İçeriğe atla

Kürt Yüksek Komitesi

Kürt Yüksek Komitesi
Desteya Bilind a Kurd
Kuruluş25 Temmuz 2012
DağılmaGeç 2013
AmaçSuriye Kürdistan'ındaki Kürt örgütlerin ortak hareket etmesini sağlamak
MerkezKamışlı
Konum
Hizmet bölgesiSuriye
Resmî dillerArapça, Kürtçe

Kürt Yüksek Komitesi (KYK, Kürtçe: Kürtçe: Desteya Bilind a Kurd, DBK) ya da Batı Kürdistan Üst Kurulu 25 Temmuz 2012 tarihinde Kamışlı'da Suriye Kürt Ulusal Meclisi (ENKS) ve Batı Kürdistan Halk Meclisi (MGRK)'nın beşer üyesinin bir araya gelmesiyle oluşturuldu. PYD ve ENKS arasında çıkan anlaşmazlıklar yüzünden işlevini kaybederek dağılmıştır.

Kuruluş

2011-2012 Suriye çatışmalarında Suriye Kürt bölgesinde bulunan ve Mesut Barzani'nin KDP çizgisinde olan 11 parti ve örgüt 26 Ekim 2011 tarihinde Erbil'de ENKS çatısı altında bir araya geldiler. Buna karşılık PYD çizgisindeki örgütlerin çatı örgütü niteliğinde kurulmuş olan Demokratik Toplum Hareketi (TEV-DEM) de 16 Aralık 2011'de Batı Kürdistan Halk Meclisini kurdu. Bu mecliste PYD, TEV-DEM, Yekitiya Star, Batı Kürdistan Gençliği, eğitim ve dil hareketi SZK ve şehir aileleri örgütü gibi örgütler vardı.[1]

Esad'ın devrileceğine dair beklentiler, Kürt örgütlerinin aralarındaki çatışmaların artması ve PYD çizgisindeki Kürt hareketlerinin KDP çizgisindeki hareketleri zayıflatacağı endişesi Mesut Barzani'yi inisiyatif almaya itti.[1] 11 Haziran 2011'de Erbil'de ENKS ve Batı Kürdistan Halk Konseyi bir araya gelerek bir ortaklığa imza attılar. Toplantının arabuluculuğunu Barzani adına Dr. Hamid Derbendi üstlendi. Varılan mutabakat maddeleri şunlardı:[1]

  1. Birleşik bir siyasal amaç geliştirmek için ortak bir komite kurulacak. Şam'daki diktatörlüğün devrilmesi ve Kürt sorununun demokratik yollardan çözümü için çalışılacak.
  2. Bölgelerdeki işleri koordine etmek için bir Yüksek Örgütsel Komite kurulacak.
  3. Her bölgede alt komiteler kurulacak.
  4. Bütün karşıt propagandalar durdurulacak.
  5. Kürt bölge ve topraklarındaki bütün silahlı güçler kaldırılacak.
  6. Ortak silahsız koruma komiteleri kurulacak.
  7. Sosyal sorunları çözmek için ortak arabulucu komiteler kurulacak.

Ancak anlaşma hayata geçirilemedi. İki taraf da birbirini suçladı. PYD'ye göre tüm Kürt partileri taraf olmadığı için sorunlar çıkıyordu. ENKS ise PYD'nin diğer Kürt grupları bastırmaya yönelik tutumlarından dolayı anlaşmanın gerçeklemediğini ileri sürüyordu.

