Kızılcık - Turkipedia

Kızılcık

Biyolojik sınıflandırma

Âlem:	Plantae
Klad	Angiospermae (Kapalı tohumlular)
Klad	Eudicotidae (İki çenekliler)
Klad	Core eudicots
Klad	Asterids
Takım:	Cornales
Familya:	Cornaceae (Kızılcıkgiller)
Cins:	Cornus
Tür:	C. mas

İkili adlandırma

Cornus mas
L.

Kızılcık (Cornus mas), kızılcıkgiller (Cornaceae) familyasından bir ağaç türüdür.

Etimoloji ve isimlendirme

Kızılcık kelimesi Eski Türkçe kökenli kızıl sözcüğünden Türkiye Türkçesinde yer alan +çuk ekiyle türetilmiştir. Türkçede kaydedilmiş ilk örneği Dede Korkut Kitabı'nda kızılçuk olarak geçmektedir.^[1]

Kızılcığa Anadolu'nun bazı bölümlerinde şeytan aldatan, zoğal, ergen, eğren, kiren veya kiran ismi de verilir.

Özellikleri

En fazla 5–8 m boy yapar. Yapraklar koyu yeşil, her iki yüzü tüylü, damarlar paralel, damarlar boyunca tüylüdür. Şubat-Mart ayında açan sarı renkli küçük Çiçekleri vardır, meyveleri kırmızı renkli, eliptik şekillidir. Kızılcık ağacı kuru, balçıklı topraklarda yetişir, çoğalması tohumlar yardımıyla gerçekleşir.

Kızılcık yükseklik çok artmadıkça meyve verir. Ayrıca çok fazla su isteyen bir yapısı vardır. Kızılcık çok erken çiçek açan, ama çok geç meyve veren bir ağaçtır.

Özellikleri ve kullanım alanları

Meyvesi kızıl veya siyah renkte olup ekşi tadı ile ayırt edilir. İçeriğinde çeşitli vitaminler (özellikle C vitamini), mineraller, antioksidanlar ve lif barındırır.^[2] Taze ya da kurutulmuş olarak tüketildiği gibi, tarhana, hoşaf, reçel ve marmelat yapımında da kullanılmaktadır. Kızılcık meyvesi şeker ilave edilmiş suda kaynatılıp, kapalı kaplarda uzun süre saklanabilir ve yemek arasında içecek olarak tüketilebilir.

Odunu lifli olup çok esnek ve dayanıklıdır, yoğunluğu fazla olduğundan suda batar. Baston ve sopa yapımında kullanılır. Kabuğundan boya, yapraklarından tanen elde edilir. Bahçe ve parklarda süs bitkisi olarak da yetiştirilir.

Galeri

Çiçek kurulu
Cornus mas
Kızılcık marmeladı

Kaynakça

^ "kızılcık". Nişanyan Sözlük. 5 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Ağustos 2021.
^ Nafikar Başkan. "Kızılcık Faydaları Nelerdir? Nasıl Tüketilir?". Medical Park. 10 Ağustos 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Ağustos 2024.

İlgili Araştırma Makaleleri

Çınar, çınargiller Platanaceae familyasından Platanus cinsini oluşturan uzun boylu kalın çaplı ağaç türlerinin adıdır. Platanaceae ailesinin yaşayan tek üyeleridir. Türkiye'de doğal olarak yayılış gösteren tek tür, doğu çınarıdır .

<span class="mw-page-title-main">Ihlamur</span> bitki cinsi

Ihlamur (Tilia), Malvaceae (ebegümecigiller) familyasına bağlı, Kuzey Yarımküre'nin ılıman ve yarı tropik bölgelerinde yetişen ağaç cinsidir.

Vişne, gülgiller (Rosaceae) familyasından kiraza benzeyen ve tadı kiraz tadından daha ekşi olan bir meyve türü.

<span class="mw-page-title-main">Karayemiş</span>

Karayemiş (Prunus laurocerasus), gülgiller (Rosaceae) familyasından küçük beyaz renkli çiçekler açan, daha çok rutubetli ve gölgeli yerlerde yetişen 5–15 m boyunda, yaprak dökmeyen bir ağaç türü. Türkiye'de çeşitli yöresel adlarla bilinmektedir. Yaygın olarak "Karayemiş" adıyla bilinen bitki, "Gürcü kirazı", "Laz kirazı", "Laz üzümü", "Laz yemişi", "Tanal", "Tçkoo" adlarıyla da bilinmektedir.

