İçeriğe atla

Kahverengi cüceler listesi

Kahverengi cüceler, ilk kez 1995 yılında keşfedilen, ne yıldız ne de gezegen kategorisine konabilen gök cisimleri. Ancak son yıllarda bazı gök bilimciler kütlelerinin büyüklüğüne ve buna bağlı olarak sıcaklıklarına ve buna da bağlı olarak renklerine göre O, B, A, F, G, K ve M olarak sıralanan geleneksel yıldız kategorilerine kahverengi cüceleri de T ve Y sınıfları olarak eklemektedir.[1]

Kahverengi cüceler yıldızlararası gaz bulutlarının çökmesiyle oluşurlar, fakat gökcismini yıldız yapacak nükleer tepkimelerin başlayamayacağı kadar hafiftirler. 80 Jüpiter kütlelik sınıra ulaşamadıkları için yeteri kadar ısınamayıp sönerler.

İlk keşfedilen kahverengi cüceler Gliese 229 A ve Gliese 229 B. Gliese B diğerine göre daha solgundur. Bu iki sönmüş yıldızın yaşları yaklaşık 10 milyon olarak tahmin ediliyor. Dünyamızdan yaklaşık olarak 1400 ışık yılı uzaklıkta, Büyük Orion Bulutsusunda yer alıyor ve birbirlerinin çevresinde dönüyorlar. Bunların dışında Ülker Takımyıldızındaki çiftlerden biri de Kahverengi Cücedir ve adı Teide 1'dir. Yüksek miktarda Lityum içerir.

Doğrulanmış kahverengi cüceler

Aşağıdaki listede doğrulanmış 36 kahverengi cüce bulunmaktadır. Liste tamamlanmamıştır.

Ana yıldızın Sağ açıklıkna göre sıralanmıştır.

YıldızTakımyıldızSağ
açıklık
Dik açıklıkGör.
par.
Uzaklık (Iy)Tayf
türü
Kahverengi cüceKütle
(MJ)
Yarıçap
(RJ)
Yörünge
süresi
(g)
Yarı-büyük
eksen
(AU)
Yörünge
dış merkezi
Eğiklik
(°)
Keşif yılı
HD 8673Andromeda01sa 26d 09s+34° 34′ 47″6.31124.75F7V b146391.582005
HD 13189Üçgen02sa 09d 40s+32° 18′ 59″7.57603.4K2II b14471.61.850.282005
HD 18445Ocak02sa 57d 13s–24° 58′ 30″7.7883.92K2V b39554.670.90.541991
BD-04°782Irmak04sa 15d 10s–04° 25′ 06″9.3966.6K5V b21240.920.70.281996
HD 283750Boğa04sa 36d 48s+27° 08′ 00″8.4253.81K2V b501.790.0250.021996
HD 29587Kahraman04sa 41d 34s+42° 07′ 25″7.29146.77G2V b401471.72.50.371996
HD 38529 AAvcı05sa 46d 34s+01° 10′ 05″5.94138G4IV c372174.33.680.361602002
HD 41004 BRessam05sa 59d 50s–48° 14′ 23″12.33139M2 b18.41.32830.01770.0812004
Gliese 229Tavşan06sa 10d 35s–21° 51′ 42″8.1419M1V B40200 y401995
HD 43848Güvercin06sa 16d 31s−40° 31′ 55″8.65120.84G0V b>2523713.40.692008
AB PictorisRessam06sa 19d 12s–58° 03′ 15″9.16149K2V b13.52752005
Tau Geminorumİkizler07sa 11d 08s+30° 14′ 43″4.40302K2III b18.13052004
G 196-3Büyük Ayı10sa 04d 22s+50° 23′ 23″11.7750.2M2.5 b253001998
HD 89707Suyılanı10sa 20d 50s–15° 28′ 48″7.1981.54G1V b54298.250.951991
CT ChamaeleontisBukalemun11sa 04d 09s–76° 27′ 19″12.36538K7 b172.24402008
ChaHα8Bukalemun11sa 07d 48s−77° 40′ 08″20.1522M6.5 b181590.910.492007
HD 98230Büyük Ayı11sa 18d 12s+31° 32′ 15″4.7325.11F8.5V b373.980.0601931
CD-33°7795Suyılanı11sa 31d 55s–34° 36′ 17″11.37163.08M1 b201001998
NGC 4349-127Güneyhaçı12sa 24d 08s−61° 52′ 18″7.47097MIII? b19.8677.82.380.192007
HD 110833Av Köpekleri12sa 44d 16s+51° 45′ 40″7.0455.44K3V b17270.040.80.691996
HW VirginisBaşak12sa 44d 20s−08° 40′ 17″10.9590sdB+M b19.2357865.300.462008
HD 112758Başak12sa 59d 03s–09° 50′ 03″7.5653.81K0V b35103.220.350.161996
HD 131664Cennetkuşu15sa 00d 06s−73° 32′ 07″8.13180.8G3V b18.1519513.170.6382008
HD 140913Kuzeytacı15sa 45d 07s+28° 28′ 12″8.07156.42G0V b46147.940.540.611996
GQ LupiKurt15sa 49d 12s–35° 39′ 03″11.4400K7eV b1-421.81032005
UScoCTIO 108Akrep16sa 05d 54s–18° 18′ 43″473M7 b146702007
HD 162020Akrep17sa 50d 38s–40° 19′ 06″9.18101.95K2V b13.738.4281980.0720.2772000
Nu OphiuchiYılancı17sa 59d 01s−09° 46′ 25″3.33152.8K0III b21.95362004
HD 164427Dürbün18sa 04d 43s−59° 12′ 35″6.89127.52G4IV b46108.550.460.552000
HD 168443Yılan18sa 20d 04s–09° 35′ 34″6.92123.5G5 c341739.52.870.2281502001
SCR 1845-6357Tavus18sa 45d 07s−63° 57′ 43″17.412.57M8.5V B9-654.52006
COROT-Exo-3Kartal19sa 28d 13s+00° 07′ 19″13.32220G0V b21.661.014.25680.057085.92008
15 SagittaeOkçuk20sa 04d 06s+17° 04′ 13″5.8057.7G1V B65142002
HD 202206Oğlak21sa 14d 58s–20° 47′ 20″8.08151.14G6V b17.4255.870.830.4352000
Epsilon IndiIndus22sa 03d 22s–56° 47′ 09″4.6911.8K5V Bb2815 y2.652003
Epsilon IndiIndus22sa 03d 22s–56° 47′ 09″4.6911.8K5V Ba471459 y2003
HD 217580Kova23sa 01d 52s–03° 50′ 55″7.4658.7K4V b60454.6610.521994

