İçeriğe atla

Kadın Eserleri Kütüphanesi ve Bilgi Merkezi Vakfı

Koordinatlar: 41°01′51″K 28°57′02″D / 41.03083°K 28.95056°D / 41.03083; 28.95056
Kadın Eserleri Kütüphanesi ve Bilgi Merkezi Vakfı
Harita
Genel bilgiler
DurumHalka açık
KonumFener, Fatih, İstanbul
AdresFener Mahallesi, Mürsel Paşa Caddesi, No: 8, Fener Vapur İskelesi Karşısı (Tarihi Bina)
Koordinatlar41°01′51″K 28°57′02″D / 41.03083°K 28.95056°D / 41.03083; 28.95056
Başlama14 Nisan 1990 (34 yıl önce) (1990-04-14)
Resmî site

Kadın Eserleri Kütüphanesi ve Bilgi Merkezi Vakfı, 1990 yılında İstanbul'da kurulan, Osmanlı döneminden itibaren Türkiye'de üretilmiş kadınlara ait ya da kadınlarla ilgili eserleri, belgeleri barındıran kurumdur.

Türkiye'nin ilk ve 2024 itibarıyla tek kadın merkezli arşiv ve kütüphanesidir. İstanbul'un Fener semtindeki tarihî binada hizmet verir.[1]

Amacı

Vakıf, kadınların geçmişini iyi tanımak, bu bilgileri derleyip bugünün araştırmacılarına sunmak ve günümüz yazılı belgelerini gelecek nesiller için saklama amacını taşır.

Bu amaçla arşiv ve koleksiyonlarında yer alan nadir ve özgün eserlerin korunması, düzenlenmesi, kullandırılması ve geleceğe aktarılması işlevini gerçekleştirir; farklı alan ve disiplinlerde araştırmalar yapan yerli ve yabancı sosyal bilimciler, üniversite öğrencileri, akademisyenler, gazeteciler, uluslararası kadın kütüphaneleri, ulusal ve uluslararası kadın örgütlerine hizmet sunar.[1]

Arka plan

Eski logosu

19. yüzyılın başında özellikle Avrupa, ABD ve Osmanlı İmparatorluğu'ndaki bazı öncü kadınlar, gruplar ve örgütler tarafından harekete geçirilen kadın hakları konusunda hak arama hareketine bağlı olarak, yazılı ve görsel pek çok belge, örneğin yayınlar, afişler, günceler, fotoğraflar, mektuplar, bildiriler ve anılar, aynı süre içinde bu öncü kadınların, grupların ve örgütlerin ellerinde toplanmaya başlamıştır.

Kadınlar ve kadın hareketlerinin, gelecek kuşaklar için tanıklık oluşturmaları amacıyla ortaya çıkardıkları ve geçmişteki kadınların yaşam mücadelelerini kanıtlayan belge ve arşivlerin gözetilmesi, elde edilmesi ve korunması için bu konuda kütüphaneler ve arşivler kurma çalışmaları dünyada başlıca üç farklı tarihsel dönemde gerçekleşti: 20. yüzyılın ilk çeyreğindeki süfrajet hareketi (oy kullanma yönündeki kadın mücadelesi), ikincisi, 1970'li yıllarda İkinci Dalga Feminist Hareket, üçüncüsü ise, 1980'li yıllarda, kadın hareketini kurumlaştırma yönündeki devlet destekli girişimlerin olduğu dönemdir.

1990'da kurulan Kadın Eserleri Kütüphanesi ve Bilgi Merkezi; by süreçte kurulan dünyadaki sekiz kadın kütüphanesinden birisidir.[2]

Tarihçe

Türkiye'nin ilk kadın merkezli arşiv ve kütüphanesi olan vakıf, 14 Nisan 1990 tarihinde, Haliç-Fener semtinde, İstanbul Büyükşehir Belediyesi'nin tahsis ettiği tarihî binada hizmete açıldı. Vakfın 1990'dan beri süren çalışmaları kurucu üyeleri olan Aslı Davaz, Füsun Akatlı, Füsun Ertuğ, Jale Baysal ve Şirin Tekeli tarafından başlatıldı.

