Kızıl Terör (Macaristan)

József Cserny, Lenin Çocukları üyeleri ile birlikte.

Kızıl Terör (Macarca: vörösterror), 1919'da kurulan Macaristan Sovyet Cumhuriyeti'nin dört ay süren rejiminde antikomünist kişilere uygulanan kızıl terör. Sovyet Rusya'da uygulanan Kızıl Teröre hem amaç hem de etki bakımımdan benzerliği nedeniyle o aynı ad ile anıldı. Kısa bir süre sonra tıpkı Sovyet Rusya'da olduğu gibi komünistlere karşı Beyaz Terör izledi.

Tarihi

İktidara gelen Komünistler, iktidara gelmelerinden iki ay sonra Macaristan'ın sınırlarını I. Dünya Savaşı öncesi haline getirmeye çalıştılar. İlk olarak Çekoslovakya'ya girdi. Slovakya'ya girerek Slovak Sovyet Cumhuriyeti kuruldu. Saldırının başarısız olması üzerine Romanya'ya ait ama Macar yoğunluğunun bulunduğu Transilvanya'yı geri almak için saldırıya geçti. Ancak bu saldırıda başarısız oldu. Bu başarısızlıklar halkın komünistlere olan desteğini azalttı. Bunun üzerine Sosyal demokratlar, 24 Haziran'da hükûmeti devirmek için darbe girişiminde bulundu. Darbe girişimi başarısız oldu ve komünistler var olan muhalefeti bastırmak için Kızıl Terör'ü başlattı.

Georg Lukács ^[1] ve Tibor Szamuely ^[2] gibi düşünürler Devrimci Terör yöntemini savundu. Tibor Szamuely, Kızıl Gazete gazetesinde yazdığı yazı da bunu açıkça belirtiyordu. József Cserny, devletin hakim olmadığı Macar kırsallarında karşı-devrimci faaliyet gösterenleri arayıp ve yakalamak için Lenin Çocukları (Lenin-fiúk) olarak bilinen yaklaşık 200 ajandan oluşan bir ekip organize etti. Benzer gruplar Budapeşte'de kuruldu.

Devrimci mahkemeler, devrime karşı suçları yargılamak için kurulmuştu. Bu mahkemeler 590 kişinin infaz edilmesine karar vermişti. Ancak başka kaynaklar ölü sayısını 370 ila 587 arasında gösteriyor.

Ağustos 1919'da Romanya Kuvvetleri, Budapeşte'ye girerek Macaristan Sovyet Cumhuriyeti'ni yıktı. Devrimin lideri Bela Kun, Sovyet Rusya'ya kaçtı; Çamlıman Avusturya'ya kaçtı ancak orada yakalandı ve öldürüldü. Jozsef Cserny Kasım 1919'da tutuklanmış ve yargılanmıştır. Macar avukatlar onu savunmayı reddetti, bu nedenle avukat mahkeme tarafından atandı. Aralık ayında idam edildi.

Kaynakça

^ Lukács: Social Hinterland of White Terror 3 Eylül 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.; Lukács: Article in Népszava 29 Ekim 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., 15. apr. 1919.: "The lordship of police power means that we have the occasion for liquidating the ruling classes. The second is here, but we must use it up!"
^ Szamuely Tibor in 20th of April 1919. said on a speech in Győr: "Now the power is in our hands. Who wants the old reign to come back, they should be hanged quickly. The one of this kind must be neck-bitten. The victory of Hungarian proletariat till this time required no serious numbers of victims. But now there is the need of bloodshed. We mustn't be afraid of blood, the blood is like steel: strengthens the hearth and strengthens the proletarian class. Blood will make us gigantean. [...] We will exterminate the whole bourgeoisie, if we have to."^[]

İlgili Araştırma Makaleleri

Doğu Bloku, Komünist Blok, Sovyet Bloku ya da Demir Perde, Soğuk Savaş döneminde Sovyetler Birliği ve onun Doğu ve Orta Avrupa'daki müttefiklerini tanımlamak üzere kullanılmış olan bir terimdir. 1947'de, başta Polonya Halk Cumhuriyeti, Romanya Sosyalist Cumhuriyeti, Bulgaristan Halk Cumhuriyeti, Macaristan Halk Cumhuriyeti, Çekoslovakya Sosyalist Cumhuriyeti ve Doğu Almanya olmak üzere komünist rejim altına giren birçok ülke Moskova'dan yönetilen bir blok hâline gelmiş bulunuyordu.

Georg Lukács, Batı Marksizminin ünlü isimlerinden Macar Marksist filozof ve edebiyat bilimcisidir. Marksizmi Hegelci anlamda yeniden değerlendirmiş ve geliştirmiştir. Ernst Bloch, Antonio Gramsci, Karl Korsch ile birlikte Lukacs, 20. yüzyılın ilk yarısında, Marksist felsefe ve Marksist teorinin yeniden oluşturulmasında en önemli isimlerden biri olmuştur.