Doğrulanmamış kahverengi cüceler

Burada 6 doğrulanmamış kahverengi cüce listelenmeiştir. Liste henüz tamamlanmamıştır.

Ana yıldızın Sağ açıklıkna göre sıralanmıştır.

YıldızTakımyıldızSağ
açıklık
Dik açıklıkGör.
par.
Uzaklık (Iy)Tayf
türü
Kahverengi cüceKütle
(MJ)
Yarıçap
(RJ)
Yörünge
süresi
(g)
Yarı-büyük
eksen
(AU)
Yörünge
dış merkezi
Eğiklik
(°)
Keşif yılı
Gliese 22 BKraliçe00sa 32d 27s+67° 14′ 09″10.38326M2.5V b16~550002008
HD 3346Andromeda00sa 36d 46s+44° 29′ 19″5.16655.58K5III c606502.51996
OGLE-TR-109Karina10sa 53d 41s–61° 25′ 15″15.88450b<140.90.5891280.016772002
HD 100546Sinek11sa 33d 25s–70° 11′ 41″6.70337.25B9Vne b206.5?2005
HD 104304Başak12sa 00d 44s−10° 26′ 46″5.5442.1G9 b17.227520.382007
CM DraconisEjderha16sa 34d 27s+57° 09′ 00″12.9048M4 b64730.271998

Kahverengi cüce alanları

3 kahverengi cüce alanı listelenmiştir. Liste tamamlanmamıştır.

Ana yıldızın Sağ açıklıkna göre sıralanmıştır.

Kahverengi cüceTakımyıldızSağ
açıklık
Dik açıklıkGör.
par.
Uzaklık (Iy)Tayf
türü
Kütle
(MJ)
Yarıçap
(RJ)
Discovery
year
Teide 1Boğa03sa 47d 18s+24° 22′ 31″380M8551995
Cha 110913-773444Bukalemun11sa 09d 14s–77° 34′ 45″21.59163L81.82005
OTS 44Bukalemun11sa 10d 12s–76° 32′ 13″554M9.5V15

Ayrıca bakınız

  • Güneş dışı gezegenler dizini
  • Doğrulanmamış Güneş dışı gezegenler dizini

Kaynakça

  1. ^ "Bilim ve Teknik, Ekim 2007, s. 19" (PDF). 23 Haziran 2012 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Nisan 2009. 

