İçeriğe atla

Kafatası

Kafatası
SistemAksiyel iskelet
Arterinternal karotid arter, eksternal karotid arter, right common carotid artery
Tanımlayıcılar
JSTORskull
Microsoft Academic2779300802
MeSHD012886
FMA54964

Kafatası, omurgalılarda başı oluşturan kemik bir yapıdır. Yüzün yapılarını destekler ve beyin için koruyucu bir boşluk sağlar.[1] Kafatası iki bölümden oluşur: kranyum ve mandibula. İnsanlarda bu iki kısım, nörokranyum ve en büyük kemiği olarak mandibulayı içeren viscerocranium'dur (yüz iskeleti). Kafatası, iskeletin en ön kısmını oluşturur ve bir sefalizasyon ürünüdür - beyni ve gözler, kulaklar, burun ve ağız gibi çeşitli duyusal yapıları barındırır.[2] İnsanlarda bu duyusal yapılar yüz iskeletinin bir parçasıdır.

Kafatasının işlevleri arasında beynin korunması, stereoskopik görüşe izin vermek için gözler arasındaki mesafenin sabitlenmesi ve seslerin yönünün ve mesafesinin sesin lokalize edilmesini sağlamak için kulakların konumunun sabitlenmesi yer alır. Boynuzlu toynaklılar (toynaklı memeliler) gibi bazı hayvanlarda, kafatası, boynuzlar için binek (ön kemikte) sağlayarak savunma işlevi görür.

Anadolu Medeniyetleri Müzesi’nde bulunan kafatası.

Kafatası bir dizi kaynaşmış yassı kemikten oluşur ve birçok foramen, fossa, süreç ve birkaç boşluk veya sinüs içeriri. Zoolojide kafatasında fenestrae adı verilen açıklıklar vardır.

Yapı

İnsanlarda

Önden insan kafatası
Yetişkin insan kafatası

İnsan kafatası, insan iskeletinde başı oluşturan kemik yapısıdır. Yüzün yapılarını destekler ve beyin için bir boşluk oluşturur. Diğer omurgalıların kafatasları gibi, beyni yaralanmalardan korur.[3]

Kafatası, üç parçadan oluşur, farklı embriyolojik kökenli- neurocranium, ameliyat dikiş iplikleri ve Yüz iskeleti (aynı zamanda membranöz Viscerocranium olarak adlandırılır). Neurocranium (veya beyin kılıfı), beyni ve beyin sapını çevreleyen ve barındıran koruyucu kraniyal boşluğu oluşturur.[4] Kafatası kemiklerinin üst kısımları kalvariyi (kafatası) oluşturur. Membranöz viscerocranium, mandibulayı içerir.

Dikişler, nörokranyumun kemikleri arasındaki oldukça sert eklemlerdir.

Yüz iskeleti, yüzü destekleyen kemiklerden oluşur.

Diğer omurgalılarda

Spinosaurus kafatası şeması
Dinozor Massospondylus'un kafatasındaki pencere duvarları

Temporal fenestra, temporal kemikte bilateral simetrik delikler (fenestrae) ile karakterize edilen çeşitli amniyot tiplerinin kafataslarının anatomik özellikleridir. Belirli bir hayvanın soyuna bağlı olarak, postorbital ve skuamozal kemiklerin üstünde veya altında iki ya da bir çift temporal fenestra bulunabilir veya hiçbir çift temporal fenestra bulunmayabilir. Üst temporal fenestra, supratemporal fenestra olarak da bilinir ve alt temporal fenestra, infratemporal fenestra olarak da bilinir. Temporal fenestranın varlığı ve morfolojisi, memelilerin bir parçası olduğu sinapsidlerin taksonomik sınıflandırması için kritik öneme sahiptir.

Fizyolojik spekülasyon, bunu metabolik hızlardaki artış ve çene kaslarındaki artışla ilişkilendirir. Karboniferin önceki amniyotlarında temporal fenestra yoktu ama iki daha gruba evrimleştiler: sinapsidler (sürüngenler memeli benzeri) ve diapsidler (çoğu sürüngenler ve daha sonra kuşlar). Zaman geçtikçe, diapsidlerin ve sinapsidlerin temporal fenestraları daha güçlü ısırıklar ve daha fazla çene kası yapmak için daha fazla değişikliğe uğradı ve büyüdü. Diapsid olan dinozorların geniş gelişmiş açıklıkları vardır ve onların soyundan gelen kuşlar, geliştirilmiş temporal fenestralara sahiptir. Sinapsid olan memeliler, göz çukurlarının arkasında yer alan kafatasında bir fenestral açıklığa sahiptir.

