İçeriğe atla

Kırkgeçit Muharebesi

Kırkgeçit Muharebesi
(veya Drakon Muharebesi)
Halkın Haçlı Seferi
Tarih21 Ekim 1096
Bölge
Nikea Drakon Deresi'nin Samanlı Dağları'na girdiği nokta
Sonuç
  • Selçuklu Zaferi.[1]
Halkın Haçlı Seferi sona erdi, katılanlar etkisiz hale getirildi
Taraflar
Anadolu Selçuklu DevletiHalkın Haçlı Seferi
Komutanlar ve liderler
I. Kılıçarslan Walter Sans-Avoir
Geoffrei Burel
Güçler
5000 30.000[2]
Kayıplar
50 Neredeyse tüm ordu[2]

Kırkgeçit Muharebesi ya da bazı kaynaklarda geçtiği şekliyle Drakon Muharebesi, Birinci Haçlı seferinden ilk safhasında Keşiş Pierre tarafından örgütlenmiş olan Halkın Haçlı Seferine katılan Fransızlar ile bir Anadolu Selçuklu ordusu arasında gerçekleşen muharebe. Bu sefere katılan Haçlıların tümüyle imhâ edilmesiyle neticelenmiştir.[3][4]

Arka plan

Pierre L'Ermite ile esas Birinci Haçlı Seferi'nin başlangıcı olan Halkın Haçlı Seferi'ne katılan Fransızlar ile birlikte 12 Nisan 1096 tarihinde Köln'den ayrılmıştı. Daha önce bazı Walter Sans-Avoir komutasındaki Alman Haçlılar da Macaristan üzerinden yola çıkmışlardı. İtalya üzerinden Adriyatik Denizi'ni geçen bir Haçlılar grubu da Balkanlara girmiş Konstantinopolis üzerine yürümekteydi. Bizans idaresine karşı (özellikle Belgrad ve Niş'te) bazı ciddi sorunlar yaratarak çatışmalara neden olan bu Haçlılar, önce Almanya ve Macaristan üzerinden gelenler; sonra Balkanlar üzerinden gelen Franklar ve İtalya'dan gelen Haçlılar Temmuz 1096'da Konstantinopolis'e eriştiler.[3][4][5]

Bizans İmparatoru I. Aleksios bu büyük ve hiç askerî tecrübesi, disiplini olmayan Haçlı güruhunun Konstantinopolis'te kalmasını istemedi. Onları hemen Anadolu yakasına sevk etmek istedi. İmparator bu Haçlı kafilesinin Selçuklu ordusuyla hemen savaşmamasını ve düzenli Haçlı ordularının (Baronlar Haçlı ordularının) gelişini beklemesini tavsiye etti. Bunu kabul etmeyen bu kafile liderleri 6 Ağustos'ta İstanbul Boğazı'nı geçerek Asya yakasına ulaştı. Pierre l'Ermite'nin grubu, Walter Sans-Avoir'in grubu ve İtalyanların grubuyla birleşerek köylere saldıra saldıra Nikomedia'ya (modern İzmit)'e kadar ulaştı. Nikomedia'yı ele geçiren Haçlılar bu şehri Bizanslılara teslim ettiler.

Nikomedia'da Fransız grup ile Alman-İtalyan grup arasında kavga çıktı. Franklar ve Alman-İtalyanlar ayrıldılar Pierre L'Ermite'nin önderliği yitirildi. Haçlılar genel olarak Rainald Breisli önderliğindeki Alman-İtalyan grup ve Geoffrei Burel önderliğindeki Fransız grup olmak üzere ikiye ayrılıp arka arkaya ayrı olarak ilerlemeye devam ettiler. İki ayrı güruh hâlinde Haçlılar İzmit Körfezini dolanıp Yalova yakınlarında "Cibotos" adlı eski bir Bizans mevkiinde ayrı ayrı bölgelerde iki orduğâh kurup yerleştiler.[3][4][5]

