İçeriğe atla

Kütüphanecilik

İskenderiye Kütüphanesi ilk kütüphanelerden biridir.

Kütüphanecilik (bilgi ve belge yönetimi) yönetim, bilgi teknolojisi, eğitim ve diğer alanların uygulamalarını, bakış açılarını ve araçlarını kütüphanelere uygulayan, bilgi kaynaklarının toplanması, düzenlenmesi, korunması ve yayılması ve bilginin siyasi ekonomisi üstüne çalışan disiplinler arası veya çok disiplinli bir alandır. Bavyeralı bir kütüphaneci olan Martin Schrettinger'in (1808-1828) Versuch eines vollständigen Lehrbuchs der Bibliothek-Wissenschaft oder Anleitung zur vollkommenen Geschäftsführung eines Bibliothekars (Kütüphane Bilimi Üstüne Kapsamlı bir Kitap Çalışması veya bir Kütüphanecinin Çalışmalarının Kapsamlı Tanıtımı) adlı çalışmasında bu alanın adını ilk defa kullanılmıştır.[1] Schrettinger, Bavyera kütüphanesinde bilgiyi doğa odaklı elementlere göre sınıflandırmak yerine kitapları alfabetik sıraya göre düzenledi.[2]

Tarihsel olarak, kütüphane bilimi arşiv bilimini de kapsamıştır. Kütüphanecilik kapsamında bilgi kaynaklarının seçilen kullanıcı gruplarının ihtiyaçlarına hizmet edecek şekilde düzenlenmesi, insanların sınıflandırma sistemleri ve teknolojiyle nasıl etkileşimde bulunduğu, bilgilerin nasıl elde edildiği, değerlendirildiği ve kütüphaneler dışındaki kişiler tarafından ve kültürler arası olarak nasıl kullanıldığı, insanların nasıl eğitildiği, kütüphane hizmeti ve organizasyonuna rehberlik eden etik, kütüphanelerin ve bilgi kaynaklarının yasal statüsü ve dokümantasyon, belge yönetiminde kullanılan uygulamalı bilgisayar teknolojisi üstüne çalışılır.

Tarihçe

17. yüzyıl

Advis pour dresser une bibliothèque (1627) kitabının yazarı Gabriel Naudé

Kütüphane işlemleriyle ilgili en eski metin olan Kütüphane Kurma Üstüne Öneri 1627'de Fransız kütüphaneci ve bilim adamı Gabriel Naudé tarafından yayınlandı. Naudé üretken bir yazardı ve siyaset, din, tarih ve doğaüstü gibi birçok konuda eserler üretti. Kardinal Jules Mazarin'in kütüphanesini kurarken ve işletirken kitabında yazdığı fikirleri uygulama fırsatı buldu. Aynı yüzyıl içinde Osmanlı İmparatorluğu'ndaki ilk kütüphane olan Köprülü Kütüphanesi, Köprülü Fazıl Ahmet Paşa tarafından 1678 yılında kurdurulmuştur.[3]

20. yüzyıl

1924 yılında Türkiye'ye eğitim alanında danışmanlık vermesi için çağrılan John Dewey hazırladığı raporda kütüphanecilerin eğitilmesi için kurslar açılmasını tavsiye etti. Bunun üstüne ilk kütüphanecilik kursu 15 Eylül 1925'te açıldı.[4] Var olan ve yeni kurulacak kütüphanelere nitelikli personel yetiştirebilmek için 1942 yılından itibaren Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesinde Kütüphanecilik Kursları verilmeye başlandı. Hem verilen kursların içeriğini geliştirmek hem de Türkiye'deki kütüphaneciliği ilerletmek amacıyla yurt dışından çeşitli uzmanlar davet edildi. Lawrence S. Thompson'dan kütüphanelerin yaygınlaştırılması, kütüphane kurulması ve kütüphanecilik hizmetleri konularında, Henri F. Raux ve Lucia Moholy'den de bibliografya konusunda danışmanlık alındı. Ankara Üniversitesinde verilen kurslar temel olarak yüksek eğitim kurumlarının ihtiyaçlarını karşılıyordu.[5] Lawrence Thompson hazırladığı raporda kütüphanecilik eğitiminin kurslardan çıkarılarak İstanbul ve Ankara'daki üniversitelerin en az birinde kütüphanecilik üstüne bir okul kurulmasını tavsiye etmiştir.[4] 1954 yılında Ankara Üniversitesinde kütüphaneciliğin ülke genelindeki yaygınlığını artırmak amacıyla Adnan Ötüken ve Amerikan Ford Vakfı'nın katkılarıyla Kütüphanecilik Enstitüsü kuruldu.[4][5][6] Kütüphanecilik eğitimi verilen bu enstitünün adı 1960 yılında Kütüphanecilik Bölümü olarak değiştirildi. Başlangıçta sadece kütüphaneci yetiştirmenin amaçlandığı bölüm yıllar içinde gelişip 1970'li yıllardan itibaren bilgi bilimi ile ilgili dersler de vermeye başlamıştır. 1990'lı yıllardan sonra kütüphanecilik kavramında yaşanan değişimler göz önünde bulundurularak bölümün adı 2002 yılında Bilgi ve Belge Yönetimi Bölümü olarak değiştirildi.[6]