Barzani bir yıl sonra yeniden bir çağrı yaptı. ENKS ve Batı Kürdistan Halk Meclisi 9-12 Temmuz 2012'de Erbil'de yeniden bir araya geldi. Toplantıya Barzani adına Irak Kürt Bölgesel Yönetimi Başkanlık Divanı Başkanı Fuad Hüseyin başkanlık etti.ENKS adına İsmaik Hami ve Batı Kürdistan Halk Meclisi adına Salim Mustafa Muhammed ile Abdussalam Ahmed'in imzaladığı metinde önceki anlaşmanın uygulanmasına dönük yeni mekanizmalar da ekleniyordu.[1]

Erbil (Hewler) Mutabakatı da denilen anlaşmayı hayata geçirmek için 25 Temmuz 2012'de ENKS ve Batı Kürdistan Halk Meclisi, her iki kanattan beşer üyenin katılımıyla Batı Kürdistan Üst Kurulu (diğer adıyla Kürt Yüksek Komitesi) oluşturuldu. Bu kurula ENKS'den Ahmet Süleyman, Suud Mele, Nesreddin İbrahim, Beşar Emin; Batı Kürdistan Halk Meclisinden ise Aldar Halil, Ronahi Delil, Salih Müslim, Sinem Muhammed ve Abdulselam Ahmet üye olarak seçildi.

Suriye Ordusunun çekilmesi

18 Temmuz 2012'de Şam'da yapılan bir saldırıda Beşar Esad'ın ekibindeki kilit isimlerden Savunma Bakanı Davud Raciha, eski savunma bakanı ve devlet başkanı danışmanı Hasan Türkmani, Genelkurmay Başkan Yardımcısı Asıf Şevket ve Askeri İstihbarat Şefi Hişam İhtiyar öldü. Aynı gün Cerablus ve Menbiç silahlı muhalif grupların eline geçti. Esad yönetimi Suriye'nin tümünde çeşitli cephelerle uğraşmak yerine ana arterlere ağırlık vermeyi kararlaştırarak kuzey hattından çekilme kararı aldı. Esad yönetiminin bu kararı aynı zamanda Suriye muhalafetini organize edilmesi ve silahlandırılması için kendi topraklarını kullandıran Türkiye'ye dönük bir hamle idi. Suriye ordusu 18 Temmuz saldırısının ertesi günü Kürt bölgelerinden çekilmeye başladı. 19 Temmuz'da Kobani'de Kürtler yönetimi aldılar. 20 Temmuz'da Afrin'i, 21 Temmuz'da Derik ve Amude'yi boşaltan ordu birliklerinin binalarına YPG yerleşti. Ancak Kamışlı ve Haseke'yi bırakmak istemeyen ordu birlikleri ile YPG arasında bazı çatışmalar oldu.[1]

Kürt Yüksek Komitesinin iki bileşeninden Batı Kürdistan Halk Meclisinin askerî gücünü YPG oluştururken, ENKS'nin milis gücü yoktu. Suriye ordusundan kaçtığı söylenen polis ve askerlerden oluşan bir peşmerge gücü YPG'ye karşı güç dengeleyebilmek için eğitiliyordu ama 600 ile 3.000 arasındaki Suriye peşmergelerinin YPG'nin gücünü dengelemesi mümkün değildi.[1]

Kontrol noktalarının YPG tarafından ele geçirilmesi Kürt Yüksek Komitesi içindeki ENKS kanadının sert itirazlarına yol açtı. PYD Ağustos 2012'de Barzani'nin eğittiği 650 kişilik bir peşmerge grubunun Rojava'ya geçişine izin vermedi. Eylül 2012'de PYD ve ENKS üyelerinden ortak bir askerî güç oluşturulacağı ilan edildi. Bunun üzerine YPG kendisinin Rojava'nın tek meşru askerî gücü olarak görülmediğini söyleyerek Kürt Yüksek Konseyi ile işbirliğini bitirdiğini ilan etti. YPG'ye göre Irak Kürdistan'ında olduğu gibi KDP ve KYB'nin ayrı ayrı Peşmerge güçlerinin olmasına benzer biçimde Rojava'da ikinci bir askerî güç olamazdı.[1]

