Kadir (astronomi)
Kadir (m) (Görünür büyüklük veya Görünürdeki büyüklük), bir yıldızın veya Dünya'dan gözlemlenen diğer astronomik cisimlerin parlaklığının bir ölçüsüdür. Bir cismin görünür büyüklüğü, onun içsel parlaklığına, Dünya'dan uzaklığına ve gözlemcinin görüş hattı boyunca yıldızlararası tozun neden olduğu cismin ışığının sönmesine bağlıdır.
Gök bilimindeki kadir "büyüklük" kelimesi (ing. magnitude), aksi belirtilmedikçe, genellikle bir gök cisminin görünür büyüklüğünü ifade eder. Yıldız kataloğunda 1. kadirden (en parlak) 6. kadir (en sönük) yıldızlara kadar uzanan kadir ölçeği, eski gök bilimci Batlamyus'a kadar geri gider. Modern ölçek ise bu tarihsel sisteme yakından uyacak şekilde matematiksel olarak tanımlanmıştır.
Ölçek ters logaritmiktir, bir nesne ne kadar parlaksa büyüklük sayısı o kadar düşük olur. 1,0 büyüklüğünde bir fark, 5√100 veya yaklaşık 2,512 parlaklık oranına karşılık gelir. Örneğin, 2,0 kadir büyüklüğündeki bir yıldız, büyüklüğü 3,0 kadir olan bir yıldızdan 2,512 kat; 4,0 kadir olan bir yıldızdan 6,31 kat ve 7,0 kadir olan bir yıldızdan ise 100 kat daha parlaktır.
Çıplak gözle görme sınırı olan 6. derece, insan gözü için ortalama bir değerdir. Kimi keskin gözlü kimseler Jüpiter'in dört büyük uydusunu (Io, Callisto, Europa, Ganymede) ve hatta Venüs'ün evrelerini bile ayırt edebilecek görme yetisine sahiptir.
En parlak astronomik cisimler negatif görünür büyüklüklere sahiptir. Örneğin, -4,2 kadir ile Venüs veya -1,46 kadir ile Sirius. En karanlık gecelerde çıplak gözle görülebilen en sönük yıldızların görünür büyüklükleri yaklaşık +6,5 kadirdir, fakat bu durum kişinin görme gücüne, rakım ve atmosfer koşullarına bağlı olarak değişkenlik gösterir.[1] Bilinen cisimlerin görünür büyüklükleri -26,7'deki Güneş'ten, +31,5 büyüklüğündeki derin Hubble Uzay Teleskobu görüntülerindeki cisimlere kadar uzanır.[2]
Görünür büyüklüğün ölçümüne fotometri denir. Fotometrik ölçümler, UBV sistemi veya Strömgren uvbyβ sistemi gibi fotometrik sistemlere ait standart geçirim bandı filtreleri kullanılarak morötesi, görünür veya kızılötesi dalga boyu bantlarında yapılır.
Mutlak büyüklük, bir gök cisiminin görünür parlaklığından ziyade içsel parlaklığının bir ölçüsüdür ve aynı ters logaritmik ölçekte ifade edilir. Mutlak büyüklük, bir yıldızın veya nesnenin 10 parsek (3,1×1014 kilometre) mesafeden gözlemlenmesi durumunda sahip olacağı görünen büyüklük olarak tanımlanır. Bu nedenle, Dünya'ya ne kadar yakın olursa olsun bir yıldızın özelliğini ifade ettiği için yıldız astrofiziğinde daha fazla kullanım alanı vardır. Ancak gözlemsel astronomide ve popüler amatör astronomide "kadir"e yapılan referansların, görünür büyüklük anlamına geldiği anlaşılmaktadır.