Frank Haçlılar ordugâh etrafını talana başladılar. Eylül ortasında birkaç bin kişilik bir Frank Haçlı Ordusu Selçuklu başkenti İznik yakınına kadar ulaşan bir talan akınına çıktı. Bu akında İznik yakınlarında yaşayan halktan onların değerli eşyalarını, zahire stoklarını ve hayvan sürülerini ellerine geçirip onlara büyük zararlar verdirdiler ve Cibotos'a geri döndüler. Talan ettikleri malları kamptaki diğer Haçlılara, hatta bu kampa yakın bulunan Rum deniz güçleri tayfalarına, sattılar. Bu talana gıpta eden 6.000 kişilik Rainald Breisli komutasındaki Alman-İtalyan Haçlılar birliği Eylül sonunda kendi ordugâhından ayrıldı. İznik yönünde etrafından ganimet toplayarak yürüyüşe başladılar. Bu yolda bulunan Kserigordos adlı bir kaleyi ele geçirdiler. Bu kalede bol miktarda iaşe ve tedarik stoku bulunduğu için etrafa yapacakları talan saldırılar için bir üs olarak kullanmak amacı ile bu kaleye yerleştiler. Bu birlik hakkında haberler Cibotos'a yalan yanlış yetişmekte idi.[3][4]

Kırkgeçit'e doğru seferin başlaması

Cibitos'ta ordugâhta bulunan çoğu Frank Haçlılar, Alman-İtalyan birliği hakkında Kserigordos adlı kaleyi alıp burada yerleşme haberini ancak ekim ayı sonunda aldılar. Ordugâhta bu birlik hakkında değişik söylentiler dolaşmaktaydı. Bunların başında iki Türk casusu tarafında yayılan "haber" bu birliğin İznik'i ellerine geçirip büyük ganimet topladığı idi. Bu Frank Haçlıları kıskandırdı. Bu grup içindeki rütbesiz Haçlılar kendileri de biran evvel Selçuklu başkenti İznik saldırıya geçme talepleri önem kazanmaya başladı. Bu birliğin başında bulunan ama komuta gücünü kaybeden Pierre L'Hermite Bizans imparatorundan destek almak niyetiyle Konstantinopolis'e gitmişti. Ordugâhta bulunan yönetici subaylar bir savaş meclisi topladılar. Önce bu mecliste Pierre L'Hermite'nin geri gelmesini bekleme kararı alındı. Tam bu sırada Kserigordos Kuşatması sonucu ve buraya giden Alman-İtalyan Haçlılar birliğinin elemine edilme haberi ordugaha ulaştı. Ayrıca büyük sayıda askerle Selçuklu birliklerinin Cibotos'a gelmekte olduğu haberi de geldi. Franklar arasından önemli bir rol oynayan Godfreei Burel adında bir Haçlı subay devam etmekte olan savaş meclisinde Haçlıların Kserigordos'da elemine edilen Haçlılara ordusunu intikamının alınmasını ve Selçuklular ordusunu ordugâhta beklemelerinin korkaklık olacağını iddia etti ve rütbesiz Haçlı askerlerinin isteklerini de dile getirdi. Bu şekilde ordugâhtaki Haçlı ordusu kurmaylarının bir karşı harekâta geçmesi kararı alınmasına neden oldu.[3][4]

21 Ekim 1096'da 20.000 kişiyi aşkın Haçlılar piyade ordusu önlerinde az sayıda ağır süvari şövalyeler ile Cibotos'daki ordugâhtan ayrıldı. Ancak kamp takipçisi ihtiyarlar, kadınlar ve çocuklar ve bazı papazlar ordugâhta geride bırakıldı. Harekâta geçen bu Haçlı ordusunun hedefi İznik idi.

Yalova-İznik yolu Cibitos kampının yaklaşık 5 km ilerisinde bir dağlık kenarları ağaçlıklı vadiye girmekte idi. Bu vadiye "Kırkgeçit" veya Rumca adı ile "Drakos" geçiti adı verilmekte idi. Bu geçitte Selçuklular ordusu bir pusu kurmuş Haçlıları beklemekte idi.[3][4]

Kırkgeçit muharebesi

Baronlar Haçlı ordusunun Halkın Haçlı ordusunun Kırkgeçit Muharebesi'nde ölenlerini bulması Gravürcü:Gustave Dorre

