İçeriğe atla

Kıbrıs Rumları

Kontrol Edilmiş
Kıbrıs Rumları
Ελληνοκύπριοι
Önemli nüfusa sahip bölgeler
Kıbrıs Cumhuriyeti Kıbrıs Cumhuriyeti690.000[1]
Birleşik Krallık Birleşik Krallık270.000[2]
Amerika Birleşik Devletleri ABD9.115[3]
Avustralya Avustralya9.730–13.850 (Kıbrıs doğumlular)[4]
Kanada Kanada4.815[5]
Diller
Yunanca, Kıbrıs Yunancası
Din
Hristiyanlık (Ortodoksluk)

Kıbrıs Rumları veya Kıbrıslı Rumlar, (Yunanca: Ελληνοκύπριοι Elinokiprii) Kıbrıs'ta bulunan Yunanca konuşan toplum. Adanın en büyük etnik topluluğunu oluştururlar, adanın tamamını kapsayan son nüfus sayımı olan 1960'taki sayıma göre ada nüfusunun yaklaşık %78'lik kesimine denk gelirler.[6] Kıbrıs Rumlarının çoğunluğu Hristiyanlığın Ortodoks mezhebinden olmak üzere Kıbrıs Ortodoks Kilisesi'ne mensuptur[7] ve kilisenin başpiskoposu geleneksel olarak cemaat liderleridir.

Tarih

Yunanca konuşan Kıbrıs Rum halkının varlığı, MÖ 1400 yıllarında Miken Uygarlığı menşeli Yunanların adaya yerleşmesi ve Yunan kültürünü beraberlerinde getirmesiyle başladı.[8] Bu tarihten önce, Kıbrıs Rumlarının kökeninin parçası olan Eteokıbrıs halkı adada mevcuttu.[9] MÖ 1400-1050 yılları adada Miken usulü vazolar üretildi. Bu dönemde üretilen çanak çömlekler, adada çok sayıda Miken yerleşimcisinin varlığını gösterir.[10] Arkeolojik kanıtlara göre bu yerleşim MÖ 1400 yıllarında sistematik olmayan biçimde başladı, sonraları duruldu. MÖ 1200 yıllarına gelindiğinde yerleşik koloniler oluşmuş hâldeydi.[11] Pamfilya ve Kıbrıs ağızlarıyla Arkadia arasındaki benzerlik, Yunan göçünün Akhea bölgesinden geldiğini gösterir. Akaların bu kolunun, Kıbrıs'a Dor istilasından önce yerleşmiş bir kol olması muhtemeldir, zira Dor etkisi Kıbrıs Yunancasında gözlenmez.[12] Yunanların adaya edebi gelenekleri getirildiği düşünülür; MÖ 7. yüzyılda yazılan Cypria destanının Kıbrıs kökenli olduğu öne sürülmüştür.[13]

Kıbrıs Rum halkının Yunan kültürel mirası antik dönemden itibaren korundu. İmparator I. Konstantin Hristiyanlığı kabul etmeden önce, Pavlus, Barnabas ve Markos'un misyonerlik çalışmaları sonucunda Kıbrıs Rum halkının Hristiyan olduğu düşünülür. Bizans döneminde Yunan kültüründe Hristiyan karakter de eklenerek Kıbrıs Rum kültürüne hakim olacak Yunan-Hristiyan karakter ortaya çıktı. Bu dönemde, Antakya'nın baskılarına rağmen Kıbrıs Kilisesi özerkliğini korudu.[7]

Bizans döneminde Kıbrıs topraklarını ellerinde bulunduran Kıbrıs Rumu toprak ağalarının toprakları, 1184'te İsaakios Komnenos'un yönetime geçmesinden itibaren ellerinden alınmaya başladı.[14] Lüzinyan idaresindeki Kıbrıs Krallığı'nın altında bu süreç devam etti, Kıbrıs Kilisesi'nden de topraklar alındı, Rumlar Latin kökenli aristokrasinin altındaki sınıf hâline geldi. Bu dönemde adada yönetici İtalyan kökenlilerle alt tabaka Rumlar arasında ayrım oluştu. Katolikliği yayma çabası gösterilse de Ortodoks Rum kültürü yaygınlığını korudu.[7]

