İçeriğe atla

Kadınlara oy hakkı

Kadınların Sosyal ve Politik Birliği (Women’s Social and Political Union/WSPU) liderleri Annie Kenney (solda) ve Christabel Pankhurst

Kadınlara oy hakkı, kadınların seçimlerde oy kullanma hakkıdır.

19. yüzyılın sonlarına dek Finlandiya, İzlanda, İsveç, Avustralya'daki bazı koloniler ve ABD'nin bir takım batı eyaletlerinde kadınlar sınırlı oy hakkı elde etti.[1] Bu dönemden itibaren, kadın hareketleri çerçevesinde kadınların oy hakkını elde etmesi ve kadınlara erkeklerle eşit medeni haklar tanınması için verilen mücadeleyi koordine etme amaçlı ulusal ve uluslararası ölçekte örgütler kuruldu. Bunların arasında en önde gelenlerden biri 1904'te kurulan Uluslararası Kadınlara Oy Hakkı İttifakı'dır.[2]

1881'de Man Adası'nda toprak sahibi kadınlara oy kullanma hakkı tanındı. 1893'te o dönemde Britanya İmparatorluğu kolonisi olan Yeni Zelanda kadınları oy hakkını elde etti. Bu hak 1894'te Güney Avustralya'ya (burada kadınlara seçilme hakkı da tanındı),[3] 1899'da Batı Avustralya'ya yayıldı.[4] Tüm Avustralya kolonilerinin federe olarak 1902'de birleşmesiyle Avustralya çapında kadınlar oy hakkı sahibi oldu. Bununla beraber kadınlar da dahil olmak üzere Avustralya Aborijinlerine yönelik oy kullanmada ayrımcı yasalar 1962'ye dek yürürlükte kaldı.[5][6]

Avrupa'da kadınların oy hakkını ilk kazandığı ülke, 1907'deki parlamento seçimlerinde dünyanın ilk kadın milletvekillerinin seçildiği Finlandiya Büyük Dukalığı oldu. Norveç 1913'te Finlandiya'yı takip etti. 1917'de Geçici Hükûmet altında Rusya'da bu hak kadınlara tanındı.1918'de Azerbaycan Halk Cumhuriyeti'de bu hakkı kadınlara tanıdı.

I. Dünya Savaşı sonrasında 1917'de Kanada'da, süfrajetlerin yıllarca yürüttüğü bir kampanya sonrasında 1918'de Birleşik Krallık'ta, 1920'de on dokuzuncu anayasa değişikliğiyle ABD'de kadınlar oy hakkını kazandı. Bu noktada I. Dünya Savaşı konuyla ilgili görüşlerin değişmesinde önemli rol oynadı. Kadınların savaş sırasında sunduğu katkılar, erkeklere göre aşağılık oldukları algısını ve kadınların doğa gereği oy kullanmamaları gerektiği argümanını zora soktu. Leslie Hume'a göre, eğer kadınlar cephanelik üreten fabrikalarda çalışabilmişse, oy kabinine girişlerini engellemek anlamsız kaçmaktaydı. Bununla beraber Hume, oy hakkının savaştaki katkılar için bir ödül olmadığına dikkat çeker; kadınların savaş sırasındaki çalışmaları kamusal alana girişlerine ilişkin korkuları boşa çıkarmıştı.[7]

5 Aralık 1934'te (Her türlü oylamada ve tamamen) Türkiye'de kadınlara seçme - seçilme hakkı tanındı. Fransa'da 4 Ekim 1944'te yapılan yasa değişikliğiyle kadınlara seçme ve seçilme hakkı verildi. 29 Nisan 1945'te ilk defa belediye seçimlerine katılan kadınlar 21 Ekim 1945'te de ilk defa parlamento seçimlerinde oy kullandılar.

II. Dünya Savaşı sonrası Birleşmiş Milletler kadınlara oy hakkı tanınmasını teşvik etti. 1979 yılında kabul edilen ve 189 ülkenin taraf olduğu Kadına Karşı Her Türlü Ayrımcılığın Yok Edilmesi Sözleşmesi, oy hakkını temel bir hak olarak tanımlar.

İslam ülkeleri arasında kadına oy hakkı veren ilk ülke Azerbaycandır.1918 yılından bu yana kadınların oy kullanma hakkı vardır.[8]

Son olarak 2015'te Suudi Arabistan'da kadınlar ilk kez oy kullanabildi.[9]

