İçeriğe atla

Kadirîlik

Kadirilik ya da Kadiriyye (Osmanlıca: قادريه), Seyyid Abdülkâdir Geylânî tarafından 12. yüzyılın başlarında kurulan tarikattır.

Kadiriye Tarikatı

Baz-ül Eşheb ve Gavsül Azam olarak da bilinen Abdülkâdir Geylânî yolunun takipçileri tarafından 12. yüzyılda kuruldu. İslâm Tarihinde sesli zikir yapan tarikatlar olarak kabul edilmektedir. Sesli zikir yapılması nedeniyle cehri tarikatlar arasında sayılır.[]

Tarikatın ortaya çıkışının öyküsü: Bir gün İslam Peygamberi Muhammed, Ali bin Ebû Talib ile otururlarken:

- Ya Ali! Gözlerini yum ve beni dinle. Sonra bu söylediklerimi üç defa da sen söyle ben dinleyeyim, dedi. Sonra gözlerini yumarak yüksek sesle üç defa:

- La ilahe İllallah, dedi. Daha sonra Ali gözlerini yumdu ve yüksek sesle üç defa:

- La ilahe İllallah, dedi. Muhammed de Ali'yi dinledi.

Tarikat-ı Aleviyye-i Kadiri'nin bir kolu bu şekilde zuhur edip şecerede ismi geçen Meşayıhı Kiram vasıtasıyla Mehmet Baba ile günümüze kadar gelmiştir. Kadirilik birçok kola ayrılarak günümüzde de etkinliğini sürdürmektedir. Bu kolların en bilinenleri Halisa, Eşrefîlik (Rumîlik) ve Esedîlik'tir.

Kadirî tarikat silsilesi

Birinci silsile

Abdülkâdir Geylânî'nin tasavvuf alanındaki mürşidi Ebu Saîd el-Mübarek b. Ali el-Mahzûmî idi.

  1. el-Mahzûmî
  2. Ebu'l Hasan Ali İbn Muhammed b.Yusuf el-Kureşi
  3. Ebu'l-Ferec Yusuf et-Tarsusî
  4. Ebû'l Fazıl Abdû'l-Vâhid et-Temimî
  5. Abdu'l-Azîz et-Temimî
  6. Cafer b. Yunus Şiblî
  7. Cüneyd Bağdâdî
  8. Sırriyü's-Sakatî
  9. Maruf el-Kerhî
  10. İmâm Ali er-Rızâ
  11. İmâm Mûsâ el-Kâzım
  12. İmâm Câʿfer es-Sâdık
  13. Muhammed el-Bakır
  14. Ali Zeyn el-Âb’ı-Dîn
  15. Hüseyin bin Ali
  16. Ali el-Mûrtezâ
  17. Muhammed

İkinci silsile

Abdülkâdir Geylânî'den daha sonraya uzanan ve Hacı Bayram-ı Veli ile devam eden kollardan biri ise aşağıdaki şekilde verilmektedir.

  1. Ahmed Mahmud Muhammed Mustafa
  2. Ali bin Ebu Talib
  3. Hasan-ı Basrî
  4. Habib-i Acemî
  5. Davud-i Taî
  6. Maruf-i Kerhî
  7. Seri-i Sekatî
  8. Cüneyd Bağdadi
  9. Cafer b. Yunus Şiblî
  10. Abdu'l-Azîz et-Temimî
  11. Ebû'l Fazıl Abdû'l-Vâhid et-Temimî
  12. Ebû'l Fereç Yusuf et-Tarsusî
  13. Ebû'l-Hasan Gilanî
  14. Ebâ Said el-Mubarek Mukharramî
  15. Gavs-ul Azam Abd-ul Kâdir Geylanî
  16. Muhy'id-Dîn İbn'ul Arabî
  17. Seyyid Şemseddîn-i Muhammed
  18. Şeyh Hüsameddîn
  19. Şeyh Sahabeddîn
  20. Hüseyin Hamavîh
  21. Hacı Bayram-ı Veli (Kızılbaş Şeyhi)
  22. Eşrefoğlu Rumî
  23. Hacı Kazan Kaya Baba
  24. Baba Zahid-i Taberâni es-Safevî
  25. Seyyid Muhammed
  26. Seyyid Halil
  27. Hacı Hasan Baba
  28. Pir Şaban Baba
  29. Ricalî Dursun Baba
  30. İlhamî Hacı Hasan Baba
  31. Muhibbî Süleyman Çalışkan[1]
  32. Abdurrahman Halis Talabani
  33. Dede Osman Avni Baba Urfavevî
  34. Hacı Ömer Hüdayi Baba Köğenk
  35. Hacı Muhammed Baba Türkî
  36. Hacı Mustafa Hayri Baba (Öğüt) Malatyevî