Şempanze kafatası
Tiktaalik kafatası, lob yüzgeçli balıklar ve erken tetrapodlar arası geçişi simgeleyen, soyu tükenmiş bir cins

Kaynakça

  1. ^ "skull". Merriam-Webster Dictionary. 17 Şubat 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  2. ^ "Cephalization: Biology". Encyclopædia Britannica. 2 Mayıs 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Nisan 2016. 
  3. ^ Anatomy Coloring Workbook (İngilizce). The Princeton Review. 2003. ss. 22-25. ISBN 9780375763427. 7 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Ekim 2021. 
  4. ^ Comprehensive and Clinical Anatomy of the Middle Ear (İngilizce). Springer. 2019. s. 2. ISBN 9783030153632. 15 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Ekim 2021. 

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Omurga</span> omurgalılarda bulunan kemikli yapı

Omurga, yani columna vertebralis vücudu destekleyen servikal, torasik, lumbar, sakral ve koksiks olarak gruplanan 26 kemikten 33 vertebradan oluşan ana yapıdır. Omurga, vücudu desteklemek üzere torasik ve pelvik uzuvların arasında bir köprü oluşturur.

<span class="mw-page-title-main">Beyin</span> vücudumuzun kontrolünü sağlayan sinir sisteminin merkezi beyin

Beyin , sinir sisteminin merkezi olarak hizmet eden bir organıdır. Bütün omurgalı hayvanlar ve çoğu omurgasız hayvan -bazı süngerler, knidliler, tulumlular ve derisi dikenliler gibi omurgasızlar hariç- beyne sahiptir. Baş kısmında; duyma, tatma, görme, denge, koklama gibi duyulara hizmet eden organlara yakın bir noktada bulunan beyin omurgalıların vücudundaki en karmaşık organdır. Normal bir insanda serebral korteksin 15-33 milyar nörondan müteşekkil olduğu tahmin edilmektedir. Her biri birkaç bin nöronla sinaps denen bağlantılar yardımıyla bağlıdır. Bu nöronlar birbirleriyle akson denen uzun protoplazmik lifler yardımıyla iletişim kurar. Aksonlar bilgiyi beynin diğer kısımlarına yahut vücudun spesifik alıcı hücrelerine taşır.

<span class="mw-page-title-main">Omurgalılar</span> kordalılar alt şubesi

Omurgalılar, hayvanlar aleminin kordalılar şubesine ait bir alt şubedir.

<span class="mw-page-title-main">İskelet</span> vücudun destek yapısını oluşturan kısmı

İskelet, çoğu hayvanın vücudunu destekleyen yapısal çerçevedir. Farklı iskelet türleri vardır: bir organizmanın vücut şekline yapısal destek sağlayan sert bir dış kabuk olan dış iskelet; organların ve yumuşak dokuların bağlı olduğu iç sert bir çerçeve olan iç iskelet; ve vücut sıvılarının basıncı ile desteklenen esnek bir iç yapı olan hidroskelet.

<span class="mw-page-title-main">Merkezî sinir sistemi</span> beyin, omurilik ve meninkslerden oluşan sinir sisteminin ana bilgi işleme organları

Merkezî sinir sistemi sinir sisteminin en büyük bölümünü teşkil eder. Beyin ve omurilikten oluşur. Bazı sınıflandırmalarda retina ve kraniyal sinirler de MSS'ye dâhil edilir. Çevresel sinir sistemi ile birlikte davranış kontrolünde temel bir göreve sahip olan merkezî sinir sistemini çevresel sinir sisteminden ayıran belirgin bir sınır olmayıp ayrım keyfîdir. MSS, vücut boşluğunda, kraniyal boşluktaki beyni ve spinal boşluktaki omuriliği kapsar. Omurgalılarda beyin kafatası ile korunurken, omurilik de omurga ile korunur. Bunların her ikisi de, meninskler ile çevrilmiştir. Şekilde kırmızı ile gösterilenler MSS'ye ait ana sinirlerdir.

İç iskelet, omurgalılara özgü iskelet türü.

<span class="mw-page-title-main">Ossa Cranii</span>

Ossa cranii, kafatası kemiklerinin anatomide sıklıkla kullanılan Latinceden gelen adıdır. Beyni koruyan ve pek çok hayati işlevi gerçekleştirmeye yarayan en önemli kemik gruplarından biridir.

<span class="mw-page-title-main">Kafa</span> organizmanın bir parçası

Kafa veya baş, anatomide hayvan ve insanların en rostral bölümünde bulunan, genellikle beyin, göz, kafatası, kulak, burun ve ağızı içeren kısımdır.

<i>Ankylosaurus</i>

Ankylosaurus,, Geç Kretase devrinde 68-66 milyon yıl önce Kuzey Amerika'da yaşamış bir kuş kalçalı dinozor cinsidir.

<span class="mw-page-title-main">Etmoid kemik</span>

Etmoid kemik ya da kalbursu kemik, burun boşluğunu beyinden ayıran, kafatasında bulunan bir kemiktir. Burunun üst kısmında ve yörüngemsilerin arasında bulunur. Bu küpsel kemik süngerimsi yapıda olduğu için hafiftir. Etmoid kemik, göz çukurlarını oluşturan kemiklerden biridir.

