Saskatchewan, Kanada'nın Batı Kanada bölgesindeki bir eyâletidir. Kuzey Amerika'nın merkezinde yer alır. Komşu eyaletleri Manitoba ve Alberta'dır. Güneyinde ABD'nin Montana ve Kuzey Dakota eyâletleri, kuzeyinde ise Kanada eyâletlerinden Kuzeybatı Toprakları ve Nunavut yer alır.
Kızılderililer ya da Amerika Yerlileri veya kısaca Yerliler, Amerika Birleşik Devletleri'nde yaşayan Kızılderililer için kullanılan ortak birleştirici ad. Dilce birbiriyle akraba olmayan en az iki ayrı grupta toplanırlar: Sibirya kökenli olan Na-Dene dilleri ile Na-Dene dilleri dışındaki bütün Kızılderili dillerini içeren Amerind dilleri.
Kızılderililer ya da Amerika Yerlileri, Sibirya kökenli Eskimo - Aleut halkları dışında kalan bütün Amerika yerlileri için kullanılan ortak birleştirici ad. Dilce birbiriyle akraba olmayan iki ayrı ana grupta toplanırlar: Sibirya kökenli olan Na-Dene dilleri ile Na-Dene dilleri dışındaki bütün Kızılderili dillerini içeren Amerind dilleri.
Gözyaşı Yolu, ABD'de, Kızılderili Tehciri sırasında 1831'de Kızılderililerden Çoktavların, 1838'de Çerokilerin sürgün edilmeleridir. Bunun sonucunda 4.000 kadar Çeroki ölmüştür. Çeroki dilinde bu olaya Nunna daul Tsuny denir. Bu deyiş, bazen sürgün edilen diğer yerli Amerikalı kabileleri -özellikle de Beş Uygar Kabileyi de kapsayacak şekilde kullanılır.
Kızılderili Tehcir Yasası, 28 Mayıs 1830 tarihinde ABD başkanı Andrew Jackson tarafından imzalanan ve Mississippi Nehri'nin doğusunda yaşayan yerli Amerika Birleşik Devletleri Kızılderililerinin yurtlarından çıkarılmasına yönelik bir Birleşik Devletler hükûmet politikasıdır. Mississippi'nin doğusundaki topraklara göçmen akınının hızlandığı 1820'lerin ortalarında beyazlar barışçı Yerlileri bile yurtlarından sürmeye yöneldiler. Başkan Andrew Jackson'ın desteklediği bu tutum Yerli İskân Yasası'yla resmi bir nitelik kazandı. Yasa Yerlileri topraklarından çıkarmak için anlaşmalar yapılmasını öngörüyordu, ama çoğu kez zora başvuruldu. Beş Uygar Kabile olarak anılan güneydoğudaki Çikasov, Çoktav, Seminole, Çeroki ve Krik kabileleri kendi ekili arazilerini bırakıp sürekli tapu vaadiyle Yerli Toprakları denen tanımadıkları bir bölgeye gitmeyi kabul etmediler. Bunların çoğunun kendilerine ait evleri, temsili yönetimleri, misyoner okullarına giden çocukları ve çiftçilik dışında meslekleri vardı. 1830'larda 100 bin kadar Yerli askerî güç kullanılarak batıya göçe zorlandı. Gözyaşı Yolu olarak tarihe geçen bu zorunlu göç sırasında çoğu kelepçeli olan Yerlilerin dörtte biri yolda öldü.
Kızılderili rezervasyonu ya da kısaca Rezervasyon, Amerika Birleşik Devletleri'nde ABD Kızılderilileri için oluşturulan kısıtlayıcı yasal yerleşim bölgelerine verilen ad. 1840'lı yıllarda oluşturuldu. Bureau of Indian Affairs adlı bölüme bağlıdır. Kanada'daki muadili ise yasal olarak Kızılderili rezervi adını alır.
Kanada Kızılderilileri, Kanada'da Eskimo İnuitler ile melez Métisler dışında kalan bütün Kanada yerlileri için kullanılan niteleme olup Kanada'da resmi olarak İlk Milletler adı kullanılır. Kanada'da Kızılderili (Indian) adı hâlâ yasal bir terim olsa da resmî olarak kullanımı günümüzde oldukça azalmıştır. Kanada Kızılderililerinin sayısı 2006 sayımına göre 698.025 kişidir. Şu an için Kanada tarafından kabul edilen 630 kabile hükûmeti yasal olarak tanınmaktadır ve bunların kabaca yarısı Ontario ile Britanya Kolumbiyası eyaletlerinde bulunmaktadır. Kanada'da yasal olarak yaşamak zorunda oldukları kısıtlayıcı yerlere Kızılderili rezervi adı verilir. Günümüzde Kanada Kızılderililerine karşı sistemik ırkçılık hâlâ uygulanmaktadır. eğitim ve öğretimleri yirminci yüzyılın ortalarına kadar ırkçı asimilasyon politikaları gereği oluşturulan Kanada Kızılderili yatılı okullarında yapılıyordu. Kızılderili Kütüğüne kayıtlı olanların hakları kayıtsız olanlara göre fazladır. Kızılderili işlerinden Kanada Kızılderili ajanı sorumludur.