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Gezegen</span> bir yıldız veya yıldız kalıntısının yörüngesinde dolanan gök cismi

Gezegen; genellikle bir yıldız, yıldız kalıntısı ya da kahverengi cücenin yörüngesinde bulunan, yuvarlak hâle gelmiş bir astronomik cisimdir. Uluslararası Astronomi Birliğinin (IAU) tanımına göre Güneş Sistemi'nde sekiz gezegen bulunur. Bunlar, karasal gezegenler Merkür, Venüs, Dünya ve Mars; dev gezegenler Jüpiter, Satürn, Uranüs ve Neptün'dür. Gezegen oluşumu için bilimsel açıdan mevcut en iyi teori, bir bulutsunun kendi içine çökmesi sonucu bir yıldızlararası bulut meydana getirdiğini ve yıldızlararası bulutun da bir önyıldız ve bunun yörüngesinde dönen bir öngezegen diski oluşturduğunu öne süren bulutsu hipotezidir. Gezegenler bu disk içinde, kütleçekiminin etkisiyle maddelerin kademeli olarak birikmesi sonucu, yığılma (akresyon) olarak adlandırılan süreçte büyürler.

<span class="mw-page-title-main">Kahverengi cüce</span>

Kahverengi cüceler, ilk kez 1995 yılında keşfedilen, ne yıldız ne de gezegen kategorisine konabilen gök cisimleri. Ancak son yıllarda bazı gök bilimciler kütlelerinin büyüklüğüne ve buna bağlı olarak sıcaklıklarına ve buna da bağlı olarak renklerine göre O, B, A, F, G, K ve M olarak sıralanan geleneksel yıldız kategorilerine kahverengi cüceleri de T ve Y sınıfları olarak eklemektedir.

<span class="mw-page-title-main">Beyaz cüce</span> bir yıldızın yaşam döngüsünde ışık saçtığı son halinden bir önceki hali

Beyaz cüce, termonükleer reaksiyonların meydana geldiği aşamadan sonra orta kütleli bir yıldızın evriminden kaynaklanan küçük ama yüksek yoğunluğa sahip yaşlı bir yıldızdır. Yüksek yüzey sıcaklığına rağmen çok düşük bir parlaklığa sahiptir ve bu nedenle Hertzsprung-Russell diyagramında ana kolun çok aşağısında yer alır. Kütlesi 8 kata kadar azaldığı halde yüksek yüzey sıcaklığını uzun süre koruduğundan "beyaz cüce" olarak adlandırılır.

<span class="mw-page-title-main">Kırmızı dev</span> yıldız evriminin geç aşamalarında ve düşük ya da orta kütlede olan bir dev yıldız

Kırmızı dev, yıldız evriminin geç aşamalarında ve düşük ya da orta kütlede olan bir dev yıldız. 4.700 °C ya da daha düşük sıcaklıkta olabilir. Dış atmosferi şişkin ve seyrektir. Kırmızı devin dış görünümü sarı-turuncudan kırmızıya uzanabilmektedir ve K ve M tayfsal tipini içerir ayrıca S sınıfı yıldız ve karbon yıldızı.

<span class="mw-page-title-main">Kırmızı cüce</span>

Hertzsprung-Russell diyagramına göre kırmızı veya kızıl cüce, küçük ve nispeten soğuk, ya geç K ya da M spektral tipi bir yıldıza verilen isimdir. Yıldızların büyük çoğunluğunu oluşturan kırmızı cüceler yaklaşık olarak Güneş'in yarısından daha az kütleye sahiptirler ve yüzey sıcaklıkları 3.500 K'den düşüktür.

<span class="mw-page-title-main">Gliese 581</span>

Gliese 581, Terazi takımyıldızında bulunan kırmızı cüce bir yıldızdır. Bilinen 6 gezegeni vardır. Bu gezegenlerden Gliese 581 b'nin kütlesi Dünya'dan 17 kat fazladır ve yıldızını 5,366 günde ortalama 6 milyon km uzaktan dolaşır. Yıldızına olan az uzaklıktan dolayı yüzey sıcaklığı yaklaşık 150 derecedir. Cüce yıldızı, 8 Dünya kütlesi olan ikinci bir gezegen, 84 günde bir dolaşmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Gliese 436 b</span>

Gliese 436 b, Gliese 436 adlı kırmızı cüce etrafında dönen, Neptün boyutlarında güneşdışı bir gezegendir. 2004 yılında keşfedilmiştir. Güneş sistemi dışında bu boyutlarda keşfedilen ilk gezegenlerden birisidir. 2007 yılının Mayıs ayında kendi yıldızının önünden geçerken, yıldızın ışığını perdeleyerek optik olarak gözlemlenmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Ötegezegen</span> Güneş Sistemi dışındaki gezegenler.