Komintern 1919 Martında, savaş komünizmi döneminin (1918-1921) ortasında Vladimir Lenin ve Sovyetler Birliği Komünist Partisi tarafından kurulan, "silahlı kuvvetler de dahil tüm mümkün araçlarla uluslararası burjuvaziyi yıkmak ve devletin tamamen yok oluşu için bir geçiş aşaması demek olan Uluslararası Sovyet Cumhuriyetini yaratmak için" mücadele etme amacı güden uluslararası bir komünist örgüt.

<span class="mw-page-title-main">Rus İç Savaşı</span> 1917den 1922ye kadar süren bir iç savaş

Rus İç Savaşı, 1917 Ekim Devrimi'nden sonra 1918-1922 yılları arasında Bolşeviklerle muhalifleri arasında yaşanan savaştır. Savaş Beyaz Ordu birliklerinin 1918 baharında Beyaz Terör saldırılarıyla başladı. Ana muharebe Rusya Sovyet Federatif Sosyalist Cumhuriyeti'ne bağlı Bolşevik Kızıl Ordusuyla komünizm karşıtlarının Beyaz Ordusu arasında geçti. Ancak savaşa Beyaz Ordu'ya finansal destek ile silah ve asker yardımında bulunan ABD, İngiltere, Fransa, Polonya ve Japonya da müdahil oldu. 1921 yılında Bolşevikler Beyaz Terör'ü ve destekçilerini yenerek tüm ülkeye hâkim oldular. 1922 yılında da Sovyetler Birliği kuruldu.

Macaristan tarihi, Macarların ya da Avrupa'da bilinen adları ile Hungarların kökenine ilişkin genel olarak kabul edilen görüş belirsiz ve tartışmalı olmasına karşın; onların milattan sonra 9. yüzyıla kadar Avrasya'nın ovalarında yaşayan göçebe topluluklar oldukları yönündedir.

Béla Kun [ˈbeːlɒ kun], Macar komünist politikacı.

Macaristan Halk Cumhuriyeti, Macaristan'ın 1949'dan 1989 yılına kadar yani Sovyetler Birliği'nin rehberliğindeki komünist dönemde kullanılan resmi ismiydi. Komünizme karşıt geniş hareketin yapıldığı ilk yer Macaristan Halk Cumhuriyeti'dir. Bu hareketteki Macarlar özgürlük, demokrasi ve politik baskıya son verilmesini talep ediyorlardı. Kızıl Ordu'nun ülkeye müdahalesi ile hareketin liderleri öldürüldüler. Devlet, 1989 yılına kadar varlığını sürdürdü. 1989 yılında rejime karşı güçler birleşerek komünist rejime son verilmesine zorladılar. Macaristan Halk Cumhuriyeti kendini Macar Sovyet Cumhuriyeti'nin vârisi olarak görmekteydi. Macar Sovyet Cumhuriyeti 1919'da kurulan ve Sovyet Rusya'dan sonraki ikinci komünist devlettir.

Macaristan Sovyet Cumhuriyeti Macaristan'da Béla Kun'un liderliğinde kurulan komünist bir rejimdir. Rusya'daki Bolşeviklerin yaptığı Ekim Devriminin ardından Avrupa'da kurulan Marksist-Leninist politikaların uygulandığı ilk komünist hükûmettir. Ömrü sadece dört ay sürmüştür. Romanya'nın Budapeşte'yi işgaliyle düşmüştür. Bu devletin varisi Macaristan Krallığı'dır. Krallık (1920-1944) arasında hüküm sürmüştür.

<span class="mw-page-title-main">Tibor Szamuely</span>

Tibor Szamuely, Macar komünist politikacı, kısa ömürlü olan Macaristan Sovyet Cumhuriyeti yönetiminde yer almıştır.

<span class="mw-page-title-main">Jenő Landler</span>

Jenő Landler, Macar komünist siyasetçi ve önder. Kısa ömürlü olan Macaristan Sovyet Cumhuriyeti yönetiminde yer almıştır.

Sovyetlerin Macaristan'ı işgali, Macaristan'ın II. Dünya Savaşı'nda mağlup olmasından sonra başlayıp, 45 yıl devam eden bir süreci ifade etmektedir. İşgal, 1991 yılında SSCB'nin dağılmasından kısa bir süre önce sona ermiştir.

Slovak Sovyet Cumhuriyeti, Rusya ve Macaristan'dan sonra ilan edilen üçüncü komünist devletir. Devletin başkenti Prešov'dur. Devleti kuranda Çekoslovak gazeteci Antonín Janousek'dir. Slovakya'nın müttefikleri Macaristan ile Ukrayna'dır. Kurulan devlet çok uzun süreli olmadı. 16 Haziran'da ilan edilen devlet 7 Temmuz 1919'da çöktü. Macaristan Kızıl ordusu Çekler'i yenemeyince burası Çek ordusunun eline geçti. Ve ilk iş olarak bu devleti yıktı. Macaristan'a Bununla birlikte Slovakya'da bulunan komünist yapıda yıkıldı. Devletin başkanı Antonín Janousek Macaristan'a kaçtı. Ancak bu devlet kısa bir süre yıkılmasının ardından Çekoslovakya'ya iade edildi. Buradan da Sovyetler Birliği'ne sığındı.

