Kırşehir

Kırşehir
Şehir
Ülke	Türkiye
Bölge	İç Anadolu Bölgesi
İl	Kırşehir
İdare
• Belediye başkanı	Selahattin Ekicioğlu (CHP)
Yüzölçümü
• Toplam	6570 km²
Rakım	985 m
Zaman dilimi	UTC+03.00 (TSİ)
Posta kodu	40100
Alan kodu	386
Plaka kodu	40
Resmî site http://www.kirsehir.bel.tr

Kırşehir, Kırşehir ilinin şehir merkezidir. 1941 yılında Ankara'da toplanan I. Coğrafya Kongresi'nde bu bölgeye ve bölgenin Orta Kızılırmak Bölümü'ne alındı. Özellikle son yıllarda köylerin göç vermesiyle nüfus merkez ilçede yoğunlaşmıştır. 1927'de 13.000 olan 1990'da 73.538'e, 2000'de 88.105'e çıkmıştı. 2010'da 110.000 olan merkez ilçe nüfusu 2021 itibarıyla 160.737'dir.

Kırşehir doğu ve güneydoğuda Nevşehir, güneyde Aksaray, kuzeybatıda Kırıkkale, kuzeydoğu ve doğuda Yozgat, batıda Ankara ile çevrilidir. Kabaca bir paralel kenarı andıran il topraklarını güney ve güneybatıda Kızılırmak, batı da ve kuzeybatıda Kılıçözü Deresi, kuzey ve kuzeydoğuda Deliceırmak sınırlar. İl topraklarının genişliği ülke topraklarının binde 8'i, İç Anadolu topraklarının yüzde 2,9'u kadardır.

İlin yüzölçümü 6.570 kilometrekaredir. Bu yüzölçümün ilçelere göre dağılımı şöyle:

Akçakent 370 Akpınar 582 Boztepe 747 Çiçekdağı 891 Kaman 1284 Kırşehir Merkez 1719 Mucur 992 km²'dir.

Orta Kızılırmak Havzası'nda ve bölümünde yer alan Kırşehir il toprakları 39°41'- 39°48' kuzey enlemleri ile 33°25'-34°43' doğu boylamları arasında yer alır. Denizden 985 metre yükseklikte olan şehrin kuş uçuşu olarak gerçek uzaklığı Karadeniz'e (Sinop) 334 km, Akdeniz'e (Anamur Burnu) 362 km.

Kırşehir, yönetim bakımından doğu ve güneydoğuda Nevşehir'in Kozaklı, Hacıbektaş ve Gülşehir; güneyden Aksaray'ın Ortaköy güney ve güneybatıda Ankara'nın Şereflikoçhisar ve Bâlâ; kuzeybatıda Kırıkkale'nin Keskin ve Delice; kuzey ve kuzeydoğuda Yozgat'ın Boğazlıyan ve Yerköy ilçeleri ile çevrilmiştir.

Kent, Kayseri ve Nevşehir ile birlikte Kapadokya diye anılan üçgenin kuzeyindedir. Çoğu ya kaybolmuş ya da bilinmeyen eserlerin bulunduğu Kapadokya'nın merkezi ise Kırşehir'dir. Kapadokya Bölgesi, Kayseri merkez olmak üzere Tuz Gölü'nün doğusundan, güneyde Doğu Toroslar; kuzeyde Kırşehir ve Sivas'ın önemli bir kısmını içine alarak Malatya'ya kadar uzanır. Pers dilinde "Katpatukya" olarak adlandırılan Kapadokya'nın sözlük anlamı "Güzel Atlar Ülkesi"dir. Burası binlerce yıl, birçok devlete kucak açmıştır. Kimlerin ne kadar zaman önce buralara geldiği belli değildir.

Şehirdeki tek üniversite Ahi Evran Üniversitesi'dır. Üniversitede tıp fakültesi ile birlikte birçok fakülte ve yüksek okul bulunmaktadır.

