İçeriğe atla

Kültepe I

Kültepe (Aşağı Gültepe, Gültepe olarak da geçmektedir), Azerbaycan'ın Nahçıvan Özerk Cumhuriyeti'nin Babek Rayonu'nda yer alan ve Neolitik Çağ'dan beri yerleşim görmüş bir köy ve belediyedir. 1.859 nüfusa sahiptir.

Araştırmalar

Kültepe I'de bulunan toprak kap

1951 yılında arkeolog Osman Habibulla yerleşimde kazı çalışmalarına başlayarak bölgenin stratigrafisini ve kültürel katmanlarını ortaya çıkarmıştır. Höyük, araştırma başladığı tarihte tahrip olmuş bir haldeydi.

Araştırma ekipleri, toplam derinliği 22 metrelik bir kültür katmanına sahip bir yerleşim ortaya çıkardı. Bu katmanların en az 9 metrelik kısmı Neolitik Çağ'a tarihlendirilmektedir. Bazı Halaf kültürü eserleri de kazılar sırasında ortaya çıkarıldı.

Bu katmanların üzerinde Tunç Çağı ve ardından Erken Demir Çağı'na ait katmanlar yer almaktadır.

Bu katmanların her birinde çeşitli eserler bulunmuştur: çanak çömlekler, hayvancılık ve tarımla ilişkili aletler, süslemeler, silahlar vb.

Araştırma ekipleri Eneolitik katmanda mezar yerlerinin yanı sıra bina kalıntılarını da keşfettiler. Bu binalar yuvarlak olduğu kadar dikdörtgen şekildeydi ve kerpiçten yapılmıştı. Yuvarlak yapıların çapı 6-8 metre civarındaydı. Dikdörtgen olanlar yaklaşık 15 metrekare büyüklüğündedir. Bu yapılar tipik olarak tarımla bağlantılıydı.

Eneolitik tabakada 85 mezar yeri ortaya çıkarıldı. Araştırma ekipleri bu mezarların 31'inde çanak çömlek, kemik ve taştan yapılmış eşyalar ve boncuklar ortaya çıkardı.

Bakır-arsenik

Sovyet bilim insanlarının araştırmalarına göre, Güney Kafkasya'da MÖ 4. binyıla tarihlenen bakır-arsenik alaşımlarından yapılmış ilk parçaların bulunduğu yer Kültepe idi.[1]

Yerel arsenik bakır üretim yöntemi, kimyasal araştırma ve döküm biçimlerinin sonuçları ve orada bulunan döküm kalıntıları ile doğrulandı.[2]

Bölgesel etki

Alikemek Tepesi arkeolojik sit alanı Mugan Ovası'nda Aras boyunca uzanmaktadır. Bazı arkeologlar, Şulaveri-Şomu kültürünü takip eden ve Neolitik'ten Kalkolitik dönemlere (MÖ 4500) geçişi kapsayan Güneydoğu Kafkasya'nın antik Alikemek Kültepe kültürünü işaret etmektedir. Arataşen (II. katmandan sonrası) de bu kültürün bir parçasıydı.

Alikemek-Kültepe kültürü, İran'ın kuzeybatısındaki Ağrı Ovası, Nahçıvan, Mil'skoj ve Mugan Bozkırları ile Urmiye Gölü çevresindeki bölgeyi kapsıyordu.[3][4]

Kültepe II

Kültepe II, Kültepe I'in yaklaşık 1.5 km kuzeyinde veya Nahçıvan şehrinin yaklaşık 10 km kuzeyinde, Kültepe ve Didivar köyleri arasında, nehrin batı kıyısında yer almaktadır. Alanın genişliği yaklaşık 10 hektardır. Erken (Kura-Aras kültürü) ve Orta Tunç Çağı'nda yerleşim görmüştür.

Osman Abibullaev Kültepe 2'yi ilk kez 1962 yılında Kültepe 1 ile ilgili çalışmasının bir parçası olarak araştırdı. 2006 yılında, Nahçıvan Arkeolojik Projesi kapsamında bölge yeniden incelemeye alındı.

