İçeriğe atla

Kaşkayca

Kaşkayca
Qaşqayıca, Qaşqayı Turki, Qaşqay dili
Ana dili olanlarİran
Konuşan sayısı949,000  (2015)[1]
Dil ailesi
Türk dilleri
  • Oğuz dilleri
    • Batı Oğuz kolu
      • Güneybatı Oğuz kolu
        • Kaşkayca
Yazı sistemiFars alfabesi
Dil kodları
ISO 639-2tut
ISO 639-3qxq

Kaşkayca, İran'da yaklaşık 1 milyon Kaşkay tarafından konuşulan Oğuz öbeğine ait bir Türk dilidir. Azericeye çok yakın olan bir dildir.[2] Kaşkaycayı Azericeye dahil edip ağız sayanlar da olmuştur.[3]

Aynallu ve Afşarcaya çok benzerliği bulunmaktadır. Bazı etnologlar Oğuzcanın batı koluna dahil etseler de, Oğuzcanın güney koluna dahildir.

İran'da 1982'de yapılan nüfus sayımında 200.000 kişi bu dili anadili olarak belirtmiş[4] ve buna takiben 1997'de yapılan ayrıntılı bir araştırma sonucu 1,5 milyon kişinin Kaşkayca konuştuğu tahmini yapılmıştır.[2]

Kaşkaylar, İran'ın Fars Eyaleti'nde hâlâ yarı göçebe olarak yaşarlar. Kaşkaylar genelde ikidilli olup anadilleri Kaşkayca yanında resmî dil olan Farsçayı da konuşurlar.[5]

Kaşkaycanın yazısız bir dil olduğu iddia edilse de; son zamanlarda bu tezi çürüten Arapça harflerle yazılmış bazı karşı kanıtlar bulunmuştur.

Ayrıca bakınız

Kaynakça

  1. ^ "ethnologue.com". 3 Şubat 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Nisan 2009. 
  2. ^ a b "A language of Iran". 23 Ocak 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Haziran 2014. 
  3. ^ Nuri Yüce, “Türk dili ve lehçeleri”, İA (=İslam Ansiklopedisi), 12/2 (İstanbul 1987), 468b-530b.
  4. ^ "Languages". 11 Temmuz 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Haziran 2014. 
  5. ^ The Qashqai 21 Haziran 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İngilizce)

Dış bağlantılar

Wikimedia Incubator
Wikimedia Incubator
Wikimedia Incubator'de Kaşkayca Vikipedi deneme projesi bulunmaktadır.

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Azerice</span> Azerbaycanın resmî dili olan Türk dili

Azerice, Azerbaycanca veya Azerbaycan Türkçesi, Türk dilleri dil ailesinin Oğuz grubu içerisinde yer alan ve bir Türk halkı olan Azerilerin ana dilini oluşturan dil. En çok konuşucusu İran Azerbaycanı'nda bulunan dil, Azerbaycan Cumhuriyeti'nin resmî dilidir. Rusya'ya bağlı özerk bir cumhuriyet olan Dağıstan'ın ise resmî dilleri arasında yer alır.

<span class="mw-page-title-main">Türkmence</span> Türkmenistanın resmî dili olan Türk dili

Türkmence, çoğunluğu Türkmenistan'da yaşayan Türkmenlerin konuştuğu Türk dil ailesine bağlı Doğu Oğuz dili. Dil, Türkmenistan'daki yaklaşık 7 milyon konuşuru ile resmî dil olup, çevresindeki Afganistan ile İran'ın sınır bölgelerinde de konuşulur.

<span class="mw-page-title-main">Kaşkaylar</span>

Kaşkaylar, Güneydoğu İran'ın Fars Eyaleti'nde özellikle Şiraz çevresinde yaşayan ve hâlâ ağırlıklı olarak göçebe bir Türk halkıdır. Azerbaycanlılardan sonra İran'daki en kalabalık Türk grubudur.

