İçeriğe atla

Kızılcahamam-Çamlıdere Jeoparkı

Koordinatlar: 40°29′28″K 32°38′17″D / 40.49111°K 32.63806°D / 40.49111; 32.63806
Kızılcahamam-Çamlıdere Jeoparkı
Türkiye üzerinde Kızılcahamam-Çamlıdere Jeoparkı
Kızılcahamam-Çamlıdere Jeoparkı
Kızılcahamam-Çamlıdere Jeoparkı (Türkiye)
TürJeopark
KonumKızılcahamam Çamlıdere
Yüzölçümü2.000 km²
Açılış2010
DurumFaaliyette
Resmî siteKIZILCAHAMAM - ÇAMLIDERE JEOPARKI

Kızılcahamam-Çamlıdere Jeoparkı, Ankara ilinin, Kızılcahamam ile Çamlıdere ilçeleri sınırları içinde 2000 km² alanda, 2010 yılında kurulmuş jeoparktır.

Alanda bulunan 250 jeositten 23'ü turizme açılmıştır. (Jeosit; eski veya güncel bir jeolojik olayı, süreci, özelliği temsil eden, mineral, kaya, fosil, istif, yapı, arazi veya yerşeklidir.[1]) Diğerleri bilim adamlarının ziyaretine açıktır. 23 jeosit (durak) turlar ve yollarla birbirine bağlıdır. Alan Köroğlu Dağlarının 23-20, 18-16, 11-9 milyon yılları arasında üç evreli faaliyetleri ile şekillenmiştir. Volkanik faaliyetler genelde patlamalı oluşmuş, bazen de uzun yer kırığı ve yarıklarından yüzeye ulaşmıştır. Volkanizmanın durduğu dönemlerde akarsu, bataklık ve göller oluşmuştur. Yeniden volkanizma aktif olduğunda ise bu çukur alanlar volkanik tüf ve küllerle dolmuştur. Taşlaşmış ağaçlar, kurbağa, balık, yaprak ve böcek fosilleri bu istifler içinde oluşmuştur. Zamanımıza doğru bu volkanik istiflerin aşınması ile kanyonlar, vadiler ve tepeler oluşmuştur.[2]

Ziyarete açık jeositler[2]

  • Uzunkavak taşlaşmış ağaç fosilleri: 18-15 milyon yılları arası (orta Miyosen) devrine ait meşe ve çam türlerine ait taşlaşmış ağaç örnekleri bulunur.
  • Kızılcahamam sıcak suları: Derinlerde 86 yüzeyde 50-51C sıcaklığa sahip jeotermal kaynak sularıdır. Kaplıca ve konut ısıtmada yararlanılır.
  • Acısı Deresi maden suyu: sıcaklığı 31-34C arasında olan doğal maden sularıdır. Çevrede traverten oluşumları gözlenir.
  • Gelin kayası: At üstündeki geline benzer aşınma yapısıdır.
  • Kaplumbağa kardeşler: Üst üste duran iki kaplumbağaya benzeyecek şekilde aşınmış kayalık alandır.
  • Balcılar bazalt sütunları: Balcılar köyünde 23-18 milyon yıl önce patlamayla oluşmuş, altıgen prizma şeklindeki kaya gruplarıdır.
  • Mahkemeağcin yeraltı şehri: Mahkemeağcin köyünde dört katlı konforlu yeraltı şehri bulunur. Firig, Galat, erken Bizans devirlerinde kullanılmıştır.
  • Abacı peribacaları: Çeltikçi mahallesi sınırlarında 16-13 milyon yıllık tüfler üzerinde gelişmiş peribacaları bulunur.
  • Aşağı ada fayı: TEM otoyolu kenarındaki yol yarmalarında volkanik kayaların iç yapılarındaki kıvrım ve kırıklar açıkça izlenebilmektedir.
  • Alicin manastırı: Alicin Deresi vadisinde mağara içerisine yapılmış, manastır veya kale yapısıdır. Yapılışı itibarıyla Sümela Manastırına benzetilmektedir.
  • Kızık Fayı: 2 metre normal atımlı, 6,5 şiddetinde depremi işaret eden fay gözlenmektedir.
  • Pelitçik-Yahşihan taşlaşmış ağaçları: Yahşihan ve Pelitçik köyleri sınırındaki Kuztepe'de silisleşmiş- taşlaşmış ağaçlar bulunur. Bu tür ağaçların bolluğu alanı Fosil Orman yapmaktadır. Alanda; bol miktarda taşlaşmış kök, dal, yaprak, ağaç gövdesi, meşe palamudu bulunur.
  • Çamkoru tabiat parkı: Çam ormanlarıyla çevrili, oksijen deposu rekreasyon ve spor alanıdır.
  • Sey hamamı: Yukarıkese, köyünde bulunan tarihi hamamdır. Araziden çıkan kaplıca suyu tarihi zamanlardan itibaren kullanılmaktadır.
  • Kavaközü gelin kayaları: Kavaközü köyünde oluşum halindeki peribacası alanıdır.
  • Güven bazalt sütunları: Çerkeş-Kızılcahamam yolu üzerinde Sabuncudere boğazında, dikey duruşlu, düzenli ve düzensiz bazalt sütunları bir arada bulunur.
  • Beşkonak fosil yatakları: Beşkonak köyünde 18-15 milyon yıl önceden kalma hayvan ve bitki fosilleri bulunur.
  • Karagöl: Işık Dağının yamacında, tatlı sulu, heyelan set gölüdür. Heyelan oluşumu tüm detaylarıyla bu alanda gözlenebilmektedir.
  • Yukarıkise kömürleri: Köy yakınlarında bir zamanlar işletilen kömür ocaklarında, tabakaların incelenebileceği alanlar bulunur. Orta Miyosende 100 km²'lik alanda düşük kalorili kömür yatakları oluşmuştur.
  • Akyarma tüfleri:Kızılcahamam_İstanbul yönünde 25. km'de beyaz tüflerin bulunduğu alandır.