Ayrıca bakınız

Kaynakça

  1. ^ "Deutsche Biographie – Schrettinger, Martin". www.deutsche-biographie.de (Almanca). 25 Nisan 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Mart 2016. 
  2. ^ M. Buckland (12 Haziran 2005). "Information schools: a monk, library science, and the information age" (PDF) (İngilizce). 12 Ekim 2008 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Ağustos 2020. 
  3. ^ "Türkiye'de Kütüphanecilik". Türkçe Bilgi. 4 Ocak 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Ağustos 2020. 
  4. ^ a b c Karakaş, Sekine (1999). "Türkiye'de İlk Kütüphanecilik Bölümü'nün Kuruluşu ve Emily Dean". Türk Kütüphaneciliği. 13 (4): 376-396. 18 Mart 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Ağustos 2020. 
  5. ^ a b Anameriç, Hakan; Rukancı, Fatih (Mart 2017). "Belgelerle Türk Kütüphanecilik Tarihi (1938-1960): Retrospektif Bir Değerlendirme (I)". Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. 21 (1): 49-70. 26 Mart 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Ağustos 2020. 
  6. ^ a b "Genel Bilgiler". Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Bilgi ve Belge Yönetimi Bölümü. 27 Mayıs 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Ağustos 2020. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Gazi Üniversitesi</span> Ankarada kurulu devlet üniversitesi

Gazi Üniversitesi, Ankara'da bulunan köklü bir devlet üniversitesidir. 1926 yılında Mustafa Kemal Atatürk'ün talimatı ile Ankara'da temelleri atılan Gazi Üniversitesi, cumhuriyetin ilk üniversitesi olma ünvanını da elinde bulundurur.

<span class="mw-page-title-main">Kütüphane</span> kitaplar, el yazmaları, ses kayıtları veya filmler gibi edebi, müzikal, sanatsal veya referans materyallerinin koleksiyonuyla ilgilenen bir kurum

Kütüphane anlamına gelen ve genellikle Batı dünyasında yaygın olarak kullanılan ‘bibliothek’ kelimesinin aslı Eski Yunancadır ve biblion kitap, baskılı ürünlerin saklandığı yer demektir. Türkçedeki kütüphane ise, Farsça ve Arapça kökenli kütüb (kitaplar) ile Farsça hane (ev) sözcüklerinden türemiştir ve kitapların evi anlamına gelmektedir. Her iki dilde de kütüphane terimi, kitapların saklandığı yer anlamında kullanılmaktadır.“Kütüphaneler, elde edilen bilginin toplanması, depolanması ve dağıtılması fonksiyonlarını gören hizmet işletmeleridir” Toplumsal gereksinimleri karşılamak için kurulan kütüphaneler, her türlü kayıtlı bilgi kaynağını bilgi gereksinimi olan kullanıcıya etkin biçimde sunar böylece bağlantı işlevini sağlamaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Gazi Eğitim Fakültesi</span>

Gazi Eğitim Fakültesi, cumhuriyetin ilk yıllarında Ankara'da kurulan, cumhuriyet kuşağı ortaokul öğretmenlerinin yetiştirilmesinde çok önemli bir rol oynayan eğitim kurumudur. Türkiye'nin en köklü eğitim fakültelerinden biridir. Gazi Üniversitesi'nin temelini oluşturur. 1926 yılında Orta Muallim Mektebi olarak kurulan okul; 1929 yılında Gazi Orta Muallim Mektebi ve Terbiye Enstitüsü adını almış, 1982 yılında ise Gazi Üniversitesine bağlanmıştır. Mimar Kemaleddin Bey'in yaptığı Gazi Eğitim Fakültesinin ana binası; bugün Gazi Üniversitesi Rektörlüğüne, Gazi Eğitim Fakültesi Dekanlığı ve kütüphanesine, Gazi Eğitim Fakültesi Fen bilimleri Öğretmenliği bölümünün laboratuvarlarına, çeşitli jeolojik taşlar, bitkiler ve doldurulmuş hayvanlardan oluşan fen ve tabiat bilimleri müzesine, Gazi Resim ve Heykel Müzesine ev sahipliği yapmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Mustafa Güzelgöz</span>

Mustafa Güzelgöz, Türk kütüphaneci.