Kürt Yüksek Komitesi sürecin hızla ilerlemesi sonucunda etkisi kalmayan bir yapıya dönüştü. Ağustos ve Eylül 2012'de yapılan gösterilerde "Kürt Birliği" sloganı altında hareket edilip "Peşmerge ve gerilla birdir" denilse de, Barzani ve Öcalan posterleri taşınsa da bu ortaklık yürümedi. Karşılıklı suçlamalarla fiilen gerçekleşmemiş bir ortaklık olarak kaldı.[1]

Cenevre 2 öncesi

Aralık 2012'de yine Erbil'de Kürt Ulusal Komitesinin canlandırılması için görüşmeler yapıldı. Barzani, Leyla Zana ve Osman Baydemir'in arabuluculuğu ile gerçekleştirilen görüşmelerde Cenevre 2 toplantılarına tek heyet ile katılma kararı alındı.[2] Ancak PYD'nin Cenevre 2 toplantılarına katılması sorunlara yol açınca ENKS toplantıya kendi temsilcileriyle katıldı. Böylece Suriyeli Kürtlerin Kürt Ulusal Komitesi adıyla tek heyet ile temsil edilmesi gerçekleşmemiş oldu.[2]

Kaynakça

  1. ^ a b c d e f g h Fehim Taştekin, Rojava Kürtlerin Zamanı, İletişim Yayınları, sf. 138
  2. ^ a b Suriye'de Kürt muhalefeti, 3 Şubat 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. AlJazeera Türk, 02.02.2017 tarihinde alındı.

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Celal Talabani</span> 6. Irak cumhurbaşkanı

Celal Talabani, Iraklı Kürt siyasetçi. 2005-2014 yılları arası Irak cumhurbaşkanı olarak görev almıştır. Irak'ın ilk Arap olmayan cumhurbaşkanıdır.

<span class="mw-page-title-main">Kürdistan Bölgesel Yönetimi</span> Iraka bağlı özerk bölge

Kürdistan Bölgesel Yönetimi, Kürdistan Bölgesi veya Irak Kürt Bölgesel Yönetimi, Irak'a bağlı, anayasal düzeyde varlığı olan özerk bir bölgedir. Yaklaşık 40.000 km2'den oluşan idari birim; batıda Suriye, doğuda İran, kuzeyde ise Türkiye ile komşudur. Bölgesel yönetimin başkenti Erbil'dir. Kürdistan Parlamentosu Erbil'de yer almaktadır, ancak Kürdistan Bölgesi anayasası tartışmalı Kerkük kentini Kürdistan Bölgesi'nin başkenti olarak tanımaktadır. Bölgenin nüfusu, 2023 itibarıyla 6.556.752'dir. Resmî dilleri Kürtçe ve Arapça'dır.

<span class="mw-page-title-main">Peşmerge</span> Irak Kürdistanının askerî gücü

Peşmerge, Kürdistan Bölgesel Yönetimi'nin askerî gücüdür. Irak Anayasası'na göre Peşmerge, güvenlik yan kuruluşlarıyla birlikte Kürdistan Bölgesi'nin güvenliğinden sorumludur. Peşmerge'ye bağlı kuruluşlar arasında Asayiş, Parastin u Zanyarî ve Zeravani bulunmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Mustafa Barzani</span> Kürt milliyetçi lider

Molla Mustafa Barzani, Kürt lider. Kürdistan Bölgesel Yönetimi'nin kurucusudur. 1946 yılından 1979'daki ölümüne kadar Kürdistan Demokrat Partisi'nin başkanı olarak siyaset yapmıştır. Bağımsız Kürt devleti görüşleriyle Kürt milliyetçiliğine önemli katkılar sunmuştur. Mesud Barzani ve İdris Barzani'nin babasıdır.

