İçeriğe atla

Kırım hanları listesi

Giray Hanedanı'nın sembolü Tarak Tamga.

Kırım hanları listesi, 1441–1783 yılları arasında hüküm süren Orta Avrupa'da Tatarlar tarafından kurulmuş, Osmanlı İmparatorluğu'na bağlı hanlık. Aşağıda Kırım Hanlığı'nın hanlarının listesi bulunmaktadır.

Hanların listesi

DönemAdıNotlar
1427 ya da 1441-1456 I. Hacı Giraybirinci saltanat
1456 Hayder
1456-1466 I. Hacı Girayikinci saltanat
1466-1467 Nur Devletbirinci saltanat
1467 I. Mengli Giraybirinci saltanat
1467-1469 Nur Devletikinci saltanat
1469-1475 I. Mengli Girayikinci saltanat
1475-1476 Nur Devletüçüncü saltanat
1476-1478 Hanedanlığın gücü bulunmuyordu
1478-1515 I. Mengli Girayüçüncü saltanat
1515-1523 I. Mehmed Giray
1523-1524 I. Gazi Giray
1524-1532 I. Saadet Giray
1532 I. İslam Giray
1532-1551 I. Sahib Giray
1551-1577 I. Devlet Giray
1577-1584 II. Mehmed Giray
1584 II. Saadet Giray
1584-1588 II. İslam Giray
1588-1596 II. Gazi Giraybirinci saltanat
1596 I . Fetih Giray
1596-1607 II. Gazi Girayikinci saltanat
1607-1608 Toktamış Giray
1608-1610 I. Selâmet Giray
1610-1623 Canıbek Giraybirinci saltanat
1623-1628 III. Mehmed Giray*
1628-1635 Canıbek Girayikinci saltanat
1635-1637 İnayet Giray
1637-1641 I. Bahadır Giray
1641-1644 IV. Mehmed Giraybirinci saltanat
1644-1654 III. İslam Giray
1654-1666 IV. Mehmed Girayikinci saltanat
1666-1671 Adil Giray
1671-1678 I. Selim Giraybirinci saltanat
1678-1683 Murad Giray
1683-1684 II. Hacı Giray
1684-1691 I. Selim Girayikinci saltanat
1691 III. Saadet Giray
1691-1692 Safa Giray
1692-1699 I. Selim Girayüçüncü saltanat
1699-1702 II. Devlet Giraybirinci saltanat
1702-1704 I. Selim Giraydördüncü saltanat
1704-1707 III. Gazi Giray
1707-1708 I. Kaplan Giraybirinci saltanat
1709-1713 II. Devlet Girayikinci saltanat
1713-1715 I. Kaplan Girayikinci saltanat
1716-1717 III. Devlet Giray
1717-1724 IV. Saadet Giray
1724-1730 II. Mengli Giraybirinci saltanat
1730-1736 I. Kaplan Girayüçüncü saltanat
1736-1737 II. Fetih Giray
1737-1740 II. Mengli Girayikinci saltanat
1740-1743 II. Selâmet Giray
1743-1748 II. Selim Giray
1748-1756 Arslan Giraybirinci saltanat
1756-1758 Halim Giray
1758-1764 Kırım Giraybirinci saltanat
1765-1767 III. Selim Giraybirinci saltanat
1767 Arslan Girayikinci saltanat
1767-1768 Maksud Giray
1768-1769 Kırım Girayikinci saltanat
1769-1770 IV. Devlet Giraybirinci saltanat
1770 II. Kaplan Giray
1770-1771 III. Selim Girayikinci saltanat
1771-1775 II. Sahib Giray*
1775-1777 IV. Devlet Girayikinci saltanat
1777-1782 Şahin Giraybirinci saltanat
1782 II. Bahadır Giray
1782-1783 Şahin Girayikinci saltanat

* Canibek Giray'ın 1624 ve Maksud Giray'ın 1771-1772 saltanatları listede yer almamaktadır. Bu hanlar Osmanlı sultanı tarafından resmi olarak atanmış olmalarına rağmen tahtta yer alıp Kırım Hanlığı'nı yönetmemişlerdir. Bu dönemlerde Kırım'ı III. Mehmed Giray ve II. Sahib Giray yönetmişlerdir.

