İçeriğe atla

Kafkasya Türkmenleri

Kafkasya Türkmenleri
(Türkmen, Түркмен)
Stavropol Krayında Kafkasya Türkmenlerince meskun olunan Türkmen rayonu (üstteki) ile Neftekum rayonu (alttaki)
Önemli nüfusa sahip bölgeler
Diller
Kafkasya Türkmencesi, Rusça
Din
Sünni İslam

Kafkasya Türkmenleri ya da Kafkas Türkmenleri, Kafkasya Oğuzları, Hazar Ötesi Türkmenleri, Stavropol Türkmenleri (kendilerince Türkmen, Түркмен, Türkpen[1]; Rusça трухмены truhmenı, cтавропольские туркмены stavropol'skiye turkmenı, северокавказсккие туркмены severokavkazskiye turkmenı), Rusya'da Stavropol Krayının Turkmenskiy ile Neftekumskiy rayonlarında yaşayan Türkmenlerin bir kolu olan Türk halkı. Sünni Müslümandırlar.[2]

Tarih

Asılları Mangışlak Yarımadasından göç eden Çovdur, İğdir ve Söyüncacı boylarından Türkmenistan Türkmenlerine dayanır.[3] 17-18. yüzyılda Kalmuk Moğolları Aşağı Volga bölgesine gelerek hem buradaki Nogayların Kuzey Dağıstan'a doğru inmelerine sebep olmuşlar hem de beraberinde bugünkü Kafkasya Türkmenlerinin atalarını oluşturan bir Türkmen kabilesi getirmişlerdir.[4]

Nüfus

2002 nüfus sayımına göre Kafkasya Türkmenleri ile Astrahan Oblastı'na bağlı Atal (Атал) köyündeki İğdir boyundan Atal Türkmenleri (Аталың түркменлери) dahil Rusya'daki Türkmenlerin [Туркмены (трухмены, тюрк с языком туркменским)] toplam sayısı 33.053 kişidir.[5]

Rusya'da 1897 yılında yapılan ilk genel nüfus sayımından iki yıl önce "Rus İmparatorluğu’nda Yaşayan Halkların Alfabetik Listesi" başlığıyla bir ön çalışma yapılmış. 1895 yılında Petersburg’ta yayınlanan bu listede Rusya halklarının değişik yayınlarda yer alan ve farklı yıllara ait nüfus bilgileri derlenerek dilleri, dini inançları ve yaşadıkları bölgeyle ilgili kısa bilgiler verilmiştir. Buna göre Kafkasya Türkmenlerinin (Трухмяне) 1892 yılındaki nüfusu 19.000 kişidir.[6]

Rus İmparatorluğunun 1897 yılındaki Stavropol Vilayeti (kabaca günümüzdeki Stavropol Krayı) etnik nüfusu dağılımı:[7]

1897 yılındaki Stavropol Vilayeti etnik nüfus dağılımı
Toplam 873,301 100%
Ruslar482,495 55,2%
Ukraynalılar319,817 36,6%
Nogaylar19,651 2,3%
Kafkasya Türkmenleri14,896 1,7%
Kalmuklar10,814 1,2%
Almanlar8,601 1%
Ermeniler5,385 0,6%

Ayrıca bakınız

Kaynakça

  1. ^ "Arşivlenmiş kopya". 16 Nisan 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Mart 2013. 
  2. ^ "Stavropol Türkmen Türkleri". 25 Eylül 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Mart 2013. 
  3. ^ Курбанов А. В. «Ставропольские туркмены. Историко-этнографические очерки.» СПб: Изд. отд. Языкового центра СПб ГУ, 1995.
  4. ^ Peler, Gökçe Yükselen Abdurrazak, “Kafkasya’da Türk Lehçelerinin Fonksiyonları” 15 Şubat 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. Kafkaslar El Kitabı. Karadeniz Araştırmaları Merkezi.
  5. ^ Итоги Всероссийской переписи населения 2002 г. Том 4 — Национальный состав и владение языками, гражданство. Таблица «Национальный состав населения» 29 Şubat 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (текст: в браузере 20 Şubat 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
  6. ^ “Алфавитный список народов, обитающих в Российской Империи” 5 Şubat 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Демоскоп Weekly, № 187 - 188, 24 января - 6 февраля 2005 ve buradan alınma olarak: Papşu, Murat. Rusya İmparatorluğu’nda Yaşayan Halkların Alfabetik Listesinde Kafkasyalılar 18 Nisan 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
  7. ^ "Arşivlenmiş kopya". 2 Eylül 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Mart 2013. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Karapapaklar</span> Azerbaycan Türklerini oluşturan etnik boylardan birisi