Görünür büyüklüklerin listesi
| Görünür büyüklük (V) | Cisim | görünen yer... | Notlar |
|---|---|---|---|
| −67,57 | GRB 080319B gama ışını patlaması | 1 AU uzaktan görünen | Dünya'dan bakıldığında Güneş'ten 2 × 1016 (20 katrilyon) kat daha parlak olurdu |
| −41,39 | Cygnus OB2-12 yıldızı | 1 AU uzaktan görünen | |
| −40,67 | M33-013406.63 yıldızı | 1 AU uzaktan görünen | |
| –40,17 | Eta Carinae A yıldızı | 1 AU uzaktan görünen | |
| −40,07 | Zeta1 Scorpii yıldızı | 1 AU uzaktan görünen | |
| −39,66 | R136a1 yıldızı | 1 AU uzaktan görünen | |
| –39,47 | P Cygni yıldızı | 1 AU uzaktan görünen | |
| −38,00 | Rigel yıldızı | 1 AU uzaktan görünen | görünür çapı 35° olan büyük ve çok parlak mavimsi bir disk olarak görülecekti. |
| −30,30 | Sirius A yıldızı | 1 AU uzaktan görünen | |
| −29,30 | Güneş | günberi noktasında Merkür'den görünen | |
| −27,40 | Güneş | günberi noktasında Venüs'ten görünen | |
| −26,74 | Güneş | Dünya'dan görünen[3] | ortalama dolunaydan yaklaşık 400.000 kat daha parlak |
| −25,60 | Güneş | günöte noktasında Mars'tan görünen | |
| −23,00 | Güneş | günöte noktasında Jüpiter'den görünen | |
| −21,70 | Güneş | günöte noktasında Satürn'den görünen | |
| −20,20 | Güneş | günöte noktasında Uranüs'ten görünen | |
| −19,30 | Güneş | Neptün'den görünen | |
| −18,20 | Güneş | günöte noktasında Plüton'dan görünen | |
| −16,70 | Güneş | günöte noktasında Eris'ten görünen | |
| −14,20 | 1 lüks aydınlatma seviyesi[4][5] | ||
| −12,90 | dolunay | günberi noktasında Dünya'dan görünen | yerberi + günberi + dolunayın maksimum parlaklığı. (ortalama uzaklık değeri -12,74'tür,[6] fakat karşı konum etkisi dahil edildiğinde yaklaşık 0,18 kadir daha parlaktır) |
| −12,40 | Betelgeuse | süpernovaya dönüştüğünde Dünya'dan görünen.[7] | |
| −11,20 | Güneş | gün öte noktasında Sedna'dan görünen | |
| −10,00 | İkeya–Seki kuyruklu yıldızı (1965) | Dünya'dan görünen | modern zamanların en parlak Güneş'e ulaşan kuyruklu yıldızıydı (Kreutz Sungrazer)[8] |
| −9,50 | iridyum (uydu) parlaması | Dünya'dan görünen | maksimum parlaklık |
| −7,50 | 1006 süpernovası | Dünya'dan görünen | kaydedilen tarihin en parlak yıldız olayı (7200 ışık yılı uzaklıkta)[9] |
| −6,50 | Gece gökyüzünün toplam entegre büyüklüğü | Dünya'dan görünen | |
| −6,00 | 1054 Yengeç Süpernovası | Dünya'dan görünen | (6500 ışık yılı uzaklıkta)[10] |
| −5,90 | Uluslararası Uzay İstasyonu | Dünya'dan görünen | yerberi noktasında ve Güneş tarafından tamamen aydınlatıldığında[11] |
| −4,92 | Venüs gezegeni | Dünya'dan görünen | hilal şeklinde aydınlatıldığında maksimum parlaklık[12] |
| −4,14 | Venüs gezegeni | Dünya'dan görünen | ortalama parlaklık[12] |
| −4 | Güneş tepedeyken gün boyunca çıplak gözle gözlemlenebilen en soluk cisimler | ||
| −3,99 | Epsilon Canis Majoris yıldızı | Dünya'dan görünen | 4,7 milyon yıl önceki maksimum parlaklık, son ve sonraki beş milyon yılın tarihsel en parlak yıldızı |
| −2,98 | Venüs gezegeni | Dünya'dan görünen | Güneş'in uzak tarafındayken minimum parlaklık[12] |
| −2,94 | Jüpiter gezegeni | Dünya'dan görünen | maksimum parlaklık[12] |
| −2,94 | Mars gezegeni | Dünya'dan görünen | maksimum parlaklık[12] |
