İçeriğe atla

Kırkgöz Köprüsü

Kırkgöz Köprüsü
Kırkgöz Köprüsü (Ağustos 2019)
Harita
Diğer ad(lar)Bolvadin Köprüsü
GeçişAkarçay Nehri
KonumBolvadin, Afyonkarahisar, Türkiye
Koordinatlar38°39′38″N 31°03′54″E / 38.66061°K 31.06489°D / 38.66061; 31.06489
MalzemeMermer, andezit ve bazalt
Ayak sayısı57
Uzunluk400 metre (1.300 ft)
Yapım1150

Kırkgöz Köprüsü, Afyonkarahisar'ın Bolvadin ilçesinin merkezine 7 kilometre mesafede yer alan bir köprüdür. 1150'de Bizans İmparatoru I. Manuil tarafından Akarçay Nehri üzerine inşa ettirildi. Selçuklu ve Osmanlı dönemlerinde de çeşitli onarım ve eklemelerden geçen köprü günümüzde 57 adet göze sahiptir.

Tarihçe

Kırkgöz Köprüsü, 1150'de Bizans İmparatoru I. Manuil tarafından yaptırıldı. Mermer, andezit ve bazalt taştan yapılan köprü 40 gözlü olarak inşa edildi.[1] Hac yolu üzerinde bulunan köprü, Selçuklu ve Osmanlı dönemlerinde çeşitli onarımlar geçirdi. 16. yüzyılda I. Süleyman'ın Bağdat seferi hazırlıkları kapsamında Mimar Sinan tarafından onarıldı. Sinan bu onarım esnasında köprüyü kuzey yöne doğru 200 metre uzatarak 22 kemer ekledi. Bunun yanında bir namazgah ve kitabede inşa etti.[2] Kurtuluş Savaşı esnasında Yunan kuvvetleri tarafından tahrip edilen köprünün kitabesi nehre düşmüş ve daha sonra bulunarak müzeye nakledilmiştir. Kitabede şunlar yazmaktadır:

1. 'Emera bi-imarati hâzihi '1-kandarati as-Sultân Süleyman ibni Selim Hân hullide mulkehu ilâ âhiri 'z-zaman

2. Kim ubur etdi bunu sağ ve esen - tarihini didi tekrar-ı ahsen (=957)Ali[3]

Mimari özellikleri

Köprüde döneme göre değişiklik gösteren çeşitli taş türleri ve inşa teknikleri kullanıldı. Roma dönemine ait orta bölümde farklı renklere sahip tüf taşı yer alır. Ağırlıklı olarak siyah renge sahip tüf taşının arasında, kısmen bazalt ve beyaz mermer yer alır. Selçuklulara ait bölümlerde ise düzensiz olarak farklı kısımlarda kullanılan tüf taşları yer alır. Selçuklular köprünün suyla temas ettiği kısımlara yakın yerlerde mermerden yapılan spolien malzemeler kullanırken, Bizans döneminden farklı yapı malzemeleri kullandılar.[4] Osmanlılar tarafından yapılan kuzey kısımda ise daha düzenli bir taş işçiliği mevcuttur. Köprünün suyla temas ettiği yerlerde aşınmaya karşı dayanıklı bazalt ve mermer spoilen malzeme kullanılırken, üst kısımlarda ise gözenekli tüf taşları yer alır. Yunanlar tarafından tahrip edilen kısım ise 1920'de çevreden toplanan daha küçük boyutlu ve niteliksiz tüf taşları ile onarıldı.[4]

Köprünün iç kısmı kireç harçlı moloz dolgu ile dış kısmı ise mermer ve diğer taş türlerinin nizami olarak örülmesiyle inşa edildi. Köprü farklı tarihlerde inşa edilen üç bölümden meydana gelmektedir. Daha önce 64 göze sahip olan köprü, Akarçay Nehri'nin yatağını değiştirmek amacıyla Devlet Su İşlerinin 8 tanesini yıkmasıyla birlikte günümüzde 57 göze sahiptir. Köprü gözlerinden bazıları toprak altındadır.[4]

