Kırım Seferi (1687)
| Kırım Seferi | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1686-1700 Osmanlı-Rus Savaşı | |||||||
 Vasili Galiçin'in başarısız seferi | |||||||
| |||||||
| Taraflar | |||||||
 Rus İmparatorluğu Kazak Hetmanlığı |  Osmanlı İmparatorluğu Kırım Hanlığı | ||||||
| Komutanlar ve liderler | |||||||
| Vasili Goliçin İvan Samoyloviç | I. Selim Giray | ||||||
| Güçler | |||||||
| 140.000 | 40-50.000 | ||||||
| Kayıplar | |||||||
| ~20-30.000 ölü, yaralı ve esir, 30 top | Hafif | ||||||
Kırım Seferi, 1686-1700 Osmanlı-Rus Savaşı'nda evre.
Vasili Goliçin komutasındaki Rus ordusu, Osmanlı İmparatorluğu'na bağlı Kırım Hanlığı'nı ele geçirmek üzere icra ettiği kapsamlı seferde ağır kayıplara uğrayarak çekildi.
Sefer öncesi
1683 yılında Osmanlıların II. Viyana Kuşatması'nda yenilgiye uğramasının ardından, Kutsal Roma Cermen İmparatorluğu ile Lehistan Krallığı arasındaki Kutsal İttifak'a 1684 yılında Venedik Cumhuriyeti, 1686 yılında ise Rusya Çarlığı da katıldı. Bu nedenle, 1686 yılından itibaren Osmanlı İmparatorluğu dört ayrı cephede dört ayrı hasmıyla savaşmak durumunda kaldı.
Rus ordusunu oluşturacak birlikler Sevsk, Kazan, Novgorod ve Ryazan'dan gelerek 1687 Şubat-Nisan aylarında toplanmaya başladı.[1]
Sefer ve çatışmalar
Knez Vasili Goliçin komutasındaki 90.000 kişilik Rus ordusu 18 Mayıs 1687 tarihinde Rusya'nın güney savunma hattını teşkil eden Belgorod Hattından ayrılarak 2 Haziran'da Dinyeper'in doğu yakası Kazak Hetmanı İvan Samoyloviç komutasındaki 50.000 Kazak askeriyle birleşti. Rus ordusu ilk kez yüksek sayıda modern piyadeye sahipti ve ilk kez Kırım'a yönelik fetih amaçlı bir sefer icra ediyordu.[2] Başkomutan Galiçin yanısıra, dört kolorduya A. S. Şein, V. D. Dolgorukii, M. G. Romodonovski ve L. R. Nepliuev komuta ediyordu.
140.000 kişilik ordu[3] 100.000 at ve 20.000 vagonla Dinyeper'in doğusuna geçtikten sonra sıcak bozkırda Kırım yarımadasına doğru ilerlemeye başladı. Bununla birlikte, Kırım ordusu Rus ordusunun geçeceği bozkırda yakıp yıkma taktiği uyarınca[4] suları zehirlemiş ve çayırları ateşe vermişti.
Rus ordusunun ikmal açısından yaşadığı zorlukları gören I. Selim Giray 17 Haziran'da Kara Yılga civarında sayıca daha az olan ordusunu üçe ayırarak (birine kendi, diğer ikisine oğulları Devlet Giray ve Azimet Giray komuta ediyordu) Rus ordusuna taarruz etti. 17-18 Haziran'da meydana gelen şiddetli muharebede toparlanmakata zorluk çeken Rus ordusuna ağır kayıplar verdiren Kırım ordusu 30 top ve yaklaşık 1.000 esir almayı başardı.
