İçeriğe atla

Kürt böreği

Bir börekçide çeşitli börekler. Kürt böreği üzeri pudralı olarak görülmektedir.

Kürt böreği, küt böreği[1] veya sade börek,[2] genellikle börekçilerde yapılıp satılan, yağlı kömbeden türemiş bir börek çeşididir. 1 kg un, yemek kaşığı tuz, 700 ml su, 150 gram tereyağı, yarım su bardağı sıvı yağ ile hazırlanır ve üzerine pudra şekeri serpilerek servis edilir.[3]

Bu böreğin yaratan ve yaygınlaştıran kişi Billiceli[4] Mehmet Efendi’dir. "Rengo" lakabıyla tanınan Billiceli Mehmet Efendi'nin Kasımpaşa'daki gemilerde ve kum kosterlerinde çalışan Kürt işçilere satmak üzere hazırladığı yağlı kömbelere sonradan "Kürt böreği" denmiştir.[5] Böreğin pudralı şekerle servis edilmesi sonradan geliştirilmiştir. Böreğin satıldığı en meşhur yer İstanbul Karaköy'dür.[6]

Tartışmalar

Böreğin ismi son yıllarda tartışma konusu olmuştur. Tıpkı Balkan göçmenlerinin Türkiye'de tanıttığı Boşnak böreği gibi Kürt kökenli ustalar da bu böreğin tanıtım ve zaman süreci içinde geliştirilmesinde etkili olmuşturlar.[7] Fakat 1960'lı yıllarda İstanbul'daki fırıncıların ve seyyar satıcıların bu böreği "Kürt böreği" adıyla satışı yasaklanmış ve cezaya tabii tutulmuştur. Dönemin İstanbul valisi Niyazi Akı, ayrıştırıcı bir ifade olduğunu gerekçe göstererek böreğin adını "koç böreği" olarak değiştirmiştir.[8] Buna rağmen dönemin yazılı eserlerinde "Kürt böreği" olarak yazılmaya ve anılmaya devam etmiştir.[9][10] 12 Eylül döneminde "Kürt" isminin yasak olması nedeniyle "sade börek" olarak satılmıştır.[11] Daha sonra yeniden "Kürt Böreği" olarak satışı yapılmıştır.[12] Öncesinde hiçbir yazılı kaynakta geçmemesine rağmen 2000 yılı sonrası böreğin kesilirken çıkan "küt-küt" sesi üzerinden adının "küt böreği" olduğu iddia edilmiştir.[13] Bu adlandırma 2017 sonrası yemek tarifi kitaplarında yer almıştır.[14]

Kaynakça

  1. ^ "Küt Böreği Tarifi". Yemek.com. 27 Eylül 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  2. ^ "Sade börek yapımı". 29 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  3. ^ "Orjinal Kürt Böreği (Tam Ölçülü) Tarifi İçin Malzemeler". nefisyemektarifleri.com. 18 Mayıs 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Mayıs 2020. 
  4. ^ "'Kürt Böreği mi, Küt Böreği mi?' tartışmasına son noktayı koydu". www.rudaw.net. 7 Mayıs 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Mayıs 2024. 
  5. ^ "Şahhaydar Yarkın, "Bileceli Rengo'nun böreği: Kürt böreği" - Gazete Duvar". 4 Nisan 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Nisan 2021. 
  6. ^ "Bir mutfak tartışması: Kürt mü Küt mü". 29 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  7. ^ "Kürt böreği mi Küt böreği mi". 13 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  8. ^ "Kürt Böreği Satmak İçin İzin". Milliyet Gazetesi. 26 Haziran 1964. 14 Aralık 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Aralık 2023. 
  9. ^ Kerim Korcan (1975). Ter Adamları. E Yayınları. s. 292. 10 Aralık 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Aralık 2023. Kıymalı, peynirli, sade... Kürt böreği şekerli olsun! 
  10. ^ İbrahim Arslanoǧlu (1977). Sivas Folkloru. s. 6. 10 Aralık 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Aralık 2023. En ünlüleri Çakmakçılar, Hasanpaşa, Galata, Karaköy, Beylerbeyi fırınları idi. Çakmakçıların kazan yağlı çöreği, Kürt böreği, Hasanpaşa'nın poğaçası, çörekleri... 
  11. ^ "Kürt Böreğinin İsmi ve 200 Yıllık Hikayesi". 12 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  12. ^ Mustafa Ekmekçi (20 Aralık 1988). "Ankara Notları". Cumhuriyet Gazetesi. 17 Kasım 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Aralık 2023. Efendim, burada Kürt böreği yaparlar, içinde hiçbir şey yoktur. Düz yağlı yufka üzerine azıcık şeker tozu serpilir. Onlar sabah 05.00'te biz işe giderken, köşelerde beklerler, onları alır yeriz. Simitten de ucuz. Biz grevde olduğumuz için, işsiz kaldı Kürt böreği yapanlar da... 
  13. ^ "Kahvaltının efsane lezzeti". 31 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  14. ^ "Küt böreği". Yemektarifi.com. 29 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Çi börek</span>

Çibörek veya Yarımca; kıyma, soğan ve baharat karışımının açılmış yufkaya konulup yağda kızartılmasıyla yapılan geleneksel bir Kırım Tatar yemeğidir.