Kültür

Kıbrıs Rumlarının Yunanistan'la yakın kültürel bağları olsa da, toplumun sadece bir bölümü ayrı bir "Kıbrıslı" kimliğini tamamen reddedip kendisini "Kıbrıs adasında yaşayan Yunan" olarak tanımlar. Tam tersi yönde, Yunanlığı reddedip kendini sadece "Kıbrıslı" olarak tanımlayan bir kesim de vardır. Kıbrıs Rumlarının çoğuysa bu iki görüşün arasında yer alır; Yunan kimliğini kabul etmekle beraber kendileriyle Yunanistan Yunanları arasına net bir ayrım koyarlar. Yunanistan'a farklı derecelerde bağlılık hissetseler dahi, Kıbrıs adasına güçlü bir bağlılık gösterirler. 2000'lerde yapılan anket sonuçlarına göre, "Kıbrıslı" özelliği ağır basanlarla "Yunan" özelliği ağır basanlar toplumda %50'lik iki kesim oluşturmaktaydı. Bununla beraber, Kıbrıs Rumları müzik ve televizyon alanlarında Yunanistan'ı takip ederler, çoğunluğu Yunan futbol millî takımını destekler, Yunan üniversitelerinde eğitim görmeleri yaygın bir durumdur.[15][16]

Ayrıca bakınız

Kaynakça

  1. ^ "Statistical Service - Population and Social Conditions - Population Census - Announcements - Preliminary Results of the Census of Population, 2011". Cystat.gov.cy (Yunanca). 29 Aralık 2011. 26 Mart 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Eylül 2016. 
  2. ^ Kaynak hatası: Geçersiz <ref> etiketi; Cole 2011 loc=92 isimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: )
  3. ^ Results   29 Kasım 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. American Fact Finder (US Census Bureau)
  4. ^ "Community Information Summary – Cyprus-born" (PDF). The Australian Government's Department of Immigration and Citizenship. 13 Şubat 2014 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Mart 2013. 
  5. ^ "2011 National Household Survey: Data tables". 13 Haziran 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Mart 2015. 
  6. ^ Ker-Lindsay, James (2011). The Cyprus Problem: What Everyone Needs to Know. New York: Oxford Üniversitesi Yayınları. s. 2. 27 Ağustos 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Ağustos 2017. 
  7. ^ a b c Solsten, Eric (Ocak 1991). "A Country Study: Cyprus". Federal Research Division. Kongre Kütüphanesi. 27 Temmuz 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Şubat 2010. 
  8. ^ Forward, Jean S. (2001). Endangered Peoples of Europe: Struggles to Survive and Thrive. Westport: Greenwood Publishing Group. ss. 49-51. 27 Ağustos 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Ağustos 2017. 
  9. ^ Diez, Thomas (2002). The European Union and the Cyprus Conflict: Modern Conflict, Postmodern Union. Manchester: Manchester Üniversitesi Yayınları. ss. 80-82. 27 Ağustos 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Ağustos 2017. 
  10. ^ V. R. d'A. Desborough (5 Şubat 2007). The Last Mycenaeans and Their Successors: An Archaeological Survey, c.1200 - c.1000 B.C. Wipf & Stock Publ. ss. 196-. ISBN 978-1-55635-201-0. 8 Temmuz 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Ağustos 2017. 
  11. ^ George Hill (23 Eylül 2010). A History of Cyprus. Cambridge University Press. ss. 84-. ISBN 978-1-108-02062-6. 8 Temmuz 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Ağustos 2017. 
  12. ^ Hill, a.g.e., s. 85
  13. ^ Hill, a.g.e., ss. 90-3.
  14. ^ A Companion to Latin Greece. Leiden: BRILL. 2015. ss. 101-4. 27 Ağustos 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Ağustos 2017. 
  15. ^ Ker-Lindsay, a.g.e., ss. 2-4
  16. ^ Faustmann, Hubert (2009). The Government and Politics of Cyprus. Bern: Peter Lang. ss. 19-22. 27 Ağustos 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Ağustos 2017. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Kıbrıs</span> Akdenizde ada

