Moldova veya resmî adıyla Moldova Cumhuriyeti, Doğu Avrupa'da yer alan Ukrayna ile Romanya arasında kalan bir ülkedir. Başkenti Kişinev'dir ve 1991 yılında SSCB'nin dağılmasının ardından bağımsızlığını kazanmıştır. İçinden Prut ve Dinyester nehirleri geçmektedir. Dinyester Nehri'nin doğu kıyısını bir şerit hâlinde kapsayan bölgede tek taraflı bağımsızlığını ilan eden de facto bir cumhuriyet olan Transdinyester bulunur.
Besarabya, Prut ve Dinyester nehirlerinin arasında yer alan ve günümüzde Moldova'nın yer aldığı tarihî bölgedir. Terim aynı zamanda Ukrayna'nın Bucak bölgesini de kapsayabilir.
Kiril alfabesi, Avrasya'da çeşitli dillerin yazımı için kullanılan alfabedir. Çeşitli Slav, Kafkas, Moğol, Ural, ve İranî dillerinin resmî alfabesidir. En eski Slav kitaplarının yazıldığı iki alfabeden biri olan Kiril yazısı, Aziz Kiril ve kardeşi Metodius tarafından 9. yüzyılın ilk çeyreğinde oluşturulmuştur.
Gagavuzlar ya da Gagauzlar, bugünkü Moldova Cumhuriyeti'nde, başta Gagavuzya olmak üzere kuzeydoğu Bulgaristan, Ukrayna, Romanya ve Yunanistan'da yaşayan, çoğunluğu Ortodoks Hristiyan olan bir Türk halkı. Ayrıca Trakyanın yerli halkı Müslüman Gacalların ve Marmara, Batı Karadeniz'in yerli halkı olan Manavların Yörük olmayan katmanının nüfusunun Gagavuzlardan geldiğine inanılmaktadır.
Gagavuzya veya Gagavuz Yeri Özerk Bölgesi, Moldova'ya bağlı bir özerk devlet. Ülkeye ismini veren Gagavuzlar, Oğuz Türkü kökenlidir ve Gagavuz kelimesinin Gök-oğuzdan türediği düşünülmektedir.
Gagavuzca veya Gagauzca, çoğunluğu Moldova'daki Gagavuz Yeri Özerk Bölgesi'nde yaşayan Gagavuzların konuştuğu Batı Oğuz grubuna bağlı bir Türk dili. Gagavuzca, Balkan Gagavuzcasından bir dereceye kadar farklı bir dildir. Kimi Türkologlar ise Gagavuzca'yı ayrı bir dil veya lehçe saymayarak Türkiye Türkçesinin Rumeli ağızlarına dahil etmişlerdir. Yaklaşık 300.000 kişi tarafından konuşulur.
Komrat Cumhuriyeti, Gagavuz köylülerin 1906 yılında Rus İmparatorluğu'na karşı kurduğu ve kısa süre yaşayan tarihî Türk devleti.
Gagavuzya Cumhuriyeti Sovyetler Birliği'nin dağılmasının ardından Moldova Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti'den ayrılan ve 1990 – 1994 yılları arasında bağımsız olduktan sonra barışçıl bir şekilde Moldova'ya katılan devlet. Günümüzde Gagavuz Özerk Bölgesi olarak adlandırılmaktadır.
Balkan Gagavuzcası, Balkanlar'da yaşayan Gagavuzlar tarafından konuşulan Gagavuzca ağızlarıdır. Bulgaristan, Romanya, Kuzey Makedonya, Türkiye ve Yunanistan'da az sayıda konuşucusu olan ağızlar, Türkçenin Rumeli ağızlarıyla olan büyük benzerlikten dolayı Rumeli Türkçesi adıyla da adlandırılmaktadır. UNESCO tarafından ciddi derecede tehlike altında olan diller arasında gösterilmektedir.
Ӷӷ (küçük), Abhazcanın yazımında kullanılan Kiril alfabesinde yer alan bir harftir. Türkçedeki "ğ" harfinin sesine yakın bir ses olan /ɣ ~ ʁ/'yi temsil etmektedir. Ӷ hırıltılı bir G sesidir (Ģ). “Yumuşak-G” (Ğ) harfine benzer ama sert ve hırıltılıdır. Almanların gırtlaktan çıkan R harfinin taşıdığı ses değerine benzer (Ř). Arapçadaki Gayın (غ) harfidir. Batı Anadolu Türkçesinde Ğ sesine dönüşmüştür, ancak Türkiye’nin doğu bölgelerinde yaygındır. Örneğin: Doģan (Doğan). Buradaki Ğ hırıltılı olarak söylenir. Bu nedenle Yumuşak Ğ harfinini aksine Arapçada kelime başında da yer alabilir. Mesela: Ģayb (Gayb)... Bazı dillerde, örneğin Gagavuzca ve Kırgızcada Ğ harfi sesli harflerin art arda iki kere yazılmasıyla -gizli olarak- elde edilir. Örneğin: Uur (Uğur). Uniform Türk Alfabesinde Ƣ olarak yer alır.