| −2,5 | Güneş ufkun üzerinde 10°den daha az olduğunda, gün boyunca çıplak gözle görülebilen en soluk cisimler | ||
| −2,50 | yeni ay | Dünya'dan görünen | minimum parlaklık |
| −2,48 | Merkür gezegeni | Dünya'dan görünen | üst kavuşum konumundaki maksimum parlaklık (Venüs'ün aksine Merkür, Güneş'in uzak tarafındayken en parlak durumundadır, bunun nedeni farklı faz eğrileridir)[12] |
| −2,20 | Jüpiter gezegeni | Dünya'dan görünen | ortalama parlaklık[12] |
| −1,66 | Jüpiter gezegeni | Dünya'dan görünen | minimum parlaklık[12] |
| −1,47 | Sirius yıldız sistemi | Dünya'dan görünen | Görünür dalga boylarında Güneş hariç en parlak yıldız[13] |
| −0,83 | Eta Carinae yıldızı | Dünya'dan görünen | Nisan 1843'te sahte süpernova olarak görünen parlaklık |
| −0,72 | Canopus yıldızı | Dünya'dan görünen | gece gökyüzündeki en parlak 2. yıldız[14] |
| −0,55 | Satürn gezegeni | Dünya'dan görünen | halkalar Dünya'ya doğru açılı olduğunda, karşı konum ve günberi yakınında maksimum parlaklık[12] |
| −0,3 | Halley kuyruklu yıldızı | Dünya'dan görünen | 2061 geçişinde beklenen görünür büyüklük |
| −0,27 | Alfa Centauri AB yıldız sistemi | Dünya'dan görünen | Birleşik büyüklük (gece gökyüzündeki en parlak 3. yıldız) |
| −0,04 | Arcturus yıldızı | Dünya'dan görünen | Çıplak gözle görülen en parlak 4. yıldız[15] |
| −0,01 | Alfa Centauri A yıldızı | Dünya'dan görünen | Gece gökyüzünde teleskop yardımıyla görülebilen 4. en parlak "bireysel" yıldız |
| +0,03 | Vega yıldızı | Dünya'dan görünen | başlangıçta sıfır noktasının bir tanımı olarak seçildi[16] |
| +0,23 | Merkür gezegeni | Dünya'dan görünen | ortalama parlaklık[12] |
| +0,46 | Güneş | Alfa Centauri'den görünen | |
| +0,46 | Satürn gezegeni | Dünya'dan görünen | ortalama parlaklık[12] |
| +0,71 | Mars gezegeni | Dünya'dan görünen | ortalama parlaklık[12] |
| +1,17 | Satürn gezegeni | Dünya'dan görünen | minimum parlaklık[12] |
| +1,86 | Mars gezegeni | Dünya'dan görünen | minimum parlaklık[12] |
| +1,98 | Polaris yıldızı | Dünya'dan görünen | ortalama parlaklık[17] |
| +3,03 | SN 1987A süpernovası | Dünya'dan görünen | Büyük Macellan Bulutu içinde (160.000 ışık yılı mesafe) |
| +3 ile +4 | Kentsel bir mahallede çıplak gözle görülebilen en sönük yıldızlar | ||
| +3,44 | Andromeda Gökadası | Dünya'dan görünen | M31[18] |
| +4 | Orion Bulutsusu | Dünya'dan görünen | M42 |
| +4,38 | Ganymede uydusu | Dünya'dan görünen | maksimum parlaklık[19] (Jüpiter'in uydusu ve Güneş Sistemindeki en büyük uydu) |
| +4,50 | M41 açık kümesi | Dünya'dan görünen | Aristoteles tarafından görülmüş olabilecek açık küme[20] |
| +4,5 | Yay Eliptik Cüce Gökadası | Dünya'dan görünen | |
| +5,20 | astereoit Vesta | Dünya'dan görünen | maksimum parlaklık |
| +5,38[21] | Uranüs gezegeni | Dünya'dan görünen | maksimum parlaklık[12] |
| +5,68 | Uranüs gezegeni | Dünya'dan görünen | ortalama parlaklık[12] |
| +5,72 | sarmal gökada M33 | Dünya'dan görünen | karanlık gökyüzü altında çıplak gözle görmek için bir test olarak kullanılır[22][23] |
| +5,8 | GRB 080319B gama ışını patlaması | Dünya'dan görünen | 19 Mart 2008'de Dünya'da 7,5 milyar ışık yılı uzaklıktan görülen en yüksek görsel büyüklük ("Clarke Olayı"). |