Karapapaklar veya Terekemeler, Kuzey Kafkasya'da Derbent, Gürcistan'da Kvemo Kartli, Azerbaycan'da Kazah, İran'da Sulduz ve Türkiye'de de genel olarak Kuzeydoğu Anadolu'da yaşayan Azerbaycan Türklerini oluşturan etnik boylardan biridir.

<span class="mw-page-title-main">Türkmenler</span> Orta Asyada yaşayan bir Türk halkı

Türkmenler Orta Asya'da bulunan bir Türk etnik grubudur, ağırlıklı olarak Türkmenistan, kuzey ve kuzeydoğu İran ile kuzeybatı Afganistan bölgelerinde bulunurlar. Özbekistan, Kazakistan ve Kuzey Kafkasya'da da oldukça büyük Türkmen grupları bulunur. Türk dillerinin Doğu Oğuz kolunun bir parçası olarak sınıflandırılan Türkmen dilini konuşurlar.

<span class="mw-page-title-main">Türkmence</span> Türkmenistanın resmî dili olan Türk dili

Türkmence, çoğunluğu Türkmenistan'da yaşayan Türkmenlerin konuştuğu Türk dil ailesine bağlı Doğu Oğuz dili. Dil, Türkmenistan'daki yaklaşık 7 milyon konuşuru ile resmî dil olup, çevresindeki Afganistan ile İran'ın sınır bölgelerinde de konuşulur.

<span class="mw-page-title-main">Türk dünyası</span> Doğu Asyadan başlayıp Alaskaya kadar uzanan bir diaspora

Türk dünyası, 20. yüzyılın sonları ve 21. yüzyılda tüm Türk halkları için kullanılan coğrafi ve kültürel bir kavramdır. Oldukça geniş bir coğrafya alanını kapsayan Türk dünyası içinde en batıda Kosova, Karadağ, en doğuda Moğolistan yer alır. Bu coğrafyayı Avrasya coğrafyası olarak belirtmek mümkündür.

<span class="mw-page-title-main">Lezgiler</span> Dağıstan ve Azerbaycanda yaşayan etnik grup

Lezgiler, Kuzeydoğu Kafkasya'da Azerbaycan'ın kuzey ve Dağıstan'ın güney kesimlerinde yerleşik halk. Kafkasya'nın yerli halklarından biridir. Konuştukları dil Lezgice olarak adlandırılır. Samurçay civarında yaşamaktadırlar.

<span class="mw-page-title-main">Tabasaranlar</span>

Tabasaranlar, Rusya'ya bağlı Dağıstan'ın Hazar Denizi kıyısındaki Derbent ilinin güney sınırlarında bir bölge ve orada yaşayan halka verilen ad. Diğer adları Kabgan'dır.

<span class="mw-page-title-main">Ubıhlar</span> Çerkes boyu

Ubıhlar ya da Vubıhlar, Çerkes boylarından birisidir. Dilleri Ubıhça, bu dili konuşan son kişinin 1992 yılında ölmesiyle yok olmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Kafkasya Emirliği</span>

Kafkasya Emirliği veya Kafkas Emirliği veya Kafkasya İslam Emirliği, İçkerya Çeçen Cumhuriyeti'nin ardılı kabul edilen, 31 Ekim 2007 tarihinde eski Çeçenistan lideri Dokka Umarov tarafından ilan edilen devlettir. Devlete bağlı askeri birlik Kafkasya Cephesi'dir. Kafkasya Emirliği'nin toprakları Çeçenistan, İnguşetya, Dağıstan, Karaçay-Çerkez, Kabardin-Balkar, Doğu Osetya (İriston) ve Stavropol eyaletidir.