Kütüphane Haftası; Türkiye'de 1964 yılından beri Mart ayının son Pazartesi günü ile başlayan hafta kutlanır.

<span class="mw-page-title-main">Amasya Üniversitesi</span> Amasyada kurulu devlet üniversitesi

Amasya Üniversitesi, 17 Mart 2006 tarih ve 26111 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren 15 yeni üniversite kurulması hakkındaki 5467 Sayılı Kanun ile Amasya’da kurulmuş bir Devlet Üniversitesidir.

Tahsin Ağa Kütüphanesi, Ürgüp'te Osmanlı döneminde kurulmuş; günümüzde ilçe halk kütüphanesi olarak kendisine bağlı 6 şube ile hizmet veren bir kütüphane

Adnan Cahit Ötüken, Türk eğitimci, yazar, Türk kütüphaneciliğinin öncülerinden ve Türk Millî Kütüphanesi'nin kurucularındandır.

Bilgi bilimi, bilgi kullanıcıları ve bu kullanıcıların bilgiye erişip kullanabilmelerini, bilgiyi ve bilginin süreçlerini inceleyen bilim dalıdır. Yani bilgi bilimi, bilgi sistemleri, bilgi teorisi, bilgi erişimi, bilgiyi arama davranışı ve teknolojiyi araştırma ve değerlendirme gibi bilimsel çalışmalarla uğraşan bir disiplindir. Yöneticilerin veya araştırmacıların bilgiye ulaşmak için gideceği tek bir bilgi merkezleri ve tek bir bilgi kaynağı yoktur. Bilgi bilimi, kurallar içerisinde bilgiye ve bilgi kaynaklarına nasıl ulaşılacağını ve bu bilgilerin ve kaynakların nasıl kullanılacağını araştırmaktadır.

Mehmet Türker Acaroğlu,, Türk araştırmacı-yazar, kütüphaneci, dokümantalist, çevirmen ve emekli derleme müdürü.

<span class="mw-page-title-main">Jale Baysal</span> Türk akademisyen, yazar, kütüphaneci

Prof. Dr. Jale Baysal, Türk kütüphaneci, akademisyen, yazar.

Muzaffer Gökman, Türk kütüphaneci, yazar, araştırmacı.

Fatma Müjgân Cunbur, Türk kütüphaneci ve edebiyat araştırmacısı. Bazı kitap ve yazılarında "Müjde Nasiboğlu" ve "Salim Şehidoğlu" imzalarını kullanmıştır. Genel olarak Türk Edebiyatı ve kültürü konularında yaptığı inceleme ve bibliyografya çalışmalarıyla tanınmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Adnan Ötüken İl Halk Kütüphanesi</span>

Adnan Ötüken İl Halk Kütüphanesi; Ankara'nın Çankaya ilçesinde bulunan bir halk kütüphanesidir. Bugün, tarihi Saraçoğlu Mahallesi projesinde sosyal tesis ihtiyacını karşılamak adına inşa edilmiş olan binada hizmet vermekte olan kütüphane; Kızılay semtindeki Kumrular Sokak'ta yer alır. Ankara'daki halk kütüphaneleri arasında en çok ziyaret edilen ve 500 bini aşkın materyalle en geniş koleksiyona ev sahipliği yapan kütüphanedir.

Türk Kütüphaneciler Derneği 19 Kasım 1949 tarihinde Ankara'da kurulan dernek.

<span class="mw-page-title-main">Lidia Kulikovski</span> Moldovalı kütüphaneci ve bibliyograf

Lidia Kulikovski, Moldovalı bir kütüphaneci ve bibliyograftır. Hasdeu Belediye Kütüphanesi başkanı olarak, Kişinev'de dokuz şube açarak kütüphane ağını genişletmiş ve ağırlıklı olarak Romen edebiyatına odaklanmıştır.

Ozan Balcı, Türk bürokrat.

Leman Şenalp, Türk kütüphaneci.

<span class="mw-page-title-main">Kütüphaneci</span> bir kütüphanede profesyonel olarak çalışan ve genellikle kütüphanecilik eğitimi almış kişi, kütüphanede bilgi hizmeti veren kişi

Kütüphaneci, üniversitelerin bilgi ve belge yönetimi bölümünden mezun olup kütüphanelerde çalışan personellerdir. "Bilgi uzmanı", "bilgi profesyoneli", "kütüphane personeli", "kütüphane uzmanı", "kütüphane öğretmeni" ve "bilgi yöneticisi" gibi unvanlarla da adlandırılır.

Meral Şenöz, Türk kütüphaneci, akademisyen.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.