Günümüzde defineciler tarafından yapılan kaçak define aramaları sonucu köprünün bazı yerlerinde bozulmalar mevcuttur. Ayrıca çevredeki yerleşim yerlerinde yaşayanlar tarafından köprü üzerinden yapı malzemesi alınmaktadır.[5]

Konumu

Köprü Anadolu kervan yolunun bir bölümünü oluşturan güzergâhta, Eber Gölü'ne dökülen Akarçay Nehri üzerinde yer alır. Köprü Boldavin ilçe merkezinin 7 kilometre güney doğusunda kalır. Köprünün yer aldığı yol güzergâh; Bizans İmparatorluğu döneminden itibaren başlayarak Selçuklu ve Osmanlılar tarafından da kullanıldı.[6]

Kaynakça

Wikimedia Commons'ta Kırkgöz Köprüsü ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır.
Özel
  1. ^ "Mimar Sinan'ın elinin değdiği köprü: Kırkgöz". www.aa.com.tr. 5 Kasım 2019. 11 Nisan 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  2. ^ "868 Yıllık Kırkgöz köprüsü hala ihtişamını koruyor - Sayfa 1". CNN Türk. 29 Eylül 2018. 11 Nisan 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  3. ^ Eravşar 2003, s. 583.
  4. ^ a b c Eravşar 2003, s. 584.
  5. ^ Eravşar 2003, s. 587.
  6. ^ Eravşar 2003, s. 582.
Genel
  • Osman, Eravşar (2003). "Roma'dan Cumhuriyete Bolvadin Kırkgöz Köprüsü". Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 9. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Bolvadin</span> Afyonkarahisar ilçesi

Bolvadin, Türkiye'nin Afyonkarahisar iline bağlı ilçe.

<span class="mw-page-title-main">Uzun Köprü</span> Edirnede tarihî köprü

Uzun Köprü, Edirne'de, Ergene Nehri üzerinde, Anadolu ile Balkanları birbirine bağlayan tek köprü ve dünyanın en uzun taş köprüsü olma özelliğini taşıyan tarihi köprüdür. Eski adı Ergene Köprüsü idi. Köprü, Edirne'nin Uzunköprü ilçesine ismini vermiştir.

<span class="mw-page-title-main">Misis Köprüsü</span>

Misis Köprüsü, Ceyhan Nehri üzerinde, Adana'nın Yüreğir büyükşehir ilçesine bağlı Misis Beldesinde yer alan, tarihî köprü.

<span class="mw-page-title-main">Ankara Kalesi</span>

Ankara Kalesi, Ankara'nın Altındağ ilçesinde bulunan tarihi bir kale. Ne zaman yapıldığı kesin olarak bilinmemekle birlikte M.Ö. 5. yüzyıl başında Galatların Ankara'ya yerleşmeleri sırasında kalenin var olduğu bilinmektedir. Romalılar, Bizanslılar, Selçuklu Hanedanı ve Osmanlılar dönemlerinde birçok kez onarımdan geçmiştir. Ankara Kalesi dışarıdan görümüne göre daha büyüktür. Her yıl çeşitli festivallere de ev sahipliği yapmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Haliç</span> Boğaziçi girişindeki Tarihî yarımada ve Beyoğlu platolarını birbirinden ayıran deniz girintisi

Haliç, İstanbul'un Avrupa yakasını kaplayan Çatalca Yarımadası'nın güneydoğu ucunda, Boğaziçi girişinde, İstanbul ve Beyoğlu platolarını birbirinden ayıran deniz girintisi. Denizin kendisine ulaşan akarsu yatağının bir bölümünü istila etmesiyle meydana gelen yapının jeomorfolojik adı olan Arapça haliç sözcüğü, İstanbul halicinin kent açısından taşıdığı önemden dolayı Osmanlılar döneminden bu yana bir özel isim haline gelmiş, birçok semti kapsayan bir kent bölgesi adı olmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Kayseri Kalesi</span> türk kalesi

Kayseri Kalesi Kayseri'de bulunan Türkiye'nin turistik kalelerinden biridir.

