İçeriğe atla

Küresel izleme ifşası (2013-günümüz)

Uluslararası medya ABD Ulusal Güvenlik Dairesi (NSA) ve onun uluslararası ortaklarının, yabancı ulusları ve ABD vatandaşlarını küresel izlemeye tabii tuttuğunun operasyonel detaylarını ortaya çıkardı. Raporların çoğu eski bir NSA çalışanı Edward Snowden'ın sızdırdığı çok gizli devlet sırlarından oluşmakta. Edward Snowden'ın da bu gizli belgeleri bir dönem birlikte çalıştığı ABD'nin en büyük savunma ve istihbarat üstlenici firmasının sahibi Booz Allen Hamilton'dan aldığı iddia edilir. Snowden'ın sızdırdığı belgeler ABD istihbaratının yanı sıra, Avustralya, İngiltere ve Kanada istihbaratına ait belgeleri de içermektedir. Bu belgeler "Five Eyes" (Beş Göz) özel ağı sayesinde elde edilmiştir. Haziran 2013'te Snowden'ın sızdırdığı ilk dokümanlar eşzamanlı olarak The Washington Post ve The Guardian gazetelerinde yayınlanarak büyük ilgi topladı. İfşa 2013 yılı boyunca devam etti ve yaklaşık 1.7 milyon doküman da daha sonra medyaya sızdırıldı ve küresel ölçekte The New York Times, Canadian Broadcasting Corporation, Australian Broadcasting Corporation, Der Spiegel (Almanya), O Globo (Brezilya), Le Monde (Fransa), L'espresso (İtalya), NRC Handelsblad (Hollanda), Dagbladet (Norveç), El País (İspanya) ve Sveriges Television (İsveç) gibi medya kuruluşları tarafından yayınlanarak ifşa edildi.

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">CIA</span> Amerika Birleşik Devletlerinin ulusal istihbarat teşkilatı

CIA, Birleşik Devletler federal hükûmetinin sivil bir dış istihbarat servisidir ve resmî olarak dünyanın dört bir yanındaki ulusal güvenlik bilgilerini, öncelikle insan istihbaratını (HUMINT) kullanarak toplamak, işlemek ve analiz etmekle görevlendirilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Ajax Operasyonu</span>

Ajax Operasyonu, Birleşik Krallık ve ABD tarafından, İran'ın demokratik olarak seçilen milliyetçi kabine ve başbakan Muhammed Musaddık'ı devirmek ve Pehlevi ailesini yeniden iktidara getirmek amacıyla düzenlenen örtülü harekâttır. Operasyon ayrıca ABD'nin barış zamanında yabancı bir hükûmeti devirmek için giriştiği ilk gizli eylemdi.

<span class="mw-page-title-main">WikiLeaks</span> Sivil toplum kuruluşu

Wikileaks, anonim kaynaklara dayanarak hassas belgeler yayınlayan ve kâr amacı gütmeyen uluslararası bir sivil toplum kuruluşudur. 2006-2016 arasındaki 10 yıllık süreçte 10 milyon belge yayınladığı belirtilen organizasyonun kurucusu ve yöneticisi Avustralyalı internet aktivisti Julian Assange’dır. Kristinn Hrafnsson, 2018 yılından beri sorumlu editörlüğünü yürütmektedir

<span class="mw-page-title-main">Tor (anonim ağ)</span> Tor Browser (anonim ağ)

Tor, “The Onion Router" sözcüklerinin baş harflerinden oluşturulmuş, kullanıcılarına anonim iletişim imkânı sağlayan bir ağ ve yazılım projesinin adıdır. Proje dünya üzerinde konuşlanmış 6000'den fazla gönüllü Tor unsurunun oluşturduğu ağ üzerinden kullanılarak kullanıcıların gerçek kimliklerini gizleyerek şifreli bir şekilde internete erişmelerine imkân sağlamakta ve takip edilme riskini azaltmaktadır. Her ne kadar hakkında takip edilemediğine dair söylentiler olsa da, bu doğru bilinen bir yanlıştır.