Ayrıca bakınız

Kaynakça

  1. ^ Ellen Carol DuBois (1998). Woman Suffrage and Women's Rights. NYU Press. ss. 174-6. ISBN 9780814719015. 21 Kasım 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Mart 2017. 
  2. ^ Allison Sneider, "The New Suffrage History: Voting Rights in International Perspective", History Compass, (July 2010) 8#7 s. 692–703,
  3. ^ "Women's Suffrage Petition 1894" (PDF). parliament.sa.gov.au. 29 Mart 2011 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Mart 2017. 
  4. ^ "Legislative Assembly". The West Australian. Perth, WA. 15 Aralık 1899. s. 7. 2 Şubat 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Ocak 2017. 
  5. ^ "Foundingdocs.gov.au". Foundingdocs.gov.au. 1 Haziran 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Ocak 2011. 
  6. ^ EC (15 Şubat 2013). "First in the World". Elections.org.nz. New Zealand Electoral Commission. 13 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Haziran 2016. 
  7. ^ Leslie Hume (2016). The National Union of Women's Suffrage Societies 1897-1914. Routledge. s. 281. 19 Şubat 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Mart 2017. 
  8. ^ "Arşivlenmiş kopya". 11 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Ağustos 2019. 
  9. ^ Photograph Tasneem Alsultan, National Geographic. "In a Historic Election, Saudi Women Cast First-Ever Ballots". 27 Mart 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Mart 2017. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Feminizm</span> İdeoloji

Feminizm, kadınların haklarını tanıyarak bu hakların korunması amacıyla eşitsizliklerin ortadan kaldırılmasına yönelik çeşitli ideolojiler, toplumsal hareketler ve kitle örgütlerinden oluşan hareket. Sözcüğün köken olarak Latince "femina" ve onun Fransızca türevi olan "féminisme" sözcüğünden geldiği ve Türkçe eş anlamlısının hatunculuk olduğu belirtilmektedir. Kadın hareketi doğrudan kadınları ilgilendiren ve dolaylı olarak kültürü ilgilendiren konularda bilinç uyandırır. Feminizmin temel amaçları; eğitim, iş, çocuk bakımı, yönetim gibi konularda eşit haklara sahip olmaktan, yasal kürtaj hakkından, kadın sağlığı konusunda ilerlemelere, tacizin ve tecavüzün engellenmesinden lezbiyen haklarına kadar uzanır.

<span class="mw-page-title-main">Kadın hakları</span>

Kadın hakları, kadınların erkeklerle eşit şekilde sahip olduğu sosyoekonomik, siyasi ve yasal hakların tamamına verilen isim.

<span class="mw-page-title-main">Susan B. Anthony</span> Amerikalı kadın hakları savunucusu

Susan Brownell Anthony, ABD'de kadınlara oy hakkı tanınması için verilen mücadelenin ilk öncülerinden. 1892-1900 arasında Amerika Kadınlara Oy Hakkı Ulusal Derneği'nin başkanlığını yürütmüş, kadınlara oy hakkı tanıyan, Anayasanın 19. Ek Maddesi'ni (1920) sağlayan ortamın hazırlanmasına katkıda bulunmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Genel oy hakkı</span> yetişkinliğe ulaşmış her bir vatandaşın oy kullanma hakkının devlet tarafından tanınması ve teminatıdır

Genel ve eşit oy hakkı veya Evrensel oy hakkı, yetişkinliğe ulaşmış her bir vatandaşın oy kullanma hakkının devlet tarafından tanınması ve teminatı. Oy hakkının genel siyasi anlamda hak ve fırsattan oluşmasına rağmen, yasal anlamda eşit oy hakkı yalnızca bir hak gibi kabul edilmektedir. Tarihsel olarak eşit oy hakkı yetişkin erkek oy hakkı anlamını taşımıştır.

Kadın hareketi, kadın haklarını desteklemeye yönelik evrensel nitelikteki sosyal harekettir.

<span class="mw-page-title-main">Süfrajet</span>

20. yüzyılın başlarında Birleşik Krallık ve ABD’de pasif direniş, kamu toplantılarını bölme, açlık grevi yapma gibi yollarla kadınların seçme ve seçilme hakkını savunan, az çok organize olmuş radikal kadın hakları savunucuları süfrajet olarak nitelendirilmiştir. Süfrajet hareketleri ağırlıklı olarak orta sınıftan gelen kadınlar tarafından yürütülmüştür.

<span class="mw-page-title-main">Emmeline Pankhurst</span>

Emmeline Pankhurst, radikal feminizm kuramcısı, süfrajet ve kadın hakları savunucusudur.

<span class="mw-page-title-main">Türkiye'de kadınlara seçme ve seçilme hakkının tanınması</span> Atatürk devrimleri sonucu, yerel seçimlerde 1930, genel seçimlerde 1934ten beri kullanılan siyasi hak

Kadınlara seçme ve seçilme hakkının tanınması, 1930’larda, Türkiye’de kadınların siyasi haklarını kazanması için gerekli yasaların çıkarılmasını ifade eder. Kadınların siyasi hayatta seçme ve seçilme hakkını elde etmesi; toplumsal hayatta gerçekleşen Atatürk Devrimleri’nden birisidir.

<span class="mw-page-title-main">Finlandiya Parlamentosu</span>

Finlandiya Parlamentosu, 9 Mayıs 1906'da kurulan Finlandiya'nın tek kamaralı yüksek yasama organıdır. Finlandiya Anayasası uyarınca, egemenlik halka aittir ve bu güç Parlamentoya verilmiştir. Parlamento, her dört yılda bir, D'Hondt sistemi kullanılarak seçilen 200 üyeden oluşur. Bu üyelerin 199'u Finlandiya'dan 1 tanesi ise Åland'dan seçilir.