Termal yönden zengin kaynaklara sahip bir coğrafyada yer alan şehir doğu-batı, kuzey-güney akslarının kesişim noktasındadır. Türkiye'nin tek yerli sermayeli lastik fabrikası Petlas burada üretim yapmaktadır.

Kırşehir, Anadolu bozkırının ortasında kültür ve sanat merkezi özelliğine sahiptir. Bugün bile hayranlık uyandıran Ahilik felsefesinin doğup yayıldığı Kırşehir, göz kamaştırıcı bir kültür varlığına sahiptir. 13. yüzyılda Türkçeyi büyük bir inançla savunup Türkçe şiirler yazarak Türk edebiyatının ölümsüz isimleri arasına katılan Aşık Paşa'yı; gökbilim, İslâm hukuku, felsefe-tasavvuf bilgini Caca Bey'i ve daha nicelerini yetiştirmiş bir ildir. Bunların dışında birçok ses sanatçısı, gazeteci ve bilim insanı da Kırşehir'de yetişmiştir.

Kırşehir 2019 yılında Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı'na bağlı Ahiler Kalkınma Ajansı ve Kırşehir Belediyesi'nin girişimleri ile UNESCO Yaratıcı Şehirler Ağına Müzik alanında dahil olmuştur. Türkiye'den müzik alanında bu ağa dahil olan ilk ve tek şehir olma özelliğini de taşımaktadır.

Önceleri Makissos (Macissus) adıyla anılan kent, İm­parator I. Justinianus (h. 527-568) devrinde yeniden kurulmuş ve Jüstinianopolis diye anılmaya başlamıştır. Uçsuz bucaksız bozkırın ortasında yükselen bu kente Türkler "Kır şehri" adını vermiş­lerdir. Kır şehri zamanla halk dilinde "Kırşehir" oldu. Bu gün bile bazı köylerinde yaşa­yan halk, burasını Kır şehri diye anar. Kırşehir ismi Türkçedir. Bir rivayete göre de Timur'un Anadolu'ya gelişinde kendisine karşı koyan burada yaşayan halkı göstererek "kırın şehri" dediği, daha sonra bunun Kır şehri olarak değiştiği ve bugünkü ismini aldığı da söylenmektedir.

Kırşehir'de, kışları soğuk ve kar yağışlı, yazları sıcak ve genellikle kurak geçen karasal iklim görülür. Son yıllarda, yaz yağışlarında artışlar görülse de, Thorntwait'in iklim tasnifine göre, Kırşehir yarı kurak iklim özelliğine sahiptir. İldeki yıllık sıcaklık ortalaması 11.3 °C'dir.

Yıllık ortalama yağış miktarı ise 415,9 kg/m²'dir.

Seyfe Gölü çöküntü alanı ile Kırşehir kenti arasında bulunan bu dağlar, kuzeybatıdan güneydoğuya doğru uzanarak Mucur İlçesi'ne sokulur. Mucur yakınlarında, aynı yönde uzanan platolar üzerinde belirginliği azalan dağlar, ilçenin kuzey doğusunda yeniden yükselir. Nevşehir kuzeyindeki Kızıldağ ile birleşir. Kervansaray Dağları'nın en yüksek noktası şehrin kuzeydoğusunda kalan bölümüdür ve 1707 metredir. Aynı sıranın öbür önemli dorukları ise Armutlu, Köpekli, Kırlangıç ve Kızıldağ'dır. Bu dağlar, bitki örtüsünden yoksundur. Akarsuların açtığı derin vadilerle parçalanmıştır. Şiddetli aşınma sonucu yer yer düzleştiği için de platolara dönüşmüştür.

