Kızılırmak, Çankırı

Kızılırmak
İlçe
Türkiye'de yeri
İlçe sınırları haritası
Ülke	Türkiye
İl	Çankırı
Coğrafi bölge	İç Anadolu Bölgesi
İdare
• Kaymakam	Bilal Çitil
• Belediye başkanı	Erol Şentürk (MHP)
Yüzölçümü
• Toplam	482 km²
Rakım	555 m
Nüfus  (2018)
• Toplam	8.220
• Kır	-
• Şehir	-
Zaman dilimi	UTC+03.00 (TSİ)
Posta kodu	18280
İl alan kodu	0376
İl plaka kodu	18

Kızılırmak: Çankırı ilinin bir ilçesidir. Çankırı şehir merkezine olan uzaklığı 56 km'dir.

Araştırma alanı olarak belirlenmiş olan Kızılırmak ilçesi, Türkiye'nin İç Anadolu bölgesinin Orta Kızılırmak Bölümü'nde Çankırı ili içerisinde yer almaktadır. 40º 21' kuzey enlemi, 39º 59' doğu boylamı üzerinde yer alan araştırma alanı, kuzey ve kuzey batıdan Çankırı il merkezi, batı ve güneyden Sulakyurt (Kırıkkale) ilçesi, güney doğudan Sungurlu(Çorum) ilçesi, doğudan ise Bayat(Çorum) ilçesi ile çevrilidir. 493,000(da) yüz ölçüme sahip Kızılırmak ilçesinde, 26 köy bulunmaktadır.

• Kızılırmak arazisinin büyük bölümü oligosen-miosen (Tersiyer) dönemine ait formasyonlarla, holosene(Kuaterner) ait formasyonlardan oluşmaktadır. İlçede Kuaterner'e ait alüvyal dolu alanı Kızılırmak nehrinin oluşturmuş olduğu ovalık alanda kendisine yer bulurken, Tersiyer dönemine ait jipsli fasiyesler ise daha çok Kızılırmak havzasını sınırlayan, havzaya göre nispeten yükseltisi fazla olan tepelik alanlarda kendine yer bulmaktadır.
• Araştırma alanı, kuzeyde Kızılırmak nehri havza sınırını çizen Kursiyer dağı(1100m), batıda Çankırı il merkezi sınırı içerisinde kalan Bozkır dağı ile (1050m) sınırlanmıştır. Güneyde Sulakyurt(Kırıkkale), güneydoğuda Sungurlu(Çorum) ilçeleri içerisinde kalan 700-800m yükseltiye sahip tepelilik alanlarla sınırlanmaktadır. İlçe yükseltisinin büyük bir bölümü 750m'nin altında yer almaktadır. Kızılırmak ilçe merkezi 480 m yükseltiye sahiptir. Buna karşın ilçe içerisinde yükseltisi 800–900 m olan tepelik alanlarda bulunmaktadır. Bu tepelerden bazıları; Hacılar köyü güneyinde yer alan Kızılbayır tepe (702 m), Aşağıalagöz köyünün batısında Sivri tepe (700 m), bulunmaktadır. Genel itibarıyla bakıldığında Kızılırmak nehri kenarında ovalık sahalar ve bu ovalık sahaları çevreleyen tepelik alanlar Araştırma sahasının morfolojik unsurlarını oluşturmaktadır.Yerleşme koşullarına bakıldığında belirgin bir dağılış farkı bulunmamaktadır.

1. Isparta İli Ekonomik Coğrafyası, Temurçin, Kadir, Ankara, 2004
2. Kızılırmak(Çankırı) İmar Planı Açıklama Raporu
3. 2000 Yılı Genel Nüfus Sayımı (Çankırı)