| Uranüs gezegeni | Dünya'dan görünen | minimum parlaklık[12] | |
| +6,49 | asteroit Pallas | Dünya'dan görünen | maksimum parlaklık |
| +6,5 | Ortalama bir çıplak gözle çok iyi koşullar altında gözlemlenen yıldızların yaklaşık sınırı. 6,5 kadirden görülebilen yaklaşık 9.500 yıldız vardır.[24] | ||
| +6,64 | cüce gezegen Ceres | Dünya'dan görünen | maksimum parlaklık |
| +6,75 | asteroit İris | Dünya'dan görünen | maksimum parlaklık |
| +6,90 | sarmal gökada M81 | Dünya'dan görünen | Bu, insan görüşü ve Bortle ölçeği sınırlarını zorlayan aşırı bir çıplak göz hedefidir[25] |
| +7,25 | Merkür gezegeni | Dünya'dan görünen | minimum parlaklık[12] |
| +7,67[26] | Neptün gezegeni | Dünya'dan görünen | maksimum parlaklık[12] |
| Neptün gezegeni | Dünya'dan görünen | ortalama parlaklık[12] | |
| Neptün gezegeni | Dünya'dan görünen | minimum parlaklık[12] | |
| +8 | Aşırı çıplak göz sınırı, Bortle ölçeğinde Sınıf 1, dünyadaki en karanlık gökyüzü.[27] | ||
| +8,10 | Titan uydusu | Dünya'dan görünen | maksimum parlaklık; Satürn'ün en büyük uydusu;[28][29] ortalama karşı konum büyüklüğü 8,4[30] |
| +8,29 | UY Scuti yıldızı | Dünya'dan görünen | maksimum parlaklık; yarıçapına göre bilinen en büyük yıldızlardan biri |
| +8,94 | asteroit 10 Hygiea | Dünya'dan görünen | maksimum parlaklık[31] |
| +9,50 | Normal koşullar altında sıradan 7×50 dürbün kullanılarak görülebilen en soluk cisimler[32] | ||
| +10,20 | İapetus uydusu | Dünya'dan görünen | maksimum parlaklık,[29] Satürn'ün batısındayken en parlak ve karşı konuma geçmesi 40 gün sürüyor |
| +11,05 | Proxima Centauri yıldızı | Dünya'dan görünen | 2. en yakın yıldız |
| +11,8 | Phobos uydusu | Dünya'dan görünen | maksimum parlaklık; Mars'ın en parlak uydusu |
| +12,23 | R136a1 yıldızı | Dünya'dan görünen | Bilinen en aydınlık ve büyük kütleli yıldız[33] |
| +12,89 | Deimos uydusu | Dünya'dan görünen | maksimum parlaklık |
| +12,91 | kuasar 3C 273 | Dünya'dan görünen | en parlak (aydınlatma mesafesi 2,4 milyar ışık yılı) |
| +13,42 | Triton uydusu | Dünya'dan görünen | maksimum parlaklık[30] |
| +13,65 | cüce gezegen Plüton | Dünya'dan görünen | maksimum parlaklık,[34] çıplak gözle 6,5 kadirden gökyüzünde 725 kat daha sönük. |
| +13,9 | Titania uydusu | Dünya'dan görünen | maksimum parlaklık; Uranüs'ün en parlak uydusu |
| +14,1 | WR 102 yıldızı | Dünya'dan görünen | Bilinen en sıcak yıldız |
| +15,4 | centaur Chiron | Dünya'dan görünen | maksimum parlaklık[35] |
| +15,55 | Charon uydusu | Dünya'dan görünen | maksimum parlaklık (Plüton'un en büyük uydusu) |
| +16,8 | cüce gezegen Makemake | Dünya'dan görünen | Şu anki karşı konum parlaklığı[36] |
| +17,27 | cüce gezegen Haumea | Dünya'dan görünen | Şu anki karşı konum parlaklığı[37] |
| +18,7 | cüce gezegen Eris | Dünya'dan görünen | Şu anki karşı konum parlaklığı |
| +19,5 | 30 saniyelik bir pozlama kullanılan Catalina Sky Survey 0,7 metrelik teleskopuyla gözlemlenebilir en zayıf cisimler[38] ve ayrıca ATLAS'ın (Asteroid Terrestrial-impact Last Alert System) yaklaşık sınırlayıcı büyüklüğü | ||
| +20,7 | Callirrhoe uydusu | Dünya'dan görünen | (Jüpiter'in ≈8 km'lik küçük uydusu)[30] |
