İçeriğe atla

Kürdistan Uyezdi

Kürdistan Uyezdi[1] (Azerice: Kürdüstan qəzası,[2] Rusça: Курдистанский уезд Kurdistanskiy uyezd), 1923-1929 yılları arasında[3] Azerbaycan SSC’de ilçe (kaza)[4] statüsündeki yönetim birimi. Kızıl Kürdistan (Kürtçe: Кöрдьстана Сор Kurdistana Sor, Azerice: Qızıl Kürdüstan, Rusça: Красный Курдистан Krasnıy Kurdistan) olarak da anılmıştır.[5]

Bu bölge için “Kürdistan” adı ilk defa 1921 yılında,[6] Kürdistan kazasının kurulmasından 2 yıl önce Bolşeviklerce kullanılmıştır. 21 Temmuz 1923 tarihinde Bolşevik lider, Azerbaycan KP MK sekreteri S. Kirov'un başkanlığında[7] Azerbaycan MYK ve Azerbaycan Halk Komiserleri Sovyeti’nin ortak toplantısında Kürdistan kazası oluşturmak kararı onaylanmıştır. Temmuz sonunda Azerbaycan MYK tarafından Kürdistan kazasının merkezi Piricahan köyü olarak belirlenmiştir. Sonradan kaza merkezi Laçın olmuştur.

1923'te kurulmuş ve Şuşa doğumlu Azeri Bolşevik Hüsnü Hacıyev Yürütme Komitesi Başkanlığı'na getirilmiştir. Karıkışlak, Kelbecer, Kubadlı, Koturli, Kürthaci ve Murathanlı olmak üzere 6 daireden (nahiye) oluşmaktaydı.[8]

1926'da Kürdistan Uyezdi'nin nüfusu 51.200 kişi olup % 73,1'ini Kürtler ve % 26'sını Azeriler ve diğer etnik gruplar oluştursa da nüfusun %92.5'inin anadili Azerice ve sadece %6.1'inin anadili Kürtçe olarak saptanmıştır. Nahçıvan (Sadarak ve Culfa rayonunun Teyvaz köyündeki) Sünniliğe bağlı Kürtler ile farklı olarak Kürdistan Uyezdi'deki Kürt nüfusunun büyük çoğunluğu Şiiliğe mensuptu.

Lağvedilmesi ve Kürdistan Okrugu

Sovyetler Birliği'nin yönetim sisteminin değişmesiyle Kürdistan Uyezdi 8 Nisan 1929'da feshedilmiştir. Bunun yerine Kürdistan Okrugu, 25 Mayıs 1930'da Uzeyd'in topraklarının yanı sıra Zengilan rayonun tamamı ve Cebrail rayonun bir kısımını da içine alarak kurulmuştur.

Ayrıca bakınız

Kaynakça

  1. ^ "Kızıl Kürdistan'ın kuruluşu ve çöküş nedenleri". 9 Mart 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Temmuz 2009. 
  2. ^ "Laçın. Tarixi haqqında qısa məlumat". 2 Şubat 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Temmuz 2009. 
  3. ^ Rusça: Административно-территориальное деление Азербайджанской Республики. Президентская Библиотека, Баку, 2007
  4. ^ "TDK, Kaza - ilçe, kaymakamlık". 25 Temmuz 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ekim 2020. 
  5. ^ "Russia and the problem of Kurds". 12 Şubat 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Kasım 2008. 
  6. ^ Rusça: Давид Бабаян. Красный Курдистан 28 Mayıs 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
  7. ^ "Kurdistan-post. Kızıl Kürdistan". 13 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Temmuz 2009. 
  8. ^ Rusça: Территориальное и административное деление Союза ССР на 1-е января 1926 года. — М.: Издательство Главного Управления Коммунального Хозяйства НКВД, 1926. — с. 191. — 284 с.

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Azerbaycan Millî Hükûmeti</span> 1945te kurulmuş tanınmayan Türk devleti

Azerbaycan Millî Hükûmeti ya da Azerbaycan Halk Hükûmeti, Kasım 1945'te Sovyetler Birliği'nin desteğiyle İran'ın Azerbaycan bölgesinde kurulan ve Sovyetler Birliği'nin çekilişiyle Kasım 1946'da İran hükûmeti tarafından yıkılan bir Azeri devletidir.

<span class="mw-page-title-main">Kürdistan</span> Orta Doğuda Kürtlerin yoğunlukta olduğu bölgelerin genel adı

Kürdistan Kafkaslar'ın güneyi ve Orta Doğu'da, Ermenistan, Irak, İran, Suriye ve Türkiye'ye ait toprakların bir kısmını kapsayan jeokültürel bölge. Siyasi bakımdan özerk, federal bir bölge olarak uluslararası resmî tanınmaya sahip olan tek bölge Irak'ın Kürdistan Bölgesel Yönetimi'dir. Bölgenin kuzeybatı İran’a karşılık gelen kısmı Kürdistan adıyla eyalet statüsündedir. Ayrıca Suriye'de de Kuzey ve Doğu Suriye Özerk Yönetimi tek taraflı olarak ilan edilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Mahabad Cumhuriyeti</span> 1946da kurulmuş tanınmayan Kürt devleti

Mahabad Cumhuriyeti, Ocak 1946'da Sovyetler Birliği'nin desteğiyle kurulan ve Sovyetler Birliği'nin çekilişiyle aynı yıl içinde yıkılan, Birleşmiş Milletler tarafından tanınmamış Kürt devletiydi.

