İçeriğe atla

Kafkas Savaşı

Kontrol Edilmiş
Kafkas Savaşı
Tarih1817 - 1864
Bölge
Kafkasya
Sonuç Rusların kuzeydoğu Kafkasya'yı ilhak edişi ve Çerkes Sürgünü
Taraflar

Rus İmparatorluğu Rus İmparatorluğu

Çerkesya
Abhazya Prensliği
Kafkasya İmamlığı

Nogay Ordaları
Komutanlar ve liderler
I. Aleksandr
I. Nikolay
II. Aleksandr
Pavel Tsitsianov
Fyodor Bursak  ×
Georgi Emmanuel
Aleksey Yermolov
Mihail Vorontsov
Maksim Vlasov
Nikolay Yevdokimov
Grigori Zass  ×
Pavel Grabbe
Davit Dadiani
Aleksandr Baryatinsky
Dimitri Milyutin
Mihail Romanov
İsmail Berzeg
Hawdıqo Mansur
Muhammed Emin  Teslim
Seferbiy Zaneqo  ×
Gerandıqo Berzeg  ×
Hırtsıjıqo Ale  (ölü)
Pşıqo Ahecaqo
Tığujıqo Qızbeç  × (ölü)
Canbolat Boletoqo  (ölü)
Qerzeç Şırıhuqo
Aslan Bey Çaçba
Gazi Muhammed
Hamzat Bey  (ölü)
Şeyh Şamil  ×  Teslim
Şuayp Molla
Hacı Murad  Teslim
Dargo’lu Cavathan
Suaib-Mulla
Talkhig Şalinski  Teslim
Auh’lu Eldar


Kafkas Savaşı, Rus İmparatorluğu'nun Kuzey Kafkasya halklarına karşı yaptığı savaştır. 1817'den 1864'e kadar süren bu savaşta Ruslar; Çerkesler ve Şeyh Şamil önderliğindeki Çeçenler ve Dağıstanlılara karşı savaşmıştır. Savaşın batı yakası Rus-Çerkes Savaşı, doğu yakası ise Mürid Savaşı adıyla incelenir.

Bu savaş sonunda Çerkesya'nın halkı olan Çerkesler, Rusların zorlamasıyla topraklarından ayrılıp Anadolu'ya göç etmek zorunda kalmışlardır. Bugün Türkiye, Suriye, Ürdün ve İsrail gibi ülkelerde milyonları bulan Çerkesler, 1860'larda ülkelerinden ayrılmak zorunda bırakılan insanların torunlarıdır. Çerkeslerin çok azına Kafkasya'da Ruslar tarafından Kafkasya'da kalma izni ve toprak verildi. Kafkasya'da kalan Çerkesler bugün Rusya Federasyonu'na bağlı Adigey, Karaçay-Çerkesya ve Kabartay-Balkarya'yı oluşturmuşlardır.[1]

Kafkasya'nın merkezinde bulunan Gürcü askeri yolu'nun Rusya tarafından ele geçirilmesi, Kafkas Savaşı'nı batıda Rus-Çerkes Savaşı ve doğuda Mürid Savaşı olmak üzere ikiye böldü. Kafkasya'nın diğer toprakları (günümüzdeki doğu Gürcistan, güney Dağıstan, Ermenistan ve Azerbaycan), Rusya'nın İran ile yaptığı savaşların bir sonucu olarak 19. yüzyılda çeşitli zamanlarda Rus İmparatorluğu tarafından ele geçirildi. Kalan kısım olan Batı Gürcistan, darbeler yoluyla ve güneyde yapılan Osmanlı-Rus Savaşları ile Rus İmparatorluğu tarafından aynı dönemde ilhak edildi.

Abhazya'da her 21 Mayıs tarihinde sürgünü anma programları düzenlenmektedir.[2]

Çeçen topçular.

Ayrıca bakınız

Kaynakça

  1. ^ "Türk Tarih Kurumu". 17 Mayıs 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Kasım 2022. 
  2. ^ "1817–1864 Kafkas Savaşları". 18 Ocak 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Kasım 2022. 