| +22 | Bir CCD detektörü kullanarak 30 dakikalık yığılmış görüntülere (her biri 5 dakikada 6 alt çerçeve) sahip 600 mm (24") Ritchey-Chretien teleskopuyla görünür ışıkta gözlemlenebilen en zayıf cisimler.[39] | ||
| +22,8 | Luhman 16 | Dünya'dan görünen | En yakın kahverengi cüceler (Luhman 16A=23,25, Luhman 16B=24,07)[40] |
| +22,91 | Hydra uydusu | Dünya'dan görünen | Plüton uydusunun maksimum parlaklığı |
| +23,38 | Nix uydusu | Dünya'dan görünen | Plüton uydusunun maksimum parlaklığı |
| +24 | 60 saniyelik bir pozlama kullanarak Pan-STARRS 1,8 metrelik teleskopla gözlemlenebilen en zayıf cisimler.[41] Bu, şu anda otomatik tüm gökyüzü gökbilim araştırmalarının sınırlayıcı büyüklüğüdür. | ||
| +25,0 | Fenrir uydusu | Dünya'dan görünen | (Satürn'ün ≈4 km'lik küçük uydusu)[42] |
| +25,3 | Neptün ötesi cisim 2018 AG37 | Dünya'dan görünen | Güneş'ten yaklaşık 132 AU (19,7 milyar km) uzaklığıyla, Güneş Sistemi'ndeki bilinen en uzak gözlemlenebilir cisim |
| +26,2 | Neptün ötesi cisim 2015 TH367 | Dünya'dan görünen | Güneş'ten yaklaşık 90 AU (13 milyar km) uzaklıkta ve çıplak gözle görülebilecek olandan yaklaşık 75 milyon kat daha sönük 200 km büyüklüğündeki cisim. |
| +27,7 | 10 saatlik bir görüntüde Subaru Teleskobu gibi tek bir 8 metrelik yer tabanlı teleskopla gözlemlenebilen en zayıf cisimler[43] | ||
| +28,2 | Halley kuyruklu yıldızı | Dünya'dan görünen (2003) | 2003 yılında Güneş'ten 28 AU (4,2 milyar km) uzaklıktayken, ESO'nun Çok Büyük Teleskop (VLT) dizisindeki 4 senkronize bireysel teleskopdan 3 tanesi ile toplam yaklaşık 9 saatlik pozlama süresi kullanılarak görüntülendi[44] |
| +28,4 | asteroit 2003 BH91 | Dünya yörüngesinden görünen | ≈15 kilometrelik Kuiper kuşağı nesnesinin gözlemlenen büyüklüğü. 2003 yılında Hubble Uzay Teleskobu (HST) tarafından görüldü, doğrudan gözlemlenen en sönük asteroit olarak bilinir. |
| +31,5 | Hubble Uzay Teleskobu EXtreme Deep Field aracılığıyla 10 yıl boyunca toplanan ~23 günlük pozlama süresiyle görünür ışıkta gözlemlenebilen en zayıf nesneler[45] | ||
| +34 | James Webb Uzay Teleskopu ile görünür ışıkta gözlemlenebilen en zayıf cisimler[46] | ||
| +35 | isimsiz asteroit | Dünya yörüngesinden görünen | 2009 yılında bir yıldızın önünden geçerken HST tarafından keşfedilen 950 metrelik bir Kuiper kuşağı nesnesi olan, bilinen en sönük asteroitin beklenen büyüklüğü.[47] |
| +35 | LBV 1806-20 yıldızı | Dünya'dan görünen | mavi ışık değişeni, yıldızlararası sönme nedeniyle görünür dalga boylarında beklenen büyüklük |
Listelenen büyüklüklerin bazıları yaklaşık değerlerdir. Teleskop hassasiyeti; gözlem süresine, optik bant geçişine, saçılma ve hava ışımasından kaynaklanan engelleyici ışığa bağlıdır.
Kaynakça
- ^ Curtis, Heber Doust (1903) [27 Mart 1901]. "On the Limits of Unaided Vision". Lick Observatory Bulletin. 2 (38). Kaliforniya Üniversitesi. ss. 67-69. Bibcode:1903LicOB...2...67C. doi:10.5479/ADS/bib/1903LicOB.2.67C. 21 Eylül 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Eylül 2021.
- ^ Matthew, Templeton (21 Ekim 2011). "Magnitudes: Measuring the Brightness of Stars". American Association of Variable Stars (AAVSO). 18 Mayıs 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Mayıs 2019.
