İçeriğe atla

Kırımlı Aziz Bey

Kırımlı Aziz Bey
Doğum1840
İstanbul
Ölüm1878
MeslekTıp doktoru
Tanınma nedeniTıp dilinin Türkçeleşmesi ve Türk Kızılayı'nın kuruluşuna katkıları

Kırımlı Aziz Bey, Aziz Kırimi (d. 1840, İstanbul – ö. 1878), Türk doktor.

Türkiye'de tıp dilinin Türkçeleşmesinin bayraktarlığını yapmış ve Türk Kızılayı'nın kuruluşuna katkıda bulunmuş bir doktordur.

Yaşamı

1840 yılında İstanbul'da dünyaya geldi. Babası Kırımlı İdris Efendi'dir.

Mekteb-i Tıbbiye-i Şahane'de kolağası rütbesi ile mezun oldu. Öğrenciliği sırasında okulda Osmanlıca ders vermek üzere öel bir sınıf oluşturulmuştu. 1857'de başlayan ve iki yıl süren uygulama devam ederken bu özel sınıfta yer alan Krımlı Aziz, sınıf dağıtılınca arkadaşları ile “Cemiyet-i Tıbbiye-i Osmani” adlı gizli bir örgüt kurarak bilim dilinin Türkçe olması için mücadele etti; Fransızca Tıp Sözlüğü çevirisi ve Türkçe tıp kitabı yazmak için çalıştı.

Aziz Efendi ve arkadaşlarının çabaları sonucu 1867'de ülkenin ilk sivil tıp okulu “Mektebi Tıbbıye-i Mülkiye”’ kuruldu. O sırada binbaşı rütbesinde olan Aziz Efendi, okulun ilk reisi (dekanı) oldu; ilk sene derslerin çoğunu o üstlendi ve derslerini Türkçe verdi.

“Kimya-yı Tıbbî” (Tıbbî Kimya) adlı iki ciltlik bir kitap yazdı. Eserin 1868’de yayınlanan birinci cildinde kimyanın temel kavramlarını, deney aletlerini, ametallar kimyasını; 1871'de yayımlanan ikinci cildinde metallar kimyasını işledi. Bu eser, Derviş Paşa'nın 20 yıl önce yayımlanan “Usûl-ı Kimya” (Kimyaya Giriş) adlı kitabından sonra ülkede çıkarılan ilk kimya ders kitabı idi. Kırımlı Aziz Bey, kimya sembollerinin, Latin harfleri yerine Osmanlı harfleriyle gösterilmesini önermiş ve kitabında bütün denklemleri bu harflerle yazmıştır. “Emraz-i Umumiye” (1870) adlı bir de Genel Patoloji kitabı vardır.[1]

Kırımlı Aziz Bey, Türk Kızılayı'nın temelini oluşturan “Mecruhin ve Marday-ı Askeriye İmdat ve Muavenet Cemiyeti" (Asker, Hasta ve Yaralılara İmdat ve Yardım Derneği)'nin kuruluşunda da öncü rol oynamıştır. Cemiyetin kurulduğu 11 Haziran 1868 tarihi, Türk Kızılayı'nın kuruluş günü kabul edilir. 1874 yılında faaliyetlerini tatil eden cemiyetin 1876'da yeniden kurulması için yürütülen çalışmalarda da Aziz Bey aktif rol aldı. Uluslararası Kızılhaç Örgütü'ne bağlı derneğin sembol olarak Kızılhaç yerine Kızılay'ı kullanmasını önerdi ve Kızılay amblemini çizdi. Dernek tüzüğünün hükûmet tarafından onaylanıp resmen kurulması haç yerine hilal sembolünün kullanılması ile mümkün oldu.

Aziz Bey, 1878 yılında hayatını kaybetti. Kaybolan mezarı yerine 2012'de Eyüp’te Defterdar Camii avlusunda Kızılay tarafından sembolik bir anıt mezar yapılmıştır.[2]

Kaynakça

  1. ^ "Kırımlı Aziz İdris" (PDF). Türkiye Ekopoatoloji dergisi sayı 11. 6 Mayıs 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 30 Nisan 2016. 
  2. ^ "Kızılay'ın kurucularına Eyüp'te anıt mezar yapıldı". Gphaber.com sitesi 21.09.2012. 6 Mayıs 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Nisan 2016. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Türk Kızılay</span> Türk yardım kuruluşu

Türk Kızılay ya da resmî adıyla Türkiye Kızılay Derneği, Türkiye'deki en büyük insani yardım kuruluşudur ve Uluslararası Kızılhaç ve Kızılay Hareketinin bir parçasıdır. Türk Kızılay, kâr amacı gütmeyen (NGO), yardım ve hizmetleri karşılıksız olarak sağlayan ve kamu yararına çalışan bir gönüllü sosyal hizmet kuruluşudur. Personelinin bir kısmı gönüllü olarak, bir kısmı ise maaşlı olarak çalışır.

<span class="mw-page-title-main">Marko Paşa</span>

Marko Paşa ya da asıl adıyla Markos Apostolidis, baba adı Apostol (Αποστολος), Rum asıllı Osmanlı hekimiydi.