<span class="mw-page-title-main">Börek</span> Türk ve Osmanlı mutfağından hamur işi

Börek, yufkanın yuvarlama, doldurma ve/veya katlama işlemleri ile hazırlanan, yapımında yaygın olarak beyaz peynir, ıspanak, kıyma, patates gibi çok değişik iç harcı kullanılan, katmanlanmış lezzetli hamur işi. Bazı yörelerde yufkasız olarak yapılan bazı yemeklere de börek denilmektedir. Örnek Afyon patlıcan böreği verilebilir. Börekler yemek menülerinde "ara sıcaklar" kategorisinde yer alır. Börek, açlığı giderme amacıyla tüketilir veya çeşitli sosyal etkinliklerde ikram edilir. İç harcına ve pişirme yöntemine göre çok fazla çeşitlilik gösterir.

<span class="mw-page-title-main">Su böreği</span> börek çeşidi

Su böreği, Türk mutfağında bir tepsi böreği çeşididir. Haşlanmış yufka katmanları arasına su böreğinin çeşidine göre kıyma veya beyaz peynir harcı serpiştirilip en üstü yumurtalanmış bir şekilde fırınlanarak yapılır.

<span class="mw-page-title-main">Türk mutfağı</span> Türk gastronomi geleneğine dahil bütün yiyecek ve içecekler

Türk mutfağı, Türkiye'nin ulusal mutfağıdır. Orta Asya, Selçuklu ve Beylikler ile Osmanlı kültürünün mirasçısı olan Cumhuriyet Dönemi Türk Mutfağı hem Balkan ve Orta Doğu mutfaklarını etkilemiş hem de bu mutfaklardan etkilenmiştir. Ayrıca Türk mutfağı yörelere göre de farklılıklar gösterir. Karadeniz mutfağı, Güneydoğu mutfağı, Orta Anadolu mutfağı gibi birçok yöreler kendilerine ait zengin bir yemek haznesine sahiptirler.

<span class="mw-page-title-main">Un helvası</span> Türk mutfağından bir tatlı

Un helvası, kavrulmuş una, şeker ve suyla hazırlanan şerbet dökülerek hazırlanan bir Türk tatlısıdır.

<span class="mw-page-title-main">Poğaça</span> Balkanlar ve Orta Avrupanın her yerinde benzer isimlerle bilinen çörek

Poğaça, bir çörek türüdür. Balkan, Levant ve Macaristan mutfaklarında bulunur, mayalı veya mayasız yapılabilir. Genellikle buğday unundan yapılır, ancak arpa ve bazen çavdar eklenebilir. Poğaçanın içi haşlanmış patates, pişmiş kıyma, zeytin veya peynirle doldurulabilir. Poğaça hamurunda susam, siyah çörek otu veya kurutulmuş dereotu gibi tahıllar ve otlar bulunabilir veya üstüne serpilebilir.

<span class="mw-page-title-main">Kalburabastı</span> Türk mutfağından şerbetli hamur tatlısı

Kalburabastı, adını hamuru bir kalbura ya da kevgire bastırıldığı için almıştır. Şerbetli bir tatlıdır. Hamur için malzeme olarak margarin, un, yoğurt, sıvı yağ, yumurta, kabartma tozu, ceviz içi kullanılır. Şerbeti için toz şeker, su, limon suyu kullanılır. Yunanistan'da yapılan melomakarono tatlısı kalburabastının ballı ve karanfilli çeşididir. Abhaz mutfağında benzer tatlı hurmitadır.

<span class="mw-page-title-main">Laz böreği</span> Karadeniz bölgesine özgü tatlı

Laz böreği ; yufka, tereyağı, muhallebi ve şerbet ile yapılan bir tatlı çeşididir. Türkiye'de Doğu Karadeniz bölgesinde ve özellikle Lazların yaşadığı Artvin, Rize ve Trabzon illerinde yapılır. Yunanistan'da ise "sütlü börek" anlamına gelen galaktobureko adıyla, yufka yerine irmik lapası kullanılarak yapılır. Günümüzde yufka yerine milföy, muhallebi yerine krema kullanılarak yapılanları da mevcuttur. Krema ya da muhallebi; limon, portakal veya gül suyu ile tatlandırılabilir.

