KUBKH
| 1970–1976 | |||||||||
 Bayrak  Arma | |||||||||
| Tür | Sürgün hükûmeti | ||||||||
| Başkent |
| ||||||||
| Yaygın dil(ler) | Kmerce, Fransızca | ||||||||
| Devlet Başkanı | |||||||||
| |||||||||
| Başbakan | |||||||||
| |||||||||
| Tarihî dönem | Soğuk Savaş Kamboçya İç Savaşı Vietnam Savaşı | ||||||||
| |||||||||
Kampuçya Ulusal Birliği Kraliyet Hükümeti (Fransızca: Gouvernement royal d'union nationale du Kampuchéa), Pekin ve Hong Kong merkezli, 1970 ile 1976 yılları arasında varlığını sürdüren ve 1975'ten itibaren kısa süreliğine ülkenin kontrolünü elinde bulunduran sürgündeki bir Kamboçya hükümetiydi.[1]
KUBKH, sürgündeki Devlet Başkanı Prens Norodom Sihanouk'un destekçileri ile Kızıl Khmerler ("Kızıl Khmer "; Sihanouk'un, Kampuçya Komünist Partisi üyeleri için kullandığı bir isimdi) arasındaki bir koalisyon olan KUBC'a ("Kampuçya Ulusal Birleşik Cephesi"nin kısaltması) dayanıyordu. KUBKH, Sihanouk'un, 1970 Kamboçya darbesinde tahttan indirilmesinden kısa bir süre sonra Çin'in desteğiyle kuruldu. Kızıl Khmer isyancıları o zamana kadar Sihanuk'un Sangkum rejimine karşı savaşıyordu.
Oluşum
Mart 1970'te Sihanouk, kendi hükümetinin Başbakanı Lon Nol, yardımcısı Prens Sisowath Sirik Matak ve In Tam isimli sağcı üyelerinin önderlik ettiği bir darbeyle devrildi. Yurt dışı gezisine çıkan Sihanouk, ilk olarak 23 Mart'ta Pekin Radyosu aracılığıyla Ulusal Birlik Hükümeti'ni ilan ederek darbeye karşı geniş çaplı bir halk ayaklanması çağrısında bulundu.
Sihanouk'un Cephe oluşumuna ilişkin yayınlanmış fikirleri, daha sonraki yorumcular tarafından sunulan versiyonlardan oldukça farklıdır. Moskova ile Pekin arasındaki uçaktayken derhal bir Ulusal Birlik Hükümeti kurmaya karar verdiğini ve halkı sokağa çağırdığı radyo yayınından üç gün sonra, "önde gelen üç Kızıl Khmerlerden [...] ve seçkin aydınlarımızdan olan" 1960'larda Sihanouk'un Sangkum'una dahil olmuş olan Hou Yuon, Hu Nim ve Khieu Samphan'dan bir mesaj almaktan memnun olduğunu söyledi.[2]
Ancak Sihanouk Pekin'e geldiğinde sonraki yapacağı hamles konusunda oldukça kararsız görünüyordu. 21 Mart'ta Kuzey Vietnam'ın başbakanı Pham Van Dong ve Çin'in başbakanı Çu Enlay ile (Çu Enlay, Sihanuk'un uzun süredir destekçisiydi) gizli bir toplantı sonrasında bir sürgün hükümeti kurmaya karar verdi. (son on yıldır savaştığı Kamboçyalı komünistlerle nihayet ittifak kurmaya karar verdiği sorusuna ise şu nedenleri sıralazyabiliriz: Lon Nol'dan intikam alma arzusu, darbenin gururuna dokunması ve Amerika'nın darbedeki rolüne dair olası şüpheler bu kararı hızlandırmış olabilir) [3] "I had chosen," Sihanouk commented later, "not to be with the Americans or the communists [...] It was Lon Nol who obliged me to choose between them."[3] Sihanuk daha sonra bu ittifakın sebebini şöyle yorumladı: "Ben Amerikalılarla veya komünistlerle birlikte olmamayı istemedim [...] Beni aralarında seçim yapmaya zorlayan Lon Nol'du."
KUBKH resmi olarak 5 Mayıs'ta kurulduğu duyruldu ve Çin tarafından hemen tanındı.
