İçeriğe atla

Kızılay Meydanı

Kızılay Meydanı
Harita
Haritadaki yeri
Diğer adı15 Temmuz Kızılay Millî İrade Meydanı
Eski adıHürriyet Meydanı
Adını verenTürk Kızılay
TürüKent meydanı
SağlayıcıAnkara Büyükşehir Belediyesi
Trafik durumuAraç ve yaya
Trafik akışıSağ
KonumKızılay, Çankaya, Ankara
Koordinatları39°55′14″K 32°51′13″D / 39.92056°K 32.85361°D / 39.92056; 32.85361
Metro bağlantısıLine M1・Line M2 Kızılay İstasyonu
Önemli yapılarKızılay AVM, Emek İşhanı

Kızılay Meydanı ya da 15 Temmuz Kızılay Millî İrade Meydanı, Türkiye'nin başkenti Ankara'nın merkezindeki kent meydanı. Doğudan Ziya Gökalp Caddesi (Kolej, Kurtuluş), batıdan Gazi Mustafa Kemal Bulvarı (Kısaca GMK Bulvarı) (Demirtepe, Maltepe, Tandoğan), kuzey-güney ekseninde ise Atatürk Bulvarı (Sıhhiye, Ulus, Bakanlıklar, Kavaklıdere) yollarının kesişimindedir. Ankara'nın her tarafından ulaşımı oldukça kolay olan meydanda hem metro hem de Ankaray istasyonu bulunmaktadır. Çok sayıda büro, mağaza, kafe ve park bulunmaktadır.

İsim

Önde Kızılay Parkı, sağ üstte Güven Park ve sol üstte Uybadin Köşkü. Bugün Kızılay Parkı'nın yerinde Kızılay AVM, Uybadin Köşkü'nün yerinde ise Emek İşhanı bulunmaktadır.

Kızılay Meydanı ismini; 1929 yılında meydana bakan bir noktada Türk Kızılayı için inşa edilen genel merkez binasından almıştır.[1] Bugün söz konusu bina yıkılmış ve yerine Kızılay AVM binası inşa edilmiş olmasına rağmen yıllar içinde şehirde yaşayan toplum tarafından bu isim benimsenmiş ve günlük hayatta da Kızılay Meydanı olarak kullanılmaya devam etmiştir.

15 Temmuz 2016 Darbe Girişimi sonrasında Ankara Büyükşehir Belediyesi tarafından alınan bir karar ile meydanın resmî adının "15 Temmuz Kızılay Millî İrade Meydanı" olarak değiştirildiği açıklanmıştır.[2] Bu isim değişikliği ile birlikte başta Ankara Metrosu, Ankaray ve EGO otobüslerinin Kızılay'da bulunan ana duraklarının isimleri de değişmiş; fakat zaman içerisinde geçirdiği birkaç isim değişikliğine rağmen (1960 Darbesi sonrasında meydanın adı "Hürriyet Meydanı" olarak değiştirilmişti[3]) hâlâ Ankara'da yaşayan yerleşik nüfus tarafından Kızılay Meydanı olarak bilinmekte ve kullanılmaktadır.[4]

Olaylar

Resmî bayramlar

Kızılay Meydanı, tarih boyunca ülke genelinde kutlanan birçok millî ve resmî bayramın kutlandığı bir merkez olmuştur. Birçok kez kortejlerin ve yürüyüşlerin başlangıç noktası olmasının yanı sıra Ankaralılar için de bir toplanma noktasıdır.

Toplumsal olaylar

Türkiye Cumhuriyeti kurulduğu günden beri Kızılay Meydanı birçok ulusal ve uluslararası boyuttaki siyasi eylemin, protestoların ve yürüyüşlerin merkezi olmuştur. Bu bağlamda yalnızca Ankara halkı tarafından kullanılmamakta; büyük bir organizasyon söz konusu olduğunda ülkenin çeşitli yerlerinden gelen insanların ana buluşma güzergâhı üzerinde yer almaktadır.

