Kırım Özerk Cumhuriyeti Anayasası
| Kırım Özerk Cumhuriyeti Anayasası | |
|---|---|
 | |
| Özgün ad | Конституція Автономної Республіки Крим |
| Onaylanma | 21 Ekim 1998 (Kırım) 23 Aralık 1998 (Ukrayna) |
| Kaldırılma | 11 Nisan 2014[1] (tartışmalı) |
| Amaç | Ukrayna'da Kırım statüsünün belirlenmesi |
Kırım Özerk Cumhuriyeti Anayasası (Ukraynaca: Конституція Автономної Республіки Крим, Konstytutsiya Avtonomnoyi Respubliky Krym; Rusça: Конституция Автономной Республики Крым, Konstitutsiya Avtonomnoy Respubliki Krym) Ukrayna'nın bir parçası olan Kırım yarımadasında özerk bir bölge olan Kırım Özerk Cumhuriyeti'nin temel yasasıdır. Anayasa, cumhuriyetin Ukrayna içindeki statüsünü ve otoritesini belirler. Kırım'a bir bütçe hazırlama ve kendi bölgesini yönetme hakkı verdi.[2] Anayasa, 2014 Kırım krizi sırasında tartışmalı bir referandumla yürürlükten kaldırılmış, ardından yarımadanın ilhakından sonra Rusya'nın federal bölgesi olarak Kırım Cumhuriyeti kurulmuştur.[1] Ukrayna hükûmeti, Kırım'ın Rusya tarafından ilhakını tanımayı reddetti ve anayasanın hala aktif olduğunu kabul ediyor.
Tarihi
20 Ocak 1991'de yapılan referandumdan sonra Kırım, Özerk Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti statüsünü yeniden kazandı. Bu durum 24 Ağustos 1991'deki Ukrayna Bağımsızlık Bildirgesi'nden aylar önce - Aralık 1991'de uluslararası alanda kabul edildiğinden[3][4][5][6][7][8][9] - Kırım, o zamanlar Sovyetler Birliği'nin kurucu cumhuriyetlerinden biri olan Ukrayna SSC'nin bir parçasıydı.[2][10] Şubat 1992'de Kırım parlamentosu, Kırım'ın adını daha fazla özyönetim sağlamak amacıyla "Kırım Cumhuriyeti" olarak değiştirdi. 5 Mayıs 1992'de parlamento, 2 Ağustos 1992'de yapılacak referandumla henüz onaylanmayan Kırım'ın bağımsızlığını ilan etti[11] ve aynı gün ilk Kırım anayasasını kabul etti. 6 Mayıs 1992'de aynı parlamento bu anayasaya Kırım'ın Ukrayna'nın bir parçası olduğunu belirten yeni bir cümle ekledi.[11] Ukrayna parlamentosu 15 Mayıs'ta toplandı, Kırım bağımsızlık ilanını iptal etti ve Kırım parlamentosuna referandumu iptal etmesi için bir hafta süre verdi.[11] Haziran 1992'de taraflar bir uzlaşmaya vardılar ve Kırım'ın statüsü "Özerk Cumhuriyet" olarak belirlendi.[2]
Mayıs 1994'te, Kırım parlamentosu, Mayıs 1992 Anayasasını eski haline getirmek için oy kullandı. Eylül 1994'te Kırım Cumhurbaşkanı Yuriy Meşkov ve parlamento yeni bir anayasa yazmaya karar verdi. 17 Mart 1995'te Verkhovna Rada, Mayıs 1992 Anayasasını ve Kırım Cumhurbaşkanlığı görevini kaldırdı. Haziran 1995'ten Eylül 1995'e kadar Ukrayna Cumhurbaşkanı Leonid Kuçma, Kırım'ı doğrudan bir başkanlık idaresi kararnamesine göre yönetti. Ekim 1995'te Kırım parlamentosu, Ukrayna ulusal makamları tarafından önemli değişikliklerin önerildiği Nisan 1996'ya kadar tanınmayan yeni bir anayasa kabul etti. Ekim 1995 anayasasının beşinci yasa tasarısı 21 Ekim 1998 tarihinde parlamentonun ikinci oturumunda onaylandı.[2][12] Verkhovna Rada bu anayasayı 23 Aralık 1998'de onayladı. (Ukrayna Anayasasının 135. Maddesi, Kırım Anayasasının Ukrayna parlamentosu tarafından onaylanması gerektiğini belirtmektedir.)[13] 12 Ocak 1999'da yürürlüğe girdi.