Kuraz şehri 5 hektar civarında bir alanı kaplamış ve daha sonraki dönemde yerleşim 10 hektara kadar genişlemiş olmalıdır, bu büyüklüğü ile bu bölgedeki en büyük yerleşim alanlarından birisiydi.[5]

Ayrıca bakınız

  • Mahta Kültepe

Galeri

Kaynakça

  1. ^ "Всеобщая история химии. М.: Наука, 1980, 399". 13 Şubat 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Eylül 2012. 
  2. ^ [Селимханов И. Р., Торосян Р. M. Металлографический анализ древнейших металлов в Закавказье.- Советская археология, 1969, ј 3, с. 229-294]
  3. ^ Kushnareva 1997, p. 33
  4. ^ Antoine Courcier, Ancient Metallurgy in the Caucasus From the Sixth to the Third Millennium BCE. 26 Nisan 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. 2014
  5. ^ Kültepe 2 21 Ağustos 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. - Nakhchivan Archaeological Project - oglanqala.net

Dış bağlantılar

Konuyla ilgili yayınlar

  • Абибуллаев О. A. Азербайджане в Азербайджане, СА, 1963.
  • Абибуллаев О. A. Энеолит ve бронза на территории Нахчыванской АССР, Баку, 1983.

İlgili Araştırma Makaleleri

Bakır Taş Çağı, MÖ 5000-3000 yılları arasını kapsayan tarih öncesi dönemdir. Bakır Çağı'nın bir diğer adı Maden Taş Çağı'dır. Taş aletler yanında bakırın da kullanılmaya başlamasından dolayı Kalkolitik Çağ olarak adlandırılan bu dönem, Geç Neolitik Çağ'ın devamıdır. Bu çağda da, Neolitik Çağ'da olduğu gibi, bölgesel farklılıklar bulunmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Karaz kültürü</span>

Karaz Kültürü,Erken Tunç Çağı'na ait bir kültürdür. Sovyet arkeolog Boris Kuftin'in çalışmalarında ortaya konulan, Geç Kalkolitik Çağ ve Tunç Çağı boyunca Doğu Anadolu Bölgesi, Transkafkasya, Azerbaycan ve Kuzeybatı İran'ı içine alan bir yayılma gösteren kültürdür.

Bademağacı Höyüğü, Antalya'nın merkez ilçenin 2,5 km kuzeydoğusunda, Çubuk Geçidi'nin 5 km kuzeyinde yer alan arkeolojik bir yerleşimdir. Höyüğün eski adı Kızılkaya'dır. Yerleşim alanı 210 metreye 120 metredir. Tepenin yüksekliği 7 metredir.

Pirot Höyük ya da İkiz Höyük, Malatya ilinin yaklaşık 42 km. doğusunda yer alan bir höyüktür. Adını, hemen yakınında bulunan Kıyıcak köyünden almıştır.

<span class="mw-page-title-main">Halaf kültürü</span>

Halaf Kültürü, Kuzey Mezopotamya'nın Çanak Çömlekli Neolitik Çağ'ında, Tell Halaf'da kesintisiz olarak gelişen bir tarihöncesi kültürdür. Tell Halaf yerleşimi, MÖ 6.000 civarı ile MÖ 5.400 arasında Halaf Dönemi olarak adlandırılan bir dönem boyunca gelişmiştir. Halaf Kültürü'nü yine aynı bölgede Obeyd Kültürü izlemiştir. Halaf Kültürü adını, günümüzde Türkiye – Suriye sınırının hemen güneyinde yer alan ve Erken Kalkolitik Çağ'a tarihlenen Tell Halaf yerleşiminden almaktadır. Halaf Kültürü'nün Samarra ve Hassuna kültürlerinden kaynaklanmadığı ama onlardan etkilendiği görüşü hakimdir.

Hakemi Use Tepe, Diyarbakır ili Bismil ilçesi sınırları içinde yer alan bir höyüktür. Aslında biri, günümüzde tarla seviyesine inmiş iki höyükten, kazı yapılan diğeridir. Kazı yapılan höyük, yüzey araştırmaları Orta Çağ seramikleri veren diğer höyük sakinleri tarafından mezarlık olarak kullanılmaktaydı. Höyük, günümüz Suriye sınırında 150 km. içeride, Önasya'nın önemli neolitik yerleşimlerinden biri olan Çayönü'nden kuş uçumu 80 km. doğuda, Ziyaret Tepe Höyüğü'nün 3 km. batısında, Dicle'nin eski yatağının sağ kıyısında yer almaktadır. Tepe, 120 metre çapında ve 4 metre yüksekliğindedir.

