İçeriğe atla

Kıbrıs Rum milliyetçiliği

Kıbrıs Helenizmi olarak da bilinen Kıbrıs Rum milliyetçiliği, Kıbrıs ulusunun Rumluğunu vurgulayan bir etnik milliyetçiliktir ve Kıbrıs'ı bir numaralı hedefi olarak Yunanistan'a entegre etmeyi amaçlayan Yunan milliyetçiliğine zıttır. Enosis (Kıbrıs'ın Yunanistan ile birleşmesi) fikrinden vazgeçen Kıbrıslı Rum milliyetçileri, artık Yunanistan ile yakın ilişkileri olan Kıbrıs Rum kontrolündeki bir devlet, "anavatan" olma hedefine sahipler.[1] Milliyetçiliğin çeşitli fraksiyonları, merkez sağ Demokratik Parti (DİKO), sağcı Yeni Ufuklar, Sosyalistler (EDEK), Kıbrıs Rum Ortodoks Kilisesi ve merkez sağ Demokratik Seferberlik içindeki milliyetçi unsurlar tarafından benimsendi.[1]

1974'te Türklerin Kıbrıs Harekâtı, Kıbrıs Rum milliyetçiliğinin başlangıçta marjinalleşmesine ve bunun sonucunda Kıbrıslılığın geleneksel Yunan milliyetçiliğine karşı yükselmesine yol açtı;[2] ancak 1981'de Andreas Papandreu'nun Kıbrıs sorununu "millileştirme" politikalarıyla Yunanistan başbakanı seçilmesi ve Şubat 1982'de Kıbrıs'a yaptığı ziyaret, Kıbrıs Rum milliyetçiliğinin yenilenmesine yol açtı.[3] Kasım 1993'te Andreas Papandreu ve Kıbrıs Cumhurbaşkanı Glafkos Kliridis, yeni bir "Ortak Savunma Uzay Doktrini" altında Rum ve Kıbrıs dış ve savunma politikalarının birleştirildiğini duyurdu ve 2004'te Kıbrıs, Enosis'e mümkün olan en iyi alternatif olan Avrupa Birliği'ne üye oldu.[4]

Kıbrıs Rum milliyetçiliği ve Kıbrıslılık, sağ-sol siyasi muhalefete tekabül eden, Kıbrıs anlaşmazlığının nedenleri ve çözüm perspektiflerine ilişkin karşıt görüşlerle çelişir.[2] Kıbrıs Rum milliyetçiliğinin sloganı "Kıbrıs Yunanistan'a aittir", Kıbrıslılık için ise "Kıbrıs halkına aittir".[2]

Tarihi

Kıbrıs Başpiskoposu III. Makarios.

Osmanlı İmparatorluğu, 1878 yılında gizli Kıbrıs Sözleşmesi ile Kıbrıs yönetimini Birleşik Krallık'a devretti. I. Dünya Savaşı sırasında İngilizler, Kıbrıs'ı bir kraliyet kolonisi olarak resmen ilhak etti. Ortodoks Kilisesi tarafından Yunanistan ile birleşme konulu 1950 referandumu, sadece Kıbrıs Rumlarının oy hakkı ile gerçekleştirildi ve %96'lık onayla sona erdi.[5] Yunanistan 1954'te Kıbrıs'ta kendi kaderini tayin hakkını uygulamak için BM'ye başvurdu.[6] Kıbrıs'ın toplumlararası şiddeti adada Birleşmiş Milletler Barış Gücü'nün adada bulunmasına öncülük etti. 16 Ağustos 1960'ta ilan edilen Zürih ve Londra Antlaşmaları Kıbrıs'ın bağımsızlığına yol açtı. Mart 1972'den Temmuz 1973'e kadar Ortodoks piskoposları III. Makarios'a karşı birkaç darbe düzenledi.

Kıbrıs Ulusal Muhafızları ve Yunan askeri cuntası tarafından sahnelenen 1974 Kıbrıs darbesi başarılı oldu, ancak kısa sürdü, çünkü cuntanın düşmesine ve Türkiye'nin Kıbrıs Harekâtı'nı ateşledi. 1983 yılında, "Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti" tek taraflı olarak ilan edildi, ancak şu ana kadar uluslararası tanınırlık elde edemedi (sadece Türkiye tarafından tanınıyor) ve ağır bir uluslararası ambargo altında kaldı.

