KDE
 | |
 KDE Plasma 5 | |
| Geliştirici(ler) | KDE Geliştirme Takımı |
|---|---|
| İşletim sistemi | Linux, BSD |
| Tür | Masaüstü ortamı |
| Lisans | GPL ve diğerleri |
| Resmî sitesi | kde.org kde.org.tr |
KDE (K Desktop Environment - K Masaüstü Ortamı) Unix ve Unix benzeri işletim sistemleri için geliştirilmiş bir masaüstü ortamıdır. Trolltech' in QT kütüphanesi ve kendine ait KDE kütüphaneleri (kdelibs olarak adlandırılır) kullanılarak geliştirilen KDE, GNU/Linux, Solaris, BSD' ler (FreeBSD, NetBSD, OpenBSD vb. Unix ve Unix benzeri işletim sistemleri üzerinde çalışmasının yanı sıra (Mac OS X dahil) Cygwin aracılığıyla da Microsoft Windows üzerinde de çalışabilmektedir. KDE 4.0.0 sürümü, kullandığı QT 4 kütüphanelerinin Windows'ta doğrudan çalışabilmesi sayesinde Windows üzerinde cygwin katmanı olmadan çalışabilmektedir.
K harfinin, başlarda Kool sözcüğünün kısaltması olması düşünülmesine rağmen, kısa süre içinde herhangi bir anlam ifade etmemesine karar verildi.
Tasarının maskotu, Konqi isminde yeşil bir ejderhadır.
KDE masaüstü ortamının Qt5 üzerinde geliştirilmeye başlanmasıyla üç temel bileşene ayrılmıştır;
- KDE Plasma—Masaüstü ortamı bileşenlerini oluşturur.Sürüm döngüsü üçer aylık dönemlerden oluşur.
- KDE Frameworks—Yazılım kütüphaneleri ve geliştirme bileşenlerini oluşturur. Sürüm döngüsü aylık dönemlerden oluşur.
- KDE Applications—KDE uygulamalarını bulundurur. Sürüm isimlerini yayın tarihinden alır.
Qt 5 üzerinde geliştirilen KDE masaüstü ortamının Sürüm döngüsü
| KDE 4 Sonrası (Qt 5 -tabanlı yazılım) | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Tarih | Sürüm | Tarih | Sürüm | Tarih | Sürüm |
| KDE Frameworks 5 | KDE Plasma 5 | KDE Applications | |||
| 7 Temmuz 2014 | KDE Frameworks 5.0 yayınlandı [1] | 15 Temmuz 2014 | KDE Plasma 5.0 yayınlandı [2] | 17 Aralık 2014 | KDE Applications 14.12 yayınlandı [3] |
| 7 Ağustos 2014 | KDE Frameworks 5.1 yayınlandı [4] | 15 Ekim 2014 | KDE Plasma 5.1 yayınlandı [5] | ||
| 12 Eylül 2014 | KDE Frameworks 5.2 yayınlandı [6] | ||||
| 7 Ekim 2014 | KDE Frameworks 5.3 yayınlandı [7] | ||||
| 6 Kasım 2014 | KDE Frameworks 5.4 yayınlandı [8] | ||||
| 11 Aralık 2014 | KDE Frameworks 5.5 yayınlandı [9] | ||||
Geçmiş
KDE 1996 yılında Matthias Ettrich tarafından; Tübingen Üniversitesi'nde okurken geliştirilmiştir. O dönemde UNIX ile sorunlar yaşayan Ettrich, bir newsgroup'a attığı iletiyle aradığı yazılımları ve nasıl hissettiğini yazmıştır. Kullanımı kolay olan bir masaüstü ortamını, o dönemde kız arkadaşı kullanmakta zorluk çekiyor diye başlatmıştır. Bu oldukça ilgi çekmiş ve KDE projesi doğmuştur.
En başta; Qt toolkit kullanan KDE, birçok KDE/Qt yazılımı çıkarmıştır. 1997 itibarıyla de çok daha gelişmiş yazılımlar çıkmıştır. Qt'deki lisans sorunları yüzünden, iki yeni proje başlamıştır. Bunlardan ilki Harmony, ikincisi de GNOME projeleridir.
1998'in kasım ayında Qt toolkit'in açık kaynakla Q Public License (QPL) 'ı çıkarmasıyla KDE Free Qt foundation kurulmuş ve Qt özgür olma garantisi altına alınmıştır.
GPL ile uyum sorunları çözüldükten sonra, Qt 4.0 ile artık Unix, Mac ve Windows platformlarında da çalışır hale gelmiş bu da KDE'yi bu platformlara da taşımıştır.
KDE ve GNOME Freedesktop.org üyesidir ve Unix masasüstü ortamını geliştirmek için her ne kadar aralarında dostça bir rekabet olsa da birlikte uğraşırlar.