Üçüncü silsile

  1. Ahmed Mahmud Muhammed Mustafa
  2. Ali el-Mûrtezâ ibn Ebu Talib
  3. İmam Hüseyin ya da Hasan-ı Basrî
  4. İmam Zeynel Abidin ya da Habib-i Acemî
  5. İmam Muhammed Bakır ya da Davud-i Taî
  6. İmâm Câʿfer es-Sâdık
  7. İmâm Mûsâ el-Kâzım
  8. İmâm Ali er-Rızâ
  9. Ebu Mahfuz Maruf Aliyyü'l-Kerhi
  10. Ebul Hasan Serıy'yüs-Sekatî
  11. Cüneyd Bağdadi
  12. Ebu Zerr Delfi ibn Caferi Şiblî
  13. Abdu'l-Azîz et-Temimî
  14. Ebû'l Fazıl Abdû'l-Vâhid et-Temimî
  15. Ebû'l Fereç Yusuf et-Tarsusî
  16. Ebül Hasan Ali ibn Muhammed ibn Yusufü'l Karşi-yü'l Hakkari
  17. Kadiyü'l Kuzak Ebu Saidil Mübarek ibn Aliyyül Mahzumiyyül Bağdadi
  18. Pir-i Tarikat Gavs-ul Azam Ebu Muhammed Muhyid­din Abd-ul Kâdir-i Geylanî

Halisa Kolu

18. Cemalü'l Irak Es-seyid Abdurrezzak     18. Ebu Bekir Abdulaziz 
19. Osmanü'l Geylani                       19. Muhammedüni'l-Hattak 
20. Yahya El-Basri                         20. Es-seyyid Şemseddin 
21. Nureddini'ş-Şami                       21. Es-seyyid Şerafeddin
22. Abdurrahmanil Haselani                 22. Es-seyyid Zeyneddin 
23. Burhaneddin-iz Zenceri                 23. Es-seyyid Veliyeddin 
24. Es-seyyid Muhammed                     24. Nureddin Ma'sumilmedeni                
25. Es-seyyid Abdurrezzakül                25. Hüsameddin Hamevi       
26. Hüseyni'l Ezmirani                     26. Es-seyyid Yahya 
27. Ahmedi Muhammed Hindil Lahuri          27. Ebu Bekrini'l Bağdadi 
28. Mahmudüz Zengine-i Talabani            28. Muhammed Derviş 
29. Ahmedet Talabaniyul Kerküki            29. Es-seyyid Zeyneddin  
30. Ziyaeddin Abdurrahmani Halis Talabani  30. Mustafa El-Bağdadi
31. Dede Osman Avni Baba Urfavi            31. Süleyman el Bağdadi                     
32. Hacı Ömer Hüdai Baba Köğengi           32. Aliyyü'l Bağdadi 
33. Muhammed Baba Kürki                    

34. Mustafa Hayri Baba Malatyevi

35. Şeyh Seyyid Zûlcenâheyn Abdullah

Ayrıca bakınız

Kaynakça

  1. ^ "Qaidiri Tariqah". 25 Temmuz 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Temmuz 2012. 

