İçeriğe atla

Kadı Menteş Konağı

Koordinatlar: 35°10′38″K 33°21′50″D / 35.17722°K 33.36389°D / 35.17722; 33.36389
Kadı Menteş Konağı
Konağın ön cephesi
Harita
Genel bilgiler
KonumSelimiye
ŞehirKuzey Lefkoşa
ÜlkeKuzey Kıbrıs
Koordinatlar35°10′38″K 33°21′50″D / 35.17722°K 33.36389°D / 35.17722; 33.36389
Mevcut kullananKıbrıs Türk Belediyeler Birliği
Başlama1329
Yenileme1975
Teknik ayrıntılar
Kat sayısı2

Kadı Menteş Konağı, Kuzey Lefkoşa'nın Selimiye semtinde mahallesinde bir konaktır. Selimiye Meydanı ve İdadi Sokağı'nın kesiştiği noktada yer almaktadır ve günümüzde Kıbrıs Türk Belediyeler Birliği'nin merkezidir.[1]

Tarih

Binanın en eski bölümleri, 1329 yılında, adanın Lüzinyan hakimiyetinde olduğu dönemde Kıbrıs'ın Latin Başpiskoposluk Sarayı olarak inşa edildi.[2] Konağın şimdiki halinin L şeklindeki yapısının aksine, binanın ilk planı dikdörtgen şeklindeydi.[3] Kıbrıs'ın 30. Latin Başpiskoposu Romalı Orsini Aldobrandini, 1502 ve 1524 yılları arasında binayı yeniden inşa etti ve bina Venedik egemenliği boyunca aynı amaç için kullanılmaya devam etti.[1]

Osmanlı İmparatorluğu tarafından Kıbrıs'ın ele geçirilmesinden sonra, bina Kıbrıs'ın kadısının ikamet yeri olarak kullanıldı. Lefkoşa'ya atanan ilk kadı olan, Menteşoğulları sülalesinden Kadı Menteşoğlu binayı ikâmetgâh olarak kullanırken çeşitli eklemelerde bulundu ve konak onun adıyla bilinmeye başlandı.[4] Bu süreçte binaya Osmanlı mimarisini taşıyan bir üst kat eklendi. Yüzyıllarca kadı konağı olarak kullanılan bina, 1819-1821 yılları arasında restore edildi ve vali konağı olarak kullanılmaya başlandı. Bu değişiklik vali Küçük Mehmed Paşa'nın idaresi sırasında gerçekleştiği için, bina "Küçük Mehmet Konağı" olarak bilinmeye başlandı.[1]

Kıbrıs'ın Britanya yönetimine devredilmesinin ardından bina adadaki müftülüğe devredilerek müftülük binası olarak kullanıma girdi. 1925'te Maarif Encümenine devredilmesiyle birlikte Ayasofya Kız İlkokulu olarak kullanımına başlandı. Bu dönemde Evkaf İdaresi de müştereken binayı kullanmaktaydı. 1948'de Kıbrıs Öğretmen Kolejinde öğrenim gören Türk kız öğrenciler tarafından da binanın bir kısmı kullanılmaya başlandı. Bina Selimiye İlkokulu, Maarif Anaokulu ve 1962-63 öğretim yılında Atatürk Ortaokulu olarak da kullanıldı. 1963'te Bayraktar Ortaokulundan ve diğer ortaokullardan gelen öğrencilerin de beraber öğrenim gördüğü bir yer hâline geldi ve 1974'e kadar bu şekilde devam etti. Bu dönemde Bayraktar Ortaokulu ismiyle bilinmeye başlayan bina, 1979 yılında boşaltıldı. 1985 yılında Kıbrıs Türk Belediyeler Birliğine tahsis edilen binanın restorasyonu altı ay içerisinde İsmet Tüylüoğlu ve ekibince tamamlanarak 8 Kasım 1985'te Belediyeler Birliği merkez binası olarak hizmete açıldı.[1][1][4][5]

Mimari

Selimiye Camii'ne doğru cephe. Güney giriş kapısında armalar görülebilir.