KDE 1.0
KDE 2.0
KDE 3.0
KDE 3.5
KDE 4.0
KDE Plasma 5
KDE Tasarısının düzenlenmesi
Vikipedi gibi birçok açık kaynak tasarısı katılımcıların gönüllü ve özverili katkılarıyla gerçekleşmektedir. Ancak Novell (SuSE), Trolltech ve Mandriva gibi şirketler de birçok geliştiricisini tasarının içinde çalıştırmaktadır. Bu katılımcılarla birlikte KDE'ye birçok kod, tercüme ve sanatsal destekte bulunulmaktadır. Birçok sorun e-posta listelerinde tartışılmakta ve çözülmektedir.
Bunun yanı sıra; IBM ve Dell de başta olmak üzere; Ubuntu tasarısının sahibi Mark Shuttleworth yaptığı yüksek bağış ile (15 Ekim 2006) KDE'nin en büyük sponsoru olmuştur. Nokia da yeni sponsorlardan biridir ve yeni cep telefonlarında KDE'nin kullanılabilirliğini araştırmaktadır.
KDE geliştiricilerinin yanı sıra; özellikle önemli ve resmî değişiklikler kde-core-devel listesi tarafından yapılmaktadır. Kendileri kaynak geliştiriciler olarak tanımlanırlar. Uzun süredir KDE'ye katılım gösterirler ve oylama yerine e-posta listelerinde tartışmaların çözülmesiyle sonuca giderler.
Geliştiricilerin Dünya'nın dört bir yanından katılım göstermesinin yanı sıra, tasarının en fazla katılımcısı Almanya'dan olmaktadır. Sunucuları Kaiserslautern ve Tübingen Üniversitelerinde bulunmaktadır. KDE toplantıları da Almanya'da yapılmaktadır.
Başlıca KDE yazılımları
|
|
Bunların yanı sıra; kdeedu'de KDE'ye özgü eğitim yazılımları, kdegamesde KDE'ye özgü oyunlar ve kdetoysda da masaüstü oyuncakları ve eğlenceleri bulunmaktadır. Daha fazla bilgi için; KDE uygulamaları listesi
Amarok müzik çalar uygulaması
K3b CD/DVD yazdırma aracı
KolourPaint boyama programı
Sürüm dönemleri ve sürüm numaraları
| Ana sürümlerin geçmişi | |
|---|---|
| Tarih | Sürüm |
| KDE 1 | |
| 14 Ekim 1996 | Proje Matthias Ettrich tarafından duyuruldu[10] |
| 12 Temmuz 1998 | KDE 1.0 çıktı[11] |
| 6 Şubat 1999 | KDE 1.1 çıktı[12] |
| KDE 2 | |
| 23 Ekim 2000 | KDE 2.0 çıktı[13] |
| 26 Şubat 2001 | KDE 2.1 çıktı[14] |
| 15 Ağustos 2001 | KDE 2.2 çıktı[15] |
| KDE 3 | |
| 3 Nisan 2002 | KDE 3.0 çıktı[16] |
| 28 Ocak 2003 | KDE 3.1 çıktı[17] |
| 3 Şubat 2004 | KDE 3.2 çıktı[18] |
| 19 Ağustos 2004 | KDE 3.3 çıktı[19] |
| 16 Mart 2005 | KDE 3.4 çıktı[20] |
| 29 Kasım 2005 | KDE 3.5 çıktı[21] |
| KDE 4 | |
| 11 Ocak 2008 | KDE 4.0 çıktı[22] |
| 29 Temmuz 2008 | KDE 4.1 çıktı[23] |
| 27 Ocak 2009 | KDE 4.2 çıktı[24] |
| 4 Ağustos 2009 | KDE 4.3 çıktı[25] |
| 9 Şubat 2010 | KDE 4.4 çıktı[26] |
| 10 Ağustos 2010 | KDE 4.5 çıktı[27] |
| 9 Ocak 2011 | KDE 4.6 çıktı[28] |
| 27 Temmuz 2011 | KDE 4.7 çıktı[29] |
| 25 Ocak 2012 | KDE 4.8 çıktı[30] |
| 1 Ağustos 2012 | KDE 4.9 çıktı[31] |
| 6 Şubat 2013 | KDE 4.10 çıktı[32] |
| 14 Ağustos 2013 | KDE 4.11 çıktı[33] |
Tasarının tarihine göre, KDE oldukça sık bir şekilde yeni sürümlerle çıkmaktadır. Öngörülen tarihten bir iki hafta geciktiği olmuştur, tarihinde en uzun geçiken sürüm, kodlardaki güvenlik açıkları nedeniyle bir aydan uzun süre ertelene KDE 3.1 sürümü olmuştur.