Adını aldığı ilçenin batısındaki platonun ortasında yükselir. Çiçek Dağı'nın yüksekliği 1691 metredir. Bu dağ, Deliceırmak'a doğru akan derelerin açtığı vadilerle parçalanmıştır. Orman örtüsü bakımından seyrektir. Bu kütlenin yakınında olan Yağmurlu Dede Tepesi de, 1585 metre yüksekliğindedir. Bitki örtüsü bakımından yoksun olan bu dağ, derin vadilerle parçalanmıştır.

Kaman İlçesi'ndedir. Güney-güneydoğu yönünde uzanan Aliöllez Dağı'nın yüksekliği 1528 metredir. Bitki örtüsü bakımından zayıftır ve Hirfanlı Barajı yönünde derin olarak parçalanmıştır.

Kırşehir ile Kaman arasındadır. 1963 metre^[1] yükseltisi olan bu dağ batıdan güneydoğuya doğru(Yelek-Demirli) uzanır. Kırşehir'in en yüksek noktası bu dağın zirvesidir. Ayrıca dağın eteklerine kurulmuş bulunan birçok köy ve kasaba bulunmaktadır. Bunlardan Çağırkan'a ayda 4 bin turist gelerek ekonomik anlamda kasabaya etki etmektedir.^[1]

• Merkez İlçe: Kargasekmez (1712 metre), Cemele Dağları (1555 metre), Naldöken Dağlan (1504 metre), Hüyüklü Tepe (1256 metre), Emirburnu (1250 metre), Obruk Tepesi (1242 metre)Buzluk Dağı (1609 metre).
• Kaman İlçesi: Topakkaya Dağı (1300 metre).
• Mucur İlçesi: Armutlu Dağı (1557 metre), Büyük Uyuklu Dağı (1356 metre), Kırlangıç Dağı (1472 metre), Kızıldağ (1341 metre), Köpekli Dağı (1554 metre).

Halk arasında "Çöl" ya da "Seyfe Ovası" olarak adlandırılan Malya Ovası, Kırşehir'in kuzeyinde yer almaktadır. Çiçekdağı İlçesi'nin Salep Boğazı ve Taburoğlu köyleri doğrultusunda başlayan ova, Mucur topraklarını içine alarak Kayseri il sınırına doğru uzanır. 1100 metre yüksekliktedir. Yani yüksek ovadır. Merkez İlçe'nin 20 kilometre kuzeydoğusundadır. 400 kilometrekare alana sahip olan ovanın üzerinde Malya Tarım İşletmeleri (Malya Devlet Üretme Çiftliği) bulunmaktadır. Kırşehir'deki platolann yumuşak yapısı sonucu büyük aşınmalarla ortaya çıkmıştır. Karasal iklimin etkili, olması nedeniyle Malya Ovası orman bakımından yeterli değildir. Bunun için burada küçükbaş hayvancılık yapılmaktadır.

Çoğun Barajı'nın yapılmasından sonra, akarsuların taşıdığı maddelerin birikmesinden oluşan topraklar, Çoğun Ovası adıyla anılmaya başlanmıştır. 17 -18 kilometre uzanan toprakların kapladığı alan 2500 hektara yaklaşmaktadır. Çevredeki toprakların sulanması nedeniyle sanayi bitkileri ve meyve üretimi artmış, kentin tarımdan elde ettiği yıllık gelir yükselmiştir.

Kırşehir'in güneyinde bulunan bir ovadır. Üzerinde sulama göleti (regülatör) yaptırıldıktan sonra bu bölge güzler regülatör'ü sulanır 15 kilometre uzunluğunda bulunan bu ovanın kapladığı yer ise 2400 hektar kadardır. Sulanabilen yerlerde endüstri bitkileri yetiştirilmektedir. Son yıllarda şeker pancarı üretiminin artması üzerine Şeker Fabrikası'nın bu ovaya kurulması kararlaştırıldı ve temeli atıldı.şu an şeker fabrikası faaliyete geçmiştir.