Konuyla ilgili kaynaklar

  • Baddeley, John F. (1908). The Russian conquest of the Caucasus. London: Longmans, Green and Co. ISBN 0-7007-0634-8. 20 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Şubat 2020. 
  • Pokrovsky N. I. Caucasian Wars and the Imamate of Shamil / Foreword. N. N. Pokrovsky, introduction. and approx. V. G. Gadzhiev. — M.: ROSSPEN, 2000. — 511 p. — ISBN 5-8243-0078-X.
  • Dubrovin, N. История войны и владычества русских на Кавказе, volumes 4–6. SPb, 1886–88.
  • Fadeev R. A. Kafkas Savaşının Altmış Yılı. - Tiflis: Kafkas Ordusu Genelkurmay Başkanlığı askeri matbaası, 1860.
  • Potto V. A. Kafkas Savaşı ayrı denemelerde, bölümlerde, efsanelerde ve biyografilerde: 5 ciltte. - 2. baskı - St.Petersburg, 1887-1889.
  • Gordin Ya. A. Kafkasya: toprak ve kan. 19. yüzyıl Kafkas Savaşı'nda Rusya. SPb., 2000
  • 1817-64 Kafkas Savaşı / V. M. Mukhanov // İzlanda - Başbakanlık. - M.: Büyük Rus Ansiklopedisi, 2008. - S. 359. - (Büyük Rus Ansiklopedisi: [35 ciltte] / yazı işleri müdürü Yu. S. Osipov; 2004-2017, c. 12). - ISBN 978-5-85270-343-9.
  • Khozhaev D. A. Rus-Kafkas Savaşında Çeçenler: bilimsel-popul. iş / yetkilendirme proje ve bilimsel ed. T. A. Mazaeva. - Gr.-St.Petersburg. : "Seda", 1998. - 250 s. - Fin'in katılımıyla yayınlandı. sağlamak M. M. Akhmatkhanova ve Kh. D. Makhauri. — ISBN 5-85973-012-8.
  • Gammer, Moshe. Muslim Resistance to the Tsar: Shamil and the Conquest of Chechnia and Daghestan. Frank Cass & Co. Ltd., 1994. 247 p. — ISBN-13. 978-0714634319.

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Çerkesler</span> Kafkas halkı

Çerkesler ya da Adigeler, Kuzey Kafkasya'da, tarihi Çerkesya'nın yerli halkı olan etnik grup. Rus İmparatorluğu tarafından işlenen Çerkes Soykırımı'nın sonucunda Çerkeslerin çoğu öldürülmüş, kalanlar ise Osmanlı topraklarına sürülmüştür. Çerkesler Çerkesçe konuşur ve neredeyse tamamı Sünni Müslümandır. Çerkesya eski zamanlardan beri istilalara maruz kalmıştır; izole edilmiş arazisi, bitmeyen savaşlarla birlikte Çerkes ulusal kimliğini büyük ölçüde etkilemiştir. Çerkes bayrağı Çerkeslerin millî bayrağıdır ve yeşil zemin üzerinde dokuzu yay, üçü yatay şekilde on iki altunî yıldız ve üç çapraz oktan oluşur.

<span class="mw-page-title-main">Adige Cumhuriyeti</span> Rusyaya bağlı özerk cumhuriyet

Adige Cumhuriyeti (AC), Kuzey Kafkasya'da Rusya Federasyonu üyesi bir cumhuriyet. Kafkas Dağlarının kuzeyinde, Krasnodar Kray sınırları içinde yer alır. Cumhuriyetin yazıçeviri olarak adı Respublika Adıgeya olup Adigeya olarak da bilinir. Adige Cumhuriyeti adını, günümüzde nüfusun daha azı durumunda olan Batı Çerkeslerinden alır. Başkenti Maykop'tur. Yüzölçümü 7.600 km², nüfusu 440327 (2010). Nüfus yoğunluğu 58.8'dir. Adige Devlet Üniversitesi cumhuriyetin üniversitesidir.

