Kıtalararası balistik füze

Kıtalararası balistik füze (KABF) (İngilizce: intercontinental ballistic missile (ICBM)) asgari 5500 km^[1] ve daha fazla menzili olan, nükleer başlık taşıması amacıyla tasarlanmış balistik füzelerdir. Ayrıca kimyasal ve biyolojik silah etkileri ile de donatılabilir. Tek bir füze birden fazla hedef için birden fazla savaş başlığı taşıyabilir. Erken model KABFlerin hedefi tam vurmak konusunda yetenekleri kısıtlıydı, bu yüzden genelde şehir gibi büyük hedefler için kullanılıyorlardı. Daha sonra hedefi isabet kabiliyeti artınca askeri hedeflere karşı kullanılmaya başlandı. İkinci ve üçüncü nesil tasarımlar isabet konusunda bayağı ilerlediği için en küçük hedeflere bile başarılı nokta atışı yapabildi.

Tarih

İkinci Dünya Savaşı

Geliştirilen kullanıma elverişli ilk KABF, Nazi Almanyası'nda Projekt Amerika adı ile Wernher von Braun ve ekibinin üstlendiği A9/10 füzesidir. New York ve diğer Amerikan şehirlerini bombalamak için tasarlanmıştır. A9/10 füzeleri ilk başlarda radyo kontrolü ile hedeflenmekteydi fakat Elster Operasyonu'ndaki başarısızlıktan sonra değiştirildi. A9/10 füzelerinin ikinci aşaması Ocak ve Şubat 1945'te birkaç kez denendi. A9/10 füzelerinin öncülü yine Wernher von Braun tarafından tasarlanan ve İkinci Dünya Savaşının sonuna kadar İngiliz ve Belçika şehirlerini bombalamak için kullanılan V-2 füzeleriydi. Tüm bu füzeler sıvı iticiler kullanmaktaydılar. Savaştan sonra Wernher von Braun ve diğer önemli bilim adamları Paperclip Harekâtı dahilinde ABD ye taşındılar ve çeşitli füzeler tasarladılar.

Soğuk Savaş

Savaştan sonra Amerika Birleşik Devletleri ve SSCB füze araştırma çalışmalarına Almanların İkinci Dünya Savaşı sırasında geliştirdiği füzeleri, özellikle V-2 füzesini, temel alarak başladılar. ABD de her askeri birim kendi ile alakalı geliştirme programı başlattı. SSCB de füze araştırmaları merkezi olarak kontrol ediliyordu ayrıca birkaç takım değişik tasarımlar üzerinde çalışıyordu. Her iki ülkenin öncül tasarımları V-2 gibi kısa menzilli füzelerdi fakat hızlıca ilerleme katettiler.

Soğuk Savaş sonrası

1991 yılında ABD ve SSCB arasında imzalanan SALT I antlaşması, konuşlandırılmış KABFları azaltmayı içeriyordu.

Uçuş aşamaları

Füzenin seyiri üç ana aşamaya ayrılabilir:

Yükselme aşaması: Katı ve sıvı iticili olmasına göre değişmekle beraber 3 ilâ 5 dakika sürer. Bu aşamanın sonunda yollanılan açıya göre değişmekle füze 150 ilâ 400 km irtifaya ulaşır. Genellikle yanma hızı 4 km/saniye olur.
İlerleme aşaması: Ortalama 25 dakika süren bu aşamada çoğunlukla dikey açıda oval bir yörünge çizerek yol alır. Zirve yüksekliği 1200 km dir.
Tekrar giriş aşaması: Füze 100 km irtifada iken başlar ve ortalama 2 dakika sürer. Bu aşamada füze hedefine doğru tepeden iner ve 7 km/saniye hızlara ulaşıp çarparak patlar.