Sihanouk yönetimindeki KUBKH'un oluşumu; Kızıl Khmer liderliğine hem uluslararası tanınma elde etmenin hem de Lon Nol'un Khmer Cumhuriyeti'ne karşı mücadelelerinde ezici bir çoğunluğa sahip olan kralcı ve muhafazakar olan Kamboçya köylülerinin desteğini almasını sağladı. Komünist güçler Sihanouk'un isminden etkilenen ve Amerikan bombalamasının yol açtığı kayıplara kızan kırsal Kamboçyalılar tarafından hızla kuvvet kazandı. Sihanouk'a göre komünistlerin desteği, onun yeniden iktidara gelme çabasını sürdürebilmesine ve (askeri kuvvetleri Kamboçya'nın kırsal kesimlerini işgal eden) Kuzey Vietnamlıların ve Çin'in desteğini güvence altına almasına olanak sağladı. Ancak Sihanuk'un, Kızıl Kmerler'in içinde bulunan katı unsurlarının elinde sonunda onun görevden alınmasını isteyeceğinin bilincinde olması muhtemeldir. Bu yüzden planı "ulusal birlik" hareketine Amerika'nın desteğini çekmeye çalışmış olabilir. Nixon yönetiminin Lon Nol'u desteklemek konusunda bilinçli bir karar verdiği düşünülünce bu anlamsız bir kumardı.
Kompozisyon
Hükümete, devlet başkanı olarak Sihanouk başkanlık ediyordu. Başbakan ise hem Sihanouk'un siyasi danışmanı olan ve hem Fransız sömürge rejimi altında hem de Sangkum'un bir parçası olarak bu sıfatla birçok kez hizmet vermiş olan avukat ve tecrübeli merkezci politikacı Penn Nouth'du. (Kamboçya'nın "kurtarılmış bölgeleri" içinde kalan ve KUBKH'un Kamboçya'nın sürgündeki değil, resmi hükümeti olduğunu iddia edilmesine izin veren) Khieu Samphan; başbakan yardımcısı, savunma bakanı ve KUBKH'un silahlı kuvvetlerinin şefiydi. Komünistler arasında popüler ve nispeten liberal bir figür olan Hou Yuon'a kooperatifler bakanlığı da dahil olmak üzere çeşitli makamlar verildi; Hu Nim ise Enformasyon Bakanıydı.[4] Nouth, Samphan, Yuon ve Nim, Kamboçya halkı arasında yüksek popülerliğe sahip adamlardı. Özellikle Yuon ve Nim kırsal köylülüğün hakları lehinde sık sık konuşulan kişilerdi.
Her ne kadar ordu bu isimlerin elinde gözükse de, aslında ordunun komutası Kızıl Kmerler'in üst düzeylerinde yer alan ve varlığı gizli tutulan (Nuon Chea, Son Sen ve Ieng Sary ile birlikte) Saloth Sar'ın elindeydi. Cephenin sahadaki askeri güçleri olan Kamboçya Halkının Ulusal Kurtuluş Silahlı Kuvvetleri (KHUKSK) başlangıçta küçüktü. Ve Kamboçya İç Savaşı'ndaki ilk çatışmaların çoğu aslında KHUKSK'ın destek verdiği Kuzey Vietnam kuvvetleri tarafından gerçekleştirilmişti.
Sihanouk'un Kızıl Kmer liderleriyle ilişkisi her zaman oldukça gergindi. Yuon, Nim ve Samphan, Sangkum'un vekilleri olarak görev yaptıkları yıllarda ve öncesinde Sihanouk tarafından sürekli azarlanır ve aşağılanırlardı. Ayrıca Sihanuk'un, 1971'de Hanoi'den Sihanouk'u kontrol altında tutmakla görevlendirilen Leng Sary'ye karşı özel bir kişisel hoşnutsuzluğu vardı. Sihanouk defalarca (ve oldukça yanlış bir şekilde) onu Kuzey Vietnam ajanı olmakla suçladı ve Sary'yi Fransız büyükelçiliğinden alınan müstehcen filmleri izlemeye zorlayarak bariz rahatsızlığından keyif aldı.[5] Sary ise kraliyet maiyetinde ve Sihanouk ile Penn Nouth arasında muhalefeti yaymaya çalıştı.