* Bazı kaynaklarda söz edilen Şahbaz Giray (1787-1789) ve Baht Giray (1789-1792), 1783 yılında Rusya tarafından egemenlik altına alınan Kırım Hanlığı'nı yönetmedikleri için listeye alınmamışlardır.

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Bahçesaray, Kırım</span>

Bahçesaray. Ukrayna'ya bağlı Kırım Özerk Cumhuriyeti'nin güney kısmında bulunan bir şehir. Kırım Hanlığı'nın başşehri. Doğusunda küçük bir şerit halinde Karadeniz'e kıyısı olan şehir; günümüzde Kırım Dağları'nın çevresindeki Çürüksü Deresi vadisinde, Simferepol-Sivastopol demiryolu üzerinde yer alır.

<span class="mw-page-title-main">I. Abdülhamid</span> 27. Osmanlı padişahı (1774–1789)

I. Abdülhamid, 27. Osmanlı padişahı ve 106. İslam halifesidir. III. Ahmet'in oğlu ve III. Mustafa'nın kardeşidir.

<span class="mw-page-title-main">I. Mengli Giray</span>

I. Mengli Giray 15. yüzyıl sonlarında 1467; 1469-1475 ve 1478-1515) dönemlerinde üç kez Kırım Hanlığı tahtına oturdu.

I. Hacı Giray, Kırım Hanlığı'nın kurucusudur. Hacı Giray, Cengiz Han'ın oğullarından Cuci'nin küçük oğlu Tokay Timur soyundan gelmekteydi.

<span class="mw-page-title-main">Şahin Giray</span> Kırım Hanlığının son hükümdarı

Şahin Giray, 47'nci ve son Kırım hanıdır. Birinci hanlık dönemi 1777-1781 ve ikinci hanlık dönemi ise 1782-1783 yılları arasında gerçekleşmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Kırım Hanlığı</span>

Kırım Hanlığı veya Taht-i Kırım ve Deşt-i Kıpçak, 1441-1783 yılları arasında Kırım'da hüküm sürmüş Kırım Tatar devletiydi. Altın Orda Devleti'nin yerini alan dört Hanlıkların en uzun süre hüküm süreni idi. Bazı kaynaklarda 1475'ten 1774 yılında Küçük Kaynarca Antlaşması'nın imzalanışına kadar Osmanlı İmparatorluğu'na bağlı kaldığı belirtilmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Kazan Hanlığı</span>

Kazan Hanlığı, Altın Orda'nın çöküşünden sonra, Cengiz Han'ın oğlu Cuci'nin ulusuna bağlı Toka Temür sülalesinden Uluğ Muhammed Han tarafından bugünkü Rusya topraklarında kurulmuş olan Türk devletidir. Farklı zamanlarda yaklaşık 750.000 km² alana hakim olmuştur. Ağırlık merkezi bugünkü Tataristan, Başkırdistan, Çuvaş, Mari El (Çirmişistan), Mordovya ve Udmurt (Aristan) Cumhuriyetlerinin toprakları idi.

<span class="mw-page-title-main">Giray Hanedanı</span>

Giray Hanedanı ya da Âl-i Cengiz, Kırım hanlarının mensubu bulunduğu hanedanın adı. 'Cengiz Han'ın soyundan gelen Giray Hanedanı'nın kurucusu olarak 1449 tarihi temel alınır ve kurucusu I. Hacı Giray Han kabul edilir. Cengiz Han geleneğinden gelen Altın Ordu Hanlığının, Kazan Hanlığı ve Kırım Hanlığı olarak bölünmesi üzerine, 'Giraylar' tarih sahnesine çıkar. Giraylar'dan seçilen hükümdar 'Han' unvanını taşır. Hanlığın merkezi bu gün Ukrayna sınırları içerisinde kalan, Kırım'ın Bahçesaray şehridir. Bahçesaray'da bulunan ve günümüze kadar korunabilen Hansaray hanların yönetim merkezidir. Hanedanda, Han'dan sonra tahta geçecek veliaht Kalgay unvanına sahiptir.

Hayder veya Haydar, I. Hacı Giray'ın oğludur. 1456'da Kırım Hanlığı tahtına oturmuştur.