<span class="mw-page-title-main">2010'lar</span> onyıl

2010'lar, 1 Ocak 2010'dan 31 Aralık 2019'a kadar olan 10 yıllık zaman dilimini kapsamaktadır. "Onlu Yıllar" olarak da bilinen 2010'lu yıllar, 1 Ocak 2010'dan 31 Aralık 2019'a kadar süren on yıllık bir dönemdir. On yıl, istikrarlı ekonomik büyüme, düşük enflasyon ve faiz oranları ve güçlü tüketici harcamaları ile karakterize edilen 2000'lerin sonundaki mali krizden iyimser bir toparlanma ile başladı. Arap dünyasındaki bir dizi sosyal ve siyasi ayaklanma olan Arap Baharı ve Avrupa borç krizi on yılın önemli olaylarıydı. On yıl aynı zamanda özellikle gelişmiş ülkelerde LGBT hakları konusunda önemli ilerlemelere sahne oldu.

<span class="mw-page-title-main">Ulusal Güvenlik Ajansı</span> Ajansın logosu diğer amerika merkezli teşkilatların logolarıyla aynı kartal figürünü kullanıyor

Ulusal Güvenlik Dairesi, kısaca NSA, ABD'nin en çok istihbarat toplayan teşkilatı olduğu tahmin edilmektedir. Kriptoloji üzerine uzman olan bir teşkilattır. 4 Kasım 1952 tarihinde resmi olarak kurulmuştur. Yabancı ülkelerin iletişimlerini dinleyerek bilgi toplarlar. Ayrıca Amerikan hükûmetinin iletişimini yabancı teşkilatlardan korumak da onların görevidir.

<span class="mw-page-title-main">Edward Snowden</span> Bilgisayar Uzmanı

Edward Joseph Snowden, Amerikalı bilgisayar uzmanı, eski Merkezi İstihbarat Teşkilatı (CIA) ve eski Ulusal Güvenlik Dairesi (NSA) çalışanı. Gizli NSA belgelerini medyaya ifşa ederek NSA tarafından yürütülen küresel izleme aletlerinin işletme detaylarını, Beş Göz ortaklarını ve birçok ticari ve uluslararası ortağı ortaya çıkaran NSA sızıntılarını başlatmıştır.

<span class="mw-page-title-main">David Carr (gazeteci)</span> Amerikalı gazeteci (1956 – 2015)

David Michael Carr, Amerikalı köşe yazarı ve gazeteci. Medya Enstitüsü'nde ve New York Times gazetesinde yazıyordu. 2014 yılında medya alanında Boston Üniversitesinde derste vermiştir.

Birim 8200 sinyal istihbaratı toplamaktan (SIGINT) ve kod çözmeden sorumlu İsrail İstihbarat Kolordusu birimidir. Aynı zamanda askeri yayınlarda İstihbarat Kolordusu Merkez Derleme Birimi olarak görünür ve bazen de Israeli SIGINT National Unit (ISNU) olarak adlandırılır.

<span class="mw-page-title-main">İstihbarat Bakanlığı (İran)</span>

İran İslam Cumhuriyeti İstihbarat Bakanlığı İran İslam Cumhuriyeti'nin temel istihbarat teşkilatı ve İran İstihbarat Topluluğu üyesidir. Ayrıca VAJA olarak bilinir ve daha önce VEVAK ya da MOIS olarak bilinirdi. Önceki rejimin istihbarat aygıtını devraldığı zaman başlangıçta, SAVAMA olarak biliniyordu. Bakanlık işin doğası gereği yurt içinde ve yurt dışında İran'ın üç "egemen" bakanlık kuruluşundan biridir.

<span class="mw-page-title-main">Irak Ulusal İstihbarat Servisi</span>

Irak Ulusal İstihbarat Servisi (INIS) Geçici Koalisyon Otoritesi yetkisiyle Nisan 2004 yılında kurulan Irak hükûmetinin bir istihbarat kuruluşudur.

<span class="mw-page-title-main">İstihbarat Genel Başkanlığı</span>

İstihbarat Genel Başkanlığı,, aynı zamanda Genel İstihbarat Müdürlüğü (GID) olarak bilinen, Suudi Arabistan Krallığı'nın birincil istihbarat kurumudur.