| Pozisyon | İsim | Makama Geliş Tarihi | Makamı Bırakma Tarihi | Siyasi Grup | Notlar | |
|---|---|---|---|---|---|---|
| Devlet Başkanı |  | Norodom Sihanouk | 5 Mayıs 1970 | Nisan 1976 | Pekinde | |
| Başbakan |  | Penn Nouth | 5 Mayıs 1970 | Nisan 1976 | Pekinde | |
| Bakan Yardımcısı |  | Keat Chhon | 1970 | Pekinde | ||
| Başbakan Yardımcısı, Milli Savunma Bakanı |  | Khieu Samphan | 5 Mayıs 1970 | Kızıl Khmerler | Başbakan Yardımcısı olarak Ağustos 1970'ten beri Kamboçya'da | |
| Dışişleri Bakanı | Sarin Chhak | 5 Mayıs 1970 | Pekinde | |||
| Dışişleri Bakanı Yardımcısı | Pok Deuskomar | Ağustos 1970 | Kızıl Kmerler | Kamboçyada | ||
| İletişim ve Propaganda Bakanı | Hu Nim | 5 Mayıs 1970 | Kızıl Kmerler | Kamboçyada | ||
| İletişim ve Propaganda Bakanı Yarımcısı | Tiv Ol | Ağustos 1970 | Kızıl Kmerler | Kamboçyada | ||
| Kooperatifler Bakanı | Hou Yuon | 5 Mayıs 1970 | Kızıl Kmerler | Kamboçyada | ||
| Milli Savunma Bakanı Yardımcısı |  | Sok Thouk | Ağustos 1970 | Kızıl Kmerler | Kamboçyada | |
| İçişleri Bakanı | Thiounn Mumm | 5 Mayıs 1970 | Pekinde | |||
| Ekonomi ve Maliye Bakanı Yardımcısı | Koy Thuon | Auğustos 1970 | Kızıl Kmerler | Kamboçyada | ||
| Özel Görevler Bakanı | Chau Seng | 5 Mayıs 1970 | ||||
| Koordinasyon Bakanı | Thiounn Prasith | 1970 | ||||
| Kamu Sağlığı, Din ve Sosyal Politikalar Bakanı | Dr. Ngo Hou | 5 Mayıs 1970 | ? | |||
| Kamu Sağlığı, Din ve Sosyal Politikalar Bakanı Yardımcısı | Chou Chet | Ağustos 1970 | Kızıl Kmerler | Kamboçyada | ||
| Eğitim ve Gençlik Bakanı | Chan Youran | 5 Mayıs 1970 | ||||
| Eğitim ve Gençlik Bakanı Yardımcısı |  | Ieng Thirith | Auğustos 1970 | Kızıl Kmerler | Kamboçyada | |
| Silahlanma Bakanı | Duong Sam Ol | 5 Mayıs 1970 | Kamboçya Kraliyet Ordusu | Tümgeneral | ||
| Adalet Bakanı | Chea San | 5 Mayıs 1970 | ? | yerine Phurissara geçti | ||
| Samdech Norodom Phurissara | ? | yerine Chea San geçti | ||||
| Bayındırlık ve Telekomünikasyon Bakanı | Huot Sambath | 5 Mayıs 1970 | ? | yerine Touch Phoeun geçti | ||
| Tauch Phoeun | ? | Kızıl Kmerler | yerine Huot Sambath geçti | |||
| Sağlık Bakanı | Thiounn Thioeunn | ? | Kızıl Kmerler | Kamboçyada | ||
Kızıl Khmerlerin başa gelmesi
KHUKSK'ın Mart 1973'teki askeri başarılarının ardından Sihanouk, "kurtarılmış bölgelere" bir ziyaret gerçekleştirdi. Samphan, Yuon ve Hu Nim'le fotoğraflarda yer aldı (Ayrıca fotoğraflarda Saloth Sar da vardı ancak büyük ihtimal Sihanouk bundan habersizdi.) Başlangıçta fotoğraflarda 1960'ların sonlarında ortadan kaybolan ve Sihanouk'un polisleri tarafından öldürüldüğü düşünülen "Üç Hayalet" olarak adlandırılan üç üst düzey yöneticinin fotoğraflarda görünmesinden dolayı ABD fotoğrafların sahte olduğunu düşündü.[8] Daha sonralarda, "Üç Hayalet"in gerçekten hayatta olduğunu teyit eden ziyaretin filmi yayınlandı.