<span class="mw-page-title-main">I. Devlet Giray</span>

I. Devlet Giray Han, 1551-1577 yılları hüküm süren Kırım hanıdır. I. Devlet Giray döneminde Kırım Hanlığı Osmanlı ile birlikte yükseliş devrini yaşadı. Temel siyasetini Moskova merkezli bir gelişme politikası izleyen Rusların Karadeniz'e inmelerine karşı mücadele oluşturuyordu.

IV. Devlet Giray Han Arslan Giray’ın küçük oğludur. İlki 1769 ila 1770, ikincisi 1775 ila 1777 yılları arasında olmak üzere iki kez saltanat sürmüştür. Amcası Kırım Giray Han'ın vefatı üzerine tahta geçmiştir. Kırım Hanlarının 38.'sidir.

Nur Devlet Giray 4. Kırım Hanı. 1466-1467, 1467-1469, 1475-1476 olmak üzere toplam üç kez saltanat sürmüştür. 1486 ile 1490 yılları arasında Kasım Hanlığı'nı yönetmiştir.

<span class="mw-page-title-main">III. İslâm Giray</span>

III. İslâm Giray 1644-1654 yılları arasında hüküm süren Kırım hanı.

II. İslam Giray, 1584 ila 1588 yılları arasında hüküm süren Kırım hanıdır.

I. Fetih Giray , 1557-1596 Kırım Hanı. 1596 yılında kısa süreli han olmuştur.

Canıbek Giray, Kırım hanı. 1568- 1636 yılları arasında yaşamıştır. 1610-1623, 1624 ve 1628-1635 yılları arasında üç kez hanlık yapmıştır. Ancak, 1624 yılında filen tahta oturması III. Mehmet Giray'ın isyanı nedeni ile mümkün olmadığından, iki kez hanlık yaptığı kabul edilmiştir. Hanlığı I. Ahmet, I. Mustafa,II.Osman ve IV. Murat dönemlerine rastlar. I. Devlet Giray Han'ın torunudur.

II. Kaplan Giray 18. yüzyılın sonlarına doğru Kırım hanı'dır.

<span class="mw-page-title-main">Kırım</span> Karadenizdeki bir yarımada

Kırım, Doğu Avrupa'da, Karadeniz'in kuzey kıyısında yer alan ve Karadeniz ile Azak Denizi tarafından çevrelenen Ukrayna’da bulunan bir yarımada. Ukrayna'nın Herson Oblastı'nın güneyinde ve Rusya'nın Kuban bölgesinin batısında bulunmaktadır. Perekop Kıstağı ile Herson Oblastı'na bağlanmaktadır ve Kerç Boğazı ile Kuban'dan ayrılmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Rus İmparatorluğu'nun Kırım'ı ilhakı</span> Rus İmparatorluğunun 1783 yılında Kırım Hanlığını ilhakı

Rus İmparatorluğu'nun Kırım'ı ilhakı, öncesinde Kırım Hanlığı'na bağlı bir yarımada olan Kırım'ın, 19 Nisan [E.U. 8 Nisan] 1783 tarihinde Rus İmparatorluğu tarafından ilhak edilmesi olayıdır. İlhaktan önceki süreçte Rus İmparatorluğu Kırım'ın içişlerine müdahalelerde bulunurken Kırım'ın bağlı olduğu Osmanlı İmparatorluğu Kırım ile yeterince ilgilenememekteydi. İlhak sonrası tam 134 yıl boyunca Rus İmparatorluğu tarafından yönetilen Kırım'daki Rus egemenliği 1917 Rus Devrimi'nin hemen sonrasında kısa ömürlü Kırım Halk Cumhuriyeti'nin ilan edilmesiyle son buldu.

<span class="mw-page-title-main">Kırım Seferi (1584)</span>

Kırım Seferi, Osmanlı İmparatorluğu'nun isyan eden Kırım Hanı II. Mehmed Giray'ı cezalandırmak, Kırım Hanlığı'nda hakimiyetini tesis etmek ve yeni Han II. İslam Giray'ı tahta çıkarmak amacıyla 1584 yılında düzenlediği iki askerî harekât.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.