İçeriğe atla

Kült film

Night of the Living Dead filminden zombiler, 1968

Kült film (İngilizce: Cult film) sadık, tutkulu ama görece az sayıda bir hayran kitlesine sahip filmler için kullanılan bir terimdir. Kült kelimesi (İngilizce: Cult, Fransızca: Culte, Almanca: Kult) batı dillerine tapınma anlamındaki Latince cultus kelimesinden girmiştir ve Türkçede de batı dillerindeki gibi tutku, ilahlaştırma derecesinde aşırı saygı anlamlarını taşır.

Kült filmler ilk gösterime verildiklerinde önemli bir ticari başarı gösterememiş, aynı zamanda eleştirmenlerden de övgüler alamamış genelde düşük bütçeli bağımsız filmlerdir. Bu filmler başlarda çoğunluğu oluşturan ortalama sinema seyircisinin dikkatini çekmemiş de olsa zaman içinde kendilerine has, az sayıda ama tutkulu, hatta saplantılı bir seyirci kitlesi oluşturmuşlardır. Bu filmlerin fanatik hayranları (veya müritleri) kült film olarak kabul ettikleri bir filmi defalarca seyrederler, repliklerini ezberlerler, filmle ilgili en ince ayrıntıları öğrenirler, filmin değişik versiyonlarını biriktirirler, hatta filmle ilgili efemera malzemelerinin koleksiyonlarını yaparlar.

Kült filmlerin her zaman küçük bir hayran kitlesi olması gerekmez. Bunun istisnaları da çoktur. Örneğin Taksi Şoförü (Taxi Driver) (1976), Ucuz Roman (Pulp Fiction) (1994) veya Dövüş Kulübü (Fight Club) (1999) gibi filmler çok geniş seyirci kitlesine ulaşmış popüler kült filmlere örnek olarak verilebilir.

Kült kavramı subjektiftir. Birisi için kült olan film bir başkası için olmayabilir. Ayrıca kült bir filmin iyi bir film olması da gerekmez. Hiçbir sinemasal değeri olmayan bir filmin kendine özel bir hayran kitlesi oluşmuş olabilir. Buna örnek olarak Dünyayı Kurtaran Adam adlı Türk bilimkurgu filmi verilebilir. Klasik filmler arasında birçok kült film olabildiği gibi (Örnek: M - Bir Şehir Katilini Arıyor), her klasik film de bir kült film değildir.

Korku ve bilimkurgu gibi bazı film türlerinin içinden kült film çıkma eğilimi daha fazla olduğu gibi kült filmler kendinden sonra gelen filmlere ilham kaynağı olurlar ve birçok filmde kült olarak kabul görmüş bu filme göndermeler yapılır. Korku ve bilimkurgu türlerinden daha çok kült film olmakla birlikte, The Sound of Music gibi müzikallerden Johnny Guitar gibi westernlere, Shaft gibi şiddet-istismar filmlerinden Çılgınlar Okulu (Animal House) gibi gençlik filmlerine hatta Gates of Heaven gibi belgesellerden Deep Throat gibi porno klasiklerine kadar sinemanın hemen hemen her türünden kült filme rastlamak mümkündür.[1]

Bazı filmlerin kült olmasında müziği etkiliyken (örnek: The Blues Brothers), bazı filmlerde de bir fetiş obje (Kirli Adam'ın ünlü tabancası veya Ölüm Noktası (Vanishing Point) filmindeki dayanıklı araba gibi) veya kişi (Big Lebowski filminin Jeffrey "the Dude" Lebowski karakteri) o filmi kült mertebesine çıkaran etkenler arasındadır.

Bazı yönetmenlerin kült statüsünde sayılan filmleri daha fazla olduğu için o yönetmenlere kült yönetmenler gözüyle bakıldığı da olur. David Lynch, Quentin Tarantino, Stanley Kubrick, Tim Burton ve Coen Kardeşler gibi.