Kızıl kmer yönetimi her ne kadar Sihanouk'u ziyaret sırasında kasıtlı olarak köylülerden uzak tutulmuş olmasına rağmen halk tarafından sevilmesinden rahatsız olmuş gibi görünüyordu. 1973 boyunca, Sihanukçu ya da Vietnam bağlantısı olan yerel yetkililer ve askeri komutanlar "kurtarılmış bölgelerden" sessizce uzaklaştırıldı. Propaganda figürleri Sihanouk'u bir kez daha feodal bir figür olarak eleştirmeye başladı ve 1974'te Güney-Batı bölgesindeki (Ta Mok komutanlığı altındaki) katı güçler kendilerini o zamana kadar genel olarak kullanılan Khmer Rumdo ("Kurtuluş Khmer") ismiyle tanımlamak yerine yerine Khmer Krahom ("Kızıl Khmer") ismiyle tanımlamaya başladı.[9] Kızıl Kmerlerin Vietnam karşıtı, milliyetçi unsurlarının kontrol altında olduğu ülkenin batı kesiminde baskı kesimindeki "Kurtarılmış bölgelerde" zorla kolektifleştirme artmaya başladı: Hou Yuon bunu protesto ederek kendisine çok büyük derler yarattı. "Kraliyet" (Khmerce: Reach) terimi KUBKH'un bildirilerinden giderek daha fazla çıkarıldı.
Sihanouk, kamuoyu önünde KUBKH rejiminin doğası konusunda iyimser davranmış ve (Batılı destekçilerin gözüne hoş gözükmek için) Khieu Samphan'ın" İsveç Başbakanı ile aynı temel ideolojiye sahip bir sosyalist olduğunu" belirtmişti.[10] Ancak Amerikan hükümeti Sihanuk ile anlaşmayı reddetmeye devam etti. Aslında Sihanouk'un gizliden gizliye Kızıl Kmerlerin niyetleri hakkında ciddi endişeleri vardı. İtalyan bir gazeteciyle yaptığı röportajda Sihanouk "Kızıl Kmerler beni kiraz çekirdeği gibi tükürecek" dedi. Çin Başbakanı Çu Enlay, Fransız büyükelçisi Étienne Manach'ı, Amerikalıların Sihanouk'u dikkate almaması ve Lon Nol'un birliklerini desteklemek amacıyla bombalamaya devam etmelerinin savaşın çok daha fazla kayıpla sona ereceği konusunda uyardı.[11] Bu uyarılara rağmen ABD Sihanouk'u görmezden gelmeye devam etti ve Çinliler (biraz isteksiz de olsa) yavaş yavaş doğrudan desteklerini yalnızca Kızıl Kmerler'e aktarmaya başladılar.
Phnom Penh'in düşüşünden sonra
Kızıl Kmerler 17 Nisan 1975'te Phnom Penh'e girdiğinde, komünistler KUBKH'un kontrolünü sıkı bir şekilde kontrol ediyorlardı ve Kamboçya içindeki ve dışındaki KUBKH üyeleri arasındaki iletişim fiilen kesilmişti. Sihanouk'a Phnom Penh'in düşüşünden haber bile verilmedi. Sihanouk'un durum hakkındaki ciddi şüphelerine rağmen Çu Enlay, Sihanouk'u, Kamboçya Devlet Başkanı olarak geri dönmeye ikna edene kadar Pyongyang'ta kaldı.
Sihanouk'a Phnom Penh'de törenle bir resepsiyon verildi, ancak şehirde gördükleri karşısında derin bir şok yaşadı. Onu sıkça koruyan Çu Enlay'ın Ocak 1976'da ölmesiyle Sihanouk'un konumunu daha da zayıfladı. Yabancı radyolardan Kızıl Kmerler'in insan hakları ihlallerini duyduktan sonra Nisan 1976'da istifa etti. Kendi anlatımına göre, Kızıl Khmer liderliği onu kalmaya ikna etmek için Sary'yi gönderdi, ancak Sihanuk istifa etmekte ısrar etti ve ardından ev hapsinde tutuldu böylece Khieu Samphan Devlet Başkanı oldu.[12] Penn Nouth da benzer şekilde görevden alındı. Demokratik Kampuçya Temsilci Meclisi'nin 11-13 Nisan 1976'da düzenlenen ilk genel kurulu toplantısında daha önce büyük ölçüde bilinmeyen bir Pol Pot adındaki bir "kauçuk plantasyonu işçisinin" Başbakan olması kararlaştırıldı. Pol Pot'un daha sonra eski radyo teknolojisi öğrencisi ve Kızıl Khmer kadrosundan Saloth Sâr olduğu ortaya çıktı.
