İçeriğe atla

Kırgızistan coğrafyası

Kırgızistan coğrafyası
Kırgızistan coğrafyası
Kıta Asya
Bölge Orta Asya
Koordinatlar 41° K, 75° D
Yüzölçüm dünyada 86. sırada
198.500 km²
Kara : 96,4 %
Su : 3,6 %
Kıyılar 0 km
Sınırlar 3.878 km
En yüksek nokta Cenğiş Çokusu, 7.439 m
En alçak nokta Kara Derya, 132 m
En uzun nehir Çu Nehri, 1.300 km
En büyük göl Issık Göl, 6.236 km²

Kırgızistan, Orta Asya'da, Çin'in batısında karayla çevrili bir ülkedir. Orta Asya'nın yeni bağımsız ülkelerinin en küçüğü olan Kırgızistan, yaklaşık 198,500 kilometrekarelik yüzölçümüyle Türkiye Cumhuriyeti'nin Doğu Anadolu Bölgesi ile hemen hemen aynı büyüklüktedir. Millî toprakları yaklaşık olarak doğudan batıya 900 kilometre, kuzeyden güneye 410 kilometre halinde erişmektedir.

Kırgızistan, güneydoğuda Çin, kuzeyde ve batıda Kazakistan, güneyde ve batıda da Özbekistan ve Tacikistan ile sınırlıdır. Orta Asya'nın Stanilist bölümünün beş cumhuriyete ayrılmasının bir sonucu olarak çok sayıda etnik Kırgız, Kırgızistan'da yaşamamaktadır. Hukuken Kırgızistan topraklarının bir parçası ancak coğrafi olarak buradan birkaç kilometre uzakta ikisi Özbekistan'da biri Tacikistan'da bulunan üç kuşatılmış bölge tanınmaktadır.

Kırgızistan arazisinde bir arada millî toprakların %65'ini işgal etmekte olan Tanrı ve Pamir Dağları sistemleri hüküm sürmektedir. Tanrı Dağları sisteminin Alay sahası bölümü, ülkenin güneybatısından doğusuna doğru hilal şeklinde hüküm sürmektedir ve ana Tian Shan sahası doğuda Çin içine girerek Sincan Uygur Özerk Bölgesi'ne erişmeden önce, güney Kırgızistan ve Çin arasındaki sınır boyunca ilerler. Kırgızistan'ın ortalama rakımı 7.439 metrelik Cenğiş Çokusu tepesi ile Oş yakınındaki 394 metrelik Fergana Vadisi arasında 2.750 metredir. Ülkenin hemen hemen %90'ı deniz seviyesine göre 1500 metreden daha yüksektedir.

İklim

Kırgızistan, yüksek Tanrı Dağlarında kuru kıtasal (karasal) kutupsal; güneybatı (Fergana Vadisi)'nda subtropikal; kuzey dağ eteklerinde ılıman bir iklime sahiptir.

Kaynakları ve arazi kullanımı

Doğal kaynakları

verimli hidroelektrik, önemli altın yatakları ve ender toprak metallerinden; yerel işletilen kömür, petrol ve doğalgaz; nefelin, cıva, bizmut, kurşun ve çinko gibi diğer yatakları bulunur.

Arazi kullanımı

tarıma uygun topraklar:% 7, daimi ekilebilen:% 0, otlaklar:% 44, ormanlık arazi:% 4, diğer:% 45 (1993 verilerine göre). Ayrıca Kırgızistan'da dünyanın en büyük doğal büyüyen ceviz ormanı, Celal-Abad ilinde, Arslanbob'da yer alır.

Alan ve Sınırlar

Ala-Arça'dan Bişkek manzarası
Kırgızistan topografik haritası

Yüzölçümü

toplam: 198,500 km²
kara: 191,300 km²
su: 7,200 km²

Yüzölçümü karşılaştırması:Doğu Anadolu Bölgesi'nden biraz büyük
Dünya ülkeleri ile karşılaştırması: Dünya'da 86'cı sıradadır.

Kara sınırları

Toplam kara sınırları 3.051 km, komşu ülkeleri Çin ile 858 km, Kazakistan ile 1,224 km, Tacikistan ile 870 km ve Özbekistan ile 1,099 km sınırdır.[1]

Kıyılar: 0 km (denize kıyısı yok)

Rakım:
en düşük: Kara Derya 132 m
en yüksek: Cenğiş Çokusu (Zafer Doruğu) 7,439 m

Akarsu ve Göller

Nehirler

Göl ve göletler

Kırgızistan'da toplam yüzölçümü 7000 km³ bulan irili ufaklı ikibine yakın göl ve göletler bulunur. Bunların çoğunluğu deniz seviyesinden 2500 ila 4000 metre yükseklikte buzulların erimesiden oluşan küçük dağ gölleridir. Issık Gölü, Son Gölü ve Çatır Gölü ülkenin en büyük üç göllerindendir. Diğer tanınmış Sarı-Çelek, Kal Suu, Kara Suu, Merzbaher, Kulun, Ai, Kara Toko, Saltı (Myortvoye) ve Ala Göl gibi göller vardır.