<span class="mw-page-title-main">Mesud Barzani</span> Kürt siyasetçi ve KDP genel başkanı

Mesud Barzani, Kürt siyasetçi. 2005-2017 yılları arası Kürdistan Bölgesel Yönetimi başkanı olarak görev aldı. 1 Nisan-30 Nisan 2004 tarihleri arasında Irak Başbakanlığı görevinde bulunan Barzani, Kürdistan Demokratik Partisi'nin 1979 yılından beri başkanlık görevini sürdürmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Kürdistan Demokratik Partisi</span> Siyasi parti

Kürdistan Demokrat Partisi kısaca KDP veya PDK, 16 Ağustos 1946'da Molla Mustafa Barzani liderliğinde kurulan Kürt milliyetçi siyasi partidir. Mustafa Barzani'nin 1979'daki ölümünden günümüze partiyi, oğlu Mesud Barzani yönetmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Kürt milliyetçiliği</span> siyasal ideoloji

Kürt milliyetçiliği, Kürtlerde, halk olma bilincinin kültürel ve siyasal eyleme yönlendirilmesini ifade eden kavramdır. Kürtlerin çoğunluk olduğu toprakları Kürdistan olarak tanımlayan ve bağımsız bir Kürt devleti kurulmasını savunan siyasi hareket olmakla birlikte, Kürtlerin yaşadıkları topraklarda diğer etnik gruplar ile eşit haklara sahip olmasını, Kürtçenin resmî dil ve eğitim dili olmasını savunan siyasi görüştür.

<span class="mw-page-title-main">PYD</span> Suriye Kürtleri tarafından kurulmuş Siyasi parti

PYD tam adı ile Demokratik Birlik Partisi, 2003 yılında Kürtler tarafından Suriye'nin kuzeyinde kurulmuş bir siyasi partidir. Günümüzde hâlâ faaliyet göstermektedir. Partinin eş başkanlık görevini Haziran 2022'den beri Salih Müslim ve Asya Abdullah yürütmektedir. Askerî kolu yaklaşık 85 binden fazla militana sahip YPG'dir.

<span class="mw-page-title-main">Suriye Kürt Ulusal Konseyi</span> Suriyede etkin olan siyasî parti

Suriye Kürt Ulusal Konseyi, Suriye'de etkin olan ve devlet başkanı Beşşar Esad'e karşı duran 11 muhalif Kürt parti ve grup tarafından kurulan bir oluşumdur. Askerî kanadi Peşmerge Roj'dir.

<span class="mw-page-title-main">Salih Müslim</span>

Salih Müslim Muhammed,, Kürt siyasetçi ve mühendis. PYD'nin eş başkanıdır.

<span class="mw-page-title-main">YPG</span> Suriyede aktif Kürt milliyetçisi örgüt

YPG tam adı ile Halk Koruma Birlikleri veya Halk Savunma Birlikleri, Suriye'de faaliyet gösteren, fiilen özerk olan Kuzey ve Doğu Suriye Özerk Yönetimi'ne bağlı çoğunluğunu Kürtlerin oluşturduğu silahlı örgüt. Suriye Demokratik Güçleri bileşendir ve silahlı gücünün çoğunu oluşturur. Kadın Koruma Birlikleri (YPJ), YPG'nin kadın kolu, YPG Enternasyonal ise yabancı gönüllülerden oluşan koludur.

<span class="mw-page-title-main">Afrin</span> Suriyenin kuzey batısında, Halep iline bağlı ilçe

Afrin, Suriye'nin kuzey batısında, Halep iline bağlı ilçe. İlçenin toplam nüfusu 500.000'dir. İlçenin merkezi olan Afrîn kentinin nüfusu 2004 sayımına göre 36.562 nahiyesinin toplam nüfusu ise 172.095 kişi idi.

Kürt siyasi hareketi ya da Kürt özgürlük hareketi, Türkiye, Irak, Suriye ve İran topraklarında, Kürdistan olarak anılan jeokültürel bölgede yaşayan Kürtlerin anadilde eğitim, self determinasyon, özerklik ya da bağımsız devlet gibi politik taleplerini gerçekleştirmek için mücadele veren hareketin genel adı olarak kullanılır. Bu talepler yasal zeminde demokratik olarak tartışıldığı gibi silahlı olarak Marksist-Leninist çizgide gerçekleştirilmeye de çalışılmaktadır.