Kuruluş aşamasında vakfın hukuki kuruluş süreci Ruhsar Erten, mali kuruluş süreci İmren Sipahi tarafından yürütüldü. 8 Mart 1990'da tüzel kişiliğini kazanan vakıf, 14 Nisan 1990'da, İstanbul'un Haliç-Fener semtinde İstanbul Büyükşehir Belediyesi'nin tahsis ettiği tarihî bir binada hizmete açıldı.

Kütüphanenin ilk yıllarında, yayınevlerinden kitaplar istendi; birçok kişi ve kurum, kadın konusunda elinde tuttuğu kitapları bağışladı. Arkasından, kırka yakın eski harfli Türkçe kadın dergisi sağlanarak Osmanlı dönemi kadın dergileri bölümünü açıldı. Bunu, Cumhuriyet dönemi dergileri izledi.[3]

2024 yılında Vakıf binasında düzenlenen Vikimaraton etkinliği

Beş yıl süren kuruluş sürecinin ardından 1990'da 25 yeni üyenin seçilmesiyle 30 kişilik bir Genel Kurul oluşturuldu.[3]

Vakfın çalışmaları sonucu, kadınlar hakkında bilgi kaynakları oluşturan çeşitli kişisel arşivler, aile arşivleri, mektuplar, günceler; sanat eserleri, kadınların otobiyografileri ve biyografileri, kadın örgütlerinin kampanyaları ve kayıtları, filmler, videolar, afişler, efemera, sözlü tarih kayıtları ve transkripsiyonları elde ederek 16 koleksiyon oluşturulmuştur. Vakıf, bu koleksiyonları oluşturmanın yanı sıra başka kurumlarda bulunan kadınlarla ilgili belgelerin de yerlerini saptayarak, bibliyografyalar, arşiv katalogları hazırladı.

Vakıf merkezinde 1990 yılından itibaren kadın merkezli ulusal ve uluslararası sempozyumlar, konferanslar, paneller, söyleşiler, oyun gösterimleri, açık oturumlar, eğitim seminerleri, sergiler, konserler, okuma günleri, dia ve film gösterileri, şiir dinletileri, imza günleri gibi etkinlikler düzenledi. 1990-2018 arasında vakıf 500 etkinlik gerçekleştirmiştir.[1]

Koleksiyonları

Vakıf, Osmanlı döneminden itibaren Türkiye'de kadınlara ilişkin veya kadınların ürettiği eserleri, belgeleri içeren koleksiyonlar oluşturur.

Koleksiyonlarını oluşturmak üzere yazılı, görsel, işitsel ve üç boyutlu materyalleri sağlar ve kadınlara dair günlük ve özel yaşamla ilgili kaynakları elde etmek için çalışır. Söz konusu kaynaklar, kadınların kişisel arşivleri, aile arşivleri ve evrakları, günceler, mektuplar; kadın örgütlerine ait kayıtlar, sanat eserleri, kadın otobiyografi ve biyografileri, fotoğraflar, videolar, filmler, afişler, efemera, sözlü tarih kayıtları ve transkripsiyonlarıdır.

2024 yılı itibarıyla vakıfta 16 koleksiyon mevcuttur.[1] Koleksiyonlar, şu başlıklar altında toplanmıştır:

  • Özel Arşivler
  • Kadın Örgütleri ve Örgütlenmeleri
  • Efemera
  • Gazete Kupür
  • Afiş
  • Görsel
  • Nadir Eserler
  • Sözlü Tarih
  • Kitap
  • Süreli Yayın
  • Tez
  • Makale
  • Sanat Eserleri
  • Kadın Yazarlar
  • Kadın Sanatçılar
  • İşitsel

Kurucular

Binası

İstanbul'un tarihi Fener mahallesinin Haliç'e bakan kıyılarında konuşlanan 18. yüzyıldan kalma bir yapı, İstanbul Büyükşehir Belediyesi desteği ile restore edilmiş ve 1990 yılında vakfa tahsis edilmiştir.