Afyon Bolvadin Müzesi, Afyon'un Bolvadin ilçesinde yer alan, hem arkeolojik, hem etnografik eserlerin sergilendiği belediyeye ait karma bir müzedir.

<span class="mw-page-title-main">Taşköprü (Üsküp)</span>

Taşköprü Vardar Nehri üzerinde, Üsküp şehir merkezinde bulunan tarihi Osmanlı köprüsü. Üsküp’ün simgelerinin en başında yer alır. Fatih Köprüsü veya Fatih Sultan Mehmet Köprüsü olarak isimlendirilmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Kırkgöz Kemeri</span>

Kırkgöz Kemeri ya da Roma dönemindeki adıyla Limyra Köprüsü, dünyadaki en eski basık kemerli köprülerden biridir. 360 m uzunluğundaki bu taş köprü Antalya iline bağlı Finike ilçesin Hasyurt mahallesi sınırları içinde yer alan antik bir Likya kenti olan Limyra'da Alakır Çayı üzerine kurulmuştur. 5,3:1 ok oranındaki 26 adet kemer, köprüye oldukça yassı bir görünüm vermektedir. Bu yassılık oranına köprü yapımı tarihinde daha sonra yüzyıllarca ulaşılamayıp ancak Geç Ortaçağ döneminde yapılan yapılarda ulaşılabilmiştir. Teknik ve tarihi bakımdan olağanüstü önemine rağmen Kırkgöz Kemeri köprüsü veya diğer adıyla Limyra Köprüsü Türkiye'de çok az bilinir. Yapının gittikçe harabeye dönüşmesi, Alman Arkeoloji Enstitüsü'nü 1970'li yıllarda bugüne dek yapılan tek saha araştırmasını yapmaya sevketmişti.

<span class="mw-page-title-main">Dicle Köprüsü</span> Diyarbakırda bir köprü

Dicle Köprüsü, Diyarbakır'ın Sur ilçesinde Dicle Nehri üzerinde yer alan tarihî bir köprüdür. On açıklığa sahip olduğu için yerel halkça On Gözlü Köprü olarak bilinirken eski Silvan yolu güzergâhında bulunduğundan bazı kaynaklarda ise Silvan Köprüsü olarak da geçer. Şehir merkezine 3 kilometre uzaklıkta olup Diyarbakır'dan gelerek Mardin'e devam eden, sonra doğuya doğru ayrılan tali yolun bağlantı yerinde, kentin merkezini Bağıvar beldesi ile civar köylere bağlayan noktada bulunmaktadır. Köprünün ilk yapım tarihi ile ilgili farklı türde görüşler vardır. Bu görüşlerden bazıları köprünün şimdiki yerinde, antik dönemde de bir köprü olduğunu öne sürer. Birkaç defa kısmen veya tamamen yıkılıp yeniden inşa edildiği düşünülen köprünün, yapım yılı olarak bilinen en yakın ve doğru tarih, köprü üzerinde yer alan kitabeden fark edilmektedir. Kitabeye göre Mervaniler döneminde 1065 yılında yaptırılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Diyarbakır Kalesi</span> Diyarbakırın Sur ilçesini çevreleyen şehir surları

Diyarbakır Kalesi veya Diyarbakır surları, Diyarbakır'ın Sur ilçesinde yer alan tarihî bir yapı. İç kale ve dış kale olmak üzere iki bölümden oluşmaktadır. Surlardaki ana girişler Dağ Kapı, Urfa Kapı, Mardin Kapı ve Yeni Kapı 'dır. Yaklaşık dokuz bin yıllık olan surlar, Çin Seddi'nin ardından dünyadaki en uzun ve geniş savunma duvarıdır. 2000'de yapıyı Dünya Mirası Geçici Listesi'ne dahil eden UNESCO, 2015'te ise Dünya Mirası olarak tescil etti. Ayrıca Diyarbakır'ın çok eski yapısı olan Keçi Burcu da Sur ilçesinde yer almaktadır. Surlar, İç ve Dış Kale olmak üzere iki bölümden oluşmaktadır.