Kült filmlerin listesi

Ana madde: Kült filmler listesi

Kült Korku Filmleri

Korku sineması, bir tür olarak, sinemanın kendisi kadar eski sayılır. Sinema tarihinin ilk korku filmi olarak kabul edilen, Georges Melies'in Le Manoir du Diable (Şeytanın Şatosu) adlı filmi 1896'da gösterildi. Tüm film toplam iki dakika sürmüştür. İlk korku filmi olmasının dışında; şeytan ve vampir kavramlarını bir arada kullanılması açısından da önemli bir filmdir. Bir diğer deyişle bu film, aynı zamanda sinema tarihinin ilk ''vampir'' filmidir. Sinema öncesinde, 19. yüzyılda edebiyat, yeni bir tür olarak ''korku'' yu zaten yaratmıştır. 1910 yılında Edison'ın yapım firması korku edebiyatının verimli olduğunu fark etmiş ve Mary Shelley'in ünlü romanı Frankenstein'ı sinemaya uyarlamıştır.[2]

1900'lerin ilk çeyreğinde, Alman film yapımcıları, ilk korku temalı film türünü yaratmışlardır. Yönetmen Paul Wegener, eski bir Yahudi halk masalından esinlenme Der Golem adlı filmi 1913'te çekmiştir. Aynı filmi 1920 yılında yeniden çeker ve daha büyük bir başarı elde eder.[3]

Friedrich Wilhelm Murnau imzasını taşıyan Nosferatu, Eine Symphonie des Granuens (Nosferatu, Bir Dehşet Senfonisi, 1922) ise dönemin başyapıtı olarak kabul edilir. ''Nosferatu'' çoğu kaynakta Bram Stoker'ın ''Dracula'' adlı romanının beyazperdedeki ilk versiyonu olarak kabul edilir.[4]

İngiliz asıllı yönetmen James Whale, Amerikan korku sinemasının en önemli kurucularından biri olarak kabul edilir. 1931 yılında Waterloo Bridge (Waterloo Köprüsü) adıyla tiyatro oyununun film versiyonunu çekmiştir. Böylece Hollywood'a giriş yapmıştır. Universal'ın o dönemki patronu Carl Laemmle ile sözleşme yapmıştır. İlk önce, çoğu yönetmenin şans tanımadığı Frankestein filmi çekilmeye başlar. Film çekimi yaklaşık üç ay sürmüştür ve beklenmedik bir başarı elde etmiştir. James Whale, 1932'de bu kez The Old Dark House (Eski Karanlık Ev) adlı ikinci korku filmini çekmiştir. Bir ''taşra korku'' klasiği olarak adlandırılan bu film, psikolojik fantezi türünün ve korku filmlerinin sık kullanacağı ''karanlık ev'' temasının öncüsü bir yapımdır. James Whale, artık korku filmi yapmaktan vazgeçmek istediği dönemlerde, Frankenstein'in devam filmini çekme teklifleri almıştır. Son kez korku filmi çekmek adına teklifleri kabul etmiştir. Böylece 1935 yılında Bride of the Frankenstein (Frankenstein'ın Gelini) filmi çekilmiştir ve başarı yakalayarak Amerikan gotik korku filmlerinin en iyisi olarak nitelendirilmiştir.[5]

Tod Browning'in yönettiği 1931 yapımı Dracula, Hollywood'da çekilen ilk önemli vampir filmi olarak gösterilir. Film, Bram Stoker'ın ünlü romanından uyarlanmıştır ancak romandan yola çıkarak yazılmış olan Hamilton Deane ve John L. Balderston'un tiyatro oyununa dayanmaktadır.[6]

Korku sinemasının altın çağı olarak değerlendirilen otuzlu yıllarda Dracula'nın devam filmleri çekilmiştir. 1936 yapımı, Lambert Hillyer'in yönettiği Dracula's Daughter (Dracula'nın Kızı) filmi çekilmiştir. Gloria Holden'ın canlandırdığı Kontes Marya Zaleska, sinema tarihinin ilk lezbiyen vampiri olarak değerlendirilir. Ardından 1943 yılında Robert Siodmak'ın yönettiği Son of Dracula (Dracula'nın oğlu) serinin üçüncü filmi olmuştur.[7]

Phantom of the Opera (Operadaki hayalet), ilk kez 1925 yılında sessiz film olarak çekilmiştir. Fransız yazar Goston Laroux'un romanından uyarlanma bir filmdir. Hayalet rolünü Lon Chaney oynamıştır. Yönetmenliğini Rupert Julian, dağıtımını Universal şirketi üstlenmiştir. Hayalet karakterinin makyajı uzun yıllar konuşulmuştur ve film, gotik korku sinemasının en başarılı ilk örneklerinden biri olmuştur.[8]

Tod Browning'in yönetmenliğini üstlendiği 1932 yapımı Freaks (ucubeler) filmi çekilmiştir. Sinema tarihinin en aykırı filmlerinden biri olarak kabul edilmiştir. Filmde ucubeleri canlandıran oyuncuların çoğu gerçek hayatta da fiziksel engellidir.[9]