Alaska Yerli Talepleri Çözümleme Yasası, Alaska'da yerlilerin toprak taleplerini çözmek üzere ABD Kongresi'nde 18 Aralık 1971 tarihinde başkan Richard Nixon tarafından imzalanarak yürürlüğe giren ve ABD tarihinin en büyük toprak talebini karşılayan yasa.
Alaska Yerli Bölge Şirketleri ya da ANCSA Şirketleri, ABD'nin Alaska'yı 1867 yılında Ruslardan satın almasından bu yana 100 yıldır çözülemeyen yerlilerinin toprak taleplerini çözmek üzere ABD Kongresinde 18 Aralık 1971 tarihinde başkan Richard Nixon tarafından imzalanarak yürürlüğe giren ve ABD tarihinin en büyük toprak talebini karşılayan yasa olan Alaska Yerli Talepleri Çözümleme Yasası gereğince kurulan 13 yerli bölge şirketi.
Amerika Birleşik Devletleri'nin siyasî birimleri ve bölümleri arasında aşağıdakiler bulunur:
- 50 eyaleti. Eyaletler county'lerden oluşur. County, eyaletleri oluşturan ikinci derece bir idarî birim olması ve kendisi de belediye bölgelerinden oluşması bakımından bakımından Türkçede "ilçe" kavramına yakın olmakla beraber, diğer yönetimsel ayrıntıları bakımından Türkiye'deki ilçelerden farklıdır. County'ler township'lere bölünür. Bir eyaletin kentsel bölgeleri tüzelleşmiş şehir (city), kasaba (town), köy (village) ve diğer yerel yönetimler şeklinde ve bunlara tâbi veya otonom amme işletmeleri ve kurumları olarak örgütlenebilir. İlk 13 Eyalet, eyalet statülerinin Amerikan Bağımsızlık Bildirisi ile, 4 Temmuz 1776'da başladığını kabul eder. Diğer 37 eyaletin her biri ABD Kongresi'nin bir kanunu ile Birleşik Devletler'e kabul edilmiştir.
- Columbia Bölgesi, Birleşik Devletler'in Başkenti. Columbia Bölgesi, eyalet olmasa ve Kongre'de oy hakkına sahip olmasa da, D.C. mukimleri başkanlık seçimlerinde oy kullanabilir ve Seçiciler Kurulunda üç seçmenleri vardır.
- Yerli Amerikalı rezervasyonları yarı otonom statüye sahiptir. Her rezervasyon bir eyaletin parçasıdır ve mukimleri içinde bulundukları eyaletin bir mukimi olarak oy kullansa ve federal vergi ödese de, rezervasyonlar çoğu eyalet ve yerel yönetim kanunundan muaftır. Rezervasyonların statülerinin muğlak olması Kızılderili kabilelerine hem bazı fırsatlar vermiş, hem de zorluklar yaratmıştır.
- Birleşik Devletler toprakları (Territory) belli bir eyalete ait olmayan, federal devletin denetiminde olan topraklardır. Territory'ler enkorpore olmuş (incorporated) veya enkorpore olmamış (unincorporated) olabilir. Bunlar için "possession" (zilyetlik), "overseas territory" veya "commonwealth" terimleri kullanılır. Territory'ler ayrıca organize olmuş (organized) ve organize olmamış olarak sınıflandırılır. Organize olmuş federal topraklar, ABD Kongresinin bir kurucu yasası ile verilmiş özerkliğe sahiptir, organize olmamış olanlar ise özyönetim için doğrudan verilmiş izni olmayanlardır. Burada "organize" terimi Türkçedeki düzenli olmak anlamında değil, bu statünün verildiği kanunlara "Organic Act" denmesinden kaynaklanır. Amerikan hukukundaki anlamıyla "Organic", organize bir tüzel varlık için kurucu, onun yasalarını meydana getirici demektir, dolayısıyla organized, Türkçede "teşkilatlanmış" veya "yapısallaşmış" olarak anlaşılabilir. Mevcut 50 eyaletten 31'i, Birlik'e dahil edilmeden önce ABD'nin organize enkorpore bölge'si statüsündeydi. 1959'dan beri ABD'nin tek bir enkorpore bölgesi vardır ama ABD, çeşitli enkorpore olmamış bölgeler üzerinde kontrolünü sürdürmektedir.