Belirli KABFler

Peacekeeper (10.000 km (6.200 mi)+) (Amerika Birleşik Devletleri)
Minuteman (10.000+ km) (Amerika Birleşik Devletleri)
R-36M2 (SS-18) (10.000+ km) (SSCB, Rusya)
UR-100N (SS-19) (10.000+ km) (SSCB, Rusya)
RT-2PM "Topol" (SS-25) (10.000+ km) (SSCB, Rusya)
RT-2UTTH "Topol M" (SS-27) (10.000+ km) (Rusya)
RS-24 "Yars" (SS-29) (10.000+ km) (Rusya)
DF-4 (~5.500-7.000 km) (Çin)
DF-31 (10.000+ km) (Çin)
DF-5 (10.000+ km) (Çin)
DF-41 (10.000+ km) (Çin)
Agni-V (5.000 to 8.000 km) (Hindistan)
Jericho 3 (5.000 to 11.500 km) (İsrail)
Timur 1 (7000 to 11000) (Pakistan)

Ayrıca bakınız

Kaynakça

^ "Intercontinental Ballistic Missiles". Special Weapons Primer. Federation of American Scientists. 26 Kasım 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Ocak 2015.

İlgili Araştırma Makaleleri

Füze, genellikle bir sevk maddesi, jet motoru veya roket motoruyla desteklenen, kendi kendine hareket edebilen, havada giden menzilli bir silahtır.

Fajr-3, İran yapımı askeri füze. 30 km dahilindeki hedefler üzerinde etkilidir. Fajr-4 45 km menzilli, Fajr-5 75 km menzillidir. İran'ın 2007 ocak ayında düzenlediği tatbikatta 75 km menzilli "Fecir 5" füzeleri de denenmiştir. Fajr-3, menzili tam olarak bilinmese de tahmini olarak 2.000 km orta menzilli İran yapımı bir balistik füzedir.

Wernher Magnus Maximilian von Braun, II. Dünya Savaşı sırasında Nazi Almanyası için ve savaş sonrasında ABD için çalışmış olan, roket teknolojisinin gelişmesine önemli katkılar vermiş Alman-Amerikan bilim insanı. II. Dünya Savaşı sırasında SS içinde yer almış olmasına ve savaşın ardından uygulanan Nazilerden arındırma siyasetine rağmen resmî takibata uğramamıştır.

V-2, ilk balistik füze ve uzaya ulaşan ilk insan yapısı alet.

Balistik füze, nükleer, kimyasal, biyolojik başlık taşıyabilen uzun menzilli güdümlü veya güdümsüz füzedir. Bu füzeler tek bir nükleer başlık taşıyabilecekleri gibi, birden fazla başlık taşıyarak bu başlıkları farklı hedeflere yollayabilirler. Bu silahlar, motorlu uçuşta aerodinamik olarak yönlendirilen seyir füzelerinden farklı bir kategoridedir.

RT-2PM2 «Topol-M», Rusya tarafından konuşlandırılan en son kıtalararası balistik füzelerden biridir (RS-24) ve füzenin dağılmasından sonra geliştirilen ilk füzedir. Sovyetler Birliği üretimi RT-2PM Topol mobil kıtalararası balistik füzesinden geliştirilmiştir.

Seyir füzesi kaldırıcı kuvvet olarak kanatçıklarının yardımıyla havanın dinamik yapısından, sürüklenmeyi dengelemek için de çekiş kuvvetlerinden bunun içinde jet motorundan faydalanan güdümlü bir füze sistemidir. Kruz füzesi genel olarak içerisinde klasik patlayıcı veya nükleer bomba bulunan savaş başlıklarını yüzlerce kilometre taşımak üzere tasarlanmıştır. Gelişmiş kruz füzeleri süpersonik veya yüksek sesaltı hızla ilerleyen, kendi kendine sevk edebilen, radara yakalanmamak için çok alçak irtifadan uçabilen araçlardır. Genel olarak bu araçlar savaş başlığı taşımaları ayrıca keşif veya gözetleme değil saldırı amacı taşıdıklarından insansız hava aracı sınıfına girmezler.

9K114 Shturm SSCB tarafından geliştirilen SACLOS sınıfı radyo güdümlü bir tanksavar füzesidir. GRAU tarafından verilen ad ise 9K114. Füzenin NATO rapor adı ise AT-6 Spiraldir. Füzenin bilinen adı ise 9M114 Kokon.

9A1472 Vikhr Rusya tarafından geliştirilen lazer ışın güdümlü tanksavar füzesidir. GRAU adı "9K121",NATO rapor adı ise AT-16 Scalliondur. Füze Ka-50, Ka-52 helikopterleri ve Su-25T savaş uçağından fırlatılır. 1990 yılında Rus Ordusunda kullanılmaya başlandığı düşünülen füze ilk olarak 1992 yılındaki Farnborough Hava Gösterisi sırasında halka izlettirilmiştir.

