlediği bir suçun hatıralarından kurtulmak amacıyla dolaşıyor olabilir.[8] Öyküde adamın bir suçlu olduğu iması, pelerininin altında gözüken hançer ile verilir[7] ve her ne suç işlediyse, bu yüzden kalabaklılar arasında sürekli yürümeye mahkûm olduğu öne sürülür.[3] Adamın sürekli sokaklarda dolaşmasının sebebinin belirsiz oluşu, Amontillado Fıçısı'ndaki cinayet sebebinin belirsizliğine benzer.[9] Poe öyküye özellikle mistik bir hava katmış ve okuyucunun yaşlı adamın sırrını kendince tahmin etmesini sağlamak istemiştir.[7]
Öykünün başında anlatıcı, tıpkı Walt Whitman'ın Song of Myself isimli şiirinde yaptığı gibi, yoldan geçen insanları inceleyip kategorize eder. Ancak Poe'nun anlatıcısında Whitman'ın coşkulu tavrı görülmez.[10] Anlatıcı gördüğü insanların dış görünüşleri inceleyerek ve ufak bazı ayrıntılara dikkat ederek, onlar hakkında birçok bilgi elde eder. Örneğin bir adamın kulağının üst tarafı sarkmıştır; demek ki adam kulağının üzerinde kalem taşımayı huy edinmiş bir memurdur. Ufak detaylardan yola çıkarak bir sonuca varma yeteneği, Poe'nun daha sonra yaratacağı dedektif karakteri olan C. Auguste Dupin'de de kullanılacaktır.[11]
Şehir hakkında çok az belirleyici bilgi verilmesine rağmen, öykünün Londra'da geçmesi önemlidir. 1840'ta Londra, 750.000 nüfusla dünyanın en büyük şehriydi.[12] Poe koruyucu ailesi olan Allan'ların yanında kaldığı dönemden dolayı Londra'ya ilişkin hatıralara sahipti;[3] ancak öyküde muhtemelen Charles Dickens'ın Londra caddeleri hakkında yaptığı ayrıntılı tasvirlerden de yararlanmıştı.[4] Bu öykü de dahil olmak üzere birkaç hikâyesinde Poe, modern şehirleri, yükselen suç oranlarıyla bağdaştırmıştır.[13]
Yayımlanma geçmişi
Öykü ilk defa, Atkinson's Casket ve Burton's Gentleman's Magazine dergilerinin Aralık 1840 sayılarında eş zamanlı yayımlandı. Bu aynı zamanda, ikinci derginin son sayısıydı.[3] Öykü daha sonra Wiley & Putnam yayınevinden çıkan Tales by Edgar A. Poe başlıklı öykü derlemesine alındı.[14]
Kaynakça
- ^ a b c d Öykünün Türkçe isminin ve alıntıların alındığı çeviri: Poe, Edgar Allan. Bütün Hikâyeleri, çeviren: Dost Körpe, İthaki Yayınları, 2002. s. 299 - 306
- ^ Poe, Edgar Allan. Bütün Hikâyeleri, çeviren: Dost Körpe, İthaki Yayınları, 2002. 161 numaralı not, s. 953
- ^ a b c d Sova, Dawn B. Edgar Allan Poe: A to Z. New York City: Checkmark Books, 2001: 147. ISBN 0-8160-4161-X
- ^ a b c Sweeney, Susan Elizabeth (2003). "The Magnifying Glass: Spectacular Distance in Poe's "Man of the Crowd" and Beyond". Poe Studies/Dark Romanticism. 36 (1-2). s. 3.
- ^ Özgün metinde "the absolute idiosyncrasy of expression" olarak geçer.
- ^ Sova, Dawn B. Edgar Allan Poe: A to Z. New York City: Checkmark Books, 2001: 148. ISBN 0-8160-4161-X
- ^ a b c Kennedy, J. Gerald. Poe, Death, and the Life of Writing. Yale University Press, 1987: 118. ISBN 0-300-03773-2
- ^ Quinn, Arthur Hobson. Edgar Allan Poe: A Critical Biography. Baltimore: The Johns Hopkins University Press, 1998: 310. ISBN 0-8018-5730-9
- ^ Hoffman, Daniel. Poe Poe Poe Poe Poe Poe Poe. Louisiana State University Press, 1972: 245. ISBN 0-8071-2321-8
- ^ Person, Leland S. "Poe and Nineteenth-Century Gender Constructions". A Historical Guide to Edgar Allan Poe içinde, editör: J. Gerald Kennedy. Oxford University Press, 2001: 158. ISBN 0-19-512150-3
- ^ Stashower, Daniel. The Beautiful Cigar Girl: Mary Rogers, Edgar Allan Poe, and the Invention of Murder. New York: Dutton, 2006: 113. ISBN 0-525-94981-X
- ^ Meyers, Jeffrey: Edgar Allan Poe: His Life and Legacy. New York: Cooper Square Press, 2000: 115. ISBN 0-8154-1038-7
- ^ Kennedy, J. Gerald. "Introduction: Poe in Our Time". A Historical Guide to Edgar Allan Poe içinde. Oxford University Press, 2001: 9. ISBN 0-19-512150-3
- ^ Quinn, Arthur Hobson. Edgar Allan Poe: A Critical Biography. Baltimore: The Johns Hopkins University Press, 1998: 464–466. ISBN 0-8018-5730-9
Dış bağlantılar
- Edgar Allan Poe Society6 Mart 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.'de öykünün yayımlanma geçmişi 13 Haziran 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İngilizce)