Cumhuriyet tarihinin ilk sivil itaatsizlik eylemi olan 555K Kızılay Meydanı'nda gerçekleşmiştir. 5 Mayıs 1960 tarihinde, Demokrat Parti mitingi için meydana gelen dönemin başbakanı Adnan Menderes bir grup öğrenci tarafından protesto edilmiştir. Cumhuriyet Mitingleri'nin bir parçası olarak 29 Ekim 2012 tarihinde gerçekleştirilen Cumhuriyet için Seferberlik Buluşması'nın mekanlarından biri de yine Kızılay Meydanı olmuştur. Yasal olarak hiçbir engel olmamasına rağmen, 2007 Türkiye cumhurbaşkanlığı seçimi öncesinde Başbakan Recep Tayyip Erdoğan veya başka bir Millî Görüş kökenli siyasetçinin olası cumhurbaşkanı adaylığına karşı Türkiye çapında düzenlenen mitinglerin bir parçası olarak, Kızılay Meydanı'nda yaklaşık 50.000 kişinin katıldığı bir halk yürüyüşü zinciri olan buluşmada, polis kuvvetleri tarafından göstericilere biber gazı ve tazyikli suyla müdahale etmesini gerektiren durumlar olmuştur.[5]

Gezi Parkı olayları'nın İstanbul dışında gerçekleştiği ana mekanlardan birisi de Ankara'daki Kızılay Meydanı olmuştur. Sivil göstericiler ve polis kuvvetleri arasında kanlı olaylara sahne olan meydanda Ethem Sarısülük bir polis tarafından kafasından vurularak öldürülmüştür. Ayrıca ülkenin yakın siyasi tarihinin en çok yankı uyandıran olaylarından birisi olarak kabul edilen ve dönemin ana muhalefet lideri CHP'li Kemal Kılıçdaroğlu öncülüğünde organize edilen Adalet Yürüyüşü'nün başlangıç noktası ise Kızılay Meydanı'ndaki Güvenpark olmuştur. 15 Haziran 2017'de başlayan yürüyüş 9 Temmuz 2017 tarihinde İstanbul Maltepe'de son bulmuştur.

Terör saldırıları

Mart 2016 Ankara saldırısı; kentin ve ülkenin tarihinde yaşanılan en büyük bombalı saldırılardan bir tanesiydi. Güvenpark'ın Atatürk Bulvarı ve meydana bakan tarafında yer alan otobüs durakları önünde gerçekleşen olayda 38 kişi ölmüş, 125 kişi ise yaralanmıştır. Olayın ardından başta Güvenpark olmak üzere meydana çıkan bütün ara ve ana yollarda, sokaklarda ve caddelerde üst düzey güvenlik önlemleri alınmış; uzun süre boyunca Kızılay'a giriş ve çıkışlar polis kuvvetleri tarafından kontrol altında tutulmuştur.

Konum


Kızılay AVM		Atatürk Bulvarı Selanik Caddesi
 
Gazi Mustafa Kemal BulvarıKuzeyZiya Gökalp Caddesi
Batı   Kızılay Meydanı    Doğu
Güney

Güvenpark		Atatürk Bulvarı
Emek İşhanı

Kaynakça

  1. ^ Şenyapılı, Önder (Aralık 2004). Ne Demek Ankara; Balgat, Niye Balgat!*. Ankara: ODTÜ Yayıncılık. s. 130. ISBN 975-7064-87-4. 
  2. ^ "Kızılay Meydanı'nın ismi değişti". Hürriyet. hurriyet.com.tr. 9 Ağustos 2016. 28 Ekim 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Ekim 2018. 
  3. ^ Nur Çağlar; Zeynep Uludağ; Adnan Aksu (2006). "HÜRRİYET MEYDANI: BİR KENTSEL MEKANIN YENİLİK VE DÖNÜŞÜM ÖYKÜSÜ". Gazi Üniversitesi Mühendislik ve Mimarlık Fakültesi Dergisi. 21 (1). Ankara: Gazi Üniversitesi. ss. 177-182. 
  4. ^ Selin Turan; Özge Yalçıner Ercoşkun (2017). "Meydanlardaki İsim Değişikliklerinin Kent Belleğine Etkisi: Ankara Örneği". Süleyman Demirel Üniversitesi Mimarlık Bilimleri ve Uygulamaları Dergisi. 2 (1). Süleyman Demirel Üniversitesi. ss. 62-63. ISSN 2548-0170. 29 Aralık 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Aralık 2019. 
  5. ^ "Cumhuriyet Mitingleri", Vikipedi, 4 Ekim 2020, erişim tarihi: 8 Ekim 2020 

Dış bağlantılar

Wikimedia Commons'ta Kızılay Meydanı ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır.