Haçlı ordusu bu geçitte fazla temkinli olmadan başta bir ufak şövalye süvari birliği, arkasında büyük sayıda piyadeler olarak ilerlemeye başladı. Birdenbire öncü ağır süvari şövalyeler birliği ağaçlar arasında pusu kurmuş Selçuklu birliğinin ok ateşine maruz kaldı. Bunlar atları ürküttüler ve bu hücumu beklemeyen şövalyeler atlarını kontrol edemediler. Bazı süvariler çatışmaya karar verdiler ama bir kısım şövalyeler öldürüldü. Ama önemli bir şövalye grubu atlarının kontrollerini kaybetti ve hızla geriye doğru kaçmaya çalıştılar. Bunlar şövalyeleri takip etmekte olan Haçlı piyadeleri arasına girdi. Bu süvarileri yanlış anlayan piyadeler de geri dönüp kaçmaya koyuldular. Bu Haçlı ordusu içinde bir panik başlamasına neden oldu. Birkaç dakika içinde Haçlılar gayet düzensiz olarak Cibotos'a kaçmaya başladılar.[4]

Ordunun gitmesinde sonra Cibitos ordugâhında kalan takipçiler için sabah işleri yeni başlamıştı ve bazı papazlar ilk sabah ayinine başlamışlardı. Birden Selçuklu hafif süvarilerinin kovaladıkları ve onlardan korkup kaçmakta olan Haçlı ordusu güruhu ordugâha girmeye başladı. Fakat onları takipte olan Selçuklulara hiçbir etkin Haçlılar direniş olmadı. Ordugâh Selçuklular eline geçti ve kaçamayan Haçlı askerler öldürüldüler. Teslim olan askerler, takipçileri kadınlar, yaşlılar ve papazlara dokunulmadı. Haçlı ordusunun böylece elimine edilmesi ile o gün öğleyin çarpışmalar sona erdi.[4]

Sonuç

Bazı yazarlara göre bu muharebe sonunda 60,000 kişilik Haçlı ordusu ve takipçileri hayatlarını kaybetmişlerdir.[6]) Kırkgeçit vadisi; ordugâh ve denize kadar uzun yol Haçlılar ölüleri ile dolmuştu. Birçok haçlı subaylar da (örneğin Walter Sans-Avoir) ölüler arasında idi. Ama bu felakete neden olan Godfrei Burel kendini kurtarabildi.[4]

3000 kadar sayıda Haçlı sahilde metruk olan bir kaleye sığındı ve büyük bir çaba ile bu metruk kaleyi savunabildi. Ertesi gün onlara yetişen Bizans donanmasının gemileri görününce Selçuklular bu metruk kale kuşatmasını bıraktılar. Hayatta kalanlar Bizans gemileri ile Konstantinopolis'e geri taşındılar. Kendilerine şehrin varoşlarında bir askerî kamp tahsis edildi ama ellerindeki silahlar alındı.[4]

Modern bir tarih otoritesi olan Runciman bu muharebenin sonucu olarak şunu belirtmektedir:[4]

(Böylece) "Halkın Haçlı Seferi" sona ermiştir. Bu sefer binlerce kişinin canlarına kaybetmesine sebep olmuştur. Bizans İmparatoru I. Aleksios ve Bizanslı halkın batılı Haçlılardan gına getirmelerini ortaya çıkartmıştır. Hiç bilinçli ve bilgili olmadan ve disiplinsiz olarak sadece inanca dayanan (Avrupalı) Haçlılar Kudüs yolunun açık olmadığını öğretmiştir.

Ayrıca bakınız

Kaynakça

  1. ^ Bradbury, Jim (2004). The Routledge Companion to Medieval Warfare. Routledge. s. 194. ISBN 9780203644669. Retrieved October 21, 2013.
  2. ^ a b Işın Demirkent, Haçlı Seferleri Tarihi,s.17
  3. ^ a b c d e f Maalouf, Amin (Tr. çev. Mehmet Ali Kılıçbay) (1998),Arapların Gözüyle Haçlı Seferleri, İstanbul:Telos Yayıncılık
  4. ^ a b c d e f g h i j k Runciman, Steven (Tr. çev.: Fikret Işıltan) (1998), Haçlı Seferleri Tarihi: İ. Cilt Birinci Haçlı Seferi ve Kudüs Krallığının Kuruluşu, Ankara:Türk Tarih Kurumu Yayınları
  5. ^ a b Demirkent, Işın (1997). Haçlı Seferleri. İstanbul: Dünya Yayıncılık. ISBN 9789757632542. 
  6. ^ Kostick, Conor (2008). The Social Structure of the First Crusade (İngilizce). BRILL. ISBN 9789004166653. 31 Aralık 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Temmuz 2015. 