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Abdülkâdir Geylânî</span> Alim, mutasavvıf

Muhyiddin Ebû Muhammed Abdülkādir b. Ebî Sâlih Mûsâ Zengîdost el-Geylânî ya da daha bilinen adıyla Abdülkādir Geylânî, Büyük Selçuklu Devleti döneminde, günümüz İran'ının Hazar Denizi kıyısındaki Gilan Eyaleti'nde doğan âlim ve mutasavvıf olan Kadiriye tarikatının kurucusu ve İslam filozofu. Türbesi Bağdat'tadır.

Tarikat veya tarik kelimesi "yol" tarikat "yollar" anlamına gelir, "Allah'a ulaştıran yol" mânâsında kullanılmaktadır. Tarikatlar Selçuklu ve Osmanlı'ya özgü düşünce ve inanç hareketleri olarak değerlendirilmektedir. Birçok tarikatın menşei Hicri 5./Miladi 11. asırda Abdülkâdir Geylânî'nin yolundan gidenler tarafından oluşturulan Kadiri Tarikatıdır. Ebû Sâlih Muhyiddîn Abdülkâdir Geylânî, neseben hem Hasanî ve hem de Hüseynîdir. Abdulkadir Geylânî'nin soyundan gelen evlat ve torunları da yaşadıkları muhitlerde “şerîf”, “şurefâ”, “seyyid” olarak anılmışlardır.

Hâlidîlik, İslam'ın Sünnîlik mezhebine bağlı bir tarîkat olan Nakşibendîliğin en yaygın kollarından biridir. Kol, adını Kürt İslam âlimi Halid Bağdadî'den alır. Türkiye'de etkinlik gösteren Nakşibendî şeyhleri genellikle Halidî'dir.

<span class="mw-page-title-main">Mustafa Hayri Öğüt</span>

Mustafa Hayri Malatyevî olarak da tanınan Mustafa Hayri Öğüt, Türk mutasavvıf. Bir Kâdirî Şeyhi, Kâdirî-Hâlisiye Meşâyihi, Mürşid-i Kâmil, Kutb-ul Aktâb ve Maliye Varidat Memuru idi.

Şiilik veya Şia, Muhammed'den sonra devlet yönetiminin Ali'ye ve onun soyundan gelenlere ait olduğu fikrini savunan; Ali ile birlikte onun soyundan gelen imamların günahsızlığına, yanılmazlığına ve bizzat Allah tarafından imam olarak seçildiklerine dair inanışların ortak adıdır. İslam dünyası içerisinde Müslüman nüfusun yüzde 10-15'lik kısmını oluşturur. Siyasi saiklerle ortaya çıkan bu ayrılık, zaman içinde fıkhi ve itikadi bir alt yapı kazanarak mezhepleşmiştir.

Halvetilik, cehri zikir adı verilen ve ilahi isimlerin yüksek sesle tekrar edilmesi anlamına gelen zikir yöntemini kullanan bir tarîkattır. Tarikat 14. yüzyılda yaşamış olan Ömer el-Halvetî'ye nisbet edilir. Pîr Ömer Halvetî'nin bir ağaç kovuğunda uzun süre halvet çıkarması ve ardından gelen müridlerin de tenhada kalmayı tercih etmeleri üzerine tarikat bu isimle anılmaya başlamıştır.

<span class="mw-page-title-main">İsmaililik</span> İslâmın Şiilik koluna bağlı bir mezhep

İsmâilîlik, adını İsmâil b. Ca'fer es-Sâdık'tan alan Şii mezhebi.

<span class="mw-page-title-main">Mevlevîlik</span>

Mevlevîlik, 13. yüzyılda yaşamış Mevlana Celaleddin Rumi'nin tasavvufî düşünceleri üzerine, kendisinin ölümü ardından gelişen tarikattır.

Rüfailik ya da Rifâiyye, tasavvufi inanışa göre kurucusu ve piri Ahmed er Rüfâi olan İslamîyetin bir tarikatıdır.