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Çankaya</span> Ankarada bir ilçe

Çankaya, Ankara ilinin bir ilçesi. Ankara ilinin orta kesiminde bulunan ilçe, Ankara'nın başkent olması ile birlikte Türkiye'nin yönetim merkezi durumuna gelmiştir. 2023 yılı nüfus verilerine göre Ankara ilinin birinci, Türkiye'nin ise Esenyurt ve Şahinbey'den sonra en büyük üçüncü ilçesi konumundadır. Türkiye'nin en kalabalık ilçelerinden biri olarak nüfusu pek çok ilden daha fazladır. Gün içinde iki milyona kadar çıkabilmektedir. 102 lise ve 13 üniversitesi ile ilçe önemli bir eğitim kentidir. Türkiye Cumhuriyeti Sanayi ve Teknoloji Bakanlığının yaptığı araştırmaya göre Türkiye'nin en gelişmiş 2. ilçesi seçilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Kanlı Pazar (1969)</span> İstanbulda sosyalistlerin Amerikan 6. Filosunu protestosu sırasında yaşanan olaylar (1969)

Kanlı Pazar, 16 Şubat 1969 tarihinde İstanbul Taksim Meydanı'nda ABD'nin 6. Filo'sunu protesto etmek için 76 gençlik örgütünün toplandığı sırada meydana gelen olaylardır. Tarihçi Feroz Ahmad ise olayı "organize bir faşist şiddet örneği" olarak nitelemiştir.

555K; 5 Mayıs 1960 tarihinde, Ankara'da, Demokrat Parti aleyhtarı öğrencilerin yaptığı protesto eylemi. Adını 5. ayın 5. günü saat 5'te Kızılay'da düzenlenmesinden alan eylem cumhuriyet tarihinin ilk "sivil itaatsizlik" eylemi olarak da anılır.

<span class="mw-page-title-main">Anadolu Meydanı</span> Ankarada bir meydan

Anadolu Meydanı ya da eski adıyla Tandoğan Meydanı, Ankara'da Bahçelievler semtinin alt kısmında bulunan, Yenimahalle ve Çankaya ilçelerinin kesişiminde yer alan kent meydanı. Meydan'da kendi ile aynı adı taşıyan Ankaray istasyonu yer almaktadır.

Kudüs Mitingi veya 6 Eylül Konya Olayları, İsrail Parlamentosunun Kudüs'ü başkent ilan etmesi nedeniyle Konya'da 6 Eylül 1980 günü gerçekleşen protesto ve şiddet olaylarıdır.

<span class="mw-page-title-main">Gazi Mustafa Kemal Bulvarı</span> Ankarada bir bulvar

Gazi Mustafa Kemal Bulvarı, Kızılay Meydanı ile Anadolu Meydanı'nı birbirine bağlayan ve Ankara'daki birçok otobüsün ana güzergâhı olan yol. GMK Bulvarı olarak da bilinir. Bulvar üzerinde Anadolu Ajansı Genel Müdürlüğü, Maltepe Camii, Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü gibi binalar bulunur.

<span class="mw-page-title-main">Güvenlik Anıtı</span> Ankarada bulunan bir anıt

Güvenpark Anıtı, Ankara Kızılay Meydanı'nda Güvenpark içerisinde bulunan ve Türk ulusunun polis ve jandarmaya olan güvenini, Atatürk'ün Kurtuluş Savaşı'nda ve inkılap hareketlerinde beraber bulunduğu arkadaşlarını temsil eden heykeller ve insan zekasını, çiftçinin tarım çalışmalarını betimleyen kabartmaların yer aldığı anıttır.