Kıbrıs, Güneybatı Asya'da bulunan ve Akdeniz'deki Sicilya ve Sardinya'dan sonra gelen üçüncü büyük adadır. Kıbrıs Cumhuriyeti, Birleşik Krallık'a bağlı üs bölgeleri dışında de jure olarak adanın tamamını, fiilî olarak adanın %59'luk güney kesmini yönetir. 1974'ten beri de facto olarak ikiye bölünmüş olan adanın kuzeyinde yer alan %36'lık bölgesinde günümüzde yalnızca Türkiye tarafından tanınan Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti bulunur.

<span class="mw-page-title-main">Rum</span>

Rum, Doğu Roma İmparatorluğu sınırları içinde yaşamış ve Roma yurttaşı haklarına sahip olmuş halk veya kişidir. Bu kimselerin çeşitli etnisiteye sahip bireylerden oluşan bir topluluk olmalarına karşın ilerleyen zamanda bu kimselerin konuştukları Latinceyi bırakarak Yunancayı benimsemeleri ve çoğunluğun Müslümanlardan oluştuğu yerlerde yaşamaları nedeniyle daha sonradan bu kelime, Yunanistan dışında Müslüman ülkelerde oturan Yunan asıllı kimseleri ifade etmek için kullanılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti</span> Kıbrıs adasında fiili devlet

Kuzey Kıbrıs, resmî adıyla Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti (KKTC), Akdeniz'deki Kıbrıs adasının kuzey kısmında yer alan, fiilî devlet. Varlığı Türkiye ve Türk Devletler Teşkilatı dışında hiçbir ülke/oluşum tarafından tanınmamaktadır. Birleşmiş Milletler ve Avrupa Birliği gibi kuruluşlar ve uluslararası toplum tarafından 1974'te Türkiye'nin gerçekleştirdiği Kıbrıs Harekâtı'ndan beri Kıbrıs Cumhuriyeti'nin Türkiye işgali altındaki toprağı olarak nitelenir.

<span class="mw-page-title-main">Kıbrıs Harekâtı</span> Türkiyenin 1974te Kıbrısa düzenlediği askerî harekât

Kıbrıs Harekâtı, 20 Temmuz 1974'te Başbakan Bülent Ecevit’in emriyle Türk Silahlı Kuvvetlerinin Kıbrıs'ta başlattığı askerî harekât. Harekâtın ilk ayağı Yunanistan Hükûmetinin desteğiyle yapılan 15 Temmuz 1974 darbesinin ardından düzenlendi. 14 Ağustos günü başlatılan ikinci harekâtla -Kuzey Lefkoşa da dâhil olmak üzere- adanın yüzde 37'sinin Türk kontrolüne geçmesiyle sonuçlandı. 140 bin ila 200 bin Rum, adanın kuzeyinden; 42 bin ila 65 bin Türk, adanın güneyinden göçmen oldu.

Nikos Sampson, EOKA-B isimli örgütün komutanıdır. Karpaz'ın Vasili (Gelincik) köyünde doğmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Kıbrıs Türkleri</span> Kıbrısta yaşayan Türkler

Kıbrıs Türkleri veya Kıbrıslı Türkler, Kıbrıs Adası'nda yaşayan Türklerin, Osmanlı İmparatorluğu'nun 1571 yılındaki Kıbrıs Adası'nı ele geçirmesinden sonra Anadolu'dan Kıbrıs Adası'na göç etmiş ve 1974 yılında Türk Silahlı Kuvvetlerinin adaya müdahale etmesinden sonra adanın ikiye bölünmesiyle birlikte çoğunluğu KKTC'de yaşamını sürdüren kesimine verilen isimdir.