Tanrı Dağları'nın bölümleri

Tanrı Dağları'nın Kırgızistan sınırları içindeki Ala[2] adı verilen bölümleri;

Ala dağları

Dağ Geçitleri

Vadiler

Kaynakça

  1. ^ CIA - The World Factbook Kyrgyzstan 27 Kasım 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İngilizce)
  2. ^ Karışık renkli, çok renkli, alaca. TDK Güncel Türkçe Sözlük 3 Mayıs 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
Wikimedia Commons'ta Kırgızistan coğrafyası ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır.

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Orta Asya</span> Asyanın okyanuslardan uzak iç kesimi

Orta Asya, dar anlamıyla geçmişte Sovyetler Birliği'nin parçası olan beş ülkeyi tanımlar. Geniş anlamda ise Afganistan, Pakistan'ın kuzeyi, Çin'in batısı, Moğolistan ve Rusya'nın bir kısmı ile kuzeydoğu İran'ı içeren bölge ve bölgeyi tanımlamak için kullanılan coğrafi terim. Asya'nın dünya okyanuslarından uzak iç kesimini belirtmek için kullanılır, bölgenin bu denizlere kapalı oluşu başlıca ana özelliğidir. Orta Asya, aynı zamanda Türk halklarının anayurdudur.

<span class="mw-page-title-main">Fergana</span>

Fergana, Özbekistan'da Fergana ili'nin yönetim merkezi olan şehir.

<span class="mw-page-title-main">Fergana Vadisi</span>

Fergana Vadisi, Orta Asya'da Özbekistan'ın doğusunu, Kırgızistan'ın güneyini ve Tacikistan'ın kuzeyini kapsayan vadi.

<span class="mw-page-title-main">Tanrı Dağları</span> Orta Asyada yer alan sıradağlar

Tanrı Dağları ya da Tien-Şan, Orta Asya'da bulunan büyük dağ sistemlerinden birini oluşturan sıradağlardır.

<span class="mw-page-title-main">Oş</span>

Oş, Fergana Vadisi'nin güneyinde bulunan ve "güneyin başkenti" olarak adlandırılan, Kırgızistan'ın en büyük ikinci şehridir.

<span class="mw-page-title-main">Seyhun</span> Kırgızistan, Özbekistan, Tacikistan ve Kazakistandan geçen bir akarsu

Seyhun veya Siriderya, Orta Asya'da bir nehirdir. Ceyhun nehri ile birlikte tarihi Maveraünnehir bölgesini oluştururlar.

<span class="mw-page-title-main">Özbekistan coğrafyası</span>

Özbekistan Orta Asya'da bir ülkedir.447,000 kilometrekarelik yüz ölçümüne sahip olan ülke 1,425 kilometre doğu-batı, 930 kilometre ise kuzey-güney yönünde uzanır. Komşuları güneybatıda Türkmenistan, kuzeyde Kazakistan, güneyde ve doğuda Tacikistan ve Kırgızistan ile güneyde Afganistan'dır.

<span class="mw-page-title-main">Narın Nehri</span>

Narın Nehri, 807 km uzunluğunda olup Seyhun nehrinin sağ kaynak nehridir. Narın Nehri Kırgızistan'ın en büyük ve en uzun nehridir, batıya Fergana Vadisi üzerinden Özbekistan'a doğru akan Narın nehri Kara derya ile özbekistan'da birleşerek Sir derya havzasını oluşturan önemli bir hidrolojik sistem yaratır.

<span class="mw-page-title-main">Çu Nehri</span> Rusya, Kazakistan ve Kırgızistanda bir ırmak

Çu veya Çuy Nehri, kuzey Kırgızistan ve güney Kazakistan'dan akan, ortalama uzunluğu 1,186 kilometre olup Kırgızistan'nın en uzun nehridir.

<span class="mw-page-title-main">Teskey Ala Dağları</span>

Teskey Ala dağları veya Terskey Ala dağları, Orta Asya'da bulunan Kırgızistan'da bir dağ sırasıdır. Sıradağların en yüksek doruğu 5216 metre olan Yeltsin Tepesi'dir. Bitki örtüsü fakir, dağınık kayalıklarla ve karla kaplı ortalama 375 km uzunluğunda olan dağlardır.

