Kalamar, 250'den fazla türle, kalamarların zoolojik takımı (Teuthida) günümüz kafadanbacaklıları içindeki en büyük grubu temsil etmektedir. Gerçek mürekkep balığı (Sepiida), cüce mürekkep balığı (Sepiolida) ve kendi grubu Spirulida'yı temsil eden post sincap balığı ile birlikte mürekkep balıkları on kollu mürekkep balığı (Decabrachia) takımını oluşturur.
Notilus, kafadan bacaklılar (Cephalopoda) sınıfına dahil familyalardan Nautilidae'nin üyesi olan deniz canlılarının, Türkçeye Latincedeki nautilus sözcüğünden geçmiş ortak adıdır. Nautilus ise Yunancada "denizci" anlamına gelen nautilos sözcüğünün Latinceye geçmiş halidir.
Mürekkepbalığı, Kafadanbacaklılar (Cephalopoda) sınıfının, Onkollular (Decapodiformes) grubundan denizlerde yaşayan bir yumuşakça. Hepsi ayrı eşeylidir. Diğer adı Sübye'dir.Solungaç solunumu yaparlar. Ağız bölgesinden çıkan 10 adet kolları vardır. İki kolu diğerlerinden daha uzundur. Dinlenme halinde içe çekilmiş olan bu kollarını avlarını yakalamak veya korunmak amacıyla ileri doğru fırlatırlar. Kollarının iç yüzeylerinde çok sayıda vantuz (emeç) bulunur. Vantuzların içleri dişli boynuzsu yapılarla bezenmiştir. Ilıman ve sıcak denizlerin kıyı sularında bol rastlanırlar. Boyları 17 cm ile 17 metre arasında değişen türleri vardır. Çoğu 50–60 cm arasındadır. Türkiye'de Akdeniz kıyılarında avlanırlar. Yırtıcı hayvanlardır. Balık, karides, yengeç ve diğer yumuşakçalarla beslenirler. Bazen balık sürülerine dalar veya ufak mürekkepbalığı kolonilerini takip edip karınlarını doyururlar. Mürekkepbalığı, avına arkasından yaklaşıp omuriliğini ısırarak kopartır ve felç etmek suretiyle öldürür. Bazen her avdan sadece bir ısırık alıp dinlenmeye çekilir. Vantuzlu dokunaçlarıyla avlarını yakalar, kollarıyla da ağza götürürler.
Ahtapot; yumuşak gövdeli, sekiz kollu, Octopoda takımında sınıflandırılan yumuşakçaların genel adı. Kabul görmüş 300 civarında türü bulunan ahtapotlar kalamarlar, mürekkep balıkları ve nautiloidler ile birlikte kafadan bacaklılar (Cephalopoda) sınıfında gruplandırılırlar. Diğer kafadan bacaklılar gibi ahtapot bilateral simetrik, iki gözlü ve tek gagalıdır. Ağzı kollarının ortasında yer alır. Çok hızlı şekil değiştirebilen yumuşak gövdesi sayesinde küçük deliklerden gövdesini sıkıştırarak geçebilir. Yüzerken sekiz kolu arkasından uzanır. Sifon hem solunum hem de su jeti fışkırtmak vasıtasıyla hareket için kullanılır. Karmaşık bir sinir sistemine ve mükemmel bir görme duyusuna sahip olan ahtapotlar omurgasızlar içerisinde en zeki ve davranışsal olarak en büyük farklılıkları gösteren hayvanlar arasındadırlar.
Kafadan bacaklılar (Cephalopoda), çok hücreli omurgasız hayvanların yumuşakçalar (Mollusca) şubesinin en gelişmiş sınıfı. Başları büyük olup gözleri ve sinir sistemleri iyi gelişmiştir. Başlarının ön kısmından çekmenli veya çengelli kollar uzanır. Bunlarla avlarını yakalar ve sürünebilirler.
Yumuşakçalar, ilkin ağızlılar (Protostomia) kladı, Lophotrochozoa üst şubesinden bir hayvan şubesidir. Ahtapot, kalamar gibi kafadan ayaklılar, salyangoz ve sümüklü böcek gibi karından ayaklılar, midyeler ve kitonlar bu şubedendir. Çizgili kas ilk defa bu sınıfta ortaya çımıştır. Yaklaşık 85,000 yaşayan türü bulunur.
İspermeçet balinası, Physeteroidea familyasından tüm okyanuslarda yaygın olan balina türü. Kaşalot da denilir. Yetişkin erkekler yazın kutup sularına göç eder. Akdeniz'de görülen en yaygın balina türüdür. Türkiye'de görülmüş 4 balina türünden biridir.
Omurgasızlar, omurgası olmayan hayvanlara verilen genel bir addır. Omurgasız olarak adlandırılan canlıların yapılarında hiçbir iç iskelet bulunmaz. Bazı omurgasız hayvanların vücudunu destekleyen bir dış iskelet bulunur.
Ahtapot şu anlamlara gelebilir:
- Ahtapot, sekiz ayaklı, kafadan bacaklı bir deniz canlısı
- Ahtapot (film) - John Glen'in yönetmenliğini yaptığı, 1983 yapımı casus/James Bond aksiyon filmi.