Dış kaynaklar

  • Runciman, Steven (Tr. çev.: Fikret Işıltan) (1998), Haçlı Seferleri Tarihi: I. Cilt Birinci Haçlı Seferi ve Kudüs Krallığının Kuruluşu, Ankara:Türk Tarih Kurumu Yayınları ISBN 975-16-0678-0
  • Maalouf, Amin (Tr. çev. Mehmet Ali Kılıçbay) (1998),Arapların Gözüyle Haçlı Seferleri, İstanbul:Telos Yayıncılık ISBN 975-545-092-0
  • Nicolle, David (Tr. çev.: L. Ece Sakar) (2011) Birinci Haçlı Seferi (1096 – 1098), İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları ISBN 9786053602538
  • Demirkent, Işın, (1997) Haçlı Seferleri, İstanbul:Dünya Yayıncılık, ISBN 975-7632-54-6

İlgili Araştırma Makaleleri

I. Kılıç Arslan ya da Kılıçarslan, Anadolu Selçuklu Devleti'nin kurucusu Kutalmışoğlu Süleyman Şah'ın oğlu ve ikinci Anadolu Selçuklu sultanıdır.

<span class="mw-page-title-main">Haçlı Seferleri</span> Orta Çağda Avrupalı Katoliklerin Orta Doğuyu ele geçirmek için Müslümanlara karşı başlattığı seferler

Haçlı Seferleri veya Haçlı Akınları, Orta Çağ döneminde Hristiyan Latin Kilisesi tarafından başlatılan, desteklenen ve bazen de yönetilen bir dizi dini savaştı. Bu askeri seferlerin en iyi bilinenleri, 1095 ile 1291 yılları arasında Kudüs ve çevresini Müslüman yönetiminden geri almayı amaçlayan Kutsal Topraklara yapılan seferlerdir. 1099'da Kudüs'ün ele geçirilmesiyle sonuçlanan Birinci Haçlı Seferi'nden başlayarak düzinelerce askeri sefer düzenlendi ve yüzyıllar boyunca Avrupa tarihinin odak noktasını oluşturdu.

<span class="mw-page-title-main">Miryokefalon Muharebesi</span> Anadolu Selçukluları ile Bizans arasında yaşanmış savaş

Miryokefalon (Myriokephalon) Muharebesi Anadolu Selçuklu Sultanı II. Kılıç Arslan ile Bizans imparatoru I. Manuil arasında yapılan savaştır. Anadolu'da Türk hakimiyetinin kabul edildiği savaştır. Anadolu'nun tapusunun alındığı savaş olarak da bilinir. Savaşın yapıldığı yerin neresi olduğu konusunda günümüzde farklı il ve ilçe belediyeleri sempozyum, konferans, çalıştay düzenleyerek sahiplenmeye çalışmaktadır. Savaşın yapıldığı yer konusunda akademi camiasında çeşitli çalışmalar ortaya konmuş fakat tam olarak tespiti yapılamamıştır.

<span class="mw-page-title-main">İznik İmparatorluğu</span> 1204te Bizans İmparatorluğunun Haçlılar tarafından yıkılmasından sonra kurulan Bizans ardıl devleti

İznik İmparatorluğu ya da İznik ''Rum'' İmparatorluğu, Dördüncü Haçlı Seferi sırasında Batı Avrupalı ve Venedikli orduların 1204 yılında Konstantinopolis'e gelip şehri talan etmesi ve şehirde Katolik Hristiyanlar idaresinde bir Latin İmparatorluğu'nun kurulmasının ardından Bizans İmparatorluğu asilleri tarafından kurulan Yunan devletlerinden en büyüğüdür. 1204 ile 1261 arası hüküm sürmüştür. İznik Rum İmparatorluğunun resmen, kültürel ve dinsel başşehri İznik olmakla beraber, ikinci hükümdar olan III. İoannis ve sonraki imparatorlar hükümdar sarayı yerleşkesi ve efektif idari merkezi olarak Kemalpaşa’yı kullanmışlar ve bu imparatorluk Kemalpaşa’dan idare edilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Birinci Haçlı Seferi</span> 1096–1099 yılları arasında yapılan ilk Haçlı seferi

Birinci Haçlı seferi, 1096-1099 tarihleri arasında gerçekleşen tarihteki ilk haçlı seferidir. Katılan orduların miktarı ve sonuçları bakımından en önemli Haçlı seferidir.