Kült Korku Filmleri Listesi:

Türk Sinemasında Kült Filmler

"Türk Sineması" adlı sinema sitesinin yaptığı bir ankete göre Türk sinemasındaki kült filmler şöyle sıralanmıştır:[11]

Kaynakça

  1. ^ "Cult Films" (İngilizce). www.filmreference.com. 22 Kasım 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Mayıs 2010. 
  2. ^ Durmuş AKBULUT (2012). Korku sineması (Birinci bas.). s. 11.  Bilinmeyen parametre |Şehir= görmezden gelindi (yardım)
  3. ^ Durmuş AKBULUT (2012). Korku Sineması (birinci bas.). s. 13.  Bilinmeyen parametre |Şehir= görmezden gelindi (yardım)
  4. ^ Durmuş AKBULUT (2012). Korku Sineması (Birinci bas.). s. 13.  Bilinmeyen parametre |Şehir= görmezden gelindi (yardım)
  5. ^ Durmuş AKBULUT. Korku Sineması (Birinci bas.). ss. 17, 18, 19, 20.  Bilinmeyen parametre |Şehir= görmezden gelindi (yardım)
  6. ^ Durmuş AKBULUT. Korku Sineması (Birinci bas.). ss. 23, 25.  Bilinmeyen parametre |Şehir= görmezden gelindi (yardım)
  7. ^ Durmuş AKBULUT (2012). Korku Sineması (Birinci bas.). s. 32.  Bilinmeyen parametre |Şehir= görmezden gelindi (yardım)
  8. ^ Durmuş AKBULUT. Korku Sineması (Birinci bas.). ss. 36, 37.  Bilinmeyen parametre |Şehir= görmezden gelindi (yardım)
  9. ^ Durmuş AKBULUT. Korku Sineması (Birinci bas.). ss. 73, 75.  Bilinmeyen parametre |Şehir= görmezden gelindi (yardım)
  10. ^ Durmuş AKBULUT (2012). Korku Sineması. s. 123. 
  11. ^ "Star TV'den 'Kült Türk Filmleri Kuşağı'". sivilmedya.com. Erişim tarihi: 23 Şubat 2013. 

Ayrıca bakınız

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

Film türleri, bir sinema filmindeki anlatı unsurları, estetik yaklaşım veya filme verilen duygusal tepkideki benzerliklere dayanan stilistik veya tematik bir kategoridir.

Sessiz film, üzerine senkronize olarak kaydedilmiş diyalogları olmayan bir film türüdür. Sessiz film teknolojisi 1860 civarında icat edilmiş; fakat film makaralarının kolaylıkla imal edildiği 1880 - 1900 yıllarına kadar fazla kullanılmayan, sıra dışı bir yenilik olarak kalmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Christopher Lee</span>

Sir Christopher Frank Carandini Lee, İngiliz oyuncu ve şarkıcı. Lee, 60 yılı aşan uzun kariyerinde genellikle kötü adamları canlandırmış ve yedi Hammer Horror filminde Kont Drakula olarak rol almış, nihayetinde bu rolü dokuz kez oynamıştır. Diğer film rolleri arasında James Bond filmi Altın Tabancalı Adam'da (1974) Francisco Scaramanga, çeşitli Yıldız Savaşları filmlerinde (2002-2008) Kont Dooku ve hem Yüzüklerin Efendisi film üçlemesinde (2001-2003) hem de Hobbit film üçlemesinde (2012-2014) Saruman bulunmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Boris Karloff</span> İngiliz sinema oyuncusu (1887 – 1969)

Boris Karloff, İngiliz sinema ve tiyatro oyuncusu. Frankenstein tiplemesiyle uluslararası düzeyde ün kazandığı 1931'den başlayarak 20 yılı aşkın bir süre korku sinemasının en büyük adı olmuş, sahnede de kötü karakterleri canlandırarak başarısını sürdürmüştür.

<span class="mw-page-title-main">Guillermo del Toro</span>

Guillermo del Toro Gómez, Meksikalı film yönetmeni. Oscar ödüllü Pan'ın Labirenti (2006) ve Suyun Sesi (2017) filmleriyle tanınır.