1990 yılında mimar Cengiz Bektaş tarafından tasarlanıp yeniden işlevlendirilen yapı, 1992'de Ulusal Mimarlık Ödülleri'nde Yapı Dalı "Koruma-Yaşatma" Başarı Ödülü'ne değer görüldü.[4]

Ödülleri

Kaynakça

Özel
  1. ^ a b c d "Arşivlenmiş kopya". 8 Şubat 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Mart 2020. 
  2. ^ "Libraries around the world completely dedicated to women!". International Federation of Library Associations and Institutions (IFLA) /Library Policy and Advocacy Blog (İngilizce). 8 Mart 2019. 10 Mart 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Mart 2024. 
  3. ^ a b Rahte, Emek Çaylı (15 Aralık 2015). "Asli Davaz ile Kadın Eserleri Kütüphanesi ve Bilgi Merkezi Vakfı Üzerine". Moment Dergi. 2 (2): 242-248. doi:10.17572/moment.409702. ISSN 2148-970X. 10 Mart 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Mart 2024. 
  4. ^ "Kadın Eserleri Kütüphanesi ve Bilgi Merkezi Vakfı". Arkiv.com sitesi. 21 Kasım 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Mart 2024. 
  5. ^ "Kadın Eserleri Kütüphanesi'ne ödül". Gazete Oksijen. 26 Ağustos 2022. 17 Nisan 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  6. ^ "Arşivlenmiş kopya". 7 Nisan 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Nisan 2016. 
Genel
  • Vakıf Kuruluş Senedi, Kadın Eserleri Kütüphanesi ve Bilgi Merkezi Vakfı, İstanbul, Aralık 1989, Basılmamış malzeme.
  • Kadın Eserleri Kütüphanesi ve Bilgi Merkezi Vakfı 2011 Ajandası, Cumhuriyet Dönemi Kadın Dergileri, İstanbul, 2011.
  • Kadın Eserleri Kütüphanesi ve Bilgi Merkezi Vakfı, Efemera Bölümü, Vakıf Etkinlikleri Dosyası
  • Kadın Eserleri Kütüphanesi ve Bilgi Vakfı Merkezi Milas Kütüphane Otomasyon Sistemi

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Kütüphane</span> kitaplar, el yazmaları, ses kayıtları veya filmler gibi edebi, müzikal, sanatsal veya referans materyallerinin koleksiyonuyla ilgilenen bir kurum

Kütüphane anlamına gelen ve genellikle Batı dünyasında yaygın olarak kullanılan ‘bibliothek’ kelimesinin aslı Eski Yunancadır ve biblion kitap, baskılı ürünlerin saklandığı yer demektir. Türkçedeki kütüphane ise, Farsça ve Arapça kökenli kütüb (kitaplar) ile Farsça hane (ev) sözcüklerinden türemiştir ve kitapların evi anlamına gelmektedir. Her iki dilde de kütüphane terimi, kitapların saklandığı yer anlamında kullanılmaktadır.“Kütüphaneler, elde edilen bilginin toplanması, depolanması ve dağıtılması fonksiyonlarını gören hizmet işletmeleridir” Toplumsal gereksinimleri karşılamak için kurulan kütüphaneler, her türlü kayıtlı bilgi kaynağını bilgi gereksinimi olan kullanıcıya etkin biçimde sunar böylece bağlantı işlevini sağlamaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Millet Yazma Eser Kütüphanesi</span>

Millet Kütüphanesi, İstanbul'un Fatih ilçesinde bulunan Feyzullah Efendi Medresesi'nde 1916 yılından beri hizmet veren kütüphanedir.

Anne Çocuk Eğitim Vakfı (AÇEV), 1993 yılında İstanbul'da kurulan ve erken yaştaki her çocuğun güvende, sağlıklı, mutlu olması amacı için çalışan vakıftır.

<span class="mw-page-title-main">İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi</span>

İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi, Türkiye'de ismi İktisat Fakültesi olan ilk öğretim kuruluşudur. Ülkede tarihi 1453 yılına dayanan en eski ve en büyük öğretim kurumu olan İstanbul Üniversitesi bünyesinde yer alan İktisat Fakültesi, 14 Aralık 1936 tarihinde kurulmuştur. Fakülte; İstanbul Üniversitesi Beyazıt Kampüsü'nde bulunmaktadır.