- Askeri üsler, yabancı ülkelerde bulunan Amerikan sefaretleri ve konsoloslukları ve Columbia Bölgesi, sadece federal birliğin nüfuzundadır. Federal birlik, eyaletlerden oluşan bir birlik olarak Birleşik Devletleri meydana getirir.
- Yarı politik bölümler, Doğal koruma bölgeleri ve okul bölgeleri gibi, genelde özel, coğrafî olarak tanımlanmış kamu alt idareleridir.
- Bazı yerel yönetim işlevlerini yerine getiren tanınmlı kuruluşlar, örneğin ev sahibi birlikleri. Normalde yerel yönetimler için belirlenmiş kanun ve tüzüklerin bu tür kuruluşlara da uygulanması gerektiği mahkeme kararları ile belirlenmiştir.
Amerikan yerlilerinin asimilasyonu, 1790-1920 yılları arasında ABD Kızılderililerinin Amerika Birleşik Devletleri hükûmeti tarafından Batılı kültür uyarınca dönüştürülmesi için yapılan uygulamaların tümüdür. Konu ilk kez George Washington ve Henry Knox tarafından dile getirilmiştir. ABD'nin Avrupa'dan yoğun göç aldığı dönemde Amerikan yerlilerinin kültürel değerlerinin yükseltilmesi olarak tanımlanan süreç çok farklı alanlarda ilerlemiştir. ABD Kızılderili yatılı okulları bu kültürel asimilasyonda en etkili odaklardan biridir.
Kanada Atabaskları, Yukon Toprakları, Kuzeybatı Toprakları, Britanya Kolombiyası ve Alberta eyaletlerinde daha çok Saskatchewan, Manitoba ve Nunavut eyaletinde ise daha az olmak üzere Kanada'nın batısında yaşayan ve Na-Dene dillerinin Atabask dilleri grubunun Kuzey Atabask dilleri alt grubundan dilleri konuşan Kuzey Atabasklarından, avcı ve toplayıcı, yarı göçebe, anasoylu, animist ya da şamanist Subarktik yerlisi Kızılderili halkları. Kanada yerlileri içinde First Nations yasal adıyla anılan Kanada Kızılderilileri arasında yer alır. Dil temelinde Kuzey Tuçoncası, Güney Tuçoncası, Tagişçe, Tahltanca, Kaskaca, Danezaca, Sekanice, Denetaca, Sahtuca, Tlınçonca, Denesulinece, Tsetsautça, Tsutinaca, Nadoten-Vetsuvetence, Dakelce, Çilkotince ve Nikolaca gibi 20 dil ve halk olarak sınıflandırılır. Esas olarak Alaska Atabasklarına giren ve Guçince, Hanca ve Yukarı Tananaca konuşanların yalnızca Kanada'da yaşayanları dahildir. Alaska Atabaskları ile birlikte Kuzey Atabaskları dil grubunu oluştururlar. Tsutinalar ile Nikola Atabaskları hariç tamamı Subarktik Kızılderilileri kültür grubuna dahildir.
Kızılderili rezervi, Kanada'da Nunavut hariç bütün eyalet ve topraklarda Kanada Kızılderililerinin 1951 Kızılderili Yasası gereği Kanada hükûmeti tarafından yerlilere bir ayrıcalık olarak verilen yerleşim yerlerine verilen yasal ad. Bu ad ve düzenleme, Amerika Birleşik Devletleri'ndeki ABD Kızılderilileri için oluşturulan Kızılderili rezervasyonu kamplarının bir benzeridir.
Federation of Saskatchewan Indian Nations, Kanada'nın Saskatchewan eyaletindeki Saskatchewan Kızılderilileri denen bütün Kanada Kızılderililerinin toplandığı en üst birlikte hareket etme yapılanması olan federasyondur. Federasyon önceki farklı örgütlenmelerinin ulaştığı en sonki safhadır. Kızılderililer ve onların numaralı antlaşmalarla ortaya çıkan haklarını korumak amacıyla kurulan Protective Association ile resmî olarak 1945 yılında Joe Dreaver'in başkanlığında kurulan Association of Saskatchewan Indians birleşerek 14 Şubat 1946 günü Union of Saskatchewan Indians oluşturulmuş, sonra da bu birlik 1959 yılında John Tootoosis başkanlığında Federation of Saskatchewan Indians (FSI) olarak yeniden yapılandırılmıştır. 16 Nisan 1982 günü FSI gerçek bir federasyon olarak yapılanıp bugünkü adını almıştır.