Silsile-i Sâdât, Muhammed'in kendisinden sonra yerine vekâlet edeceğini hadislerinde haber verdiğine inanılan evliyâların oluşturduğu zincirdir. Günümüzde Nakşibendi Tarikatı'nın kollarına ait farklı birçok "Silsile-i Saadat" mevcûttur. Aşağıdaki tabloda Nakşibendilik'in farklı kollarına ait Altın Zinciri (Silsile-i saadat) listelenmiştir. Bunlar sırası ile,

  1. (GM) : Gaforî-Muceddidî
  2. (MS): Muceddidî-Sirâcî
  3. (T) : Tâhirî
  4. (S) : Süleymânî
  5. (K) : Hâlidî
  6. (H) : Hakkânî
<span class="mw-page-title-main">Ebu'l-Vefa el-Bağdadi</span>

Ebu'l-Vefâ el-Bağdâdî, el-Kâkes veya el-Kürdî lakaplarıyla da bilinen Ebu'l-Vefâ Tâcü'l-Ârifîn Seyyid Muhammed bin Muhammed Arîz el-Bağdâdî, Vefâ'îyye tarikâtının kurcusudur. Menâkıbnâme'sinde Ali el-Mûrtezâ'nın soyundan bir seyyid olduğu kaydedilmiştir.

İmâmet ya da İmâmîlik İslam'ın bir kolu olan Şiiliğin temel ilkelerinden birisidir. Sünnilik imâmeti imanın esaslarından biri olarak saymaz.

Muhammed Nur'ül Arabi, Son dönem melamiliğin piri. 1813-1887 arasında yaşamış sufi. Çeşitli sufi üstadlarından ders almış olan ve hayatının büyük kısmını Anadolu ve Rumeli topraklarında geçiren Seyyid Muhammed Nur, Abdülbaki Gölpınarlı tarafından Üçüncü Devir Melamiliği şeklindeki tanımlanan dönemin de öncüsü kabul edilmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Zahid Gilani</span> İranlı ilahiyatçı (1216-1301)

Zahid Gilani tam adıyla Tâcüddîn İbrahim b. Rûşen Emîr b. Bâbil b. Bîdâr el-Kürdî es-Sencânî Zahidiyye tarikatının şeyhi ve mutasavvıf.

İmamîye Şiası, Şiîlik meşrebi içerisinde mevcut olan tüm tarikât ve mezheplerin ortak i'tikatlarını tanımlamak maksadıyla kullanılan bir fıkıh deyimi olup, Aşırı Ghulât (Radikal dinci fırkalar), Keysanîlik (Dörtçüler), Zeydîlik (Beşçiler), İsmailîlik (Yedicilik/Yedi İmamcılık) (Mustâlîlik ve Nizarîlik) ve İsnâaşerîyye (Onikicilik/On İki İmamcılık) (Câferiyye Şiîliği ve Anadolu Alevîliği) ile Arap Aleviliği'ni de kapsamı altına alan bir şekilde tanımlanmaktadır.

Cüneyd-i Bağdâdî, 9. yüzyılda yaşamış İslamî-Batınî alimi ve Alevi mutasavvıf ve filozof.

Hattâb'îyye, İslâmiyet'e ilk defa hulûl bâtıl i'tikadının girmesine vesile olan "Cifr İlmî" mûcidi Ebû'l-Hattâb el-Esedî tarafından kurulan bir Ghulat-i Şîʿa fırkasıdır.

Müslüman ilahiyatçılar listesi

Tasavvuf tarikatları listesi, bu listede gelişmeye bağladığı 8. yüzyıldan, çeşitli kollara ayrıldığı günümüze kadar İslam dünyasındaki tasavvufi tarikatlar listelenecektir.

Bu sayfada İslami literatürde yer alan sufilerin (mutasavvıf) bir referans listesi yer almaktadır.