<span class="mw-page-title-main">Memelilerin evrimi</span>

Daha fazla bilgi için: Yaşamın evrimsel tarihi

<span class="mw-page-title-main">Paryetal kemik</span>

Paryetal kemik kafatası'nın kenarlarının ve çatısının birleştiği kemiktir. Her kemik düzensiz dörtgen biçimindedir ve iki yüzeyi, dört kenarı ve dört açısı vardır. İsmi Latince pariet-(duvar)'dan gelir.

<i>Carcharodontosaurus</i> Teropod dinozor cinsi

Carcharodontosaurus Geç Kretase (Cenomanian) zamanında Kuzey Afrika'da yaşamış Carcharodontosaurid teropod bir dinozor cinsidir. Cins adı Carcharodon'dan gelir, Grekçe karchar[os] ve odōn sözcükleri ve -saurus ("kertenkele") son ekinin birleşmesiyle oluşur. Cins güncel olarak iki tür içerir; C. saharicus ve C. iguidensis.

<span class="mw-page-title-main">Transvers sinus</span>

Transvers sinus insan kafatasında, oksipital kemiğin alt kısmında, her iki tarafta kendine ait oluk içerisinde seyreden, tentoriyum serebellinin iki yaprağı arasındaki boşluktan oluşan, konfluens sinuumdan aldığı kanı sigmoid sinuse aktaran venöz bir yapıdır.

<span class="mw-page-title-main">Diapsid</span> mevcut tüm sürüngenleri içeren klad

Diapsidler, bundan yaklaşık 300 milyon yıl önce, geç Karbonifer dönemi sıralarında kafataslarının her iki tarafında iki delik geliştiren bir grup amniyot tetrapottur. Diapsidler çok çeşitlidir ve tüm timsahları, kertenkeleleri, yılanları, tuataraları, kaplumbağaları ve kuşları içerir. Bazı diapsidler ya bir deliği (kertenkeleler) ya da her iki deliği kaybetmiş ya da yeniden yapılandırılmış bir kafatasına sahip olsalar da, atalarına göre hala diapsid olarak sınıflandırılırlar. Bugün dünyanın çeşitli yerlerinde en az 7,925 diapsid sürüngen türü bulunmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Sinapsit</span> yaşayan tek üyeleri memeliler olan, amniyot kladı

Sinapsitler, memelileri ve memelilere, sürüngenler ve kuşlar gibi amniyot kladının diğer üyelerinden daha yakın olan her hayvanı içeren bir amniyot grubudur. Kafataslarının her iki yanında, gözün arka kısmında bulunan bir açıklığa sahiptirler. İsimlerini bu açıklıktan alırlar.

<span class="mw-page-title-main">Gorgonopsia</span> etçil terapsid kladı

Gorgonopsiyenler (Gorgonopsia), Geç Permiyen'in baskın etçil terapsit grubu. Permiyen'de, kesit olarak oval olan ve tırtıklı bir arka kenar taşıyan büyük ölçüde genişlemiş üst ve alt köpek dişleri tarafından av üzerinde beslenmeye uyum sağlamış, nispeten nadir, küçük etoburlar olarak ortaya çıkarlar. Bununla birlikte, Geç Permiyen'in geri kalanında, gorgonopsiyenler baskın karasal etoburlardı ve aynı zamanda çağdaş Rus yataklarında da bulunurlar. Şimdiye kadar Güney Afrika ve Rusya dışında tamamen bilinmiyorlar ve diğer son Permiyen terapsit gruplarının aksine, tek bir gorgonopsiyenin bile Triyas'ın sonuna kadar hayatta kaldığı bilinmiyor.

<i>Archaeothyris</i> bazal sinapsid cinsi

Archaeothyris, Geç Karbonifer döneminde yaşamış ve Nova Scotia'dan bilinen soyu tükenmiş bir ophiacodontid sinapsit cinsidir. 306 milyon yıl öncesine tarihlenen Archaeothyris, Echinerpeton adı verilen daha az bilinen bir sinapsid ile birlikte bilinen en eski tartışmasız sinapsidlerdir. Adı 'eski pencere' (Yunanca) anlamına gelir ve kafatasındaki açıklığa, bunun erken bir sinapsit olduğunu gösteren temporal fenestraya atıfta bulunur. Yine Nova Scotia'dan Protoclepsydrops biraz daha eskidir, ancak çok parçalı malzemelerle bilinir.

<span class="mw-page-title-main">Nörokranyum</span>

İnsan anatomisinde nörokranyum, kafatasının üst ve arka kısmı olup, beyin etrafında adeta koruyucu bir kap oluşturur. İnsan kafatasında, nörokranyum kalvaryayı içerir. Kafatasının geri kalanı ise yüz kemiklerinden oluşur.

<span class="mw-page-title-main">Yüz iskeleti</span>

Yüz iskeleti, kafatasının bir bölümünü oluşturan kemiklerdir. Kafatasının geri kalanını ise nörokranyum oluşturmaktadır.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.