Aşağıdaki liste, İstanbul'daki kütüphanelerin listesidir. İstanbul'daki kütüphanelerin %44.18'ini belediyelere bağlı kütüphaneler, %20.93'ünü ise üniversite kütüphaneleri oluşturur.

<span class="mw-page-title-main">Umut Vakfı</span>

Umut Onurlu Önderler Yetiştirme Vakfı, 1993 yılında, Türkiye'de bireysel silahsızlanma' temelinde kurulmuş bir vakıftır.

<span class="mw-page-title-main">Tarih Vakfı</span>

Tarih Vakfı, Türkiye'de tarih bilincini geliştirmek amacıyla başta tarihçiler ve toplumbilimciler olmak üzere, çeşitli meslek ve çevrelerden kişilerin bir araya gelmesiyle 14 Eylül 1991 tarihinde kurulan sivil toplum kuruluşudur.

<span class="mw-page-title-main">Füsun Akatlı</span> Türk yazar

Suat Füsun Akatlı, Eleştirmen, yazar, öğretim üyesi.

<span class="mw-page-title-main">Jale Baysal</span> Türk akademisyen, yazar, kütüphaneci

Prof. Dr. Jale Baysal, Türk kütüphaneci, akademisyen, yazar.

<span class="mw-page-title-main">Şirin Tekeli</span> Türk yazar

Şirin Tekeli Türkiye'deki ikinci dalga kadın hareketinin içinde öncü olmuş kadın hakları savunucusu, feminist yazar ve aktivist.

<span class="mw-page-title-main">Adnan Ötüken İl Halk Kütüphanesi</span>

Adnan Ötüken İl Halk Kütüphanesi; Ankara'nın Çankaya ilçesinde bulunan bir halk kütüphanesidir. Bugün, tarihi Saraçoğlu Mahallesi projesinde sosyal tesis ihtiyacını karşılamak adına inşa edilmiş olan binada hizmet vermekte olan kütüphane; Kızılay semtindeki Kumrular Sokak'ta yer alır. Ankara'daki halk kütüphaneleri arasında en çok ziyaret edilen ve 500 bini aşkın materyalle en geniş koleksiyona ev sahipliği yapan kütüphanedir.

<span class="mw-page-title-main">Millî Kütüphane (Polonya)</span>

Polonya Ulusal Kütüphanesi - Varşova'da Polonya Kültür ve Ulusal Miras Bakanlığı'na bağlı merkez kütüphanedir.

Hrant Dink Vakfı, Hrant Dink'in anısını yaşatmak amacıyla, İstanbul merkezli olarak Türkiye'de faaliyet gösteren bir vakıftır.

Şehit Ali Paşa Kütüphanesi, 1715 yılında Şehit Ali Paşa tarafından yaptırılan kütüphane.

<i>Kadınlar Dünyası</i> Türkçe yayımlanan feminist kadın dergisi

Kadınlar Dünyası, Balkan Savaşları sonrasında 4 Nisan 1913 tarihinde yayın hayatına başlayan ve 1921'e kadar yayında kalan kadın dergisi.

Necile Tevfik,, Türk kadın hakları aktivisti, ressam, hikâyeci, çevirmen, senaryo yazarı.

Suna Kıraç Kütüphanesi, Koç Üniversitesi'nin öğrencileri ile akademik ve idari çalışanlarının araştırma ve eğitim gereksinimlerine cevap vermek üzere 1993 yılında üniversite ile birlikte kurulmuş kütüphanedir.

Zafer Füsun Ertuğ (Yaraş), etnobotanikçi, arkeolog, akademisyen.

Çelik Gülersoy Vakfı, İstanbul’da bir şehir kütüphanesi ve arşivinin kurulması ve yaşatılması amacıyla, turizmci ve yazar Çelik Gülersoy tarafından kurulmuş bir vakıf.

Aslı Davaz, Türk çevirmen, araştırmacı, yazar, arşivci.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.