   * Ancak Kızılırmak nehri civarındaki köylerin nehre çok yakın kuruldukları göze çarpmaktadır. Çünkü su ihtiyacının kolay ve çabuk giderilmesi, özellikle kırsal alanlarda çok önemlidir.
   * Araştırma alanı, Karasal iklimin egemen olduğu bir alanda yer almaktadır. Kızılırmak ilçesi çevresine göre yükseltisi fazla olmayan, oluk diyebileceğimiz bir sahada bulunduğundan iklimi çevresine göre biraz daha yumuşaktır. Araştırma sahasında ortalama sıcaklık 22 °C civarındadır. Araştırma sahasının Haziran ayı sıcaklık ortalaması 15,4 °C iken, ocak ayı sıcaklık ortalaması -2,7 °C'ye kadar düşmektedir. Karasal iklimin genel özelliklerinin gözüktüğü Araştırma sahasında en soğuk aylar Aralık-Ocak-Şubat aylarına, en sıcak aylar ise Haziran-Temmuz-Ağustos aylarına denk düşmektedir. Yağış koşulları da karasal iklimin özelliklerini yansıtmakta ve yağışlar ilkbaharda artmaktadır. Yaz aylarında yağışların azalmasına bağlı olarak kuraklık koşulları ilçede önemli kayıplara neden olmaktadır. Nisan-Mayıs aylarında yağmur olarak düşen yağışlar, kış aylarında yerini kar yağışlarına bırakmaktadır. 2007 yılı yıllık yağış toplamına baktığımızda 290,3 mm olarak hesaplanmıştır. N.Y.İ. (Kuraklık indisi) çizelgesine göre 2007 Kızılırmak'ta son on yılın en kurak yılı olarak dikkati çekmektedir.
   * Araştırma sahası bitki örtüsü bakımından çok fakirdir. Karasal iklime bağlı olarak bozkırlar araştırma sahasının en önemli bitki topluluğunu oluşturmaktadır. Bunun yanında Kızılırmak kenarında bazı alanlarda çalılık alanlar göze çarpmaktadır. Bu çalılık alanlar ilçe halkı tarafından kaçak olarak kesilmektedir. Su olanaklarının yüksek olması, ağaç yetişebilecek alanların fazla olması ilçe de ağaç dikimi yapılması için olanak vermesine rağmen, ilçe halkının bilinçsizce davranması sonucu dikilmemesine karşın olan ağaçlık alanlarda yok edilmektedir.
   * Araştırma alanı içerisinde bulunan ve ilçeye hayat kaynağı olan Kızılırmak nehri bulunmaktadır. Özellikle son 15 yıl içerisinde sulu tarımın ilçede yapılmasından sonra değeri daha da artan Kızılırmak nehri ilçe için bir hayat kaynağı olmuştur.

1. Isparta İli Ekonomik Coğrafyası, Temurçin, Kadir, Ankara, 2004
2. Kızılırmak (Çankırı) İmar Planı Açıklama Raporu
3. 2000 Yılı Genel Nüfus Sayımı (Çankırı)

   - Devlet Su İşlerinin projeleri ile gerçekleştirilen sulama kanallarıyla Kızılırmak ilçe merkezi ve diğer ırmak kenarında kurulmuş köylerde sulu tarım yapılmaya başlanmıştır.
   - Son 10 yılda yapılan çeltik tarımı araştırma sahasında ekonomiyi nispeten canlandırsa da istenilen düzey hala yakalanamamıştır.
   - İlçe halkı arazinin drenaj sisteminin kötü olması, dolayısıyla üretilecek ürünün bütün arazilerde aynı olmasını zorunlu kılmakta ve çeltik üretiminden vazgeçememektedir. Fakat arazinin düz olması, su olanaklarının yeterli olması ilçede tarım ürünlerinin çeşitliliğini artırma olanağına sahip olduğunu göstermektedir. Bu konu tarım konusu incelenirken ayrıca değerlendirilecektir.
   - Araştırma sahasında üç önemli toprak çeşidi bulunmaktadır. Bunlardan Kahverengi topraklar araştırma sahasının büyük bölümünü oluşturmaktadır. Kahverengi topraklar Araştırma sahasının tepelik alanları da bulunmaktadır. Alüvyal topraklar ise Kızılırmak nehrinin oluşturduğu kıyı ovasında kendine yer bulmuş diğer önemli toprak çeşididir. Kolivyal topraklar ise Kızılırmak merkez ilçe civarında bulunmaktadır. Özellikle Kızılırmak nehrini çevreleyen tepelik alanlarla alüvyal topraklar arasında kendine yer bulan toprak çeşididir.
   - Araştırma alanında yerleşmeler çok eski tarihe dayanmaktadır. Bunda etkili olan en önemli unsur su olanaklarının uygun olması ve verimli tarım alanlarının bulunmasıdır. Eski Türk boylarından biri olan İnallı Ballı Kızılırmak ilçe merkezinin eski isimlerinden biridir. İlçeye yerleşen ilk toplulukların bu boydan gelmesinden dolayı bu isim verilmiştir. Daha sonra Hüseyinli olarak değiştirilmiş ve son olarak da Kızılırmak ismi verilmiştir. İlk yerleşen topluluklar hayvancılıkla uğraşmış, daha sonra tarım ürünleri yetiştirilmeye başlanmıştır.
   - Kızılırmak ilçesi 1970 yılı nüfusu 11329 iken 2000 yılında 11271, 2007 yılında 8823'tür.Özellikle ekonomik faaliyetlerin kısıtlı olması, tarımda makineleşmenin hız kazanması ilçenin dışarıya göç vermesine sebep olmuştur.