<span class="mw-page-title-main">Hintçe</span> Hindistanın resmi dili

Hintçe, ağırlıklı olarak Hindistan'ın kuzey, merkez ve batısında konuşulan Hint-Avrupa dil ailesine mensup bir Hint-Aryan dilidir. Pakistan'ın resmî dili olan Urduca ile beraber Hindustânî dilinin iki standart yazılı formundan birini oluşturur. İngilizce ile birlikte Hindistan'ın iki resmî dilinden biridir. Hindistan'da Devanāgarī yazı sistemi; Pakistan'da ise Arap alfabesi kullanılmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Kırım Tatarcası</span> Türk dillerinin Kıpçak koluna ait bir dil

Kırım Tatarcası ya da Kırımca, Türk dillerinin Kıpçak koluna ait bir dildir. Ancak bazı Oğuz grubuna ait özelliklere de sahiptir. Romanya'nın Dobruca yöresinde konuşulan şekline Dobruca Tatarcası adı verilir.

<span class="mw-page-title-main">Yakutlar</span>

Yakutlar ya da Sahalar, Rusya içindeki Saha Cumhuriyeti'nde yaşayan Türk halkı.

<span class="mw-page-title-main">Oğuz dil grubu</span> Türki diller dil ailesinden Şaz Türkçesinin güneybatı kolu

Oğuz grubu Türkî diller dil ailesinden Şaz Türkçesinin güneybatı koludur. Bu gruba ait dillerin toplam konuşan sayısı 120 milyon civarında olup Azerice, Türkçe ve Türkmence, bu gruptaki dillerin yaklaşık %95'ini oluştururlar. Gagauzca, Balkan Gagauz Türkçesinden farklı bir dildir.

Aynallu; Inallu; Inanlu dili olarak da adlandırılır. Aynallular, İran'da yaşayan ve tahmini olarak 7.000 kişiden oluştuğu düşünülen Türk etnik grubudur. Dilleri Oğuzcanın güney koluna dahil olup Afşarca ve Kaşgayca ile benzerlikleri çoktur. Etnologlar bu diyalektiği Güney Azericeye dahil etseler de gerçekte Oğuzcanın güney koluna dahildir.

<span class="mw-page-title-main">Horasan Türkçesi</span>

Horasan Türkçesi, İran'ın kuzeydoğusunda ve komşu Türkmenistan'ın Amu Derya ötesine kadar yaşayan Horasan Türkleri tarafından konuşulan Oğuz öbeğine ait yazı dili olmayan bir Türk dilidir. Anadili olarak konuşanların sayısı 2014 yılında 886 bin olarak tespit edilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Çulımca</span>

Çulımca Rusya'da Sibirya'nın ortasında genellikle Krasnoyarsk krayı, Novosibirsk oblastı ve Tomsk oblastında konuşulan bir Türk lehçesidir. Bu lehçenin tüm konuşurları Rusçayı da bilir. Sovyetler Birliği zamanında Rusça konuşmaları için yapılan baskılar sonucunda çoğu Çulım Türkü, Çulımcayı öğrenememiş, unutmuş ve böylece Çulım Türkçesinin konuşanları azalmıştır. Çulımlar Sibirya'da Kızılyar bölgesi ve Tom bölgesinde yaşarlar. Kendi aralarında kendi dillerini ifade etmek için Ös sözünü de kullanırlar.

<span class="mw-page-title-main">Anadili</span> bir kişinin doğuştan konuşarak büyüdüğü dil

Anadili, ilk dil, birinci dil, arter-dili veya kısaca L1, bir kişinin doğumundan itibaren maruz kaldığı ilk dil. Kişinin sosyolojik kimliğinin oluşmasında temel rolü oynar. Bazı ülkelerde 'anadili' kavramı, kişinin ilk dilinden ziyade etnik grubunun dilini ifade eder.

<span class="mw-page-title-main">Nissan Qashqai</span> Araba modeli

Nissan Qashqai , Japonya piyasasında Nissan Dualis Kuzey Amerika piyasasında Nissan Rogue , Nissan Motors'un 2007'de üretmeye başladığı Kompakt SUV'dur.

<span class="mw-page-title-main">Buhori dili</span>

Buhori, Buhara Yahudileri'nin geleneksel dilidir. İrani diller'in alt kollarından biri olan Buhori'ye, başta İbranice olmak üzere Tacikçe, Özbekçe, Arapça, Farsça ve Rusçadan kelimeler girmiştir. Cidi diliyle benzerlik gösteren Buhori'nin Tacikçe konuşanlar tarafından anlaşılması kolaydır. Bu dilin İsrail'de 50.000 ve Özbekistan'da 10.000 konuşanı vardır. Dünyadaki toplam nüfusu ise 110.000 civarındadır. Birçok Yahudi dili gibi bu dil de İbrani Alfabesiyle yazılır.