Buna rağmen Rus komutan Goliçin ordusunu Kırım'a doğru yürütse de, Rus ordusu ikmal açısından daha büyük güçlüklerle karşılaşmaya ve günde sadece 10 kilometre yol alabilmeye başladı. Yüksek sayıda asker ve atın ölümü 27 Haziran'da toplanan harp meclisinde geri dönüş kararının açılmasına yolaçtı. Dönüş kararı alındığında Rus ordusu Kırım Yarımadası'nın girişi Perekop'tan yaklaşık 210 kilometre uzaktaydı.[5] 28 Haziran'da başlayan dönüş yolunda da Kırım atlılarının saldırılarına uğrayan Rus ordusu sefer boyunca 20.000 civarında ölü ve yaralı vermiş bir halde Rus topraklarına döndü.[6]
Sefer sonrası
Rus ordusu, Kırım ve Osmanlı kuvvetleriyle geçmiş yüzyıllardaki mücadelelerinde genellikle savunmada kalmış ve atlı birliklere göre savunma avantajı yüksek kasaba ya da tahkimatlara güvenmişti.[7] 1687 yılındaki Kırım seferiyle ise ilk kez güneye doğru uzun mesafeli bir harekât icra etti, zira Perekop'a ulaşmak için Rus ordusunun ana merkezlerinden 500-600 kilometrelik bir yol katetmesi, dolayısıyla çok etkili bir ikmal organizasyonuna sahip olması gerekmekteydi. Ancak, bu organizasyona o tarihlerde henüz sahip olmayan Rusya Çarlığı[8] bu ilk seferinde ağır kayıplar verdi. Bu yenilgi üzerine Rus Çarı 1689 yılında ikinci bir sefer daha düzenlediyse de bu defa daha büyük bir yenilgi aldı.
Rusya Çarlığı'nın 1687 yılındaki yenilgisi Osmanlı İmparatorluğu açısından Kutsal İttifak'la devam eden savaşları açısından önemli bir zafer olmuşsa da, açılan yeni cephe nedeniyle Osmanlılar Kırım atlılarını ihtiyaç duydukları Avusturya ve Lehistan cephelerinde kullanamamıştı.[9]
Rus ordusu bu büyük başarısılığında Kazak Hetmanı İvan Samoyloviç'i de sorumlu tuttu ve adıgeçeni azlederek 4 Ağustos 1687'de yerine İvan Mazepa'yı getirdi.[10]
Kaynakça
- ^ "Regent of Russia (1654-1704), Lindsey Hughes, New Haven, Yale University Press (1990), s.198
- ^ "Why Seventeenth-Century Muscovite Campaigns against Crimea fell short of what counted", Carol B. Stevens, Russian History (1992), c.19, say 1/4, s. 491
- ^ "The Ukraine: a History The Ukraine, W. E. D. Allen, Cambridge (1940), s.176
- ^ "Nomadic Empires: From Mongolia to the Danube", Gérard Chaliand, Transaction Publishers, New Jersey (2005), s.100
- ^ "The Cambridge Illustrated Atlas of Warfare: Renaissance to Revolution, 1492-1792", Jeremy Black, Cambridge University Press (1996), c.2, s.36
- ^ "Strategy and power in Russia (1600-1914), William Fuller, Free Press (1998), s.18
- ^ "Why Seventeenth-Century Muscovite Campaigns against Crimea fell short of what counted", Carol B. Stevens, Russian History (1992), c.19, sy.1/4, s.500
- ^ "The Cambridge Illustrated Atlas of Warfare: Renaissance to Revolution, 1492-1792", Jeremy Black, Cambridge University Press (1996), c.2, s.36
- ^ I. Selim Giray'ın Hanlık Döneminde Osmanlı-Lehistan Savaşlarında Kırım Kuvvetleri (1671-1704), Muhammet Şen, Karadeniz Araştırmaları, Sy. 38 (Yaz, 2013), s.67
- ^ "Rusya'nın Kırım'ı işgal teşebbüsleri karşısında Kırım Hanlığı kuvvetlerinin Perekop Zaferi (1689), Muhammet Şen, Ege Üniversitesi, Türk Dünyası Araştırmaları Enstitüsü, s.509-510