Ferenc Münnich, Macar komünist siyasetçi. 1958-1961 yılları arası Macaristan Halk Cumhuriyeti Bakanlar Konseyi Başkanı olarak görev yaptı.

<span class="mw-page-title-main">Gyula Károlyi</span>

Gyula Károlyi de Nagykároly muhafazakâr Macar politikacı. 1931-1932 yılları arasında Macaristan başbakanlığı yapmıştır. Daha önce 191'da birkaç aylığına Szeged'de bulunan karşı devrim hükûmetine de başbakanlık yapmıştır. Başbakan olarak selefi István Bethlen'in ılımlı muhafazakâr politikasını sürdürmeye çalışsa da daha az başarılı oldu.

İlk Macar Cumhuriyeti veya dönemdeki ismiyle Macaristan Halk Cumhuriyeti kısa ömürlü halk cumhuriyeti, 1918 sonlarından 1919 ortalarına kadarlık olan kesinti arasında yaşadı. I. Dünya Savaşı'ndan sonra Avusturya-Macaristan İmparatorluğunun dağılması sonucu kuruldu. Macar Halk Cumhuriyeti, Macaristan Krallığı'nın yerini almış ve yerine başka bir kısa ömürlü devlet getirilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Lenin Çocukları</span>

Lenin Çocukları, 1919'da kısa süreli Macaristan Sovyet Cumhuriyeti'ni desteklemek amacıyla kurulmuş Kızıl Terör olayında başrol oynamış komünist örgüttü. Grup, deri ceket giymiş yaklaşık 200 genç adamdan oluşuyordu. Tibor Szamuely, askeri komiser iken birlik komutanı József Cserny'dir. Lenin Çocukları, komünist hükûmete muhalif olan sesleri bastırmak için kullanıldı.

Devrimci terör veya terör iktidarı, 1793'ten 1795'e kadar olan Fransız Devrimi sırasında ortaya çıkan Terör Dönemi'nde karşı-devrimcilere karşı kullanılan kuvvetin kurumsallaştırılmış uygulamasını ifade eden terim. Komünist terörizm terimi ise Rusya Sovyet Federatif Sosyalist Cumhuriyeti'ndeki Kızıl Terörü ya da Kızıl Kmerler iktidarının karşı devrimci kesimlere uyguladığı uygulamaları tanımlamak için kullanılmıştır. Tersine, Beyaz Terör gibi "gerici terör" ise devrimleri bastırmak için de kullanılır.

Ok Haç Partisi, Macaristan'da II. Dünya Savaşı öncesi ve sırasında etkili olmuş, Ferenc Szálasi önderliğinde aşırı sağcı bir partiydi. 15 Ekim 1944 - 28 Mart 1945 arasında iktidarda olan hareket Nazilerle iş birliği halinde oldu. İktidarı sırasında özellikle solcular, Yahudiler ve Romanlara karşı işledikleri yargısız infazlarda binlerce kişiyi katletmiştir. Ayrıca yaklaşık 80 bin Macar vatandaşı da Nazi toplama kamplarına gönderilmiştir. Savaşın ardından parti ve lider kadrosu Macar mahkemelerinde savaş suçlusu olarak yargılanmış ve hüküm giymiştir.

1918 ile 1920 yılları arasında Macaristan'da bir devrimler ve müdahaleler dönemi yaşandı. Macaristan Demokratik Cumhuriyeti, Birinci Dünya Savaşı'nın sonunda 1918'de Yıldızpatı Devrimi sırasında Mihály Károlyi tarafından Avusturya-Macaristan İmparatorluğu'nun yıkıntılarından kuruldu. 1919'da cumhuriyet başka bir devrimle devrildi ve Macaristan Sovyet Cumhuriyeti kuruldu. Çözülmemiş çatışmalar, 1919'da Macaristan ile komşu devletler arasında savaşlara yol açtı. Macaristan Sovyet Cumhuriyeti, Romanya işgalinden sonra sona erdi. Versay'daki 1920 Trianon Antlaşması, Macaristan Krallığı'nı yarattı.

<span class="mw-page-title-main">Beyaz Terör (Macaristan)</span>

Macaristan'daki Beyaz Terör, karşı devrimci askerler tarafından Macaristan'ın kısa ömürlü Sovyet cumhuriyetinin ve Kızıl Terör'ün destekçilerini yok etmek için yürütülen iki yıllık bir baskıcı şiddet dönemiydi (1919-1921). On binlerce kişi yargılanmadan hapsedildi ve 1.000 kadar insan öldürüldü; kurbanların çoğu Yahudiydi.

Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.