Ayrıca, Hamamözü, Değirmenözü, Acıöz, Manıöz ovaları ile Kenar, Tatarilyas, Kuytuluk, Körkuyu, Çardaklıbel, Yalnız. Mezar, Göbek, Laleli, Güllüdağ, Ekizağıl ve Aksakal yaylaları da vardır. 1976'da yapılan araştırmalarda köylerin yüzde 30'u yaylalarda kurulmuştur.

Türkiye'nin en uzun ve önemli vadisidir. Sivas'ın Kızıldağ yakınlarından doğan Kızılırmak, İç Anadolu Bölgesi'nde bir yay çizdikten sonra kuzeye doğru uzanarak Karadeniz'e dökülür. Kırşehir bu vadinin içinde yer alır. Bu vadi Aydoğmuş ve Yörücek'in doğusundan il alanına girer ve Ecikağıl yakınlarından sınırı terk ederek Ankara sınırına ulaşır. Hirfanlı ve Kesikköprü Barajları bu vadi üzerinde yer alır.

Baranlı Dağları'nın yamaçlarından Demirli-Kurancılı hattından başlayan vadi Aydınlar'a (Sofular'a) uzanır, daha sonra yay çizerek Çoğun'a gelir. Özbağ'dan ve Kırşehir'in merkezinden (Kent Park rekreasyon alanı) geçtikten sonra Güzler'in üzerinden Kızılırmak'a katılır. Çoğun'a dek dik ve dar olan Kırşehir Kılıçözü Vadisi'nin iki tarafında önemli tarım alanları bulunmaktadır. Çoğun ve Güzler göletleri sayesinde bu vadinin hemen hemen topraklarının bütünü sulanmaktadır.

Yozgat sınırları içinde kalan vadinin, Kırşehir sınırına yaklaşılığında Yerköy yöresinde tabanı genişlemeye başlar. Deliceırmak Vadisi, Ankara - Yozgat sınırını oluşturarak, Çorum il alanından Kızılırmak Vadisi'ne açılır. Kırşehir sınırı içerisinde kalan kısımlarında sulamalı tarım yapılabilir.

Kaman İlçesi'nin kuzeyine doğru sokulur. İl alanının güney ve güneydoğusunda dar ve oldukça dik bir koridor şeklinde açılmıştır. Geniş olmayan bu vadi, Ocakbaşı Bucağı'ndan Ankara il alanına girer. Kuzeyden doğuya doğu genişçe bir yay çizerek Ankara - Yozgat sınırından Delice Vadisi'ne açılır.

Kırşehir, Kızılırmak ve onun önemli bir kolu olan Deliceırmak Havzası üzerindedir. Bu bakımdan irili ufaklı birçok akarsu il toprakları içerisindedir. Bu akarsuların önemlileri şunlardır:

Kızılırmak Türkiye'de doğan ve Türkiye'de denize dökülen bir akarsudur. Sivas'ın İmranlı İlçesi'nin doğusundaki Kızıldağ'dan doğar, Sivas, Kayseri, Nevşehir, Kırşehir,Kırıkkale Ankara illerinden geçtikten sonra Iç Anadolu Bölgesi'ni terk eder. Adını, içinde tuz ve jips bulunan, çoğunlukla kızıl renkli, kumlu-killi topraktan almaktadır. 1355 km. ile Türkiye'nin en uzun akarsuyu olan Kızılırmak, Kırşehir'in 17 kilometre güneyinden geçer. Irmağın geçtiği yerlere Kızılırmak Havzası denir. Türkiye'nin Fırat Havzası'ndan sonra en büyük havzasıdır. Kırşehir bu havzanın üzerinde olmasına rağmen, ildeki dere ve çaylann fazla olması nedeniyle ovalık alan ve sulanabilen alan bakımından fakirdir. Bitki örtüsü de azdır. Yazın yeterli yağış almayan Kızılırmak, düzensiz bir akışa sahiptir. Kışın kar şeklinde olan yağışlar nedeniyle önemli bir yükselmeye rastlanamaz. Akarsu üzerinde Hirfanlı ve Kesikköprü Barajları bulunur.