Kaynakça

  1. ^ "Jeolojik Miras Terimleri". jemirko.org.tr. 28 Mayıs 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Mayıs 2015. 
  2. ^ a b BOYRAZ, Sonay; YEDEK, Özgür. "kızılcahamam-çamlıdere jeoparkı" (PDF). www.jmo.org.tr. 27 Mayıs 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 27 Mayıs 2015. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Kızılcahamam</span> Ankaranın kuzeyindeki bir ilçe

Kızılcahamam, eski ismiyle Yabanabad, Ankara ilinin kuzey kısmında yer alan bir ilçesidir. E5 Ankara-İstanbul Devlet karayolu üzerindedir. Kızılcahamam, Çubuk, Kahramankazan, Ayaş, Güdül, Çamlıdere ilçeleri ile Bolu ve Çankırı illeri arasında kalır. Dağlık ve ormanlık bir ilçe olan Kızılcahamam, 1712 kilometrekarelik bir alanı kaplar. İç Anadolu ile Karadeniz arasında geçişi sağlar. Köroğlu Dağları ilçenin en önemli dağı, Sakarya Irmağı'nın kollarından biri olan Kirmir Çayı da ilçedeki en önemli akarsudur. Ankara'ya içme suyu sağlayan Kurtboğazı, Eğrekkaya ve Akyar barajları Kızılcahamam Belediyesi sınırları içerisinde kalmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Divlit Yanardağı</span>

Divlit Yanardağı, Kula volkanizması, Ege Bölgesi'nin doğudan batıya uzanan en büyük tektonik çukurlarından "Gediz Oluğu" üzerinde yer alır. Dolayısıyla buradaki ilginç yeryüzü biçimlerinin oluşumunda volkanik faaliyetler, tektonik hareketler, akarsu ve atmosfer olayları etkilidir. Özellikle Kaplan ve Sandal köyleriyle Kula ilçesinin kuzeyinde yer alan volkan konileri, eski volkan yapıları,lav platoları, lav akıntıları, korniş, volkanik ve göl tortulları üstünde kırgıbayır ve peribacaları görülür.

<span class="mw-page-title-main">Hasandağı</span> Aksaray-Niğde sınırında eski bir Stratovolkan

Hasandağı ya da Hasan Dağı deniz seviyesinden 3268 metre yüksek olan tepesiyle bir volkanik dağdır. Büyük Hasan ve Küçük Hasan Dağı olmak üzere iki büyük krateri vardır. Melendiz dağının büyük kısmı, bu iki kraterden çıkan lavlardan meydana gelmiştir. Büyük Hasan dağında iyi muhafaza edilmiş bir ana krater ile onun etrafında parazit koniler bulunur. Küçük Hasan dağının zirvesi bir Somma durumundadır. Yani eski kalderanın sınırlarını teşkil eden dikliklerin artıkları vardır. Bunlar sayesinde ilk kraterin şeklini çıkarmak mümkündür. Adı geçen kraterden çıkan andezit ve bazalt lavları kuzeye doğru akarak geniş bir alana yayılmış, tüfler ise Kızılırmak'a kadar ulaşmıştır. Bu dağ Aksaray ve Niğde il sınırları içerisinde yer almaktadır. 1750 metresine kadar meşe ormanlarıyla kaplıdır. Dağın eteklerinde ve çevresinde çeşitli Türk boyları ve özellikle de Yörükler yaşarlar. Özellikle ana volkan konisini oluşturan Büyük Hasan Dağı ; kuzeybatısındaki Aksaray Ovası batısındaki Obruk Platosu ve güneyindeki Bor Ovası düzlüklerinden aniden yükselerek kasvetli bir doğal Abide görüntüsü sunmaktadır. Bu ana volkan konisinin doruğu tipik bir kraterden oluşmakta ve kraterin tabanında bir krater gölü bulunmaktadır. Ana koninin hemen güneydoğusundaki daha küçük boyutlu ve yükseltisi daha az olan ikiz koni ise Küçük Hasan Dağı olarak anılmaktadır. Bu volkan konisinin de doruğu tipik bir krater halindedir. Oldukça taze ve karakteristik volkan şekilleriyle Türkiye'nin en genç volkan dağları arasında bulunan Hasan Dağı volkanik ünitesi tarihi çağlardan bu yana daldığı uykusuna devam etmektedir. Dağın eteklerinde Antik Roma şehri Nora bulunmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Tendürek Dağı</span> Türkiyede bir volkanik dağ