<span class="mw-page-title-main">Laçın</span> Azerbaycanda şehir

Laçın Azerbaycan'ın bir kenti ve kentin adını taşıyan rayonun merkezidir.

Kürt tarihi, Ortadoğu'da yaşayan İranî bir etnik grup olan Kürtlerin yaşadığı coğrafi bölge olan Van Gölü ve Urmiye Gölü'nün güneyindeki dağlık bölgelerdeki tarihini içerir. Çoğunlukla Türkiye Kürtleri Kürt dilerinden biri olan Kurmançça'yı, Kuzey Irak Kürtleri Sorani'yi ve son olarak İran'da yaşayan Kürtler Kelhuri'ceyi konuşmaktadır.

Kürt siyasi hareketi ya da Kürt özgürlük hareketi, Türkiye, Irak, Suriye ve İran topraklarında, Kürdistan olarak anılan jeokültürel bölgede yaşayan Kürtlerin anadilde eğitim, self determinasyon, özerklik ya da bağımsız devlet gibi politik taleplerini gerçekleştirmek için mücadele veren hareketin genel adı olarak kullanılır. Bu talepler yasal zeminde demokratik olarak tartışıldığı gibi silahlı olarak Marksist-Leninist çizgide gerçekleştirilmeye de çalışılmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Alihaydar Karayev</span>

Alihaydar Ağakerim oğlu Karayev eski Menşevik sonradan Bolşevik devrimci, Azerbaycan'ın sosyalist döneminde Adalet Halk Komiseri ve de Askerî ve Donanma İşleri Halk Komiseri.

Alevler İçinde, yönetmenliğini Şamil Mahmudbeyov'un yaptığı 1979 Azerbaycan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti yapımı film.

<span class="mw-page-title-main">Têmûrê Xelîl</span>

Têmûrê Xelîl, Yezidi Kürt gazeteci, yazar ve tercüman. İsveç'te yaşamaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Sovyetler Birliği'nde Kürtler</span>

Sovyetler Birliği'nde Kürtler, Sovyetler Birliği sınırları içerisinde içinde yaşayan Kürt kişi veya grupları betimler.

Hejarê Şamil, Kürt yazar.

Hüsü Hacıyev - Azerbaycan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti'nde faaliyet yürüten Sovyet Azeri politikacı.

Yekbûn, Sovyetler Birliği'nde Kürtler arasında kurulan ve Sovyetler Birliği sınırları içerisinde Kürt kültürünün özerk hale gelmesi ve bir Kürdistan otonomisi kurulması için faaliyet yürüten Kürt siyasi kuruluşu.

<i>Sovyet Kürdistanı</i> (belgesel)

Sovyet Kürdistanı, 1938 tarihinde gösterime giren Azerbaycan Kürtleriyle birlikte genel olarak Sovyetler Birliği'nde yaşayan Kürtlerin Ekim Devrimi ile birlikte değişen toplumsal yaşantısını konu alan Sovyetler Birliği yapımı belgesel film. Belgesel filmde ağırlı olarak Kelbecer ve Laçın'de yaşayan Kürtleri konu almıştır.

Sovyet Kürdistanı şu anlamlara gelebilir:

<i>Sovyet Kürdistanı</i> (gazete) 1932de Azerbaycanda kurulan siyasi gazete

Sovyet Kürdistanı, 1932 yılında Azerbaycan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti'nde kurulan Azerice yayınlanan Laçın merkezli siyasi gazete. Kürdistan Uyezdi'nin kurulmasının ardından bölgedeki ilk Kürtçe öğretmeni olan Brehimê Memmedov gazetenin ilk editörü idi. Sovyetler Birliği'nde yaşayan Kürtleri konu alan almıştır.

<span class="mw-page-title-main">Bakü Uyezdi</span>

Bakü Uyezdi 1929 yılına kadar Bakü Guberniyası, Azerbaycan Demokratik Cumhuriyeti ve Azerbaycan SSR bünyesinde idari bir birimdi. Doğusunda Hazar Denizi, batıda Şamahı Uyezd, kuzeyde Kuba Uyezd, güneyde Lenkeran Uyezdi ile çevriliydi. Uyezdin idare merkezi Bakü idi.

<span class="mw-page-title-main">Laçın Kürt Cumhuriyeti</span> Azerbaycanın Laçın Rayonunda kurulmaya çalışılmış varolmayan bir devlet

Laçın Kürt Cumhuriyeti, Ermeni güçleri tarafından 20 Mayıs 1992'de Vekil Mustafayev önderliğinde Laçın rayonu arazisinde Laçın Koridoru'nun işgalini yasallaştırmak amacıyla kurulan tanınmayan bir devlettir. Laçın'ın işgali sırasında Azerbaycan Türkleri gibi Kürtler de bölgeden sürülmüştü, böylece 22 Mayıs'ta devlet yıkılmıştı.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.