Bergama Ulu Cami veya Yıldırım Camii, Sultan Yıldırım Bayezid tarafından 1399 tarihinde yaptırılmış, İzmir'in Bergama ilçesinde bulunan tarihî cami.

<span class="mw-page-title-main">Kalecik Köprüsü</span>

Kalecik Köprüsü; Ankara'nın Kalecik ilçesinde bulunan tarihi bir taş köprüdür. Kitabesi veya hakkında başka bir kaynak olmadığı için tam yapılış tarihi bilinmemekle birlikte köprünün mimarisine bakarak Selçuklu Devleti döneminde inşa edilmiş olabileceği söylenebilir. Üzerinde bulunduğu, altından akıp geçen Kızılırmak'tan dolayı sıkça Kızılırmak Köprüsü ve 19. yüzyılda köprüyü onaran Balışeyh Dikmen köyü ağası Develioğlu sülalesinden Hacı İbrahim Ağa tarafından onarıldığı için bir Develioğlu Köprüsü olarak da anılır. Develioğlu Hacı İbrahim Ağa tarafından 19. Yüzyılın son çeyreğinde onarılan köprünün baş ustası dönemin Ermeni taş ustası Tirkuşludur. Ustanın imzası sol korkuluk duvarının üstünde bulunan çekiç kabartması altındadır. Usta aynı zamanda Dikmen köyünde bulunan kesme taş işçiliğinin güzel bir örneği olan kitabesinde " sahübül hayratül Vel haseneten Develizade el-hac İbrahim Ağa tarafından yaptırılmıştır" ifadesine yer verilen köy camii ve köy konağını da imar etmiştir. İlçenin merkezine 10 kilometre uzaklıkta yer almaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Kayseri Ulu Camii</span> Tarihî cami

Kayseri Ulu Camii, Türkiye'nin Kayseri ilinde şehir merkezinde bulunan, 12. yüzyılın ortalarına doğru inşa edilmiş camidir.

Kesik Köprü, eski adıyla Gürcü Hüseyin Köprüsü, Anadolu Selçuklu döneminde, Sivas kenti yakınlarında, eski Kayseri yolunda Kızılırmak üzerinde 1213 yılında inşa edilen köprüdür.

Kravga Köprüsü Mersin ilinde tarihi bir köprüdür.

<span class="mw-page-title-main">Mısırlı Osman Ağa Çeşmesi (Kadıköy)</span> İstanbul, Kadıköyde yer alan tarihî bir çeşme

Mısırlı Osman Ağa Çeşmesi ya da kısaca Osman Ağa Çeşmesi, İstanbul'un Kadıköy ilçesinde yer alan bir çeşmedir. Üzerindeki kitâbesine göre Bâbüssaâde Ağası Mısırlı Osman Ağa tarafından 1621 ya da 1622'de yaptırılsa da bu kitâbenin bu çeşmeye ait olmayabileceği ihtimali de ortaya atılmıştır. Bir müddet sonra teknesi çukurda kalan ve işlevini de yitiren çeşme, 1980'lerde yapılan çalışmayla imar hattına taşındı ve kot farkı giderildi. Zaman içerisinde ön cephesine, dinlenme taşları ile onları birbirine bağlayan tekne ağzı taşı eklendi. 2020'de yapılan restorasyon çalışmasıyla birlikte tekrar faaliyete geçti.

<span class="mw-page-title-main">Boğazkesen Köprüsü</span>

Boğazkesen Köprüsü, Tokat'ın Erbaa ilçesinde yer alan tarihi taş köprü.

Akarca Köprüsü, Kırklareli ilinin Pehlivanköy ilçesindeki Akarca köyü sınırları içerisinde, Ergene Nehrinin üzerinde bulunan ve 16. yüzyılda inşa edildiği düşünülen tarihi bir köprüdür.

Sokullu Mehmed Paşa Köprüsü, Koca Köprü veya Taş Köprü, Kırklareli ili Lüleburgaz ilçesi Büyükkarıştıran beldesi sınırları içerisinde, Ergene Nehri'nin bir kolu olan Yuvalı Deresinin üzerinde bulunan ve 16. yüzyılda inşa edildiği düşünülen tarihi bir köprüdür.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.