Tendürek Dağı (Ermenice:Թոնդրակ) Ağrı ve Van illerinin arasında İran sınırının yakınında bulunan bir stratovolkandır. Nuh'un Gemisi'nin muhtemel konumu yakınlarında olmasıyla bilinen bu yanardağ oldukça büyüktür; kurumuş lav akıntıları düz bir arazi üzerinde yaklaşık 650 km²'lik bir alanı kaplar. Dağın iki ana yapısı, zirve krateri olan Büyük Tendürek ve ana kraterin doğusunda bulunan Küçük Tendürek'tir. Yamaçları çok yumuşak olup, ismini aldığı kalkanı andırır. Tendürek Dağı'nın, Hawaii adasındaki volkanlar gibi akışkan lav püskürttüğü bilinmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Nazik Gölü</span> Ahlatta bir göl

Nazik Gölü, Bitlis ili Ahlat ilçesinin kuzeybatısında yer alır.

<span class="mw-page-title-main">Bazalt</span>

Bazalt, volkanik kaya kütlelerinden biri. Siyah renkte ve kesif yığınlar halindedir. Doğada kütle, damar ve akıntı halinde bulunur. Başlıca özelliklerinden birisi, altıgen prizmalar biçiminde, büyük sütunlar meydana getirmesidir. Bu sütunlar, mağma akıntılarının soğuyup büzülmesinden ileri gelmiştir. Sert ve dayanıklı bir taş olduğundan kaldırım, yapı taş, demiryolu, köprü malzemesi olarak kullanılır. Yeryüzünde çok bol olan bazalt, bazı memleketlerde, binlerce kilometrekarelik yerleri örter. Birleşik Krallık'ın kuzeyi, İrlanda, Almanya ve Amerika Birleşik Devletleri'nde büyük Hindistan'da Dekkan bölgesindeki bazalt yığınları 300.000 kilometrekarelik geniş bir bölgeyi kaplar.

<span class="mw-page-title-main">Soğuksu Millî Parkı</span> Milli Park (02.0003)

Soğuksu Millî Parkı, Ankara'nın Kızılcahamam ilçesinde yer alan ve 19 Şubat 1959'da kurulan bir millî parktır. Ankara şehir merkezine 80 kilometre uzaklıktadır. Parkın volkanik bölge olmasından dolayı, çevresindeki sıcak ve soğuk su kaynakları kaplıca olarak değerlendirilmektedir. Parkın yüksekliği 1.030-1.800 m (3.380-5.910 ft) arasında değişmektedir. Arhut Tepesi 1.789 m (5.869 ft) ve Tolubelen Tepesi 1.776 m (5.827 ft) ile parkın en yüksek zirveleridir.

<span class="mw-page-title-main">Fosil</span> Geçmiş bir jeolojik çağa ait organizmaların korunmuş kalıntıları veya izleri

Fosil veya taşıl, yer kabuğunun en üst bölümünü oluşturan tortul kayaçların çoğunda, bazen iyi korunmuş, bazen de erozyon ve sedimantasyon sırasında tahrip olmuş, ölü organizma kalıntılarıdır.

<span class="mw-page-title-main">Nemrut Gölü</span> Türkiyede bir krater gölü

Nemrut Gölü, dünyanın ikinci, Türkiye'nin en büyük krater gölü olup, adını MÖ 2100'de yaşamış Babil Hükümdarı Nemrut'tan almıştır.

<span class="mw-page-title-main">Taşlaşmış orman</span>

Taşlaşmış orman, karasal bitkilerin fosilleşmiş kalıntılarıdır.