Kanada'da insan hakları, 1948 yılında İnsan Hakları Evrensel Bildirisi'ni imzalamasından sonra Kanada hükûmetinin bu bildirinin Kanada yasalarının bir parçası olması için çalışmaları. Kanada'da insan haklarını korumak için dört temel mekanizma bulunmaktadır: Canadian Charter of Rights and Freedoms, Kanada İnsan Hakları Yasası, Kanada İnsan Hakları Komisyonu ve Kanada'nın eyaletleri ve bölgelerindeki insan hakları yasaları ile mevzuatı.
Kanada yerli yatılı okulları ya da Kanada Kızılderili yatılı okulları, Kanada'da Kanada İnuitleri, Kanada Kızılderilileri ve Métisler'den oluşan Kanada yerlilerine yakın zamana kadar eğitim-öğretim verilen yatılı okullar ağı. Finansmanı Kanada hükûmeti'ne bağlı Aboriginal Affairs and Northern Development Canada tarafından sağlanan bu okullar, Hristiyan kiliseleri, özellikle de Kanada Katolik Kilisesi ile Kanada Anglikan Kilisesi tarafından yönetilir. Kökeni Kanada Konfederasyonu öncesine dayansa da 1876'da Indian Act yasasının kabul edilmesinden sonra etkinleşmiştir ve yirminci yüzyıla kadar açık kalan bu okulların sonuncusu ancak 1996 yılında kapatılmıştır.
Kızılderili Kütüğü, Kanada'da Kayıtlı Kızılderililer ya da Kızılderili statüsü olan Kızılderililer denen Kanada Kızılderililerinin resmî kaydının/sicilinin bulunduğu kütük. Bu kütüğe kaydolmayan/kaydedilmeyen Kızılderililere Kayıtsız Kızılderililer ya da Kızılderili statüsü olmayan Kızılderililer adı verilir. Kayıtlılara tanınan Kızılderili rezervleri ve bunlarla ilgili haklar, uzun bir av sezonu ve daha az silah taşıma kısıtlaması, federal ve eyalet vergilerinden muafiyet, devlet müdahalesi ile vergisi daha az olan oyun ve tütün bayiliklerinde daha fazla özgürlük gibi haklar Kayıtsızlara tanınmamıştır. Kızılderili statüsü alanlarla almayanlar arasındaki hak farklılığı ayrımcılık olarak nitelendirilmekte ve Kanada'da insan hakları ihlâli olarak görülmektedir.
Indiana Kızılderili tehcirleri, Amerika Birleşik Devletleri'nin yönetiminin politikası olarak Kızılderili Tehcir Yasası'nın Amerika Birleşik Devletleri başkanı Andrew Jackson tarafından 26 Mayıs 1830 tarihinde imzalanmasından sonra Indiana eyaletindeki Amerika Birleşik Devletleri Kızılderililerine karşı 1830'ların başlarında başlanan ve çoğunlukla 1846 yılında bitirilen tehcirler silsilesidir. Önce Şavniler ile Miami-Illinois dilini konuşan Wea kabilesinin Kanada ya da Missouri'ye tehciri başlamıştır. Kalan önemli kabilelerden Miamiler ile Potavatomiler daha önceden imzalanan antlaşmalar gereği Kızılderili rezervasyonlarına kapatılmışlardır.
Kızılderili savaşları ya da ABD Kızılderili savaşları, Yeni Dünya'da Kuzey Amerika'nın yerlisi ABD Kızılderilileri ile Eski Dünya'dan gelen Avrupalı göçmen yerleşimciler arasında patlak veren ve 1622-1924 yıllarında aralıklı olarak asırlara yayılan Amerikan Bağımsızlık Savaşı öncesi ve sonrası bir dizi çatışmalar silsilesidir. Savaşın ana sebebi, keşfedildiği andan itibaren Amerika kıtasını doğudan işgal etmeye başlayan Avrupalı sömürgecilerin sürekli artması ve bu artış sonunda yerlileri batıya sürmeleridir. Bu savaşlar Amerika kıtasının doğu kıyısından batı kıyısına kadar genişlemenin mukadder olduğunu ifade eden Kader Manifestosu gibi ideolojiler tarafından teşvik edildiği gibi, politik kaygıyla zorla ya da antlaşmalarla Kızılderili Tehciri gibi etnik temizlik hareketleri de savaşların tetikleyici unsurlarıdır. Bu savaşlar sırasında ABD Kızılderili katliamları da görülür.
Quebec Yasası 1774 veya Britanya Kuzey Amerika (Quebec) Yasası 1774, Quebec eyaletindeki yönetim prosedürlerini belirleyen Büyük Britanya Parlamentosu'nun bir yasasıydı. Yasanın temel bileşenlerinden biri, şu anda güney Ontario, Illinois, Indiana, Michigan, Ohio, Wisconsin ve Minnesota'nın bazı kısımları da dahil olmak üzere eyalet topraklarının Kızılderili topraklarının bir kısmını da devralacak şekilde genişletilmesiydi.