1976'da bir "yeniden eğitim" merkezinde işkence gördüğü ve öldürüldüğü düşünülen Sihanouk'un solcu kuzeni Prens Norodom Phurissara ve Tuol Sleng'de öldürülen eski KUBKH Adalet Bakanı Chea San gibi KUBKH'ta geri kalan Sihanoukçuların çoğu da yakında idam edilecekti. Sihanukçulardan Yalnızca Penn Nouth benzer bir kaderden kaçındı. KUBKH'un önde gelen Kızıl Kmer üyelerinden Hou Yuon 1975'te ortadan kaybolmuştu ve 1976'da neredeyse öldüğü kesindi.[13] Komünist entelektüeller Hu Nim ve Chau Seng, 1977'de Tuol Sleng'de 'tasfiye edilecek' ve idam edileceklerdi. Khieu Samphan'ın rolü büyük ölçüde sembolik olmasına rağmen büyük ihtimal Pol Pot'a sarsılmaz sadakatiyle kazandığı itibardan dolayı Kızıl Kmerler Devlet Başkanı olarak devam etti.
Demokratik Kampuchea'nın düşüşünden sonra
1978'deki Vietnam işgalindeki Kızıl Kmerler'in yenilgisi ve ardından Kampuçya Halk Cumhuriyeti'nin kurulmasından sonra, Kızıl Khmer liderliği Sihanouk'tan Demokratik Kampuchea'nın durumunu Birleşmiş Milletler'e sunmasını istedi. Sihanuk, Kızıl Kmerlerden açıkça ayrıldı ve onların toplu katil oldukları gerekçesiyle BM'den ihraç edilmelerini talep etti. [13] Kızıl Khmerlerin, tamamen gözden düşmüş "Demokratik Kampuchea" rejimini yeniden meşrulaştırmak için yeni bir cephe örgütü - Kampuchea Büyük Ulusal Birliği Yurtsever ve Demokratik Cephesi - kurma girişimi ilk başta pek başarılı olamadı.
Ancak Haziran 1982'ye gelindiğinde Sihanouk ve FUNCINPEC örgütü, hâlâ Birleşmiş Milletler'de Kamboçya koltuğunu işgal eden Demokratik Kampuchea Koalisyon Hükümeti'ndeki Kızıl Khmerler ile huzursuz bir ilişkiye yeniden girdi. Koalisyonun üçüncü ortağı, Son Sann'ın Khmer Halkının Ulusal Kurtuluş Cephesi'nin "üçüncü gücüydü".
Ayrıca bakınız
Kaynakça
- ^ "1945'de Kamboçya | Sciences Po Violence de masse et Résistance – Réseau de recherche". www.sciencespo.fr (Fransızca). 25 Nisan 2019. 17 Mayıs 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Haziran 2022.
- ^ Norodom Sihanouk, CIA ile savaşım, Random House, 1973, s.62
- ^ a b Shawcross, W. Kissinger, Nixon ve Kamboçya'nın Yıkılışı, Simon & Schuster, 1979, s.125
- ^ Tyner, J. The killing of Cambodia, Ashgate, 2008, s.73
- ^ Shawcross, s.255–256
- ^ Philip Short (2004). Pol Pot: Bir Kabusun Anotomisi. Henry Holt and Company. ss. 200-202. ISBN 9781429900935.
- ^ "GRUNK - Place de Barcelone" (PDF). 31 Mayıs 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi.
- ^ Shawcross, s.280
- ^ Kiernan, B. Pol Pot Nasıl İktidara Geldi, Yale UP, 2004, s.335
- ^ Marlay, R and Neher, C. Vatanseverler ve Zalimler, 1999, s.167
- ^ Shawcross, s.282
- ^ Dommen, A.Fransız ve Amerikalıların Hindiçin'i Deneyimi, IUP, s.967
- ^ en çok bilinen hikaye Phnom Penh'den gelen bir grup mülteciye sempatik bir şekilde hitap ettikten sonra Kızıl Khmer askerleri tarafından vurulduğudur; ancak 1976'da bir çalışma kampında da ölmüş olabilir.