<span class="mw-page-title-main">Andezit</span>

Andezit, porfiritik dokuya sahip ara bileşimin magmatik yüzey kayasıdır. Genel anlamda bazalt ve riyolit arasındaki ara tiptir ve TAS diyagramında gösterildiği gibi, silisyum dioksit (SİO2) oranı %57 ve %63 arasında değişmektedir. Kıtasal kabuğun ortalama bileşimi andeziktir. Bazaltlarla birlikte Mars kabuğunun da önemli bir bileşeni olduğu tahmin edilmektedir. Andezit adı Andes Dağı silsilesinden türetilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Peribacası</span>

Peribacası, ince uzun, kurak havzalardan ve kırgıbayır yüzeylerinden çıkan, vadi yamaçlarından inen sel sularının yeri aşındırmasıyla oluşan bir kaya oluşumudur. Peri bacalarının gövdeleri genellikle yumuşak minerallerden ve tepesi sert, daha zor aşınan kayadan oluşur. Gövdeleri genellikle konik şekle sahiptir. Şekilleri erozyon biçimlerine göre değişir. Farklı mineral katmanları gövdelerinde farklı renklere sebep olabilir. Çapları 1 ila 15 metre arasında değişir, bu sınırlamanın dışına çıkan oluşumlar peri bacası olarak sınıflandırılamazlar. Peri Bacaları esas olarak çölde kuru ve sıcak bölgelerde bulunur. Yaygın kullanımda kukuletalar veya kuleler arasındaki fark, kukuletaların totem direği şeklindeki bir gövdeye sahip olarak tanımlanırken değişken bir kalınlığa da sahiptir.

<span class="mw-page-title-main">Türkiye'deki yanardağlar</span> Vikimedya liste maddesi

Bu, Türkiye'deki uykuda ve sönmüş yanardağların listesidir.

<span class="mw-page-title-main">Tüf</span>

Tüf, bir volkanik patlama sonucu ortaya çıkan volkanik küllerden oluşan kaya türüdür. Tüf kimi zamanlarda inşaat malzemesi olarak kullanılan farklı bir kaya anlamına da gelir. %50’den daha fazla tüf içeren kayalar tüflü olarak kabul edilir. Tüf tortul veya magmatik kayaçlar olarak sınıflandırılabilir. Sedimantolojik terimler ile açıklanmasına rağmen magmatik petroloji bağlamında incelenmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Kula-Salihli Jeoparkı</span> Manisa, Türkiyede jeopark

Kula-Salihli Jeoparkı, Batı Anadolu‐Ege eşiğinde, Manisa ili sınırları içerisinde yer alan jeoparktır. Yaklaşık 300 km² alan kaplayan Kula-Salihli Jeoparkı sahası, ekseriyeti Kula ilçesinde olmakla birlikte kısmen Salihli ilçesi ile Sandal Beldesi, Gökçeören (Menye) Beldesi, Adala Beldesi ve Gökeyüp Beldelerini içine almaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Karacadağ (Konya)</span>

Karacadağ, Konya ili, Karapınar ilçesi sınırlarında yer alan yanardağ. 2025 m yüksekliğinde, KD-GB uzanışlı basık bir sırt görünümündedir. KD kısmı Kalkan volkan oluşumludur.

Kapadokya Volkanik Kompleksi Doğuda Erciyes Volkanı'ndan, batıda Karacadağ-Karadağ volkanlarına ve kuzeybatıda Aksaray ili ve Tuz Gölüne kadar uzanan, kuzey-kuzeydoğu Sivas havzası ile güneyde ise Niğde Masifi, Ulukışla baseni ve Toros karbonat platformuyla sınırlanan Niğde-Nevşehir-Aksaray arasındaki volkanik bölgeyi karakterize eder. Kapadokya Volkanik Kompleksinde Neo-Kuvaterner döneminde polijenetik ve monojenetik yapılı volkanlar püskürmüş ve daha sonra Erciyes ve Hasan Dağı stratovolkanları ile çok sayıda monojenetik püskürme merkezleri KVK içinde geniş alanlara sahip olmuştur. Kompleks içindeki volkanik aktivite günümüzde de canlı yaşamını ve çevreyi büyük oranda etkilemiştir.

Bu liste; Ankara'nın merkez ilçeleri dışında yerleşim yeri olarak kullanılan mahalle ve semtleri gösteren bir listedir.

<span class="mw-page-title-main">Tunkin Depresyonu</span>

Tunkin Depresyonu, Rusya'da yer alan volkanik bir alandır.

<span class="mw-page-title-main">Güzelcehisar Bazalt Sütunları</span>

Güzelcehisar Bazalt Sütunları, Bartın, Türkiye'de bulunan bir tabiat anıtıdır. Bazalt sütunları, 80 milyon yıl önce oluşmuştur volkanik karakterdedir. Sütunlar yaklaşık 50 metre yüksekliğinde ve 5 kilometre uzunluğundadır. Alan, karasal bir ekosisteme sahiptir ve ılıman geniş yapraklı ve karma ormanlar olarak bilinen bir orman çeşidiyle kaplıdır.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.