Ana sürümler
Şu ana kadar 22 adet ana sürüm gerçekleşmiştir. 1.0, 1.1, 2.0, 2.1, 2.2, 3.0, 3.1, 3.2, 3.3, 3.4, 3.5, 4.0, 4.1, 4.2, 4.3, 4.4, 4.5, 4.6, 4.7, 4.8, 4.9 ve 4.10
KDE 2'de hazırlanmış yazılımlar, KDE 3'e uyumsuzdur. KDE 1 ve 2'deki de API değişiklikleri yüzünden uyum sorunları yaşanmıştır.
Her büyük sürüm duyurusu yapıldığında, bir sonraki ana sürüm için çalışmalar başlar. KDE 4'te Qt 4.x baz olarak kullanılacak ve birçok değişiklikler olacaktır. Ana sürüm numaraları büyük değişiklikleri gösterir. KDE4 tamamen tekrar yazılmıştır, KDE3'ten tamamen farklıdır.
Ara sürümler
Ara sürümlerde 3 adet sürüm numarası vardır, örn. KDE 1.1.1 ve genelde hataları çözmek için veyahut da küçük değişiklikler ve kullanılış kolaylığını artırmak için kullanılır. Ara sürümleri daha kısa sürelerde gerçekleşir. Ara sürümlerde büyük değişiklikler olmaz. Sadece küçük güncellemeler bulunur.
Adlandırmalar
Birçok KDE yazılımı isminin başında ya da sonunda K harfini içerir. Genelde bu harf büyük yazılır ama bazı istisnalar da mevcuttur. (Amarok ve kynaptic gibi) Bazen de eğer ki özgün kelime Q ya da C ile başlıyorsa, bu harfin yerini K alır (Konsole ve Kuickshow gibi).
Mimari
KDE mimarisinde başlıca şu mimaride işler :
- aRts - ses sistemi
- DCOP - işlemler arasındaki sistem komünikasyonu
- KHTML - HTML işlemcisi
- KIO - KDE yazılımlarında network açıklığı ile ulaşımı
- Kiosk - KDE'nin daha fazla kontrol edilen bir ortam olmasının engellenmesi
- Kwin - Pencere yöneticisi
- KConfigXT - XML dosyalarının işleyişi
- Qt - Platformlar arası grafiksel bir toolkit
- XMLGUI - UI elementlerinin menu ve araç çubuklarında XML dosyalarını açabilmesi
Paketleme
KDE'nin büyüklüğüne karşın KDE birkaç küçük pakete bölünmüştür. Nedeni ise kurulumu kolaylaştırmaktır.Mobil sürümler ve özelleştirilebilir sürümler için KDE 4.7 sürümü ve sonrası bazı paketlerin içerisindeki programlar ayrı birer paket haline getirilmiştir.
Yerelleştirme
KDE projesinde yer alan programlar kendi bünyesinde bulunan çeviri sistemi üzerinden gönüllüler tarafından yapılmaktadır. Yerelleştirme ekibi iletişimleri posta listesi üzerinde koordine etmektedir.Çeviri ekibine katılmak için sadece posta listesine üye olmak yeterlidir.
Türkçe yerelleştirme ekibi posta listesi: https://mail.kde.org/mailman/listinfo/kde-l10n-tr 26 Eylül 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
| Paket | İçeriği | Paket | İçeriği | Paket | İçeriği |
|---|---|---|---|---|---|
| analitza | --- | ark | --- | blinken | --- |
| cantor | --- | filelight | --- | gwenview | --- |
| jovie | --- | kaccessible | --- | kactivities | --- |
| kalgebra | --- | kalzium | --- | kamera | --- |
| kanagram | Kelimelerin şifreli olarak kullanıldığı bulmaca benzeri bir oyun | kate | --- | kbruch | --- |
| kcalc | --- | kcharselect | --- | kcolorchooser | --- |
| kde-base-artwork | --- | kde-baseapps | --- | Kde-i10n | KDE'yi uluslararasılaştırma |
| kde-runtime | --- | kde-wallpapers | --- | kde-workspace | --- |
| kdeadmin | --- | kdeartwork | Daha fazla sanatsal işler (ekran koruyucu, duvar kağıdı, simge vs.) | kdegames | Oyunlar |
| kdegraphics-mobipocket | --- | kdegraphics-strigi-analyzer | --- | kdegraphics-thumbnailers | --- |
| Kdelibs | Özel kütüphaneler | Kdemultimedia | Çokluortam yazılımları | Kdenetwork | Ağ araçları ve yazılımları |
| Kdepim | Kişisel bilgi yönetimi ve e-posta (elmek) yazılımı | kdepim-runtime | --- | kdepimlibs | --- |
| kdeplasma-addons | --- | kdesdk | Geliştirici araçları | kdetoys | Masaüstü oyuncakları ve eğlendiricileri |
| kdewebdev | Ağ sayfası geliştirme | kdf | --- | kfloppy | --- |
| kgamma | --- | kgeography | --- | kgpg | --- |
| khangman | --- | kig | Etkileşimli geometri uygulamasıdır | kimono | --- |
| kiten | --- | klettres | --- | kmag | --- |
| kmousetool | --- | kmouth | --- | kmplot | --- |
| kolourpaint | --- | konsole | --- | korundum | --- |
| kremotecontrol | --- | kross-interpreters | --- | kruler | --- |
| ksaneplugin | --- | ksecrets | --- | ksnapshot | --- |
| kstars | --- | ktimer | --- | ktouch | --- |
| kturtle | --- | kwallet | --- | kwordquiz | --- |
| libkdcraw | --- | libkdeedu | --- | libkexiv2 | --- |
| libkipi | --- | libksane | --- | marble | --- |
| okular | --- | oxygen-icons | --- | parley | --- |
| perlkde | --- | perlqt | --- | printer-applet | --- |
| pykde4 | --- | qtruby | --- | qyoto | --- |