<span class="mw-page-title-main">İkinci Haçlı Seferi</span> 1147–1149 yılları arasında gerçekleşen Haçlı seferi

İkinci Haçlı seferi, 1147-1149 yılları arasında gerçekleşen Haçlı Seferleridir.

<span class="mw-page-title-main">Dördüncü Haçlı Seferi</span> Bizans başkenti Konstantinopolisin ele geçirilip yağmalanmasıyla sonuçlanan Haçlı seferi (1204)

Dördüncü Haçlı Seferi, 1202-1204 yılları arasında gerçekleşen ve Papa III. Innocentius tarafından çağrılan bir Latin Hristiyan Haçlı seferiydi. Seferin amacı, öncelikle Mısır'a hakim olan güçlü Eyyûbî Sultanlığı'nı yenerek Müslümanların kontrolündeki Kudüs şehrini yeniden ele geçirmekti. Ancak, bir dizi ekonomik ve siyasi olay; Haçlı ordusunun başlangıçta planlandığı gibi Mısır'ı fethetmek yerine, 1202'de Zara'yı kuşatması ve 1204'te Konstantinopolis'i yağmalamasıyla sonuçlandı. Bu durum, Frankokrasi ya da Yunancada "Frankların yönetimi" olarak bilinen bir döneme yol açtı. Bu dönem, Bizanslılar tarafından Partitio terrarum imperii Romaniae olarak adlandırılır ve Bizans İmparatorluğu'nun Haçlı ve Venedikli müttefikleri tarafından bölünmesini ifade eder.

<span class="mw-page-title-main">Dorileon Muharebesi (1097)</span> I. Haçlı Seferi savaşı

Dorileon Muharebesi, 1 Temmuz 1097 tarihinde Birinci Haçlı Seferi'nin başlangıcında gerçekleşti. Eskişehir yakınında yapılan bu savaşta Haçlılar, I. Kılıçarslan'ın Anadolu Selçuklu ordusunu yenerek Anadolu'da ilerlemelerine devam ettiler.

<span class="mw-page-title-main">I. Aleksios</span> Bizans imparatoru

Aleksios Komnenos 1081-1118 döneminde Bizans imparatorudur. Komninos Hanedanının kurucusu I. İsaakios'un yeğenidir. Kendinden sonra (1081-1185) döneminde imparator olacak Komninos Hanedanı mensuplarından 5 Komninos imparatordan ilkidir.

<span class="mw-page-title-main">Dorileon Muharebesi (1147)</span>

Dorileon Muharebesi, 25 Ekim 1147 tarihinde İkinci Haçlı seferi'nin başlangıcında gerçekleşti. Eskişehir yakınında yapılan bu savaşta Selçuklu Sultanı I. Mesud komutasındaki Anadolu Selçuklu ordusu İkinci Haçlı Seferi'inde iki koldan Anadolu'da ilerlemekte olan ordularından bir kolu olan Alman Kralı III. Konrad komutasındaki çoğunluğu Almanlardan oluşan bir orduyu neredeyse tamamıyla imha etmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Godefroy de Bouillon</span> Fransız Orta Çağ şövalyesi

Godfrey de Bouillon Fransız Orta Çağ şövalyesi olan Aşağı Lorraine Dükü ve Birinci Haçlı Seferi liderlerinden birisi. Kutsal Kabir Koruyucusu unvanı ile Kudüs Krallığı'nın kurucusu.

<span class="mw-page-title-main">Pierre l'Ermite</span> Fransız rahip (1050 – 1115)

Pierre L'Ermite veya Keşiş Pierre; (1050-1115), Amiens'li Fransız bir keşiş. Hıristiyanları, Müslümanlara karşı savaşa sürükleyen Fransız vaizdir.