Binanın Gotik mimarisine sahip, üzerinde üç arma bulunan bir güney giriş kapısı vardır. Bu armaların kime ait olduğuyla ilgili farklı iddialar vardır, bunlar arasında Ayasofya Katedrali'nin bulunduğu arazinin sahibi Costanza De Brie, 1495'te Kıbrıs'ın başpiskoposu olan Prioli ve Venedikli Donado della Rose ailesi yer alıyor. Kapıdaki diğer armalar kaldırılmış ve diğer binaların yapımında kullanılmıştır.[1]

Venedik yönetimi sırasında, binayı Ayasofya Katedrali ve Azize Catharina Kilisesi'ne bağlayan tüneller mevcuttu. Bu dönemde binanın güneybatı köşesinde güvenlik amaçlı kullanılan bir kulenin varlığına dair göstergeler bulunmaktadır.[1] Restorasyon sırasında binanın daha yakından incelenmesi sonucu binanın büyük bir bölümünün Lüzinyan ve Venedik dönemlerine ait olduğu anlaşılmıştır.[3]

Binanın üst katında, Osmanlı mimarisine ait ince duvarlar, geniş odalar, bir Bağdadî usulü cumba ve süslü duvarlar görülebilir. Çiçek ve bitki motifleri geleneksel çitakâri tarzında olup 18. yüzyıldan kalma oldukları tahmin edilmektedir.[1]

Bahçe

Osmanlı döneminde binanın geniş ve ferah bahçesine el kondu ve çeşitli eğitim kurumları tarafından kullanılmaya başlandı: Büyük Medrese (1932'de tahrip oldu), Küçük Medrese (günümüzde yalnızca çeşmesi ayaktadır) ve Sultan II. Mahmut Kütüphanesi. 1897 yılında, bir "idadi" (orta okul) inşa edildi ve daha sonraları bir "sultani" (lise) içerecek şekilde büyütüldü. 1924'teki Türk eğitim reformu sonucu din eğitimi kaldırıldıktan sonra Ayasofya İlköğretim Okulu'na dönüştürüldü. Bugün, bu bina Halk Sanatları Vakfı tarafından kullanılmaktadır. 1901 yılında, bu bölgede bir "idadi" daha inşa edildi ve daha sonra 1960 yılına kadar Bayraktar Ortaokulu olarak kullanıldı. Bugün bu bina Eski Eserler Bakanlığı tarafından kullanılmaktadır.[1]

Kaynakça

  1. ^ a b c d e f g h i Bağışkan, Tuncer (28 Aralık 2013). "Eski Latin Başpiskoposluk Sarayı". Yeni Düzen. 2 Nisan 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Şubat 2019. 
  2. ^ "Lefkoşa'nın tarihi binaları". Star Kıbrıs. 23 Aralık 2011. 2 Şubat 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Mart 2015. 
  3. ^ a b Gürkan, Haşmet Muzaffer. Dünkü ve Bugünkü Lefkoşa (3. bas.). Galeri Kültür. ss. 126-7. ISBN 9963660037. 
  4. ^ a b Akıncı, Mustafa (2010). Belediye Başkanlığında 14 Yıl: Yerel Yönetimde Demokratikleşme ve Kurumsallaşma Mücadelesi. Lefkoşa: Ateş Matbaacılık. ss. 349-350. ISBN 978-9963-9772-0-8. 
  5. ^ Bağışkan, Tuncer. "Ayasofya (Selimiye) Meydanı ve Mahallesi". Yeni Düzen. 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Mart 2015. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Selimiye Camii (Lefkoşa)</span>

Selimiye Camii, tarihsel ismiyle Ayasofya Camii veya Ayasofya Katedrali, Lefkoşa'nın kuzey kesiminde bulunan cami ve eski Katolik katedralidir. Kentin ana camisidir. Selimiye Camii, Kıbrıs'taki hayatta kalan en büyük ve en eski Gotik kiliseye ev sahipliği yapmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Lüzinyan Sarayı (Lefkoşa)</span>

Lüzinyan Sarayı, Lüzinyanların Lefkoşa'da yaptıkları bir saray. Bu saraylar Lüzinyanlar söneminde "dük" veya "vali"nin ikâmetgâhıydı ve Lüzinyanların Lefkoşa'da yaptığı üçüncü saraydı. İkinci Lüzinyan Sarayı yağmalanmadan önce adanın emniyet müdürü Sir Hugh de la Baume'un eviydi. 1427 yılında Lüzinyan kraliyet sarayı haline geldi. 1489 yılında Venediklilerin eline geçti. Venedikliler sarayı vali sarayı olarak kullandı ve "Palazzo del Governo" olarak adlandırdı. 1570'te Osmanlı valilerinin konağı olarak kullanılmaya başlandı. 1878'de ada Britanya hakimiyetie girdi ve saray yine resmî hizmet veren bir bina olarak kullanılmaya devam etti. 1904 yılında fazla zayıf olduğu ve harap bir halde olduğu gerekçesiyle yıkılarak yerine günümüzdeki Lefkoşa Mahkemeleri inşa edildi.

<span class="mw-page-title-main">Sarayönü Camii</span> Kuzey Lefkoşada yer alan bir cami

Sarayönü Camii, Lefkoşa'nın kuzey kesiminde yer alan bir camidir. Mevcut cami 1902 yılında tamamlanmış olup, daha önce aynı yerde bulunan bina kiliseden camiye çevrilmişti. Tarihsel olarak Lefkoşa'nın idari merkezi niteliğindeki Sarayönü Meydanı'nda yer almış olan caminin meydanla bağlantısı 1960'larda kesildi.