Ғ ses ve sembol olarak Türkçedeki Ğ harfinin karşılığıdır. Bazı dillerde, örneğin Gagavuzca ve Kırgızca’da Ğ harfi sesli harflerin art arda iki kere yazılmasıyla -gizli olarak- elde edilir. Örneğin: Uur (Uğur). Uniform Türk Alfabesinde Ƣ olarak yer alır.
Kavuşan, Kavşan veya Favşan Moldova'nın Căușeni Bölgesi'nde yer alan bir kasabadır.
Gagavuzya arması, Gagavuz Yeri Özerk Bölgesi'nin resmî devlet armasıdır. Gagavuzya Anayasası'ındaki Madde 13.3, Gagavuzya armasını şu şekilde açıklamaktadır:
Gagavuzya arması, alt kısmında mavi zemin üzerine yükselen sarı (altın) güneşin yarım küresinin bulunduğu hanedan kalkanının bir görüntüsünü temsil eder. Kalkan, Gagavuzya bayrağıyla çevrili sarı (altın) sivri uçlarla (buğdaylarla) çerçevelenir. Kalkanın altında sarmaşık yaprakları ve asma demetlerinin geleneksel bir görüntüsü bulunur. Üç adet beş köşeli sarı (altın) yıldız, kalkanın üzerinde eşkenar üçgen şeklinde konumlanmıştır.
Gagavuzya bayrağı 1995 yılından bu yana Gagavuz Yeri Özerk Bölgesi'nin resmi sembolü olarak kullanılmakta ve Moldova tarafından bölgesel bir sembol olarak kabul edilen bayraktır. "Gökyüzü Bayrağı" olarak bilinen bayrak, mavi-beyaz-kırmızı kabile renklerine, üçgen şeklinde düzenlenmiş üç sarı yıldız içeren bir tasarıma sahiptir. Bayrağın tasarımı günümüzde tartışılmaktadır; ancak yıldızlar Moldova'daki üç Gagavuz belediyesini temsil ettiği bilinmektedir. Üç renk, Gagavuzya'da da popüler olan Rusya bayrağı andırmaktadır; bu konu Gagavuz ve Moldova siyasetçileri arasında tartışma konusu olmuştur.
Gagavuzya-Türkiye ilişkileri, Ortodoks Hristiyan, Türkî halk olan Gagavuzların yaşadığı Moldova'nın özerk bölgesi Gagavuzya ile Türkiye arasındaki ikili ilişkilerdir.
Gagavuzya tarihi eskilere dayanmaktadır. 1906 yılında bir grup Gagavuz'un ayaklanması sonucu ortaya çıkan altı günlük de-facto bağımsız Komrat Cumhuriyeti dışında Gagavuzlar Rus İmparatorluğu (1812-1917), Romanya, Sovyetler Birliği ve Moldova tarafından yönetilmiştir.
Çok Meydan, Moldova Cumhuriyeti'nin Gagavuz Yeri Özerk Bölgesi'ne bağlı bir komün ve köydür. 2004 nüfus sayımı, komünü 3.926 kişilik bir nüfusa sahip olarak sıraladı. Nüfus sayımında 3.657 Gagavuz vardı. Azınlıklar arasında 149 Moldovalı, 45 Rus, 33 Ukraynalı, 14 Bulgar ve 16 Roman vardı.
Gagavuzca Vikipedi, Vikipedi'nin Gagavuzca sürümüdür.
Baurçu Moldova Cumhuriyeti'nin Gagavuz Yeri Özerk Bölgesi'nde yer alan bir komün ve köydür, Çadır Lunga şehrinin 12 km batısında bulunur. Burası Kongaz ve Kıpçak'tan sonra Gagavuzya'nın üçüncü büyük köyüdür. 2004 nüfus sayımına göre Baurçu'da 8.783 kişi yaşıyordu.
Tülüküü, Moldova Cumhuriyeti'nin Gagavuz Yeri Özerk Bölgesi'nde bulunan bir komündür. Üç köyden oluşur: Tülüküü, Yeni Tülüküü ve Tülüküü istasyonu. 2004 nüfus sayımında komünün 3.649 kişilik bir nüfusa sahip olduğu listelendi. Nüfusun çoğunluğunu 3.382 kişilik Gagavuz topluluğu oluşturur. Azınlıklar arasında 31 Rus, 43 Ukraynalı, 24 Bulgar, 164 Moldovalı ve 1 Yunan vardı.
Moldova
Gagavuzya