Büyük yapraklı ıhlamur, ebegümecigiller (Malvaceae) familyasından 40 m kadar boylanan ağaç nadir olarak da çalı durumunda olan ıhlamur türü.

<span class="mw-page-title-main">Koca yemiş</span> bitki türü

Koca yemiş, fundagiller (Ericaceae) familyasından meyveleri yenen bir çalı türü.

Limon, yıl boyunca büyümeyi sürdüren, küçük bir ağaç türü ve bu ağacın meyvesidir. Halk dilinde suluzırtlak, cıcık ve zıvrak da denilmektedir.

Elma, gülgiller (Rosaceae) familyasından kültürü yapılan bir meyve türü.

Kimyon, maydanozgiller (Apiaceae) familyasından Mayıs-Haziran ayları arasında, beyaz ve pembemsi renkli çiçekleri açan, 40–60 cm boyunda, bir yıllık otsu bir bitki türü. Anavatanı Doğu Akdeniz ve Orta Doğu'dur.

Kuşburnu Avrupa, kuzeybatı Afrika ve Batı Asya'da yetişen bir tür bitki. İçi tüylüdür ve çok sayıda tohumu vardır. Sonbaharda olgunlaşır. C vitamini açısından dünyanın en zengin meyvesidir. Limondan 60 kat daha fazla C vitamini içerir. Taze olarak tüketildiği gibi kurutularak da kullanılır. Çayı ve marmelatı yapılır. Yabangülü, itburnu, itgülü, gülelması, yiric gibi adlarla da bilinir. İnsanların geçimini sağlamak için kullandıkları bir ticaret metasıdır.

<span class="mw-page-title-main">Maydanoz</span> Yenilebilen bir bitki

Maydanoz, yeşil renkli, damarlı bir bitki türüdür. Yaprakları baharat olarak kullanılmaktadır.

Adi alıç, gülgiller (Rosaceae) familyasından bir alıç türü. Ormanlarda yetişir. İlkbaharda açan çiçekleri beyaz ve pembedir. Meyveleri 6–10 mm çapında kırmızı ya da esmer kırmızıdır. Meyvelerinden reçel, marmelat ve macun yapılır. Kurutulan çiçek ve meyvelerinden infüzyon yolu ile de yararlanılır. Sıtasterin, adenozin, adenin ve guanin içerir.

Kiraz eriği, gülgiller (Rosaceae) familyasından Doğu Avrupa, Güneybatı ve Orta Asya'ya özgü bir ağaç türü.

Turunç, sedef otugiller ailesi içinde bir alt grup olan turunçgillerden olan bütün Akdeniz'e kıyı ülkelerde, Güneydoğu Asya kıyılarında yetişen, kışın yaprağını dökmeyen ağaca ve bu ağacın portakala benzeyen, fakat suyu acımtırak olan meyvesine verilen addır.

Bergamot, sedef otugiller (Rutaceae) ortalama 4 m boyunda bir ağaç türü. Esas vatanı Batı Hindistan'dır. Yaprakları uzun ve koyu yeşildir. Çiçekleri beyaz renkli ve küçük olup, meyveleri küre veya armut biçiminde, 5–7 cm çapında etli kısmı ekşi lezzetli, kabuk kısmı limon sarısı renklidir.

Ateş ağacı, baklagiller (Fabaceae) familyasından, subtropikal ve tropik kuşaklarda yetişen bir çiçekli ağaç türü. Ateş ağacı tanımı, akrabası olmayan başka ağaç türleri için de kullanılmaktadır.

Barut ağacı, cehrigiller (Rhamnaceae) familyasından 4–5 m'ye kadar boylanan yaprak döken yavaş gelişen bir bitki türü.

Saçlı meşe, kayıngiller (Fagaceae) familyasından anavatanı Güney Avrupa ve Anadolu olan bir meşe türü.

Passiflora alata, çarkıfelekgiller (Passifloraceae) familyasından çarkıfelek cinsinin Brezilya'nın Amazon bölgesine özgü türü.

Yıldız meyvesi ya da Karambola, Endonezya, Filipinler ve Malezya civarında görülen meyve ağacı türü. Meyvesi Güneydoğu Asya, Güney Pasifik, Mikronezya ve Doğu Asya'nın bazı bölümlerinde sıklıkla tüketilir.

Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.