<span class="mw-page-title-main">Kıbrıs Cumhuriyeti</span> Akdenizde bir ada ülkesi

Kıbrıs Cumhuriyeti, Doğu Akdeniz'de yer alan Kıbrıs'ta, fiilî olarak adanın güneyini, hukuki olarak adanın tamamını yöneten devlettir.

<span class="mw-page-title-main">Miken uygarlığı</span> Antik Yunanistanda Tunç Çağının son evresinde yaşanan dönem

Miken uygarlığı, MÖ yaklaşık 1600-1100 yılları arasında Antik Yunanistan'da Tunç Çağı'nın son evresinde hüküm sürmüş olan uygarlıktır. Saray devletleri, şehir örgütlenmesi, yazı sistemi ve sanat eserleriyle Yunanistan'daki ilk gelişmiş uygarlıktır. Dönem özelliklerinin en belirgin gözlemlendiği Miken sitesi uygarlığa adını vermiştir. Bazı araştırmacılar, Miken Yunanistan'ını Hitit metinlerinde adı geçen Ahhiyava Ülkesi ve Homeros'un bahsettiği Akaları ile bir kabul etmekte olsalar da bu görüş tartışmalıdır.

Enosis 1930'lu senelerde Birleşik Krallık idaresinde bulunan Kıbrıs adasının "Yunanistan'a bağlanması" anlamında kullanılmıştır. Genel anlamı ise politika açısından "bir ülkenin sınırlarına dahil olma, birleşme" anlamına gelmektedir.

<span class="mw-page-title-main">EOKA</span> Kıbrıslı Rum silahlı örgüt

EOKA, Kıbrıs'ta Britanya sömürge yönetiminin sonlanması ve adanın Yunanistan'a bağlanması (Enosis) için uğraşan Kıbrıslı Rum silahlı örgüttür.

<span class="mw-page-title-main">Yunanistan tarihi</span>

Yunanistan'ın ilk sakinlerine sıklıkla Pelasgi, yani "deniz halkı" denirdi. Yarımadanın bu sakinleri kuzeyden göçen işgalcilerin etkisi ile güneye kaçtılar. Birbiri ardı sıra gelen işgallerle güney kıyılarına ve Ege Adaları'na yayıldılar. MÖ 3200 civarında bölgeye yeni gelenler birlikte zamanla Yunancaya dönüşen bir Hint-Avrupa dili getirdiler.

Kanlı Noel, 20 Aralık 1963'ü 21 Aralık'a bağlayan gece Kıbrıs adasında Kıbrıs Rumları'nın Kıbrıs Türkleri'ne karşı başlattığı çatışmalardır. Saldırılar Akritas Planı doğrultusunda gerçekleşti ve Türklerin adadan silinmesi hedeflendi. Olaylarda toplam 364 Kıbrıs Türk'ü ile 174 Kıbrıs Rum'u ölmüştür. 1963-64 yıllarındaki çatışmalar, çeşitli aralıklarla 10 Ağustos 1964 tarihine kadar devam etse de "Kanlı Noel" adıyla tasvir edilen ilk çatışmalar; 27 Aralık 1963 tarihinde imzalanan ateşkes ve 30 Aralık 1963 tarihinde imzalanan Yeşil Hat Anlaşması'yla sonuçlandı.

<span class="mw-page-title-main">Yeniboğaziçi</span>

Yeniboğaziçi veya Aysergi, Kıbrıs'ın doğusunda bir kasaba. Fiilî olarak Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti'nde Gazimağusa ilçesine bağlı iki muhtarlıktan oluşan bir beldedir.