<span class="mw-page-title-main">Talas Ala Dağları</span>

Talas Ala dağları, Orta Asya'da bulunan Özbekistan, Kırgızistan ve Kazakistan'da bir dağ sırasıdır. Talas Ala dağları'nın en yüksek doruğu 4484 metre olan Özbekistan sınırına yakın Manas Dağı'dır.

<span class="mw-page-title-main">Kırgız Ala Dağları</span>

Kırgız Ala dağları, Orta Asya'da bulunan Kırgızistan ve Kazakistan'da yüksekliği 4875 metreye ulaşan bir dağ sırasıdır. Kırgız Ala dağları'nın en yüksek doruğu 4875 metre olan Bişkek şehrinin güney-güneydoğusunda Zapadnı Alamedin Tepesi'dir. Aynı bölgede ayrıca Ala-Artşa Ulusal Parkı bulunur.

<span class="mw-page-title-main">Koçkor</span> Wikimedia anlam ayrımı sayfası

Koçkor, Kırgızistan’nın Narın vilayetine bağlı, Issık Gölü’ne yakın, kendisi ile aynı adı taşıyan Koçkor İlçesi idari merkezi, Koçkor vadisinde yerleşik bir kasabadır.

<span class="mw-page-title-main">Koçkor Vadisi</span>

Koçkor Vadisi, Kırgızistan'da Narın vilayetine bağlı, Issık Gölü'ne yakın, kendisi ile aynı adı taşıyan Koçkor İlçesi sınırları içinde bulunmaktadır. Burası deniz seviyesinden 1900 - 2200 metre arasında değişen yükseklikte ve uzunluğu yaklaşık 80 km, genişliği ise 20 km civarında olan, kuzey ve kuzey-batıdan Kırgız Ala dağları, güneyden Cumgal ve doğudan Teskey Ala dağları ile çevrelenmiş bir ovadır. Batısında Celal-Abad İli ve Fergana vadisi ile sınırdır.

<span class="mw-page-title-main">Çuy Vadisi</span>

Çuy Vadisi, kuzey Kırgızistan ve güney Kazakistan arasında Çuy Nehrinin baştan sona aktığı 15 ile 100 km arasında değişen genişlikte, kuzeybatı yönünde v-biçiminde açılan dağlar arasındaki çukurca bir arazi veya geçit, koyaktır.

<span class="mw-page-title-main">Kazakistan-Kırgızistan sınırı</span> Kırgızistan ve Kazakistan Bölgerini Ayırır

Kazakistan–Kırgızistan sınırı 1.212 kilometredir. Özbekistan ile olan üçlü sınır noktasından Çin ile olan üçlü sınır noktasına kadardır. Kırgızistan'ın başkenti Bişkek, bu sınırın 16 km (10m) güneyinde, Almatı ise sadece 29 km (18.4m) kuzeyinde kalmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Kazakistan coğrafyası</span>

Kazakistan, Orta Asya ve Doğu Avrupa'da 48°K 68°D koordinatlarında yer almaktadır. Yaklaşık 2.724.900 km2 bir alana sahip olan Kazakistan, diğer dört Orta Asya ülkesinin toplam büyüklüğünün iki katından ve Alaska'dan %60 daha büyüktür. Ülke güneyde Türkmenistan, Özbekistan ve Kırgızistan ile; Kuzeyde Rusya; Batıda Hazar Denizi; Doğuda ise Çin'in Sincan Uygur Özerk Bölgesi ile sınır komşusudur.

<span class="mw-page-title-main">Tacikistan coğrafyası</span>

Tacikistan'ın sınır komşuları Afganistan, Kırgızistan, Çin ve Özbekistan'dır. Tacikistan genelde dağlık bölgedir. Tacikistan'ın yarısından fazlası 3000 metreden yüksektir. Karasal iklim hüküm sürmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Kırgızistan-Tacikistan sınırı</span>

Kırgızistan ile Tacikistan arasındaki sınır 984 kilometre (611 mi) uzunluğundadır ve Özbekistan ile olan gezi noktasından Çin ile olan gezi noktasına kadar uzanır.

<span class="mw-page-title-main">Aksu (Çu)</span> Kırgızistan ve Kazakistanda bir nehir, Çu Nehrinin sağ kolu

Aksu Kırgızistan'ın Çuy İli‘ne bağlı Moskova ilçesi ve Kazakistan‘ın Jambıl Eyaleti'ne bağlı Şu İlçesi‘nden akan bir nehirdir. Çu Nehri'nin sağ koludur.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.