Siyasi partiler

Akrif olanlar
  • Demokratik Seferberlik (DİSİ), merkez sağda yer alan, güçlü bir şekilde Avrupa yanlısı ve Atlantikçi parti, hem Kıbrıslı Rum milliyetçisi hem de 2004 Annan Planı'nı destekliyor ve mecliste 18/56 sandalyeye sahip ve ılımlı grupları içeriyor.
  • Demokrat Parti (DİKO), merkezci, 1976'da kuruldu, mecliste 9/56 sandalyeye sahip.
  • Sosyal Demokrasi Hareketi (EDEK), ekonomik teoride ve çoğu sosyal politikada sol kanattan, ancak Kıbrıs sorununda milliyetçi ve katı, 1969'da kuruldu, mecliste 3/56 sandalyeye sahip.
  • Dayanışma Hareketi, 2016 yılında kuruldu, mecliste 3/56 sandalyeye sahip.
  • Ulusal Halk Cephesi (ELAM) 2008 yılında kuruldu, güçlü bir Yunan milliyetçisi ve Enosis yanlısı, mecliste 2/56 sandalyeye sahip.

Kaynakça

  1. ^ a b Hay & Menon 2007, s. 125.
  2. ^ a b c Madianou 2012, s. 40.
  3. ^ Chrysostomos Pericleous, Cyprus Referendum: A Divided Island and the Challenge of the Annan Plan, pp.117-121, 2009
  4. ^ Christalla Yakinthou, Political Settlements in Divided Societies: Consociationalism and Cyprus, p.203, 2009, quoting Rauf Denktaş
  5. ^ Borowiec 2000, s. 30.
  6. ^ Borowiec 2000, ss. 30–31.

Kaynaklar

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Rum</span>

Rum, Doğu Roma İmparatorluğu sınırları içinde yaşamış ve Roma yurttaşı haklarına sahip olmuş halk veya kişidir. Bu kimselerin çeşitli etnisiteye sahip bireylerden oluşan bir topluluk olmalarına karşın ilerleyen zamanda bu kimselerin konuştukları Latinceyi bırakarak Yunancayı benimsemeleri ve çoğunluğun Müslümanlardan oluştuğu yerlerde yaşamaları nedeniyle daha sonradan bu kelime, Yunanistan dışında Müslüman ülkelerde oturan Yunan asıllı kimseleri ifade etmek için kullanılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti</span> Kıbrıs adasında fiili devlet

Kuzey Kıbrıs, resmî adıyla Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti (KKTC), Akdeniz'deki Kıbrıs adasının kuzey kısmında yer alan, fiilî devlet. Varlığı Türkiye ve Türk Devletler Teşkilatı dışında hiçbir ülke/oluşum tarafından tanınmamaktadır. Birleşmiş Milletler ve Avrupa Birliği gibi kuruluşlar ve uluslararası toplum tarafından 1974'te Türkiye'nin gerçekleştirdiği Kıbrıs Harekâtı'ndan beri Kıbrıs Cumhuriyeti'nin Türkiye işgali altındaki toprağı olarak nitelenir.

<span class="mw-page-title-main">Kıbrıs Harekâtı</span> Türkiyenin 1974te Kıbrısa düzenlediği askerî harekât

Kıbrıs Harekâtı, 20 Temmuz 1974'te Başbakan Bülent Ecevit’in emriyle Türk Silahlı Kuvvetlerinin Kıbrıs'ta başlattığı askerî harekât. Harekâtın ilk ayağı Yunanistan Hükûmetinin desteğiyle yapılan 15 Temmuz 1974 darbesinin ardından düzenlendi. 14 Ağustos günü başlatılan ikinci harekâtla -Kuzey Lefkoşa da dâhil olmak üzere- adanın yüzde 37'sinin Türk kontrolüne geçmesiyle sonuçlandı. 140 bin ila 200 bin Rum, adanın kuzeyinden; 42 bin ila 65 bin Türk, adanın güneyinden göçmen oldu.