Kıbrıs Sorunu, Akdeniz'in doğusunda bulunan Kıbrıs adasında Kıbrıs Rumlarıyla Kıbrıs Türkleri arasında yaşanan siyasi tabanlı sorun. Britanyalıların Kıbrıs Sözleşmesi sonrasında adayı kolonileştirmeleri ile halklar arası çatışmalar artış gösterdi. Bu tarihlerde taksim isteğinde bulunan Türkler ile enosis isteyen Rumlar birbirleri ile çatışmaya başladı. Kıbrıslılar tamamen öz belirtim hakkı istiyordu. Britanyalılar, sorunu "Rum-Türk anlaşmazlığına" bağladı ve sonunda 16 Ağustos 1960 tarihinde Kıbrıs; Yunanistan, Türkiye ve Birleşik Krallık'ın "Kuruluş, İttifak ve Garanti" adındaki 3 anlaşmayı imzalaması ile bağımsızlığını kazandı.

<span class="mw-page-title-main">Kıbrıs Cumhuriyeti-Türkiye ilişkileri</span>

Kıbrıs Cumhuriyeti-Türkiye ilişkileri, Kıbrıs Cumhuriyeti ile Türkiye arasında 1960'ta kurulan ancak 1970'lerde kesilen diplomatik ve ticari ilişkilerdir.

<span class="mw-page-title-main">1955-1959 Kıbrıs olayları</span> Britanya Kıbrısında gerçekleşen askeri harekat

1955-1959 Kıbrıs olayları, 1955-1959 yılları arasında Britanya Kıbrısı'nda yaşanan bir çatışma dizisiydi.

<span class="mw-page-title-main">Kıbrıs Cumhuriyeti demografisi</span> ülke demografisi

Kıbrıs nüfusu genel olarak Kıbrıslı Rumlar ve Kıbrıslı Türkler olarak iki büyük etnik topluma bölünmüştür; Bu toplumlar pek çok kültürel özellikleri paylaşır fakat etnik, din, dil ve anavatanlarına yakın bağlarla ayrılırlar. 1964'te toplumlararası çatışmalar başlamadan önce Kıbrıs nüfusu ada genelinde yayılmışlardı.

1931 Kıbrıs isyanı veya Ekim Olayları 21 Ekim ile Kasım 1931 arasında, İngiliz kraliyet kolonisi olan Kıbrıs'ta gerçekleşen sömürge karşıtı bir ayaklanmadır. Ayaklanmaya adanın Yunanistan ile Enosis'i (Birliğini) savunan Kıbrıslı Rum milliyetçiler öncülük etti. İsyancıların yenilgisi, İkinci Dünya Savaşı'nın başlangıcına kadar sürecek olan baskıcı bir İngiliz yönetimi dönemine yol açtı.

<span class="mw-page-title-main">Kıbrıs Türk milliyetçiliği</span>

Kıbrıs Türk milliyetçiliği, Kıbrıs'ta Rumlar'ın domine ettiği Kıbrıs Cumhuriyeti'nden ayrı bir ülke kurmayı hedefleyen bir tür etnik milliyetçiliktir. Adanın iki entite arasında bölüşülmesi fikrine taksim denmektedir. Kıbrıs Türk milliyetçilerinin bir özelliği de Türkiye Cumhuriyeti'ne bağlı olmayan bir ülkede yaşamayı istemeleridir.

Kıbrıs Helenizmi olarak da bilinen Kıbrıs Rum milliyetçiliği, Kıbrıs ulusunun Rumluğunu vurgulayan bir etnik milliyetçiliktir ve Kıbrıs'ı bir numaralı hedefi olarak Yunanistan'a entegre etmeyi amaçlayan Yunan milliyetçiliğine zıttır. Enosis fikrinden vazgeçen Kıbrıslı Rum milliyetçileri, artık Yunanistan ile yakın ilişkileri olan Kıbrıs Rum kontrolündeki bir devlet, "anavatan" olma hedefine sahipler. Milliyetçiliğin çeşitli fraksiyonları, merkez sağ Demokratik Parti (DİKO), sağcı Yeni Ufuklar, Sosyalistler (EDEK), Kıbrıs Rum Ortodoks Kilisesi ve merkez sağ Demokratik Seferberlik içindeki milliyetçi unsurlar tarafından benimsendi.