Ötegezegen veya Güneş dışı gezegen, Güneş'in baskın kütleçekim etkisinin dışında başka bir yıldızın veya kahverengi cücenin kütleçekim etkisi içinde olan gezegensel bir gök cismidir. Bir ötegezegenin ilk muhtemel kanıtı 1917 yılında kaydedilmiş, fakat o zamanlar bu şekilde kabul edilmemişti. Tespitin ilk teyidi 1992 yılında gerçekleşmiştir. 1988'de tespit edilen farklı bir gezegen ise 2003 yılında doğrulandı. 20 Ağustos 2024 itibarıyla, 4.963 gezegen sisteminde varlığı doğrulanmış 7.255 ötegezegen bulunmaktadır ve bu gezegen sistemlerinden 1.015 kadarı birden fazla gezegene sahiptir. James Webb Uzay Teleskobu'nun (JWST) daha fazla ötegezegen keşfetmesi ve bunların bileşimleri, çevresel koşulları ve yaşam potansiyelleri gibi özellikleri hakkında daha fazla fikir vermesi beklenmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Ötegezegenler listesi</span>

Bu bir ötegezegenler listesidir. 20 Ağustos 2024 itibarıyla, 4.963 gezegen sisteminde varlığı doğrulanmış 7.255 ötegezegen bulunmaktadır ve bu gezegen sistemlerinden 1.015 kadarı birden fazla gezegene sahiptir. İlk kez 1984 yılında görece genç ve sıcak bir yıldız olan Vega çevresinde gözlenen Toz diski daha sonra yakınlardaki 100 kadar yıldızın çevresinde de gözlendi. Ancak gezegenlerin bu disk içinde oluşmak için fazlaca bir zamanları yoktur. Uluslararası bir gökbilim ekibince 84 yıldız üzerinde yapılan bir araştırma, 400 milyon yıldan daha genç yıldızların %60'ının toz diskine sahip olduğunu, yaşları 1 milyar yılı aşan yıldızlardaysa bu oranın %10'a düştüğünü ortaya koymuştur. Sonuç: Bir gaz ve toz diskinin ömrü, yalnızca 300 - 400 milyon yıl. Daha sonra toz diski çeşitli öğelerin etkileşimiyle dağılıyor. Disk içindeki toz zerrecikleri, başka zerreciklerle çarpışarak iyice ufalıyor. En küçükleri yıldızdan gelen ışınım basıncıyla uzaya atılıyor. Daha büyükleriyse yıldız ışığıyla etkileşim sonucu sarmal hareketlerle yavaş yavaş yıldızın içine düşüyorlar.

HD 41004 Ressam takımyıldızında yaklaşık olarak 139 ışık yılı uzaklıkta bulunan bir yıldız sistemidir.

<span class="mw-page-title-main">OGLE-2005-BLG-390L</span>

OGLE-2005-BLG-390L, Akrep takımyıldızı yönünde yaklaşık olarak 21.500 ışık yılı uzaklıkta bulunan M-tipi kırmızı cüce yıldızdır.

<span class="mw-page-title-main">PSR B1620-26 b</span> Bilinen En Yaşlı Yıldız

PSR B1620-26 b gezegeni Dünya'dan yaklaşık 12400 ışıkyılı uzaklıkta Akrep takımyıldızında bulunur. Resmi olmayan rumuzuyla "Methuselah" ya da "Genesis planet" olarak da bilinir. Buna sebep ölçüsüz yaşıdır. Gezegenin iki yıldız PSR B1620-26 çevresinde ikili çevresi yörüngesi vardır. Gezegenin yaşının 12,7 milyar yıl olduğu sanıldığından bilinen en eski güneşdışı gezegendir.

<span class="mw-page-title-main">Gliese 876 b</span>

Gliese 876 b, kırmızı cüce yıldız Gliese 876 çevresinde yörüngede dönen bir güneşdışı gezegendir ve bir turunu 61 günde tamamlar. Haziran 1998 de keşfedildiğinde, Gliese 876 b kırmızı bir cüce yıldızın çevresinde keşfedilen ilk gezegendi.

<span class="mw-page-title-main">Dev Dünya</span>

Dev Dünya veya süper Dünya, astronomide Dünya'dan daha fazla kütleye sahip, fakat Güneş Sistemi'nin buz devleri olan Uranüs ve Neptün'den çok daha az kütleye sahip olan bir tür ötegezegendir. Bu terim yalnızca gezegenin kütlesine işaret eder ve yüzey koşulları ya da yaşanabilirlik konusunda bir şey ima etmez. Kütle ölçeğinin üst ucundaki gezegenler için alternatif olarak "gaz cüceleri" terimi daha doğru olsa da, yaygın olarak "mini-Neptün" terimi kullanılır.