<span class="mw-page-title-main">İran Türkmenleri</span>

İran Türkmenleri, İran'ın kuzey-doğusunda bulunan ve Türkmenistan ile sınır komşusu olan İran Türkmenistanı ya da Güney Türkmenistan olarak da adlandırılan Türkmen Sahra denen coğrafi bölgede, çoğunluk oldukları Gülistan eyaleti ile azınlık oldukları Kuzey Horasan ve Razavi Horasan eyaletlerinde yaşayan Sünni Hanefi Türkmenlerdir.

Türkmenistan Kürtleri, Türkmenistan'da yaşayan Kürtlerdir.

Türkmen aşağıdaki anlamlara da geliyor olabilir;

Kafkas Türkmencesi ya da Kafkasya Türkmencesi, Hazar ötesi Türkmencesi, Stavropol Türkmencesi, Rusya'da Stavropol Krayında yaşayan Kafkas Türkmenleri tarafından konuşulan Oğuz grubundan bir Türk dili ya da Türkmencenin bir lehçesi.

<span class="mw-page-title-main">Atal Türkmenleri</span>

Atal Türkmenleri, Rusya'da Astrahan Oblastının Atal köyünde yaşayan Türkmenlerin bir kolu olan Türk halkı. Sünni Müslümandırlar.

<span class="mw-page-title-main">Azerbaycan Kürtleri</span>

Kaynaklara göre, Azerbaycan'daki Kürtlerin varlığı 9. yüzyıla kadar dayanıyor. Azeri kaynaklarına göre, topraklarında 13.000 - 200.000 Kürt yaşıyor. Ayrıca Ermeni - Azeri savaşları nedeniyle çok sayıda Kürt, Azerbaycan içinde göç etti.

<span class="mw-page-title-main">İngriya Finleri</span>

İngriya Finleri, İngriya bölgesinde yaşayan bir Fin azınlığıdır. İngriya Finleri, Finlandiya ve İngriya'nın İsveç İmparatorluğu'nun bir parçası olduğu 17. yüzyılda bölgeye göç eden Fin göçmenlerinin soyundan gelmektedirler. II. Dünya Savaşı öncesi ve sonrasında yaşanan sürgünlerde çoğunlukla Sovyetler Birliği'nin diğer bölgelerine taşındılar. Günümüzde Rusya'da yaşayan Fin nüfusunun en büyük bölümünü oluşturmaktadırlar.

<span class="mw-page-title-main">Kazakistan'daki Türkler</span>

Kazakistan'da Türkler, Kazakistan'da yaşayan Türklerdir.

Eski Sovyetler Birliği'ndeki Türkler küçük bir azınlıktı. Ancak binlerce Türk'ün anavatanlarından sınır dışı edilmesi nedeniyle Türkoloji için önemli kabul edilmektedir. Osmanlı İmparatorluğu döneminde, Samtshe-Cavaheti, Gürcistan'ın güneybatı bölgesinde bir Türk etnisitesi üreterek yoğun bir şekilde İslamlaştırıldı. Kasım 1944'te bu Türklerden 120.000 kadarı Joseph Stalin'in yönetimi altında Orta Asya'ya sürüldü.

Rusya'daki Türkler Rusya'da yaşayan Türklerdir. Topluluk büyük ölçüde Ahıska Türklerinden ve Türkiye'den giden göçmenlerin yanı sıra karışık etnik kökenlerin çocuklarından oluşmaktadır.

2002 nüfus sayımına göre Tataristan'ın nüfusu 3.779.265'tir. Haziran 2010 itibarıyla bu rakam 3.780.400 olarak kaydedilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Kuzey Kafkasya Türkleri</span>

Kuzey Kafkasya Türkleri veya Kafkas Kıpçakları; Kuzey Kafkaslar'da yaşayan, çoğunluğu Kıpçak boyundan olan Kumuklar, Nogaylar ve Karaçay-Balkar Türkleridir. Kuzey Kafkasya Türkleri, Kafkas Dağları'nın kuzey tarafında yaşayan Türklerin geneline verilen addır. Çoğunlukla Dağıstan, Karaçay-Çerkesya,Kabardino-Balkarya ve Stavropol Krayında olmak üzere toplamda 1 milyona yakın Kıpçak Türk'ü yașadığı 2021 yılındaki Rusya nüfus sayımında ortaya konulmuştur.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.