- ^ David R., Williams (1 Eylül 2004). "Sun Fact Sheet". NASA (National Space Science Data Center). 15 Temmuz 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Temmuz 2010.
- ^ Dufay, Jean (17 Ekim 2012). Introduction to Astrophysics: The Stars. s. 3. ISBN 9780486607719. 24 Mart 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Şubat 2016.
- ^ McLean, Ian S. (2008). Electronic Imaging in Astronomy: Detectors and Instrumentation. Springer. s. 529. ISBN 978-3-540-76582-0.
- ^ Williams, David R. (2 Şubat 2010). "Moon Fact Sheet". NASA (National Space Science Data Center). 23 Mart 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Nisan 2010.
- ^ Dolan, Michelle M.; Mathews, Grant J.; Lam, Doan Duc; Lan, Nguyen Quynh; Herczeg, Gregory J.; Dearborn, David S. P. (2017). "Evolutionary Tracks for Betelgeuse". The Astrophysical Journal. 819 (1). s. 7. arXiv:1406.3143 $2. Bibcode:2016ApJ...819....7D. doi:10.3847/0004-637X/819/1/7.
- ^ "Brightest comets seen since 1935". International Comet Quarterly. 28 Aralık 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Aralık 2011.
- ^ Winkler, P. Frank; Gupta, Gaurav; Long, Knox S. (2003). "The SN 1006 Remnant: Optical Proper Motions, Deep Imaging, Distance, and Brightness at Maximum". The Astrophysical Journal. 585 (1). ss. 324-335. arXiv:astro-ph/0208415 $2. Bibcode:2003ApJ...585..324W. doi:10.1086/345985.
- ^ "Supernova 1054 – Creation of the Crab Nebula". SEDS. 28 Mayıs 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Temmuz 2014.
- ^ "Uluslararası Uzay İstasyonu (UUİ) - Uydu bilgisi". Heavens-above. 5 Temmuz 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Aralık 2007.
- ^ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u Mallama, A.; Hilton, J.L. (2018). "Computing Apparent Planetary Magnitudes for The Astronomical Almanac". Astronomy and Computing. Cilt 25. ss. 10-24. arXiv:1808.01973 $2. Bibcode:2018A&C....25...10M. doi:10.1016/j.ascom.2018.08.002.
- ^ "Sirius". SIMBAD Astronomical Database. 24 Haziran 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Haziran 2010.
- ^ "Canopus". SIMBAD Astronomical Database. 14 Temmuz 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Haziran 2010.
- ^ "Arcturus". SIMBAD Astronomical Database. 14 Ocak 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Haziran 2010.
- ^ "Vega". SIMBAD Astronomical Database. 7 Temmuz 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Nisan 2010.
- ^ Evans, N. R.; Schaefer, G. H.; Bond, H. E.; Bono, G.; Karovska, M.; Nelan, E.; Sasselov, D.; Mason, B. D. (2008). "Direct Detection of the Close Companion of Polaris with The Hubble Space Telescope". The Astronomical Journal. 136 (3). s. 1137. arXiv:0806.4904 $2. Bibcode:2008AJ....136.1137E. doi:10.1088/0004-6256/136/3/1137.
- ^ "SIMBAD-M31". SIMBAD Astronomical Database. 19 Mayıs 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Kasım 2009.
- ^ Yeomans; Chamberlin. "Horizon Online Ephemeris System for Ganymede (Major Body 503)". California Institute of Technology, Jet Propulsion Laboratory. 2 Şubat 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Nisan 2010. (3 Ekim 1951'de 4,38)
- ^ "M41 possibly recorded by Aristotle". SEDS (Students for the Exploration and Development of Space). 28 Temmuz 2006. 18 Nisan 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Kasım 2009.
- ^ "Uranus Fact Sheet". nssdc.gsfc.nasa.gov (İngilizce). 22 Ocak 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Kasım 2018.
- ^ "SIMBAD-M33". SIMBAD Astronomical Database. 13 Eylül 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Kasım 2009.
- ^ Lodriguss, Jerry (1993). "M33 (Triangulum Galaxy)". 15 Ocak 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Kasım 2009. (Shows bolometric magnitude not visual magnitude.)
- ^ "Vmag<6.5". SIMBAD Astronomical Database. 22 Şubat 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Haziran 2010.