<span class="mw-page-title-main">2008 Yunanistan ayaklanmaları</span>

2008 Yunanistan ayaklanmaları 6 Aralık 2008'de Atina'da polis Epaminondas Korkoneas'ın silahından çıkan mermiyle 15 yaşındaki Alexandros Grigoropoulos 'un ölümüyle sonuçlanmasıyla başladı. Bu olayın ardından öncelikle başkentte ardından tüm ülkede anarşistler ve hükûmet karşıtları polise karşı ayaklandı ve polisle çatışmaya başladı. Göstericiler molotofkokteylleri ile özel mülklere saldırdı. Atina'nin ardından çatışmalar ülkenin ikinci büyük şehri Selanik'e sıçradı.

<span class="mw-page-title-main">Atatürk Bulvarı, Ankara</span>

Atatürk Bulvarı; Ankara'nın Altındağ ve Çankaya ilçelerini birbirine bağlayan bir bulvardır. Alman şehir plancı Hermann Jansen tarafından tasarlanan plana göre II. TBMM binası ile Çankaya Köşkü arasında kesintisiz bir hat inşa etmek amacıyla açılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Cumhuriyet için Seferberlik Buluşması</span>

Cumhuriyet için Seferberlik Buluşması 29 Ekim 2012 tarihinde Türkiye'nin başkenti Ankara'da gerçekleştirilen halk yürüyüşüdür. Cumhuriyet Mitingleri'nin bir parçasıdır.

<span class="mw-page-title-main">Türkiye'de 1 Mayıs İşçi Bayramı</span>

1 Mayıs İşçi Bayramı, Türkiye'de ilk kez 1923'te resmî olarak kutlanmıştır. 2008 Nisan'ında, "Emek ve Dayanışma Günü" olarak kutlanması kabul edilmiştir. 22 Nisan 2009 tarihinde TBMM'de kabul edilen 5892 sayılı yasanın, 27 Nisan 2009'da Resmî Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe girmesi ile, 1 Mayıs resmî tatil ilan edilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Gezi Parkı olayları zaman çizelgesi</span> Vikimedya liste makalesi

Aşağıdaki zaman çizelgesi Gezi Parkı olayları sırasında ve sonrasında yaşanan olayları kronojik sıralamasını içermektedir.

<span class="mw-page-title-main">15 Temmuz Kızılay Millî İrade</span> Ankara Metrosu istasyonu

15 Temmuz Kızılay Millî İrade Metro İstasyonu, eskiden Kızılay Metro İstasyonu, Ankara Metrosu'nun A1, M1, M2 ve M4 Metro Hatları'nda yer alan yer altı metro istasyonu kompleksidir.

<span class="mw-page-title-main">Adalet Yürüyüşü (2017)</span> CHP tarafından düzenlenen sivil yürüyüş

Adalet Yürüyüşü, Cumhuriyet Halk Partisi (CHP) Genel Başkanı Kemal Kılıçdaroğlu öncülüğünde başlayan, çeşitli isimlerin ve grupların katılımıyla büyüyen, Ankara'dan İstanbul'a kadar "adalet" talebiyle gerçekleşen sivil yürüyüş olayıdır. Kılıçdaroğlu yürüyüş kararını, 14 Haziran 2017'de Millî İstihbarat Teşkilatı'na ait TIR'ların görüntülerini Cumhuriyet gazetesinin eski genel yayın yönetmeni Can Dündar'a verdiği suçlamasıyla yargılanan CHP İstanbul Milletvekili Enis Berberoğlu'nun yirmi beş yıl hapis cezası alması ve tutuklanmasına kararı verilmesi sonrasında aldı. Yürüyüşün nedenleri arasında 15-16 Temmuz 2016 tarihleri arasında Türk Silahlı Kuvvetleri bünyesinde kendilerini Yurtta Sulh Konseyi olarak tanımlayan bir grup asker tarafından gerçekleştirilen darbe girişiminden sonra çıkarılan kanun hükmünde kararnamelerin uzun süreli olması, bu yetkinin FETÖ ile mücadelenin önüne geçilip bütün muhalif kesimlerle mücadeleye dönüşmesi, milletvekillerin tutuklanması, üniversite hocalarının meslekten atılması da gösterildi. Yürüyüş, 15 Haziran 2017'de Ankara'da Güvenpark'ta başladı ve 9 Temmuz 2017'de Maltepe'de sonlandı. 420 kilometrelik yolu 25 günde yürüyen Kılıçdaroğlu, yürüyüşün sonunda Maltepe'de bir miting de düzenledi.