Çeçenler, Kafkasya’nın kuzeydoğu kesiminde, Sunja ve Argun ırmakları civarında yaşayan yerli Kafkasya halkı. Kendilerini Nohçi olarak adlandırırlar. Bu ad, Çeçenlerin Nohçmekhahoi adlı kabilesinden ve bu kabilenin topraklarından gelir.

<span class="mw-page-title-main">Edirne Antlaşması (1829)</span>

Edirne Antlaşması, 14 Eylül 1829 tarihinde Osmanlı İmparatorluğu ve Rus İmparatorluğu arasında Edirne şehrinde imzalanan barış antlaşması.

<span class="mw-page-title-main">Çerkesya</span> Kuzeybatı Kafkasyada Adige kabilelerinin birleşmesi ile kurulmuş eski bir devlet

Çerkesya, günümüzde Rusya sınırlarında kalan Kuzeybatı Kafkasya'da var olmuş tarihî ülke ve bölge. Rus-Çerkes Savaşı sonucunda Çerkesya yıkılmış ve Çerkes nüfusunun %75-90'ı topluca katledilmiş, kalan Çerkeslerin büyük kısmı da Osmanlı topraklarına sürülmüştür.

<span class="mw-page-title-main">Şapsığlar</span> Çerkes boyu

Şapsığlar, Kuzey Kafkasya'nın yerli halklarından olan Batı Çerkeslerine mensup topluluklardan biridir. Tarihi Şapsığya bölgesinde yaşıyorlardı. Bugün çoğunluğu, Krasnodar Krayı Tuapse rayonu ve Soçi'nin Lazarevsk rayonunda ve Rusya'ya bağlı Adıgey Cumhuriyeti’nde yaşar. Dilleri olan Şapsığca 1945 yılına kadar yazı ve edebiyat dili olmuştur. Eskiden onlardan ayrı olan Hakuçlar günümüzde resmî olarak Şapsığlardan kabul edilmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Karaçay-Çerkesya</span> Rusyada bir cumhuriyet

Karaçay-Çerkes Cumhuriyeti; Kuzey Kafkasya'da bulunan, Rusya üyesi bir cumhuriyettir. Yüzölçümü 14.100 km²'dir. Başkenti Çerkessk olup, ikinci büyük kenti de Karaçayevsk'tir.

<span class="mw-page-title-main">Muhacir</span>

Muhacir, Osmanlı Devleti tarafından kendi vatanlarındaki etnik temizlik veya savaş gibi sebeplerden dolayı Osmanlı İmparatorluğu'na göç eden Müslümanlara verilen genel isimdir. Türkçeye "Mekke'den Medine'ye göç eden" anlamındaki Arapça sözcükten geçmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Naib Muhammed Emin</span>

Muhammed Emin Asiyalav, Çerkesya Konfederasyonu'nun 1848-1859 arasında lideri olan siyasetçi, din adamı ve askeri kumandan. Rus-Çerkes Savaşı sırasında Çerkeslere önderlik eden liderlerden birisidir.

<span class="mw-page-title-main">Krasnaya Polyana</span>

Krasnaya Polyana, Soçi, Krasnodar Krayı, Rusya'da yer alan belde. Mzımta Irmağı vadisinde, Karadeniz'e 39 km uzaklıkta ve 600 metre yüksekliktedir. 2009 sayımına göre nüfusu 3.972'dir. Belde, Soçi'de düzenlenecek olan 2014 Kış Olimpiyatları müsabakalarına ev sahipliği yapacaktır.

<span class="mw-page-title-main">Müridizm</span>

Müridizm, Kafkasya'da 19. yüzyıl ve sonrasında etkili olmuş, Kadiri ve Nakşibendiliğe bağlı özel bir harekettir. Hareketi özel yapan Kafkas halklarının Ruslara karşı direnişinde üstlendiği siyasal roldür. İmam Şamil örneğinde olduğu gibi, Müridizme bağlı imamlar direnişi örgütleyen ve yöneten siyasal önderlerdir. Aynı zamanda; Çeçenistan başta olmak üzere, Dağıstan halkları, Güney Kafkasya ve Türkiye'ye kadar yayılma imkânı bulmuştur. Türkiye'de çok az da olsa Terekemeler arasında hala varlığını sürdürmektedir.