Pentagon Belgeleri, resmî adıyla Savunma Bakanlığı Ofisinin Vietnam Görev Gücü Raporu, ABD Savunma Bakanlığı tarafından hazırlanan ve ABD'nin 1945-1967 yılları arasında Vietnam'daki siyasi-askeri müdahalesini konu alan tarihçedir. Belgeler, çalışmayı hazırlayanlardan biri olan Daniel Ellsberg tarafından sızdırıldı ve ilk kez 1971'de The New York Times gazetesinin ön sayfasında komuoyunun dikkatine sunuldu. Gazete, 1996'da yayınlanan bir makalede Pentagon Belgeleri'nde yer alan bilgilerin, Johnson hükûmetinin "yalnızca kamuoyuna değil, aynı zamanda Kongre'ye sistematik olarak yalan söylediğini" kanıtladığını yazdı.

<span class="mw-page-title-main">Mike Pompeo</span> Amerikalı siyasetçi

Michael Richard Pompeo, Amerikan politikacı ve eski Amerika Birleşik Devletleri dışişleri bakanı.

<span class="mw-page-title-main">Ultra</span>

Ultra 1941 yılı Haziran ayı itibarıyla İngiliz askeri istihbaratı tarafından kullanılmaya başlayan terim. Terim düşman şifreli iletişiminin elde edilmesi ve kırılması sayesinde ele geçen çok önemli istihbaratın bütününü anlatır. Terim, o döneme kadar en önemli belgeler için kullanılmakta olan çok gizli gizlilik seviyesinin de ötesinde öneme sahip olan istihbaratın değerini anlatmak üzere en yüksek aşama anlamında kullanılan ultra kelimesinden türetilmiştir.

Örtülü ödenek veya kara bütçe, hükûmetlerin askerî araştırma ve istihbarat gibi gizli operasyonlar için ayırdığı devlet bütçesi. Örtülü ödenek içerisinde yapılan harcamalar, ulusal güvenlik neden gösterilerek devletlerce gizli tutulur.

<span class="mw-page-title-main">PRISM (gözetleme programı)</span> Uluslararası gözetleme programı

PRISM (açılımı: Planning Tool for Resource Integration, Synchronization, and Management, Türkçesi: Kaynak Entegrasyonu, Senkronizasyon ve Yönetim için Planlama Aracı), Amerika Birleşik Devletleri Ulusal Güvenlik Ajansı'nın (NSA) çeşitli internet şirketlerinden internet iletişimlerini topladığı bir programın kod adıdır. PRISM, mahkeme tarafından onaylanan arama terimleriyle eşleşen tüm verileri teslim etmek için 2008 FISA Değişiklik Yasası'nın 702 Bölümü uyarınca Google LLC gibi internet şirketlerinden yapılan taleplere göre depolanan internet iletişimlerini toplar. NSA, bu PRISM taleplerini internet omurgasındaki şifrelenmiş iletişimleri toplamak, telekomünikasyon filtreleme sistemlerinin daha önce ayrıştırıp attığı depolanan verilere odaklanmak, ve daha kolay ele alınabilen verileri elde etmek için kullanabilir.

<span class="mw-page-title-main">Küresel gözetleme</span>

Küresel kitle gözetimi, ulusal sınırlar boyunca tüm nüfusun kitlesel gözetimini ifade eder.

LibrePlanet Özgür Yazılım Vakfı tarafından oluşturulan ve desteklenen bir topluluk projesidir. Hedefi yerel toplulukları ve kuruluşları bir araya getirerek yıllık bir konferans düzenlemek ve Özgür Yazılım'ın dünya çapında tanınmasını sağlamaktır.

<span class="mw-page-title-main">Beş Göz</span>

Beş Göz, Amerika Birleşik Devletleri ve Birleşik Krallık başta olmak üzere Avustralya, Kanada ve Yeni Zelanda'nın oluşturduğu İstihbarat ittifakıdır. Resmi olarak bu ülkeleri Sinyal istihbarat antlaşması olan UKUSA kayıtlarda tutmaktadır.