1. Isparta İli Ekonomik Coğrafyası, Temurçin, Kadir, Ankara, 2004
2. Kızılırmak(Çankırı) İmar Planı Açıklama Raporu
3. 2000 Yılı Genel Nüfus Sayımı (Çankırı)

   * 2007 yılı adrese dayalı nüfusun yapılası bu yılda nüfusun düşük gözükmesinde etken rol oynamıştır. 2007 yılına göre nüfusun %25'i ilçe merkezinde, geriye kalan %75 nüfus ise köylerde yaşamaktadır. Nüfusun çok büyük bölümü tarımda çalışmaktadır. İlçe merkezinde az da olsa hizmet ve sanayi sektöründe çalışan nüfusta bulunmaktadır.
   * Çalışma alanında, ekonomik faaliyetlerin temelini tarım oluşturmaktadır. Kızılırmak ilçesi bir tarım kasabası görünümündedir.
   * İlk yerleşimden günümüze kadar bu özelliğini korumuş ve korumaya da devam etmektedir. Önemli bir su potansiyeli olan Kızılırmak nehrinin olmasına rağmen sulu tarım olanakları 1990 yılı sonrası hayata geçirilebilmiş ve tam anlamıyla günümüzde dahi yapılamamaktadır.
   * Araştırma sahasında 1990 yılı sonrası gelişen sulu tarım olanaklarının arması ve tarımda makineleşmeye bağlı olarak entansif tarım tekniklerinin uygulanması sonucu ticari değeri yüksek olan ürünler üretilmeye başlanmıştır. Özellikle son 10 yıla damgasını vuran çeltik üretimi ilçe için önemli bir potansiyel oluşturmuştur. Daha yeni olmasına karşın günümüzde ilçenin isminin verildiği Kızılırmak pirinci yetiştirilmeye başlanmıştır. Çeltik dışında tarım alanının büyük bir bölümünde üretilen buğday ve arpa üretimi yapılmaktadır. Özellikle çeltiğin üretilmesiyle sulu tarımın yapıldığı alanlarda fazla bir önem arz etmeyen buğday ve arpa üretimi kuru tarımın yapıldığı alanlarda üretilmektedir. Hayvancılık faaliyeti ise mera hayvancılığı şeklinde yapılmakta olup önemli ekonomik faaliyetlerin başında gelmektedir.
   * Araştırma sahasının gerek nüfus gerekse ekonomik bakımdan bakıldığında durağan bir özellik gösterdiği görülmektedir. İlçede tarım dışı faaliyetlerin yok denecek kadar az olması ilçenin gelişmesinin önündeki en büyük engeldir. Özellikle son yıllarda çeltik üretiminin yapılmaya başlanması sebebiyle ilçe dışına göç eden nüfusun geriye göçe başladığı görülmektedir. Bir başka önemli husus ise son 5 yılda kurulan üç adet çeltik fabrikasıyla sanayinin kıpırdamaya başlamasıdır.

1. Isparta İli Ekonomik Coğrafyası, Temurçin, Kadir, Ankara, 2004
2. Kızılırmak(Çankırı) İmar Planı Açıklama Raporu

• İlçede küçük sanayi sitesi ise ile içi ihtiyacı karşılamaya yönelik olarak faaliyetini sürdürmektedir.
• İlçede üretilen özellikle çeltik, Şeker pancarı, buğday, arpa gibi ürünler ilçe dışına pazarlanırken, küçük çaplı yapılan meyve ve sebzecilik ilçe halkının ihtiyacını karşılamaya yönelik ilçede kurulan pazarda pazarlanmaktadır.
• İlçede eğitim ve sağlık koşulları da yeterli düzeyde değildir. İlçede son 3 yıla kadar hastane olmaması, sadece sağlık ocağı ile sağlık ihtiyacının karşılanması en önemli eksikliklerin başında gelmektedir. Eğitim alanında ise köylerdeki ilköğretim okullarının öğrenci sayısının yetersiz olmasına bağlı olarak kapatılması, taşımalı eğitimin artmasına sebep olmakta ve büyük aksaklıkları doğurmaktadır. İlçede sadece bir adet Ortaöğretim düzeyinde okul bulunmaktadır. Çankırı Karatekin üniversitesi tarafından ilçeye yüksekokul açılması planlanmakta ve böylelikle ilçeye taze kan yaratacağı beklenmektedir