<span class="mw-page-title-main">Dokuzuncu Haçlı Seferi</span>

Dokuzuncu Haçlı seferi 1271-1272 yıllarında yapılan ve bazen Sekizinci Haçlı seferi ile birlikte olduğu kabul edilen Kudüs'ün bulunduğu Hristiyanlar için Kutsal Topraklar'a Orta Çağlar Haçlı seferlerinden sonuncusu.

<span class="mw-page-title-main">Honaz Dağı Muharebesi</span>

Honaz Dağı Muharebesi, İkinci Haçlı Seferi sırasında 8 Ocak 1148'de Selçuklu Ordusu ile Fransız Haçlı Ordusu arasında, Honaz Dağı yakınlarında yapılan muharebe.

<span class="mw-page-title-main">1101 Haçlı Seferi</span> 1101 Haçlı Seferi

1101 Haçlı Seferi, Birinci Haçlı Seferi'nden sonra Kudüs Krallığı'na yerleşen Frank Haçlılarına destek sağlamak için 1101'de Avrupa'dan yapılan ek Haçlı seferleridir. Bu sefer, İstanbul'dan birbiri arkasından yürüyüşe geçen üç değişik sefer ordusu halindeydi. Birinci Haçlı Seferi'nin üçüncü safhası olarak da görülebilmektedir.

Yağı-Sayan, Türk asıllı asker. Büyük Selçuklu Devleti'ne bağlı Antakya Emiri. Birinci Haçlı seferi sırasında Haçlıların Antakya Kuşatması'nda Antakya kalesi savunma komutanı.

<span class="mw-page-title-main">Antakya Kuşatması</span>

Antakya Kuşatması, Antakya kalesinin 20 Ekim 1097 - 28 Haziran 1098 Birinci Haçlı Seferi için Kudüs'e gidip o şehri tekrar Hristiyanlar eline geçirmeye hedefi ile Batı Avrupa'dan toplanan ordu ile Antakya'yı elinde tutmaya çalışan Büyük Selçuklu Devleti ve ona destek veren Müslümanlar orduları arasında arka arkaya yapılmış iki defa aynı kalenin kuşatılmasını içeren askeri mücadeledir.

<span class="mw-page-title-main">Aşkelon Muharebesi</span> Aşkelon kalesi yanında 12 Ağustos 1099da yapılan muharebe

Aşkelon Muharebesi, Filistin Akdeniz sahilinde bulunan Aşkelon Kalesi yanında 12 Ağustos 1099'da yapılan muharebe. 1099'da Haçlıların Kudüs Kuşatması sonucu Kudüs'ü ele geçirip Haçlılar Kudüs Krallığı kurduktan sonra bu yeni devletin güneybatı sınırlarının güvenliğini sağlamak için yapılan ve çok kere Birinci Haçlı Seferi'nin son muharebesi olduğu olarak kabul edilen Haçlılar Kudüs Krallığı kralı seçilen Godfrey de Bouillon komutasındaki bir Haçlılar ordusu ile Fatımiler Veziri El-Efdâl Şehinşâh komutasındaki nispeten daha güçlü olan Fatımiler ordusu arasında yapılan bir muharebe. Haçlılar ordusu galip gelmiş Fatimiler ordusu büyük zayiat vererek mağlup olmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Kserigordos Kuşatması</span>

Kserigordos Kuşatması, modern tarih yazımında sıklıkla yanlışlıkla Kserigordon, 1096'da Halkın Haçlı Seferi sırasında Reinald komutasındaki Almanlar ile Anadolu Selçuklu Devleti sultanı I. Kılıç Arslan'ın generali Elchanes komutasındaki Türkler ile çatışmışlardır. Haçlı baskın ekibi, bir yağma karakolu kurmak amacıyla, İznik'ten yaklaşık dört günlük yürüyüş mesafesindeki Türk Kserigordos kalesini ele geçirdi. Elchanes üç gün sonra geldi ve haçlıları kuşattı. Savunucuların su kaynakları yoktu ve sekiz günlük kuşatmadan sonra 29 Eylül'de teslim oldular. Haçlıların bir kısmı İslam'a döndü, reddedenler ise öldürüldü.