- ^ "Messier 81". SEDS (Students for the Exploration and Development of Space). 2 Eylül 2007. 14 Temmuz 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Kasım 2009.
- ^ "Neptune Fact Sheet". nssdc.gsfc.nasa.gov (İngilizce). 10 Ocak 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Kasım 2018.
- ^ John E. Bortle (Şubat 2001). "The Bortle Dark-Sky Scale". Sky & Telescope. 23 Mart 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Kasım 2009.
- ^ Yeomans; Chamberlin. "Horizon Online Ephemeris System for Titan (Major Body 606)". California Institute of Technology, Jet Propulsion Laboratory. 13 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Haziran 2010. (30 Aralık 2003'te 8,10) 13 Kasım 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- ^ a b "Classic Satellites of the Solar System". Observatorio ARVAL. 31 Temmuz 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Haziran 2010.
- ^ a b c "Planetary Satellite Physical Parameters". JPL (Solar System Dynamics). 3 Nisan 2009. 23 Temmuz 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Temmuz 2009.
- ^ "AstDys (10) Hygiea Ephemerides". Department of Mathematics, University of Pisa, Italy. 8 Temmuz 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Haziran 2010.
- ^ Zarenski, Ed (2004). "Limiting Magnitude in Binoculars" (PDF). Cloudy Nights. 21 Temmuz 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 6 Mayıs 2011.
- ^ "What Is the Most Massive Star?". Space.com. 11 Ocak 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Kasım 2018.
- ^ Williams, David R. (7 Eylül 2006). "Pluto Fact Sheet". National Space Science Data Center. NASA. 1 Temmuz 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Haziran 2010.
- ^ "AstDys (2060) Chiron Ephemerides". Department of Mathematics, University of Pisa, Italy. 29 Haziran 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Haziran 2010.
- ^ "AstDys (136472) Makemake Ephemerides". Department of Mathematics, University of Pisa, Italy. 29 Haziran 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Haziran 2010.
- ^ "AstDys (136108) Haumea Ephemerides". Department of Mathematics, University of Pisa, Italy. 29 Haziran 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Haziran 2010.
- ^ "Catalina Sky Survey (CSS) Facilities". 3 Kasım 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2019.
- ^ Steve Cullen (sgcullen) (5 Ekim 2009). "17 New Asteroids Found by LightBuckets". LightBuckets. 31 Ocak 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Kasım 2009.
- ^ Boffin, H.M.J.; Pourbaix, D. (2014). "Possible astrometric discovery of a substellar companion to the closest binary brown dwarf system WISE J104915.57–531906.1". Astronomy and Astrophysics. Cilt 561. s. 5. arXiv:1312.1303 $2. Bibcode:2014A&A...561L...4B. doi:10.1051/0004-6361/201322975.
- ^ "Pan-STARRS limiting magnitude". 24 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Eylül 2021.
- ^ Sheppard, Scott S. "Saturn's Known Satellites". Carnegie Institution (Department of Terrestrial Magnetism). 15 Mayıs 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Haziran 2010.
- ^ What is the faintest object imaged by ground-based telescopes? 2 Şubat 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Yazan: Sky Telescope Editörleri, 24 Temmuz 2006
- ^ "New Image of Comet Halley in the Cold". ESO. 1 Eylül 2003. 1 Mart 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Şubat 2009.
- ^ Illingworth, G. D.; Magee, D.; Oesch, P. A.; Bouwens, R. J.; Labbé, I.; Stiavelli, M.; van Dokkum, P. G.; Franx, M.; Trenti, M.; Carollo, C. M.; Gonzalez, V. (21 Ekim 2013). "The HST eXtreme Deep Field XDF: Combining all ACS and WFC3/IR Data on the HUDF Region into the Deepest Field Ever". The Astrophysical Journal Supplement Series. 209 (1). s. 6. arXiv:1305.1931 $2. Bibcode:2013ApJS..209....6I. doi:10.1088/0067-0049/209/1/6.
- ^ http://www.jaymaron.com/telescopes/telescopes.html 1 Ağustos 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (14 Eylül 2017 tarihinde erişilmiştir)
- ^ "Hubble Finds Smallest Kuiper Belt Object Ever Seen". NASA (İngilizce). 9 Haziran 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Mart 2018.
Literatür
- "Gezegenler Kılavuzu", Patrick Moore
- "Uzay Bilgisi", William J. Weiser