Rusya Stratejik Füze Kuvvetleri, Rusya'yı havadan ve hava sahası dışından gelebilecek her türlü saldırıya karşı korumakla görevlidir. Rusya Silahlı Kuvvetleri komutası altındaki en büyük 3.kuvvettir.

S-400 Triumph, orta menzilli hava ve füze savunma sistemi S-300'den geliştirilmiş yeni nesil Rusya yapımı bir kısa-orta-uzun menzilli hava savunma füze sistemidir.

Stratejik Silahların Sınırlandırılması Görüşmeleri, ABD ile SSCB – Soğuk Savaş’ın süper güçleri- arasında mermi ve silahlanma kontrolü konusunda yapılan ikili görüşmeler ve uluslararası antlaşmadır. Antlaşma SALT I ve SALT II şeklinde iki turdu.

Kısa menzilli balistik füze (KMBF), menzili 1000 km veya daha az olan balistik füzelerdir. Ayrıca nükleer başlık taşıyabilme kapasitesine sahiptirler. Balistik füzelerin modern askerî harekâtlarda kullanılması II. Dünya Savaşı yıllarına rastlamaktadır. Nazi Almanyası’nın 1942’nin sonlarından itibaren geliştirdiği V-2 balistik füzelerin atası sayılır. Bu füzeler içlerine yerleştirilen ilkel bir otomatik pilot sisteminin yardımıyla, 800-1000 metre irtifada, 500 km/saat bir hızla uçabilmekte ve 1000 kg patlayıcı madde ihtiva eden harp başlığını 250 km uzaklığa ulaştırabilmekteydi.

<span class="mw-page-title-main">Orta menzilli balistik füze</span>

Orta menzilli balistik füze (OMBF) KMBF'den daha fazla menzile sahip olan balistik füze çeşididir. KMBFler de olduğu gibi nükleer başlık taşıma kapasitesine sahiptir. Kurumlara göre değişmekle birlikte ABD Savunma Bakanlığı'na göre menzili 1000 ile 3000 km arasında olan balistik füzeler OMBF sınıfına girer.

S-500 Prometey şu anda Almaz-Antey Hava Savunma Kuruluşu tarafından geliştirilmekte olan bir Rus yüzeyden-havaya füze sistemidir. Ayrıca 55R6M "Triumfator-M" olarak bilinir.

Karadan havaya füze veya uçaksavar füzesi, karadan fırlatılan ve hava araçları veya diğer füzelere karşı kullanılan füzelere verilen genel addır.

<span class="mw-page-title-main">Uzun menzilli balistik füze</span> 3000-5500 km menzilli balistik füze

Uzun menzilli balistik füze (UMBF), menzili 3,000-3,500 km arasında olan bir balistik füzedir. Kıtalararası balistik füze ile orta menzilli balistik füze arasında yer almakla birlikte prensip olarak düşük performanslı bir kıtalararası balistik füze ile az bir farka sahiptir.

R-12, Sovyetler Birliği yapımı bir orta menzilli balistik füzedir. R-12 roketi, Sovyetler Birliği'ne megaton sınıfı bir termonükleer savaş başlığı ile orta menzildeki hedefleri vurmak yeteneği sağlamış olup Batı Avrupa'ya yönelik Sovyet füze tehdidinin büyük bir kısmını teşkil etmiştir. Füzelerin Küba'da konuşlandırılması 1962'de Küba Füze Krizi'ne neden oldu.

Denizaltından fırlatılan balistik füze (SLBM), denizaltılardan fırlatılabilen bir balistik füzedir. Modern varyantlar genellikle her biri bir nükleer savaş başlığı taşıyan ve tek bir füzenin birkaç hedefe çarpmasına izin veren bağımsız olarak hedeflenebilir çoklu araçlar sağlamaktadır. Denizaltından fırlatılan balistik füzeler denizaltından fırlatılan seyir füzelerinden farklı şekilde çalışır.

MAZ-543 veya MAZ-7310, MAZ tarafından üretilen Sovyet yapımı bir lançerli taşıyıcı araç modelidir. Araç, 1950'lerin sonunda geliştirilmiş olup 8×8 konfigürasyona sahiptir.

Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.