Baranlı Daği nın kuzey yamaçlarından doğar. Kırşehir ve Güzler'i geçerek Taka denilen yerde kocabey köyü sınırları içerisinde Kızılırmak'a karışır. Kuzey-güney doğrultusunda akan 80 kilometre uzunluğundaki Kılıçözü Deresi'nin sulanndan tarımda yararlanılmaktadır. Dere üzerinde, sulama ve taşkını önleme amacıyla Çoğun Barajı ile İğdeliöz, Kılıçözü ve Güzler sulama regülatörleri yapılmıştır. Düzensiz bir akışa sahip olduğundan yazın suları azalır. Kışın ve bahar aylarında ise yağışlar ve ani eriyen kar suları yüzünden zaman zaman taşar.

Yozgat-Kırşehir sınırını oluşturan bu akarsu, Kızılırmak'ın önemli bir koludur. Yozgat'taki plato ve dağların güney yamaçlarında doğar. Çorum il alanından kuzeye dönen Deliceırmak, burada Kızılırmak'a karışır ve Karadenize dökülür.

150 kilometre uzunluğundaki bu akarsu, Karaova'nın batısında, ilin kuzey bölümünde yer alan dağ ve platoların sularını toplayan Malaközü Deresi'ni alır. Dere Ankara-Yozgat sınırından Deliceırmak'a karışır.

Kırşehir'in 22 kilometre doğusunda Boztepe ilçesi sınırları içerisinde bulunan sığ Seyfe Gölü, 15 kilometrekarelik bir alanı kaplamaktadır. Denizden 1080 metre yükseklikte olan gölün bulunduğu Seyfe Ovası'nın tamamı 152.200 hektardır. Bunun 1550 hektarı göl, 9700 hektarı geçici bataklık, geriye kalanı ise tarım alanıdır. Gölün derinliği, içeriye doğru 200 metre ilerledikçe 4 - 5 metreyi bulmaktadır. En derin yeri 10 -12 metre arasındadır. Yazın suyu iyice azalan Seyfe Gölü'nün kış aylarında bol yağış nedeniyle kabardığı ve etrafının bataklığa dönüştüğü görülür. Kapalı Havza olduğu için suyu, durdukça tuzlanır. Bu nedenle toprak çoraklaşır. Tuzlu suya sahip olması nedeniyle Tekel İşletmesi tarafından tuz işletmeleri açılmıştır. Seyfe Gölü, dünyada nesilleri azalan Flamingo kuşlarının konakladığı bir yerdir. 600 binden fazla çeşitli türden kuşların bulunduğu bu alan Millî Park alanı haline getiriliyor. Av mevsiminde avcılar tarafından vurulan bu kuşların nesillerinin azalmaması için önlemler alınıyor. 50 kuş türünün kuluçkaya yattığı,182 kuş türünün barındığı "Kuş Cenneti" ne yaklaşık 25 kuş türü de göç sırasında uğramaktadır. Mucur'a 20 kilometre olan tektonik göl niteliğindeki Seyfe Gölü nün batısında Seyfe ve Gümüşkümbet, doğusunda Kızıldağ ve Karaarkaç, kuzeyinde Malya DÜÇ, güneyinde Yazıkınık ve Budak Köyleri bulunmaktadır. 1971 yılında İran'ın Ramsar kentinde imzalanan ve “Su Kuşları Yaşam Ortamı Olarak Uluslararası Öneme Sahip Sulak Alanlar Hakkında Sözleşme” olarak da bilinen Ramsar Sözleşmesi'nin onaylanması Türk Hükûmeti tarafından uygun görülerek 30.12.1993 tarihli Resmi Gazete'de yayınlanmıştır. Aralık 2006 tarihinde seyfe gölü kurumuştur. Gölün kuruması ile beraber su kuşlar bölgeyi terk etmiştir. Seyfe Gölü'nün eski haline getirilebilmesi için DSİ'nin bir takım çalışmaları bulunmaktadır.