<span class="mw-page-title-main">Kumrular Sokak</span> Ankarada bir sokak

Kumrular Sokak veya diğer adıyla Kumrular Caddesi; Ankara'nın Çankaya ilçesinde bulunan tarihi bir sokaktır. Sakarya, Yüksel ve İzmir caddeleriyle birlikte Kızılay semtinin en önemli yaya bölgelerinden birini oluşturur. Sokağın adı, burada yaşayan kumru kuşlarından gelir. 1940'lı yıllarda, her iki tarafına da simetrik şekilde dikilmiş olan çınar ağaçları sayesinde bir hıyâban şeklini almıştır.

<span class="mw-page-title-main">Karanfil Sokak</span> Ankarada bir sokak

Karanfil Sokak; Ankara'nın Çankaya ilçesinde bulunan bir sokaktır. Ünlü Türk edebiyatçısı Sabahattin Ali de 11 yıl boyunca ailesiyle birlikte bu sokakta bulunan Adalar Apartmanı'nda yaşamıştır. Geçmiş yıllarda yıkılan ve yerine yeni bir bina inşa edilen apartmanın alt katında bugün şehrin ünlü ve tarihi kitapçısı Dost Kitabevi bulunmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Ziya Gökalp Caddesi</span> Ankarada bir cadde

Ziya Gökalp Caddesi; Ankara'nın Çankaya ilçesinde bulunan bir caddedir. Kurtuluş Kavşağı'ndan başlayıp Kızılay Meydanı'nda son bulur. Yaklaşık 1.400 metre uzunluğundaki cadde, araç ve yaya trafiğine açıktır. Adını, ünlü Türk düşünür Ziya Gökalp'ten almıştır.

<span class="mw-page-title-main">Anıtkabir'de düzenlenen miting ve protestolar</span>

Türkiye'nin başkenti Ankara'da bulunan ve Mustafa Kemal Atatürk'ün naaşının yer aldığı anıt mezar olan Anıtkabir, inşasının tamamlanmasından beri birtakım miting ve protestolara ev sahipliği yaptı. 2524 sayılı Anıtkabir Hizmetlerinin Yürütülmesine İlişkin Kanun'un 2. maddesi maddesi uyarınca hazırlanan ve 9 Nisan 1982'de yürürlüğe giren yönetmelikle birlikte Anıtkabir'de, Atatürk'e saygı amacı dışındaki her türlü tören, gösteri ve yürüyüş yapılması yasaklandı.

Yüksel Caddesi; Ankara'nın Çankaya ilçesinde bulunan bir caddedir. Şehir merkezindeki önemli ulaşım, alışveriş ve sosyalleşme merkezlerinden biri olmasının yanı sıra tarihi boyunca ev sahipliği yaptığı yürüyüşler, protesto gösterileri ve siyasi olaylarla tanınır. Caddenin Kızılay Meydanı tarafındaki çıkışında Türk heykeltıraş Metin Yurdanur tarafından 1990 yılında yapılmış olan İnsan Hakları Anıtı bulunur.

<span class="mw-page-title-main">A1 (Ankara Metrosu)</span> Ankaray hattı

A1 Hafif Raylı Sistemi Hattı, Ankara'da ilk istasyonu AŞTİ son istasyonu ise Dikimevi olan 8,527 kilometre (5,298 mi) uzunluğundaki 11 istasyonlu hafif raylı sistem hattıdır. 30 Ağustos 1996'da hizmete girmiştir.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.