<span class="mw-page-title-main">Demircihöyük</span>

Demircihöyük, Bilecik il merkezinin yaklaşık olarak 25 km. batısında, Çukurhisar ilçesinin kuzeybatısında yer alan bir höyüktür. Eskişehir Ovası'nın batı kenarındaki höyük 80 metre çapında, 5 metre yüksekliktedir. Yerleşim gördüğü dönemlerde genişlik ve yüksekliğinin çok daha fazla olduğu yapılan sondajlardan anlaşılmaktadır. Buluntular Eskişehir Arkeoloji Müzesi'nde sergilenmektedir.

Salat Cami Yanı, Diyarbakır İli, Bismil İlçesi'nin yaklaşık 20 km. doğusunda, Dicle'nin bir kolu olan Salat Çayı kıyısında yer alan bir höyüktür. Höyükteki Neolitik yerleşim alanı 220 x 130 metrelik bir alana yayılmıştır. Kazı çalışmaları başlamadan önce höyükten sürekli olarak toprak alınması ve yapılaşma sonucunda tepenin büyük bir kısmı ortadan silinmişti.

Araptepe Höyüğü, İzmir İl merkezinin kuzeyinde, Menemen İlçesi'nin yaklaşık olarak 13 km. kuzeybatısında, Eski Foça'ya giden yol üzerinde yer alan bir höyüktür. Helvacı Höyücek Höyüğü'nün 2 km. kadar batısında, Bekirler Düz Yerleşmesi'nin 500-600 metre kuzeyindedir. Helvacı Köyü'nün batısındadır. Helvacı Ovası'ndaki yerleşme, daha çok dağlara yakındır.

Arvalya Höyük, İzmir ili Selçuk ilçesinin ve antik Efes kentinin güneybatısında, Selçuk - Kuşadası kara yolunun hemen kenarında yer alan bir höyüktür. Gülhanım ya da Gül Hanım olarak bilinen bir tarlanın güney kesiminde bulunması nedeniyle bazı kaynaklarda bu adla geçmektedir. Yerleşimin iskan edildiği dönemlerde Ege Denizi kıyısında olduğu anlaşılmaktadır. Selçuk'a yaklaşık 4 km. mesafededir. Eski adı Kenchios olan Arvalya Çağı kenarında, Küçük Menderes Deltası'na açılan bir vadidedir.

Uğurlu / Zeytinli, Çanakkale İli'ne bağlı Gökçeada'nın batı tarafında, Uğurlu Köyü'nün 900 metre doğu-kuzeydoğusunda yer alan bir höyüktür. Uğurlu Limanı'ndan yaklaşık olarak 1.400 metre, Ada'nın merkezine 23–24 km. uzaklıktadır. Bölge yerel olarak Zeytinli Mevkii olarak bilinmektedir. Yerleşme İsa Tepe'sinin doğu yamacında, bir yamaç yerleşmesi görünümündedir. Çanak çömlek buluntularına bakılarak 300 x 100 metrelik bir alana yayılmış olduğu söylenmektedir. Neolitik Çağ'a tarihlenen çanak çömlek buluntuları ise 100 x 100 metrelik bir alanda görülmektedir. Uğurlu / Zeytinli, şimdilik Doğu Ege Adaları'daki en eski yerleşmedir. Neolitikleşmenin Avrupa'ya aktarımından çok önemli bir konum göstermektedir. En erken yerleşimin Anadolu'dan gelen göçle MÖ 6.500 yıllarında başladığı anlaşılmaktadır. Bu yerleşim MÖ 5.000 dolaylarında Anadolu'dan bağımsız şekilde gelişen bir kültür olarak karşımıza çıkmaktadır.

Eyice Höyük, Afyonkarahisar ilinin, Sinanpaşa İlçesi'nin Eyice köyünün 2 km güney – güneybatısında, Mercimek Tepe Yamaç Yerleşmesi'nin 1,5 km güneyinde yer alan bir höyüktür. Mevkiinin yerel adı "Höyüğün Dibi"'dir.