<span class="mw-page-title-main">Osmanlı mutfağı</span> Osmanlıdaki mutfak, yemek ve sofra kültürü

Osmanlı mutfağı Osmanlı dönemindeki mutfak kültürüdür. Kökeni Selçuklu mutfağına dayanır. Osmanlı Mutfağı'nı, Osmanlı saray mutfağı ve Osmanlı halk mutfağı şeklinde ikiye ayırmak doğru olacaktır. Halk mutfağı, saray mutfağı kadar gösterişli olmamasına rağmen lezzet ve çeşitlilik yönünden oldukça zengin bir menüye sahip olmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Sarıyer böreği</span>

Sarıyer böreği börekçilerde satılan bir börek türüdür. İlk olarak, 19. yüzyılın sonunda yapıldığı söylenir. Görüntü olarak kol böreğine benzer. Kıymalı, peynirli, patatesli veya ıspanaklı yapılabilir. Kuş üzümü ve çam fıstığı eklenebilir. Bu tür böreğin sadesi Kürt Böreği olarak adlandırılır ve farklı biçimde kesilir. Börek, kilo üzerinden hesaplanarak satılır.

<span class="mw-page-title-main">Kiliçe çöreği</span>

Kulîce (کلیچه), Kiliçe çöreği bir çeşit simit veya çörektir. Ahmed Eflâkî’nin Menâkıbü’l Ârifîn adlı eserinden Selçuklu Anadolusu’nda kulîce(کلیچه) ,(simîd)(سميد) tüketildiği anlaşılmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Kömbe böreği</span>

Kömbe, Türkiye'ye özgü özellikle Orta Anadolu ve akdenizde Osmaniye,Kahramanmaraş,Sivas, Elazığ ve Malatya yöresine ait bir börek çeşididir. Yapılış şekilleri çok küçük farklılıklar gösterir. Geleneksel olarak iki sac arasında pişirilir. Ancak tabii ki günümüzde elektrikli fırınlarda, aynı tarifle pişirilebilmektedir.

Ağzı yumuk, bir çeşit çörektir ve Şanlıurfa'da yapılır.

Yeni Usûl Yemek Kitabı, Osmanlı döneminde yayınlanan yemek kitabıdır. 1880-81 yıllarında, kimliği belirsiz bir yazar tarafından yazılmıştır. 1924 yılında Muammer Mehri tarafından yeniden basılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Puf böreği</span>

Puf böreği yağda kızartılarak yapılan bir çeşit börektir. Puf böreğine bazı yörelerde el böreği de denir. Trakya mutfağında da yapılmaktadır.Kızgın yağda pişmesi, böreğin kapatılış formu ile bazen yöre mutfağındaki yarımca(çiğ börek) tarifi ile karıştırılır. Oysa iç harcıyla olduğu kadar hamurun karbonat ile tutulması ve farklı kapatılış formları ile de yarımca tarifinden ayrılır.

<span class="mw-page-title-main">Kıymadan fırın kebabı</span>

Kıymadan fırın kebabı, koyun eti kıymasından ile yapılan bir kebaptır.

Mecmuâ-i Fevâid, Sultan II. Mahmud devrine ve Hüdâyî Tekkesi Vakfı’na ait eserdir. Mecmuâ-i Fevâid’de imârethâne ve diğer kurumlarda çalışan görevliler ve muhasebe kayıtlarının yanında imârette kullanılan mutfak eşyaları ve yemek tarifleri de yer almaktadır. Söz konusu eser o dönemde Hüdâyî Vakfı imâretinde pişirilen yemekler hakkında detaylı bilgi vermektedir.

<span class="mw-page-title-main">Köse pilavı</span>

Köse pilavı, bir çeşit pirinç pilavıdır. Evliya Çelebi Nahçıvan (şehir) yöresini ziyaretinde bu pilavdan bahseder.

<span class="mw-page-title-main">İsfidbâc</span>

İsfidbâc(Farsça:سوپ سفید) bir çeşit et yemeğidir. Farsça beyaz çorba anlamına gelir.Osmanlı mutfağında ve Abbâsî mutfağında yapılan yemektir. Mehmet Bini Mahmudu Şirvani tarifinde içine turak otu (Anethum graveolens) konulur. Malzemeleri yağlı koyun eti, kuyruk yağı, tuz, su, soğan, nohut, badem içi, kimyon, kişniş, karabiber, çörek otudur.

Kapak böreği börek çeşididir. Aksaray ilinin Güzelyurt ilçesinde yapılmaktadır. Osmanlı mutfağında yapılmaktadır.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.