<span class="mw-page-title-main">İran Türkleri</span>

İran Türkleri, İran'da yaşayan Türk halkları. Başta İran Azerileri olmak üzere Türkmenler, Kaşkaylar, Horasan Türkleri, Halaçlar, Sungurlar, Ebiverdiler, Kazaklar ve Özbekler gibi Türk dilli halklar İran’ın belirli bölgelerinde yaşamaktadırlar.

<span class="mw-page-title-main">İran Azerileri</span> İran Azerbaycanı Türkleri

İran Azerileri, Kuzey İran Azerileri, Güney Azerileri, Güney Azerbaycanlılar, İran Azerbaycanlıları ya da İran Türkleri;, İran'da Güney Azerbaycan denen ve Türkiye, Ermenistan ve Azerbaycan sınırına yakın bölgelerde yaşayan ve İran Türklerinin büyük çoğunluğunu oluşturan Azerilerdir. 70 milyon nüfuslu İran'ın üçte birinden fazlasını oluştururlar. İran'da Azeriler en büyük Türk grubudur ve Farsçadaki İran Türkleri adı öncelikle İran Azerileri için kullanılmaktadır. Tebriz, Erdebil, Zencan ve Urumiye bölgelerinde de yoğun olarak yaşayan Azerilerin başkent Tahran'daki nüfusları da oldukça yüksek ve Tahran pazarına büyük oranda Azeri tüccarlar hakimdir. Çok heterojen etno-linguistik grubun üyeleri olan Azeriler, çok farklı sosyoekonomik koşullar altında yaşamlarını sürdürür.

<span class="mw-page-title-main">Horasan Türkleri</span>

Horasan Türkleri ya da Horasan Türkmenleri, İran'ın kuzeydoğusunda Kuzey Horasan, Razavi Horasan ve Güney Horasan olarak üçe bölünmüş olan eski Horasan bölgesinde yaşayan Türk halkı. Anadilleri olan Horasan Türkçesi, Türkmence ve Azerice arasında olup Türkmenceye daha çok yakınlık göstermektedir. Birçok Horasan Türkü de, esas olarak Horasan Kürtlerle evlilikler nedeniyle Kürtçe konuşabilmektedir. İran'ın ortak dili olan Farsça da konuşabilirler.

Türk dili tarihi, çivi yazılı Sümerce tabletlerdeki alıntı kelimeler şeklinde bilinen ilk örneklerine rastlanan, coğrafya olarak Moğolistan ve Çin içlerinden Avrupa’nın ortalarına, Sibirya’dan Hindistan ve Kuzey Afrika sahasına kadar yayılmış olan Türk dilinin tarihidir. Günümüzde Asya ve Avrupa kıtalarında konuşulan ve yazılan Türk yazı dilleri ve bunların ağızlarının tarihî süreçlerini kapsar.

<span class="mw-page-title-main">Ana Oğuzca</span>

Ana Oğuzca ya da Ana Oğuz Türkçesi Türk dilinin Milat sonrası dönemlerinden günümüze gelen en büyük kollarından biridir. GökTürkçe döneminde, Ötüken’de kullanılan yazı dilinin yanında, onunla beraber henüz yazı dili formu kazanmayan bir hâlde olduğu kabul edilir. Divânu Lügati't-Türk’te Oğuzcaya dair belirtilen görüşler, bu kolun Divandan birkaç yüzyıl önceki biçimine dair düşünceler verir.

Livonca, Ural dil ailesinin Baltık-Fin dilleri koluna bağlı bir dildir. Livonca, 2 Haziran 2013 tarihinde anadil olarak konuşan son kişinin ölümüyle ölü bir dil haline geldi. Dil, Estoncaya oldukça benzemektedir.

Güney Azerbaycanca, Güney Azerbaycan Türkçesi, Güney Azerice veya İran Azericesi, Türk dillerinin Oğuz koluna bağlı, ağırlıklı olarak İran'ın Azerbaycan bölgesinde yaşayan İran Azerileri tarafından kullanılan bir değişke. Değişke, Azerice makrodilinin bir üyesi olarak ele alınır. İran'da konuşurları tarafından Türkçe olarak adlandırılır.