<span class="mw-page-title-main">Arabahmet</span> Kuzey Lefkoşada bir mahalle

Arabahmet, Kıbrıs'ın başkenti Lefkoşa'da mahalle. Mahalle ve mahallede bulunan Arabahmet Camii adını Lefkoşa'nın Osmanlı İmparatorluğu'nca ele geçirilmesinde komutanlık yapan Arap Ahmed Paşa'dan alır. Surlariçi'nde yer alan tarihî Arabahmet mahallesinin 2011 itibarıyla nüfusu 561'dir. Mahallenin neredeyse tamamı Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti fiili kontrolü altındadır, küçük bir kısmıysa Kıbrıs Cumhuriyeti'nin egemenliğindedir. Tarihsel olarak günümüzde Köşklüçiftlik mahallesinin dahil olduğu surların dışındaki bir bölge de Arabahmet'in parçası kabul edilmekteydi. Köşklüçiftlik mahallesi Lefkoşa Türk Belediyesi bünyesinde Arabahmet'ten idari olarak ayrılmıştır. Bununla beraber Kıbrıs Cumhuriyeti'nin idari yapılanmasına göre surların dışındaki bu bölgeler hâlen Arabahmet'in parçasıdır. Güneyde Kıbrıs Cumhuriyeti egemenliği altında kalan kısımlar, surların dışında 50 kişinin ikamet ettiği, bir kısmı Yeşil Hat'ta kalan, Ledra Palace oteli çevresindeki küçük bir bölgedir. Bahsi geçen tüm bu bölgelerin 2011 itibarıyla toplam nüfusu 3.550'dir.

<span class="mw-page-title-main">Bedesten (Lefkoşa)</span>

Bedesten, Lefkoşa'nın kuzeyinde, Selimiye Camii'nin hemen yanında yer alan tarihi bir yapıdır. Yapının bin yıldan uzun bir geçmişi vardır. Aslen 6. yüzyıl civarında arazisine bir kilise yapılmış, bunun yerine daha büyük bir kilise olarak günümüzdeki Bedesten binası 12.-16. yüzyıllar arasında inşa edilmiştir. Osmanlı döneminde bedesten olarak kullanılmaya başlanmıştır. Şu anda kültür merkezi olarak kullanılmaktadır.

Saçaklı Ev, Kuzey Lefkoşa'nın Selimiye semtinde yer alan bir konak. 2 katlı yapı, Selimiye Camii'nin güneydoğusunda yer almaktadır. Adını, sokağa çıkıntılı köşk odasını destekleyen geniş saçaklarından almıştır.

<span class="mw-page-title-main">Lüzinyan Evi</span> Kuzey Lefkoşada bir konak

Lüzinyan Evi, Kuzey Lefkoşa'da Yenicami Sokak'ta yer alan tarihî konaktır. İki katlı bina, Lüzinyan dönemi Gotik mimarisi ve Osmanlı mimarisi tarzlarını yansıtıyor.

<span class="mw-page-title-main">Mahkemeler Binası</span> Kuzey Lefkoşada bulunan tarihî bina

Mahkeme Binaları, Kuzey Lefkoşa'da bulunan tarihi bina. Sarayönü Meydanı'nda yer almaktadır.

Selimiye Meydanı, Lefkoşa, KKTC'de yer alan tarihi meydan. Lefkoşa, Suriçi'nde, Selimiye Mahallesi'nde yer alır.

<span class="mw-page-title-main">İttik Dede Türbesi</span> Kuzey Lefkoşada yer alan bir türbe

İttik Dede Türbesi, Yitik Dede Türbesi veya İsmail Çavuş Türbesi, Lefkoşa'nın kuzey kesiminde yer alan bir türbedir. Selimiye Mahallesi'nde, Selimiye Meydanı'nın güney tarafında yer alır.

<span class="mw-page-title-main">Bandabuliya (Lefkoşa)</span> Kuzey Lefkoşada bir sebze çarşısı

Bandabuliya, bir diğer adıyla Belediye Çarşısı, Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti'nin başkenti Lefkoşa'da kurulan ilk kapalı sebze çarşısıdır. Mevcut binanın yapılmasından önce açık bir pazar alanı olarak Bandabuliya'nın tarihi Lüzinyanlar dönemine kadar gitmektedir. Bandabuliya'da ticaret için dükkânlar ve tezgahlar bulunurdu. Ayrıca, konaklama için odalar da bulunurdu. Bu odalarda, dükkân ve tezgah sahipleri konaklardı. İlk inşa edildiğinde üstü tamamen açık olan çarşı 1932'de Arasta'nın ucuna bugün olduğu şekli ile kurulmuştur. Günümüzde Kıbrıs'a özgü yiyecek, içecek, baharat, sebze ve meyvelerin satıldığı tarihi bir mekandır. Ayrıca, Bandabuliya'da kafe, lokanta, kulüp ve eğlence mekanı olarak kullanılan dükkânlar yer almıştır.