| rocs | Graf (çizge) algoritmalarını tasarlamaya ve analiz etmeye yardımcı bir uygulamadır | smokegen | --- | smokekde | --- |
| smokeqt | --- | step | İnteraktif fiziksel simulatör uygulaması | superkaramba | --- |
| svgpart | --- | sweeper | --- | --- |
Ayrıca bakınız
Dış bağlantılar
- KDE resmi web sitesi* 21 Şubat 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- KDE Türkçe belgelendirme çalışması 13 Ekim 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (debian.org.tr)
- "KDE on Windows" proje sayfası (İngilizce)
Kaynakça
- ^ "KDE Frameworks 5.0 Sürüm Duyurusu". 5 Eylül 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Temmuz 2014.
- ^ "KDE Plasma 5.0 Sürüm Duyurusu". 24 Eylül 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Temmuz 2014.
- ^ "KDE Applications 14.12 Sürümü". KDE. 17 Aralık 2014. 24 Eylül 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Aralık 2014.
- ^ "KDE Frameworks 5.1 Sürüm Duyurusu". 5 Eylül 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Temmuz 2014.
- ^ "KDE Plasma 5.1 Sürüm Duyurusu". 5 Eylül 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Kasım 2014.
- ^ "KDE Frameworks 5.2.0 Sürümü". KDE. 12 Eylül 2014. 6 Eylül 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Eylül 2014.
- ^ "KDE Frameworks 5.3.0 Sürümü". KDE. 7 Ekim 2014. 11 Ekim 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Kasım 2014.
- ^ "KDE Frameworks 5.4.0 Sürümü". KDE. 6 Kasım 2014. 7 Kasım 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Kasım 2014.
- ^ "KDE Frameworks 5.5.0 Sürümü". KDE. 11 Aralık 2014. 13 Aralık 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Aralık 2014.
- ^ Matthias Ettrich original posting[]
- ^ KDE press release 13 Ocak 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. for version 1.0
- ^ KDE News Archive for February 1999 22 Aralık 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. referring to the release of version 1.1
- ^ KDE press release 15 Haziran 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. for version 2.0
- ^ KDE press release 19 Aralık 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. for version 2.1
- ^ KDE press release 19 Aralık 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. for version 2.2
- ^ KDE press release 31 Ekim 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. for version 3.0
- ^ KDE press release 31 Ekim 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. for version 3.1
- ^ KDE press release 31 Ekim 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. for version 3.2
- ^ KDE press release 31 Ekim 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. for version 3.3
- ^ KDE press release 31 Ekim 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. for version 3.4
- ^ KDE press release 24 Nisan 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. for version 3.5
- ^ KDE press release 2 Mayıs 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. for version 4.0
- ^ KDE press release 9 Mart 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. for version 4.1
- ^ KDE press release 2 Temmuz 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. for version 4.2
- ^ KDE press release 23 Ocak 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. for version 4.3
- ^ KDE press release 15 Şubat 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. for version 4.4
- ^ KDE press release 1 Mayıs 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. for version 4.5
- ^ KDE press release 9 Mart 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. for version 4.6
- ^ KDE press release 21 Mart 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. for version 4.7
- ^ KDE press release 30 Mart 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. for version 4.8
- ^ KDE press release 8 Ağustos 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. for version 4.9
- ^ KDE press release 9 Şubat 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. for version 4.10
- ^ KDE 4.11 Yayınlandı http://www.kde.org/announcements/4.11/ 29 Eylül 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
| Sürümler | |||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Workspaces | |||||||||||||||||||
| Çekirdek teknolojiler | |||||||||||||||||||
| Uygulamalar |
| ||||||||||||||||||
| Paketler | |||||||||||||||||||
| İlgili başlıklar | |||||||||||||||||||