Kırım Krizi sırasında, Kırım'da kontrolü ele geçirmiş makamlar, 2014 Kırım statüsü referandumundan sonra 1998 Kırım Anayasasını yürürlükten kaldırdı.
Anormallikler
Kırım parlamentosunun yasama girişiminde bulunma hakkı yoktu.[14]
Dış bağlantılar
Kaynakça
- ^ a b Yobbi, Dominic (11 Nisan 2014). "Crimean lawmakers approve new pro-Russian constitution". Jurist.org. 30 Mayıs 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Ağustos 2017.
- ^ a b c d Eastern Europe, Russia and Central Asia 2004 (4. bas.). Taylor & Francis Group. 2003. s. 540. ISBN 978-1-85743-187-2. 24 Aralık 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Mayıs 2021.
- ^ Solchanyk, Roman (2001). Ukraine and Russia: The Post-Soviet Transition. Rowman & Littlefield. s. 100. ISBN 978-0-7425-1018-0. 24 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Ağustos 2017.
- ^ C.B. Bourne, (Ed.) (2011). The Canadian Yearbook of International Law. Volume 30, 1992. University of British Columbia Press. s. 371. ISBN 978-0-7748-4380-5. 24 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Mayıs 2021.
- ^ Szporluk, Roman (2000). Russia, Ukraine and the Breakup of the Soviet Union. Hoover Press. s. 355. ISBN 978-0-8179-9543-0. 24 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Mayıs 2021.
- ^ Hahn, Gordon M. (2002). Russia's Revolution from Above 1985-2000: Reform, Transaction, and Revolution in the Fall of the Soviet Communist Regime. Transaction Publishers. s. 482. ISBN 978-1-4128-3361-5. 24 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Ağustos 2017.
- ^ "A Guide to the United States' History of Recognition, Diplomatic, and Consular Relations, by Country, since 1776: Ukraine". Office of the Historian,United States Department of State. 4 Şubat 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Ağustos 2017.
- ^ James E. Goodby; Benoit Morel, (Ed.) (1993). The Limited Partnership: Building a Russian-US Security Community. Oxford University Press. s. 48. ISBN 978-0-19-829161-9. Erişim tarihi: 13 Ağustos 2017: Stockholm International Peace Research Institute
- ^ "Ukrainian Independence". Worldwide News Ukraine. 4 Ocak 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Ağustos 2017.
- ^ Magocsi, Paul R. (2010). A History of Ukraine: The Land and Its Peoples. University of Toronto Press. ss. 722-723. ISBN 978-1-4426-1021-7. 25 Aralık 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Ağustos 2017.
- ^ a b c Kolstoe, Paul (1995). Russians in the Former Soviet Republics. C. Hurst & Co. Publishers. s. 194. ISBN 978-1-85065-206-9. 4 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Ağustos 2017.
- ^ 'Мовний' закон Колесніченка-Ківалова нічого не дав Криму [The Kolesnichenko-Kivalov 'Language' law did not give Crimea anything]. Ukrayinska Pravda (Ukraynaca). 27 Mart 2013. 19 Nisan 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Ağustos 2017.
- ^ Council of Europe Parliamentary Assembly Documents 1999: Ordinary Session (First part, January 1999). I. Council of Europe Publishing. s. 13. ISBN 978-92-871-3957-3. 21 Aralık 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Ağustos 2017.
- ^ Kasianenko, Mykyta (7 Ekim 2003). "The Crimea wants to protect majority principle". Den. 24 Şubat 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Ağustos 2017.
"Crimea prepares amendments to Constitution". en.for-ua.com. 21 Ocak 2013. 12 Ağustos 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi.