<span class="mw-page-title-main">Nahçıvan Tepe</span>

Nahçıvan tepe yerleşim yerinde, 2017 yılında Azerbaycan Ulusal Bilimler Akademisi Nahçıvan Şubesi ekibi Veli Bahşaliyev'in öncülüğünde kazıların başlatıldığı antik yerleşke.

<span class="mw-page-title-main">Leyla Tepe Medeniyeti</span>

Leyla Tepe Kültürü Bakır Çağı'na ait antik Albanya kültürü. Adını Ağdam Rayonu yakınlarındaki Leyla Tepe'deki arkeolojik alandan almaktadır. Bu kültüre ait yerleşimler, M.Ö. 4350-4000 tarihleri arasında, Orta Kafkasya bölgesinin güney yamaçları boyunca yayılmıştır. Leyla Tepe'deki anıtlar, 1980'lerde ilk olarak Sovyet arkeolog I. G Narimanov tarafından belirlenmiştir. Bakü-Tiflis-Ceyhan Petrol Boru Hattı ve Güney Kafkasya Boru Hattı inşaat çalışmalarının zarar verme olasılığı, dikkatleri bu arkeolojik alana yöneltmiştir.

<span class="mw-page-title-main">II. Kültepe</span>

II. Kültepe, Azerbaycan'ın ilk şehir devletlerinden birinin merkezi olan ve günümüzde Nahçıvan'da yer alan eski bir yerleşim yeridir. Şehir günümüzden 3.500 yıl önce kurulmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Grapčeva mağarası</span>

Grapčeva mağarası, Neolitik ve Tunç Çağı arkeolojik sit alanıdır. Mağarada üç farklı tarih öncesi kültür keşfedildi: Nakovan, Cetina ve Hvar kültürü.

<span class="mw-page-title-main">Alikemek Tepesi</span>

Alikemek Tepesi, Azerbaycan'ın Celilabad rayonundaki Mugan ovasında yer alan ve Kalkolitik döneme, MÖ 5000 yılı civarına tarihlenen bir arkeolojik sit alanıdır. Erken seviyeler Shulaveri-Shomu kültürüne aitti. 1 hektardan fazla bir alanı kaplamaktadır.

Ərəbyengicə, Azerbaycan'ın Nahçıvan Özerk Cumhuriyeti'ndeki Şerur rayonuna bağlı bir köy ve belediyedir. İlçe merkezinden 12 km güneyde, Arpaçay Nehri'nin sol kıyısında yer almaktadır. Başlıca geçim kaynağı çiftçilik ve hayvancılıktır. Köyde bir ortaokul, kulüp ve tıp merkezi bulunmaktadır. 894 nüfusa sahiptir.

Azerbaycan'da Tunç Çağı MÖ 4. Binyıl'ın ikinci yarısında başladı ve MÖ 2. Binyıl'ın ikinci yarısında sona erdi, Demir Çağı ise MÖ yaklaşık 7-6. yüzyıllarda başladı. Bugünkü Azerbaycan topraklarındaki Tunç Çağı, Erken Tunç Çağı, Orta Tunç Çağı ve Geç Tunç Çağı olarak bölümlere ayrılmıştır. Tunç Çağı Nahçıvan, Gence, Daşkesen, Mingeçevir, Kobustan, Kazah ve Karabağ'da araştırmılıştır.

Azerbaycan'daki Taş Devri, Paleolitik, Mezolitik ve Neolitik dönemlere ayrılmıştır. Karabağ, Kazah, Lerik, Kobustan ve Nahçıvan'da Taş Devri ile ilgili araştırmalar gerçekleştirilmiştir. Kazah bölgesindeki Gyrag Kasaman köyü yakınlarında bulunan Şorsu vadisinde Taş Devri'ne ait taş malzemeler Mammadali Hüseynov tarafından bulunmuştur. Hüseynov'un araştırmalarına göre, insanlar ilk olarak 2 milyon yıl önce Azerbaycan topraklarına yerleşmişlerdir. Taş Devri'nde bölgede iki farklı insan türü yaşamaktaydı: Homo neanderthalensis ve Homo sapiens.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.