Nikos Sampson, EOKA-B isimli örgütün komutanıdır. Karpaz'ın Vasili (Gelincik) köyünde doğmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Kıbrıs Cumhuriyeti</span> Akdenizde bir ada ülkesi

Kıbrıs Cumhuriyeti, Doğu Akdeniz'de yer alan Kıbrıs'ta, fiilî olarak adanın güneyini, hukuki olarak adanın tamamını yöneten devlettir.

<span class="mw-page-title-main">III. Makarios</span> Kıbrıs Cumhuriyetinin ilk cumhurbaşkanı ve Kıbrıs Ortodoks Kilisesi başpiskoposu

(Başpiskopos) III. Makarios asıl adı Mihail Hristodulu Muskos veya III. Makaryos, Kıbrıs Ortodoks Kilisesi başpiskoposu ve bağımsız Kıbrıs Cumhuriyeti'nin ilk cumhurbaşkanı. II. Dünya Savaşı'ndan sonra Kıbrıs'ın Yunanistan ile birleşmesi amacıyla başlatılan Enosis hareketinin önderleri arasında yer almıştır.

<span class="mw-page-title-main">Kıbrıs Rumları</span> etnik grup

Kıbrıs Rumları veya Kıbrıslı Rumlar, Kıbrıs'ta bulunan Yunanca konuşan toplum. Adanın en büyük etnik topluluğunu oluştururlar, adanın tamamını kapsayan son nüfus sayımı olan 1960'taki sayıma göre ada nüfusunun yaklaşık %78'lik kesimine denk gelirler. Kıbrıs Rumlarının çoğunluğu Hristiyanlığın Ortodoks mezhebinden olmak üzere Kıbrıs Ortodoks Kilisesi'ne mensuptur ve kilisenin başpiskoposu geleneksel olarak cemaat liderleridir.

Akritas Planı, 1963 senesinin başlarında Kıbrıs Cumhuriyeti Hükûmetinde çoğunluğa sahip Kıbrıs Rumlarının, Kıbrıs Türklerini yönetimde zayıflatarak daha sonra Kıbrıs Cumhuriyeti'ni Yunanistan ile birleştirmeyi amaçlayan plan. Enosis fikrinde olduğu gibi, Yunanistan ile Kıbrıs'ın birleşmesi şeklinde anılır.

1974 Kıbrıs Darbesi veya 1974'te Kıbrıs'ta askerî ihtilâl veya Kıbrıs'ta Yunan Darbesi, 15 Temmuz 1974 tarihinde Yunanistan'daki askeri cunta desteği ile Kıbrıs'ta enosis'e yönelik milliyetçi Rumların III. Makarios'u devirmesi ve 20 Temmuz 1974'te Türk Silahlı Kuvvetleri'nin Kıbrıs'a harekât düzenlemesine neden olan askerî müdahale.

<span class="mw-page-title-main">Britanya Kıbrısı</span> Birleşik Krallıkın 1878-1960 tarihleri arasında Kıbrısta kurduğu idare

Britanya Kıbrısı, Birleşik Krallık'ın 1878-1960 tarihleri arasında Kıbrıs'ta kurduğu idaredir.

Kıbrıs Sorunu, Akdeniz'in doğusunda bulunan Kıbrıs adasında Kıbrıs Rumlarıyla Kıbrıs Türkleri arasında yaşanan siyasi tabanlı sorun. Britanyalıların Kıbrıs Sözleşmesi sonrasında adayı kolonileştirmeleri ile halklar arası çatışmalar artış gösterdi. Bu tarihlerde taksim isteğinde bulunan Türkler ile enosis isteyen Rumlar birbirleri ile çatışmaya başladı. Kıbrıslılar tamamen öz belirtim hakkı istiyordu. Britanyalılar, sorunu "Rum-Türk anlaşmazlığına" bağladı ve sonunda 16 Ağustos 1960 tarihinde Kıbrıs; Yunanistan, Türkiye ve Birleşik Krallık'ın "Kuruluş, İttifak ve Garanti" adındaki 3 anlaşmayı imzalaması ile bağımsızlığını kazandı.

1950 Enosis Plebisiti, 15-22 Ocak 1950 tarihleri arasında Kıbrıs Ortodoks Kilisesi'nin Enosis konusunda düzenlediği bir plebisittir. Plebisite sadece Kıbrıs Rumları katıldı ve %96 Enosis'e destek verdi.