<span class="mw-page-title-main">Bahaddin Şakir</span> Türk hekim ve siyasetçi

Bahaeddin Şakir, Türk hekim ve siyasetçi.

<span class="mw-page-title-main">Uluslararası Kızılhaç ve Kızılay Hareketi</span> uluslararası insani hareket

Uluslararası Kızılhaç ve Kızılay Hareketi; görevi din, inanç, dil, ırk, toplumsal sınıf veya politik görüş farkı gözetmeksizin insan hayatı ve sağlığını korumak, insan varoluşunun saygı görmesini sağlamak, insanların acı çekmesini önlemek ve acılarını dindirmek olan uluslararası bir insani harekettir.

<span class="mw-page-title-main">Bursalı Mehmed Tahir Bey</span> Türk yazar ve asker (1861- 1925)

Bursalı Mehmed Tahir Bey, Türk yazar, araştırmacı, asker.

Tevfik Salim Sağlam, Ali Tevfik Salim, Türk bilim insanı, askeri hekim.

Emrullah Efendi, Osmanlı eğitimcisi, siyasetçi, felsefeci.

<span class="mw-page-title-main">Besim Ömer Akalın</span> Türk hekim

Besim Ömer Akalın, Türk tıp profesörü, bilim insanı, sivil toplum örgütçüsü ve milletvekili.

<span class="mw-page-title-main">Abdullah Bey</span> Nemse kökenli Osmanlı bilim adamı

Abdullah Bey, Avusturyalı ve Osmanlı bilim insanı, doktor.

<span class="mw-page-title-main">Hamdi Suat Aknar</span>

Hamdi Suat Aknar, hekim, Türkiye'de patolojinin kurucusu.

Ahmed İhsan Kırımlı, Kırım Tatarı-Türk siyasetçi

<span class="mw-page-title-main">Necip Asım Yazıksız</span> Türk asker, müderris, tarihçi, Türkolog, milletvekili

Necip Asım Yazıksız, asker, müderris, tarihçi, Türkolog, milletvekili.

Şânizade Mehmet Ataullah Efendi, Osmanlı hekim, çevirmen, yazar, tarihçi.

<span class="mw-page-title-main">Tıp fakültesi</span> tıp alanında eğitim veren kurum

Tıp fakültesi, tıp biliminin öğretildiği ve bu bilim içindeki çeşitli dallarda araştırmalar yapılan fakülte. Mezunları, tıp doktoru unvanı almaktadır. Ayrıca mezuniyet sonrası uzmanlık eğitimi ile uzman doktor, operatör doktor gibi unvanlar verilir. Temel tıp bilimleri alanında yüksek lisans ve doktora eğitimleri de verilmektedir. Türkiye’de tıp fakülteleri liseden sonra ülke genelinde yapılan bir merkezi sınavla öğrenci kabul etmektedir. Eğitim süresi 6 yıldır. Okullar farklı eğitim modellerini tercih etse de ülke genelindeki fakültelerde ilk 3 yıl teorik eğitim laboratuvar dersleriyle beraber verilir sonraki 2 yıl çeşitli bölümlerde stajlara devam edilirken öğrencilerin bilgileri sözlü sınavlarla da sınanmaya başlanır ve okulun son sınıfında Intörn (stajyer) adıyla hastanede gözetim altında çalışmaya başlar. Intörn (stajyer) maaşı, 2022 yılında asgari ücret olarak verilmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Hüseyinzade Ali Turan</span> Azeri doktor, ressam, yazar ve filozof

Hüseyinzade Ali Turan, Azerbaycan Türkü doktor, ressam ve yazar.

Hayrullah Efendi, Osmanlı hekimbaşı, devlet adamı, eğitimci, şair ve tarihçi.

<span class="mw-page-title-main">Esad Feyzi Bey</span> Türk Radyolojisinin Öncüsü

Dr. Esad Feyzi Bey, Türk hekim.

<span class="mw-page-title-main">Serviçen Efendi</span> Ermeni asıllı Osmanlı siyasetçi ve hekim

Serviçen Efendi ya da Serovpe Viçenyan Ermenice: Սերովբե Վիչենյան (1815-1897), Ermeni asıllı Osmanlı hekimdir.

Cemiyeti-i İlmiye-i Osmaniye, Avrupa'da gelişen modern bilimleri genç aydınlara tanıtmak üzere Tanzimat döneminde İstanbul'da Osmanlı devlet adamlarının kişisel gayretleriyle kurulmuş bir dernektir.

Kürt Kızılayı veya Kürdistan Kızılayı(Kürtçe: Heyva Sor a Kurd; Arapça: الهلال الأحمر الكردي), esas olarak Kuzey ve Doğu Suriye Özerk Yönetimi'nde faaliyet gösteren kar amacı gütmeyen bir insani yardım kuruluşudur. IŞİD, Suriye ve Türk hükûmetlerinin saldırılarından kaçan mültecilere tıbbi bakım ve yardım sağlayan başlıca kuruluştur. IŞİD ile aylarca süren savaşın ardından büyük ölçüde yıkılan Kobani'nin yeniden inşasında da yer aldı.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.