<span class="mw-page-title-main">Kumarcılar Hanı</span>

Kumarcılar Hanı, halk arasında Seyyar Çalgıcılar Hanı ya da Kemaneciler Hanı olarak da bilinir, Kuzey Lefkoşa, KKTC'de, Asmaaltı Meydanı'nın kuzeyinde yer alan tarihi bir handır. Osmanlı döneminde adada inşa edilen 18 handan birisidir. Lefkoşa'daki hanlar içinde, Büyük Han'dan sonra gelen en büyük handır.

<span class="mw-page-title-main">Derviş Paşa Konağı</span> Lefkoşada konak ve müze

Derviş Paşa Konağı, Lefkoşa'nın Arabahmet Mahallesi'ndeki tarihi bir konak ve etnografya müzesidir. Günümüzde Kuzey Lefkoşa'da yer alan konak, Beliğ Paşa Caddesi üzerinde bulunmaktadır ve iki katlıdır. Kıbrıs'taki Osmanlı mimarisinin en güzel örneklerinden biri olarak kabul edilmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Deveciler Hanı (Lefkoşa)</span> Lefkoşanın en eski ve büyük hanlarından biri

Deveciler Hanı, Lefkoşa'nın en eski ve büyük hanlarından biriydi. Osmanlı döneminden kalan han, adını develerin hana yüklerini indirmesinden almıştır ve günümüzde Kuzey Lefkoşa'da yer almaktadır. Ayasofya Camii ile Belediye Pazarı'nın toptancılar bölümü arasındaki alanda develer için ahırlar ve sahiplerinin konakladıkları han, iki katlı bir yapıydı. Osmanlı belgelerinde Araplar Hanı olarak geçmekteydi. Ayrıca Selimiye Hanı ile Ayasofya Hanı adlarıyla da bilinmekteydi. 1960'larda yıkılan Deveciler Hanı, günümüzde park etme yeri olarak kullanılmaktadır. Bundan önce de özellikle köylerden kasaba pazarına gelen otobüsler için otobüs terminali olarak kullanılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Taş Eserler Müzesi</span> Müze

Taş Eserler Müzesi, Lefkoşa'nın kuzeyinde yer alan tarih müzesidir. Haydarpaşa Mahallesi'nde bulunur. Müzede, tarihî taş eserler sergilenmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Haydarpaşa Camii</span>

Haydarpaşa Camii veya eskiden Azize Katerina Kilisesi, Lefkoşa'nın kuzey kesiminde yer alan bir camidir. Kirlizade Sokağı'nda yer almaktadır. Lefkoşa'daki eski Frenk (Latin) katedrali olan Ayasofya'dan sonra en önemli Gotik yapıdır. Harry Charles Luke tarafından adadaki en güzel Gotik yapı örneklerinden birisi olarak tanımlanmıştır.

Halk Sanatları Derneği Binası, Kuzey Lefkoşa, KKTC'de yer alan ve Halk Sanatları Vakfı tarafından kullanılan dernek binası.

<span class="mw-page-title-main">Yeni Cami (Lefkoşa)</span> Kuzey Lefkoşada yer alan bir cami

Yeni Cami, Lefkoşa'nın kuzey kesiminde yer alan bir camidir. İçinde bulunduğu Yenicami Mahallesi'ne adını verir. Mevcut cami 1898-1899 yılında tamamlanmış olup, yanında bulunan ve günümüze kalıntıları ulaşan eski cami ise kiliseden çevrilmişti.

<span class="mw-page-title-main">Haydarpaşa, Lefkoşa</span> Lefkoşa mahallesi

Haydarpaşa Lefkoşa'da bir mahalle. İsmini Lefkoşa'nın Osmanlı fethi sırasında Osmanlı ordusunu yöneten 12 generalden biri olduğu söylenen Haydar Paşa'dan alır. Aynı adda bir cami de vardır. Her general bu fetih sırasında başka bir mahalleye gönderilmişti. Daha sonradan, bu mahalleler isimlerini oraya gönderilen generalin isminden aldı.

Selimiye veya eski adıyla Ayasofya, Lefkoşa'nın kuzey kesiminde, Surlariçi bölgesinde, adını Selimiye Camii'den alan mahalle.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.