<span class="mw-page-title-main">Yunan milliyetçiliği</span>

Yunan milliyetçiliği ya da Hellen milliyetçiliği Yunanların ve Yunan kültürünün milliyetçiliğine atıfta bulunmaktadır. Bir ideoloji olarak, Yunan milliyetçiliği, modern öncesi çağlardan beri ortaya çıkmış ve evrimleşmiştir. 18. yüzyıldan başlayarak, Yunan Kurtuluş Savaşı'nda (1821-1829) Osmanlı İmparatorluğu aleyhine sonuçlanan önemli bir siyasi hareket haline geldi. Bugün Yunan milliyetçiliği, Yunan-Türk arasındaki Kıbrıs meselesinde önemini koruyor.

<span class="mw-page-title-main">2018 Kıbrıs Cumhuriyeti cumhurbaşkanlığı seçimi</span>

2018 Kıbrıs Cumhuriyeti cumhurbaşkanlığı seçimi, Kıbrıs Cumhuriyeti'nin sekizinci cumhurbaşkanını belirlemek için ilk turu 28 Ocak 2018'de, ikinci turu ise 4 Şubat 2018 tarihinde gerçekleştirilen cumhurbaşkanlığı seçimi.

<span class="mw-page-title-main">1955-1959 Kıbrıs olayları</span> Britanya Kıbrısında gerçekleşen askeri harekat

1955-1959 Kıbrıs olayları, 1955-1959 yılları arasında Britanya Kıbrısı'nda yaşanan bir çatışma dizisiydi.

1931 Kıbrıs isyanı veya Ekim Olayları 21 Ekim ile Kasım 1931 arasında, İngiliz kraliyet kolonisi olan Kıbrıs'ta gerçekleşen sömürge karşıtı bir ayaklanmadır. Ayaklanmaya adanın Yunanistan ile Enosis'i (Birliğini) savunan Kıbrıslı Rum milliyetçiler öncülük etti. İsyancıların yenilgisi, İkinci Dünya Savaşı'nın başlangıcına kadar sürecek olan baskıcı bir İngiliz yönetimi dönemine yol açtı.

<span class="mw-page-title-main">Kıbrıs Türk milliyetçiliği</span>

Kıbrıs Türk milliyetçiliği, Kıbrıs'ta Rumlar'ın domine ettiği Kıbrıs Cumhuriyeti'nden ayrı bir ülke kurmayı hedefleyen bir tür etnik milliyetçiliktir. Adanın iki entite arasında bölüşülmesi fikrine taksim denmektedir. Kıbrıs Türk milliyetçilerinin bir özelliği de Türkiye Cumhuriyeti'ne bağlı olmayan bir ülkede yaşamayı istemeleridir.

<span class="mw-page-title-main">Vasos Lissaridis</span> Kıbrıslı Rum siyasetçi ve Temsilciler Meclisi eski başkanı

Vasos Lissaridis, Kıbrıslı Rum doktor ve siyasetçi. 1985-1991 yılları arasında Kıbrıs Cumhuriyeti Temsilciler Meclisi Başkanı olarak görev aldı ve EDEK partisinin kuruluşunda yer aldı. EOKA'da aktif rol oynayan Lissaridis, Kıbrıs Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı ve başpiskopos III. Makarios'un da kişisel doktorluğunu yaptı.

<span class="mw-page-title-main">2011 Kıbrıs Cumhuriyeti yasama seçimleri</span>

2011 Kıbrıs Cumhuriyeti yasama seçimleri, Kıbrıs Cumhuriyeti'nde Temsilciler Meclisi'nin 56 Üyesini seçmek için 22 Mayıs 2011'de yapıldı. Seçimi koltuklarını 18'den 20'ye çıkaran Demokratik Seferberlik partisi kazandı. İktidardaki Emekçilerin İlerici Partisi de bir sandalye kazanarak sandalye sayısını 19'a çıkardı. Demokrat Parti 11 sandalyesinden ikisini ve Avrupa Partisi de üç sandalyesinden birini kaybetti. Sosyal Demokrasi Hareketi beş sandalyesini korudu.

Bu madde 1878'den günümüze Kıbrıs'ın tarihi hakkındadır.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.