Elektrik üretmek, taşkınları önlemek ve sulamada kullanılmak amacıyla 1959 yılında tamamlanan ve 8 Ocak 1960 tarihinde işletmeye açılan Hirfanlı Barajı'nın açılışına zamanın Cumhurbaşkanı Celal Bayar, Meclis Başkanı Refik Koraltan, Başbakan Adnan Menderes, bakanlar ve diplomatik erkan katıldı. O tarihlerde Türkiye'nin büyük barajı olan 81 metre yüksekliğindeki bu barajın gölünün en geniş yeri 15 kilometredir. 75 kilometre uzunluğundaki baraj gölünün alanı 320 kilometrekaredir. Şu anda Türkiye'nin Keban'dan sonra ikinci büyük barajıdır. 6 milyar metreküp kaya dolgu ile yapılan barajdan yılda 400 milyon kilovatsaat enerji üretiliyor. 4 tribünden meydana gelen santralın oluşturduğu yapay göl, yörenin iklimini olumlu yönde değiştirmektedir. Gölette kerevit ve balık üretilmektedir. Üretilen balıklar arasında sazan, kefal, kaya ve gümüşbalığı ile kepenek türündeki balıklar bulunmaktadır. Kaman'a 19 kilometre uzaklıktaki tesisler doğrudan doğruya ilçeye bağlıdır. Bu tesisler yörede yaşayan halkın deniz ve plaj gereksinimini karşılayabilecek durumdadır. Gölün suyu tatlıdır...

Kesikköprü yakınlarındadır. Kızılırmak üzerinde kurulan baraj,1966 yılında işletmeye açılmıştır. Gölün uzunluğu 15 kilometre, en geniş yeri 2,5 kilometre ve alanı da 38 kilometrekaredir. Ankara sınırları içerisinde kalan gölde tatlı su balıkları yetiştirilmektedir. Bol miktarda su midyesi üretiliyor. Hirfanlı Barajı'na 25 kilometre uzaklıktadır. Kaman İlçesi'ne bağlı Büğdüz Köyü topraklarının bir kısmı baraj sulan altında kalmıştır.

Kırşehir'e 15 kilometre uzaklıkta bulunan Çoğun Baraj Gölü, kentin kuzeyindedir. Kaman yöresinden gelen Araz Çayı'nın sularını toplamaktadır. 1970'li yılların ortasında açılan göl, taşkın ve sulama amaçlıdır. Temelden yüksekliği 43 metredir. 22 milyon metreküp su toplanan gölün alanı 238 kilometrekaredir. Dolgu tipi olan göl sayesinde 2.068 hektar alan sulanabilmektedir. Gölde, tatlı su balıkları da yaşamaktadır.

Ayrıca, Nevşehir sınırları yakınında da küçük bir obruk gölü vardır.

Kırşehir merkeze bağlı Karalar köyünde Karakurt Kaplıcası bulunmaktadır.

• Özbağ
• Kurancılı
• Köseli
• Ulupınar

Kırşehir Belediyesi'nin aşağıdaki şehirlerle kardeş şehir anlaşması vardır:

• Güzelyurt, Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti^[25]
• Remscheid, Almanya^[26]
• Olovo, Bosna-Hersek^[27]

• 
  Ahi Evran Türbesi.
• 
  Ahi Evran Türbesi bilgilendirme levhası.
• 
  Çüğün (Çoğun) gölü.
• 
  Caca Bey camii ve medresesi.
• 
  Aşık Paşa'nın Kırşehir'de bulunan türbesi.

• Kırşehir Valiliği 23 Kasım 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• Kırşehir Belediyesi