<span class="mw-page-title-main">K-tipi ana kol yıldızı</span>

K-tipi ana kol yıldızı, , tayf tipi K ve aydınlatma sınıfı V olan ana kol (hidrojen-yakan) yıldızıdır. Bu tip yıldızlar, boyut olarak kırmızı M-tipi ana kol yıldızları ile sarı G-tipi ana kol yıldızları arasında yer alırlar. Kütleleri Güneş'ten 0,6 ile 0,9 kat daha fazladır ve yüzey sıcaklıkları 3.900 ile 5.200 K arasındadır. En iyi bilinen örnekler Alfa Centauri B ve Epsilon Indi'dir. Çok uzun süredir ana kol üzerinde kararlı olduklarından dünya dışı yaşam arayışlarında özel bir öneme sahiptirler. Bu yıldızların yörüngesindeki karasal gezegenlerde, yaşam için uygun ortamlar oluşmuş olabileceği düşünülmektedir.

Bu, bilinen en az kütleye sahip yıldızlar/kahverengi cüceler dizinidir. Liste, Güneş kütlesi (M) ve Jüpiter kütlesi (MJ) sırasıyla verilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Yaşanabilir bölge</span> bir gezegenin, yıldızına olan uzaklığının, gezegenin yüzeyinde sıvı su bulundurabilmesine olanak tanıdığı alan

Yaşanabilir bölge, astronomi ve astrobiyolojide, bir gezegenin, yıldızına olan uzaklığının, gezegenin yüzeyinde sıvı su bulundurabilmesine olanak tanıdığı alandır. Yaşanabilir bölgenin sınırları, Dünya'nın biyosferi, Güneş Sistemi'ndeki yeri ve Güneş'ten aldığı ışınımsal enerjin gibi miktarını bildiğimiz nicelikler kullanılarak bulunur. Gezegenin yüzeyinde sıvı su bulunması hayat için çok büyük bir önem teşkil eder. Bu nedenle yaşamsal bölgede bulunan doğal özelliklerin ve objelerin Dünya benzeri akıllı yaşam formlarının yerlerinin belirlenmesinde çok önemli bir yol oynadığına inanılır.

<span class="mw-page-title-main">Gliese 876 d</span>

Gliese 876 d, yaklaşık 15 ışık yılı uzaklıktaki Kova takımyıldızında bulunan bir güneşdışı gezegendir. Gezegen kırmızı cüce Gliese 876'nın yörüngesinde keşfedilen üçüncü gezegendir. Gliese 876 d keşfedildiğinde PSR B1257 + 12'nin yörüngesindeki pulsar gezegenler dışında bilinen tüm güneşdışı gezegenler arasında en düşük kütleye sahip gezegendi. Gezegen, düşük kütlesi nedeniyle Dev Dünya olarak kategorize edilebilir.

<span class="mw-page-title-main">Sarı cüce</span>

Sarı cüce yıldız veya G-tipi anakol yıldızı, yıldız sınıfı G ve aydınlatma gücü V olan anakol yıldızlarıdır. Bu tür yıldızlar 0,8 Güneş kütlesi ile 1,2 Güneş kütlesi arasında kalan yıldızlar olarak tanımlanır ve ortalama sıcaklıkları 5.300-6.000 °K arasındadır. Ömürlerinin sonuna doğru kırmızı dev halini alırlar, ardından ise beyaz cüce olarak ölürler. Güneş, G-tipi anakol yıldızları arasında en çok bilinenidir. Güneş her saniyede bir yaklaşık 600 milyon ton hidrojeni helyuma dönüştürerek füzyon nükleer enerjisi üretmektedir. Bilinen diğer G-tipi yıldızlar Alpha Centauri A, Tau Ceti ve 51 Pegasi'dir.

<span class="mw-page-title-main">Kahverengi altcüce</span>

Kahverengi altcüce veya gezegen kütleli kahverengi cüce, yıldızlar ve kahverengi cücelerle aynı şekilde oluşan, ancak döteryumun termonükleer füzyonu için sınırlayıcı kütlenin altında bir kütleye sahip olan astronomik bir cisimdir.. Bazı araştırmacılar Kahverengi altcücelere serbest yüzen gezegenler de demektedir. Ancak çoğunlukla kabul edilen ismi gezegen kütleli kahverengi cücedir.