Kuban Oblastı, 1856 yılında kurulan Rus İmparatorluğu oblastı.

<span class="mw-page-title-main">Rus-Çerkes Savaşı</span> Ruslar ve Kafkaslar, özellikle Çerkesler arasında yaşanan ve soykırımla sonlanan savaş

Rus-Çerkes Savaşı, 17 Temmuz 1763'te (E.U.) Rusya'nın Çerkesya'da hak iddia etmesi ve Çerkeslerin bunu reddetmesi ile başlayan, 21 Mayıs 1864'te (E.U.) son Çerkes ordusunun mağlup edilmesiyle sona eren askerî mücadele. Savaş 101 yıl sürmesi sebebiyle hem Rusya hem de Çerkesya tarihindeki en uzun savaştı.

<span class="mw-page-title-main">Irak'taki Kuzey Kafkasyalılar</span>

Irak'taki Kuzey Kafkasyalılar, Çerkesler, Çeçenler ve Dağıstanlılar da dahil olmak üzere Irak'ta yaşayan Kuzey Kafkasya kökenli insanlardır.

<span class="mw-page-title-main">Seferbiy Zaneqo</span>

Seferbiy Zaneqo, Çerkesya Konfederasyonu'nun 1859-1860 arasında lideri olan Çerkes siyasetçi, diplomat ve askeri kumandan. Rus-Çerkes Savaşı'nın çeşitli aşamalarında hem askerî hem de siyasî olarak yer aldı. Batıda Çerkes bağımsızlık davasını savundu, bölgede Osmanlı İmparatorluğu'nun bir temsilcisi olarak hareket etti. Hayatının sonunda Zaneqo, Çerkes bağımsızlık hareketinin lideri hâline gelmişti.

<span class="mw-page-title-main">Mürid Savaşı</span>

Murid Savaşı (1829-1859) Kafkas Savaşı'nın doğu cephesinde yaşanan çatışmaların genel adıdır. Rus İmparatorluğu'nun Kuzey Kafkasya'daki bağımsız halkları bünyesine almasıyla sonuçlanmıştır.

Kafkasa halkları-Rus savaşları ve Osmanlı-Rus savaşları nedeniyle 19. yüzyılda Kuzey Kafkasya ile Güney Kafkasya'dan, çoğunluğu zorunlu olarak Osmanlı ülkesine göç etmiş halkları ifade eder.

<span class="mw-page-title-main">Şapsığya</span> Çerkes idari bölgesi

Şapsığya, tarihî Çerkesya'nın vilayetlerinden birisiydi. Şapsığ Çerkesleri bu bölgede yaşıyordu. Bu bölge Çerkesya'nın 3 demokratik bölgesinden birisiydi, monarşi yoktu ve liderler seçimle başa geliyordu.

<span class="mw-page-title-main">Dargo Muharebesi</span>

Dargo Muharebesi, Kont M. S. Vorontsov'un komutasındaki Ayrı Kafkasya Kolordusu'nun askeri operasyonuydu ve amacı, modern Çeçen Cumhuriyeti’nin Vedensky bölgesinde bulunan Dargo köyündeki İmam Şamil'in karargahını ele geçirmekti. Vorontsov'un birliğinin Dargo'yu işgaline rağmen, genel olarak sefer başarılı olmamıştır. Rus birliği, ağır kayıplar vererek geri çekilmek zorunda kalmıştır. Dargo seferinin sonucu, Kafkasya İmametinin etkisinin önemli ölçüde artması olmuştur.

Nartsane Muharebesi, Haziran 1769'da Nartsane bölgesinde Kabardeyler ve Rusya gerçekleşen muharebeydi.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.