Kamışlı Olayı, Kamışlı Ayaklanması ya da Kamışlı Katliamı, Suriye'de 2004 yılında gerçekleşen futbol maçı sırasında ortaya çıkan protesto gösterilerinin ardından 52 kişinin yaşamını yitirmesi ile sonuçlanan olay.

Türkiye-SDG çatışması veya Türkiye-YPG çatışması, 2015 yılından bu yana Türkiye ile Suriye Demokratik Güçleri arasında yaşanan çatışmalar bütünü. PYD tarafından Suriye İç Savaşı sırasında Suriye'nin kuzeyinde tek taraflı olarak Kuzey ve Doğu Suriye Özerk Yönetimi'ni ilan etmesi sonucunda, bu duruma karşı olduğunu belirten Türkiye hükûmetinin gerekli askerî müdahaleleri yapması sonucu iki taraf arasında yaşanan çatışmalardır.

<span class="mw-page-title-main">Mesrur Barzani</span> Kürdistan Bölgesel Yönetiminin başbakanı.

Mesrur Barzani Kürt siyasetçi, Kürdistan Bölgesel Yönetimi'nin başbakanı. Kürdistan Demokrat Partisinin bir üyesidir. Mesut Barzani'nin oğlu ve Kürdistan Bölgesi'ndeki Kürdistan Bölgesi Güvenlik Konseyi eski başkanıdır. 10 Temmuz 2019'da, Kürdistan Parlamentosu'ndaki 97 milletvekilinden aldığı 88 oyla Kürdistan Bölgesel Yönetimi 9. kabinesinin Başbakanı olarak yemin ederek görevine başlamıştır.

<span class="mw-page-title-main">Kuzey ve Doğu Suriye Özerk Yönetimi</span> Suriyede de facto özerk bölge

Kuzey ve Doğu Suriye Özerk Yönetimi (KDSÖY) Suriye'nin kuzeydoğu kesimindeki Suriye Kürdistanı'nda Arap, Çerkes, Kürt, Süryani ve Türkmenlerin yaşadığı, Ekim 2019 itibarıyla de facto özerk olan yönetim alanı. PYD tarafından bölgede önce özerk kantonlar, sonrasında federasyon ilan edilmiş; fakat hiçbiri Suriye hükûmeti veya diğer ülkeler tarafından tanınmamıştır. İsviçre'de ve birçok Avrupa ülkesinde temsilcilikleri vardır.

Kürdistan Bölgesel Yönetimi-PKK çatışması, Irak Kürdistanı'nda meşru Kürdistan Bölgesel Yönetimi ile PKK ve PKK'nın müttefik grupları arasında gerçekleşen bir dizi savaş ve çatışmadır. 1983 yılında başladı ve hala isyan şeklinde devam ediyor. PKK'nın ağırlıklı yöntemi Peşmergelere karşı gerilla savaşı uygulamaktır.

PÇDK tam adı ile Kürdistan Demokratik Çözüm Partisi, 2002 yılında kurulan Kürdistan Bölgesel Yönetimi'nde faaliyet gösteren bir siyasi partidir. PKK ile birlikte Kürdistan Topluluklar Birliği'nin (KCK) bir parçasıdır.

2024 Kuzey ve Doğu Suriye Özerk Yönetimi yerel seçimleri ya da Rojava Yerel Seçimleri, Kuzey ve Doğu Suriye Özerk Yönetimi'nin yerel yönetimlerin belirlenmesi için 2024 yılının Ağustos ayında yapılacak olan yerel seçimlerdir. 7 kantona bağlı toplam 6 büyükşehir, 40 şehir ve 105 beldede yurttaşlar sandık başına gidecek. Yönetim 11 Haziran tarihinde seçimlere gidecekken 6 Haziran'da yaptığı açıklamayla seçimi 2024'ün Ağustos ayına ertelemiştir.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.