<span class="mw-page-title-main">Kadınların oy hakkının zaman çizelgesi</span>


Kadınlara oy hakkı dünyanın farklı ülkelerinde farklı zamanlarda tanınmış olan haktır. Birçok ülkede kadınlara oy hakkı, genel oy hakkından önce tanındığından belirli sınıf veya ırka mensup erkekler ve kadınlar halen oy kullanamamaktadır. Bazı ülkeler her iki cinsiyete de aynı zamanda oy hakkı tanımıştır.

<span class="mw-page-title-main">Çoğunluğu Müslüman olan ülkelerde kadınların oy hakkının zaman çizelgesi</span>

Bu zaman çizelgesi Müslüman çoğunluklu ülkelerde kadınlara oy hakkı verme tarih sıralamasına göre listelenmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Millicent Fawcett</span>

Dame Millicent Garrett Fawcett, İngiliz feminist. İngiltere'de kadınlara oy kullanma hakkı verilmesi için mücadele edenler arasında ön plana çıkmıştır.

Frances Hardcastle, Amerikalı matematikçi. 1894 yılında faaliyete geçen Amerikalı Matematikçiler Topluluğu'nun kurucularındandır. 1888'den 1892'ye kadar Girton College, Cambridge'de eğitim gördü. Matematik Sertifikası aldı. 1892'de ABD'ye gitti ve Graduate Club'ın başkanlığını yaptığı Bryn Mawr Koleji'nde okudu. Ancak bir derece kazanmadı ve 1901'de İngiltere'ye döndü.

Azerbaycan'da kadınlar resmi olarak erkeklerle aynı haklara sahip olmalarına rağmen, kadınlara karşı sosyal ayrımcılık hala bir sorundur. Ülkenin kırsal bölgelerindeki geleneksel sosyal normlar ve zayıf ekonomik gelişme, kadının ekonomideki rolünün sınır olmasına neden olmakta ve kadınlar cinsiyet ayrımcılığıyla ilgili yasal haklarını kullanmakta zorlanmaktadırlar.

<span class="mw-page-title-main">1900'ler</span> onyıl

1900'ler, 1 Ocak 1900'de başlayan ve 31 Aralık 1909'da sona eren, Gregoryen takviminin içinde bulunan ve 20. yüzyıl için ilk onyıldır.

<span class="mw-page-title-main">Oy hakkı</span>

Oy hakkı, politik imtiyaz, halka açık politik seçimler üzerinde kullanılan oyun hukuki hakkıdır. Dilden dile değişmekle birlikte bazen seçime aday olma hakkı olan pasif oy hakkından ayırt edilebilmesi için aktif oy hakkı da denir. Aktif ve pasif oy kullanma kombinasyonunada bazen tam oy hakkı denir.

<span class="mw-page-title-main">Františka Plamínková</span>

Františka Faustina Plamínková Çekoslovak kadın hakları aktivistiydi.

Feminizm tarihi, kadınlara eşit hakların sağlanmasını amaçlayan hareketlerin ve ideolojilerin kronolojik veya tematik anlatılarını içerir. Dünyanın dört bir yanındaki feministlerin sebepleri, hedefleri ve niyetleri ; zamana, kültüre ve ülkeye bağlı olarak değişmiş olsa da çoğu Batılı feminist tarihçi, kadın haklarını elde etmek için çalışan tüm hareketlerin, feminizm terimini kendilerine uygulamamış olsalar bile feminist hareket olarak değerlendirilmeleri gerektiğini iddia ediyorlar. Diğer bazı tarihçiler "feminist" terimini modern feminist hareket ve onun devamıyla sınırlandırır ve daha önceki hareketleri tanımlamak için "protofeminist" etiketini kullanır.

<span class="mw-page-title-main">Seçim hakları</span> seçme ve seçilme hakları üzerindeki kısıtlamalar

Demokrasi için iki merkezi konu, seçme hakkı ve seçilme hakkıdır; yani, kimin oy kullanmaya hak kazandığına dair prosedürdür.

Anti-süfrajizm veya oy hakkı karşıtlığı, 19. yüzyılın sonlarında Avustralya, Kanada, İrlanda, Birleşik Krallık ve Amerika Birleşik Devletleri gibi ülkelerde kadınların oy hakkına karşı kampanya yürütmek amacıyla başlayan ve hem erkek hem de kadınlardan oluşan bir siyasi harekettir. Anti-süfrajizm bir dereceye kadar kadınlar için statükoyu korumaya çalışan klasik muhafazakâr bir hareketti. 1916'ya kadar oy kullanma hakkına karşı örgütlenen Amerikalı kadın sayısı, oy kullanma hakkı lehine örgütlenenlerden daha fazlaydı. Anti-süfrajizm, kadınların ev içinde tam özgürlük hakkına sahip olduğu inancı olan "ev içi feminizm" ile ilişkilendirildi. Amerika Birleşik Devletleri'nde bu aktivistler genellikle "remonstrant" ya da "antis" olarak anılıyordu.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.