- Ahtapot (yazılım)
Kuzey Pasifik dev ahtapotu, Kafadan bacaklılar sınıfının büyük bir üyesidir. Çoğunlukla Büyük Okyanus'un kuzey bölümlerinde görülür. Yaklaşık 65 metre derinliğinde görülen bu ahtapot türü, kanıtlanmaya çalışılmakla birlikte en büyük ahtapot türüdür. Ağırlık rekoru 272 kg'dır. Bir kolunun uzunluğu 9 m olabilir. Karides, yengeç, denizkulağı, midye ve balık dahil neredeyse tüm deniz ürünleriyle beslenebilir. Bu balıkların arasında köpekbalığı da bulunur. Bir beyaz tepeli resif köpekbalığını avlarken kaydedilmiş görüntüleri vardır.
Yumuşakçaların evrimi, omurgasız hayvanların en büyük gruplarından biri olan yumuşakçaların evrimleşme sürecini konu alır. Bu şube, karından bacaklılar, midyeler, denizdişleri ve kafadan bacaklılar gibi grupları kapsar. Yumuşakçukların fosilleri neredeyse eksiksizdir ve çoğu deniz canlısının fosilinden çok daha iyi bir şekilde korunmuştur. Kimberella ve Odontogriphus gibi çok eski zamanlarda yaşamış fosillerin bile Yumuşakçalar grubuna dahil olduğu düşünülmüştür.
Tüm kafadan bacaklılar, kafalarından uzanan ve gagalarını çevreleyen esnek uzuvlara sahiptir. Kassal hidrostat olarak işlev gören bu uzantılar, kollar, bacaklar veya dokunaçlar olarak adlandırılmıştır.
Suda hareket, biyolojik olarak sıvı bir ortamda hareket edilmesidir. En basit yürütücü sistemler, siller ve kamçılardır. Yüzme; eklem bacaklılar, balık, yumuşakçalar, sürüngenler, kuşlar ve memeliler dahil olmak üzere çeşitli organizmalarda birkaç kez evrilmiştir.
Karından bacaklı yüzgeci, bazen kanatlar olarak da bilinir, çift kanat benzeri lokomotor şeklinde eklerdir. On bacaklı sefalopodlarda ve sekiz bacaklı dairesel ahtapot ile vampir kalamarında bulunurlar. Birçok soyu tükenmiş sefalopod grubu da yüzgeçlere sahipti. Nautilüsler ve daha bilinen incirrate ahtapotları yüzme yüzgeçlerinden yoksundur. Sefalopod yüzgecinde aşırı gelişme, Magnapinnidae ailesinin büyük yüzgeçli kalamarında görülür.
Mürekkep kesesi yumuşakçalar şubesinin kafadan bacaklılar sınıfındaki çoğu hayvanda bulunan, kafadan bacaklı mürekkebinin defansif amaçlarla üretildiği anatomik yapıdır. Nokturnal ve derin su Kafadan bacaklıları dışında, ışıklı ortamda yaşayan bütün kafadanbacaklılar mürekkep kesesine sahiptir. Mürekkep kesesi, yırtıcı hayvanların dikkatini dağıtmak amacıyla, koyu renkli mürekkebi salgılamak amacıyla kullanılır.
Stauroteuthis, kafadan bacaklılar yumuşakçası olan bir derin deniz ahtapot cinsidir. Bu, Stauroteuthidae familyasındaki tek cinstir ve bu cinste sadece iki tür tanımlanmıştır.
Kromatoforlar pigment içeren ve ışığı yansıtan hücre veya hücre gruplarıdır. İki yaşamlılar, balıklar, sürüngenlerler, kabuklular ve kafadan bacaklılarda görülür. Memeliler ve kuşlar ise, diğer grupların aksine, renklendirme için melanosit adındaki hücre grubuna sahiptir.
Ammonoidler veya yaygın adıyla Ammonitler (Ammonoidea), soyu tükenmiş deniz yumuşakçalarından oluşan, kafadan bacaklılar sınıfına bağlı bir altsınıftır. Bu yumuşakçaların günümüzde yaşayan en yakın akrabaları, görüntülerinin benzer olmasına karşın Notilus gibi canlıların dahil olduğu Nautiloid altsınıfındaki türler değil, coleoidea altsınıfındaki türlerdir. Bu yumuşakçalar ilk olarak Devoniyen döneminde ortaya çıkmış, yaşayan son tür ise Kretase-Tersiyer yok oluşuyla beraber yok olmuştur.
Kafadan bacaklı zekâsı, yumuşakçalar sınıfındaki kafadan bacaklıların bilişsel yeteneklerinin ölçüsüdür.
13. yüzyıldan beri kafadan bacaklıların insanlara saldırdığı çeşitli vakalar rapor edilmektedir. Cephalopoda sınıfın üyeleri olarak kafadan bacaklılara tüm ahtapot, kalamar, mürekkep balığı ve notilus türleri örnek verilebilir. Grubun bazı üyeleri insanlarda yaralanmaya ve hatta ölüme neden olabilir.