<i>Vampir Nosferatu</i> (film)

Vampir Nosferatu 1979 Batı Almanya - Fransa ortak yapımı Gotik korku filmidir. Özgün adı Nosferatu: Phantom der Nacht tır. İngilizce konuşulan ülkelerde Nosferatu the Vampyre adı ile gösterilmiştir. Filmin Türkçe adı kararlaştırılırken Almanca özgün ismi yerine İngilizce isminin referans alındığı anlaşılmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Don Coscarelli</span> Amerikalı film yapımcısı ve yönetmeni; senarist

Don Coscarelli Amerikan film yönetmeni ve senarist. Korku Filmi yönetmeni olarak bilinir. Phantasm serisi, The Beastmaster ve Bubba Ho-Tep en ünlü filmleridir.

<span class="mw-page-title-main">Béla Lugosi</span> Macar-Amerikalı sinema oyuncusu (1882 – 1956)

Béla Lugosi, Macar asıllı Amerikalı tiyatro oyuncusu ve korku filmi oyuncusu.

<i>Drakula</i> (film, 1931)

Drakula, Bram Stoker'ın aynı isimli romanından uyarlanan, 1931 Universal Pictures yapımı siyah beyaz bir korku filmidir.

<i>Operadaki Hayalet</i> (film, 1925)

Operadaki Hayalet 1925 ABD yapımı gotik korku filmidir. Özgün adı The Phantom of the Opera dır. Özgün hali sessiz çekilmiş olan film 1929 yılında seslendirilerek yeniden gösterime sunulmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Popüler kültürde Frankenstein</span>

Mary Shelley, kendi duygularının derinliklerinden çekip çıkardığı bir duyarlılıkla, yorgun Gotik dehşete yepyeni bir soluk kazandırmış, bu sürükleyici ve ürpertici felsefi roman klasiğini yaratmıştır.

<i>Mumya</i> (film, 1932)

Mumya, 1932 Universal Studios yapımı ABD korku filmi. Karl Freund'un yönettiği filmde başroldeki Boris Karloff yeniden hayata dönen bir Mısır rahibini canlandırdı. Diğer rollerde ise Zita Johann, David Manners ve Edward Van Sloan yer aldı. Film Cantil, Kaliforniya'da, Universal City'de ve Mojave Çölü'nde çekildi.

<i>Frankenweenie</i> (film, 2012)

Frankenweenie, Tim Burton tarafından yönetilen ve 2012 yılında vizyona giren 3 boyutlu fantastik, korku ve komedi türlerindeki stop-motion animasyon filmi. Burton'ın 1984 yılı aynı adlı kısa filminin yeniden yapım versiyonudur. Seslendirme kadrosu daha önce Burton'ın filmlerinde yer almış dört oyuncuyu içerir: Winona Ryder ; Catherine O'Hara ; Martin Short ; ve Martin Landau.

<span class="mw-page-title-main">Amerikan sineması</span>

Amerika Birleşik Devletleri sineması, Amerikan sineması veya genellikle kullanılan ismiyle Hollywood, 20. yüzyılın başlarından bu yana dünya çapında sinema üzerinde derin bir etkisi olan ABD menşeli sinema sektörüdür. Bu sektörün geçmişi dört ana döneme ayrılmaktadır: Sessiz film dönemi, klasik Hollywood sineması, Yeni Hollywood ve çağdaş dönem. Fransız Lumière Kardeşler modern sinemanın kurucusu olarak kabul edilmelerine rağmen, hızla gelişen bu sektörde Amerikan sineması en baskın güç haline gelmiştir. 1920'lerden bu yana, Amerikan film endüstrisi her yıl herhangi başka bir ülkeden daha fazla hasılat elde etmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Korku kurgu</span> korku ve gerilim temalı edebiyat türü

Korku kurgu, korku edebiyatı ve korku fantezi bir edebiyat türüdür ve okurlarına korku ve terör hissi vermeyi hedefler. Edebiyat tarihçisi J. A. Cuddon, korku hikâyelerini "farklı uzunluklarda bir kurgu... okurlarını şaşırtıyor ve hatta korkutuyor, ya da belki de onlara nefret ve tiksinme hislerini aşılıyor." sözleri ile tanımlar. Korku kurgu, genellikle tedirgin edici ve korkutucu bir atmosfer yaratır ve yine genellikle doğaüstüdür ancak bu onun her zaman doğaüstü olacağı anlamına da gelmez. Bir korku kurgu çalışması genellikle toplumun genelinin korktuğu bir benzetme olarak da tanımlanabilir.

<i>Frankensteinın Gelini</i> (film, 1935)

Frankenstein'ın Gelini, 1935 yılı yapımı yönetmen James Whale'ın, 1931 yapımı Frankenstein filminin devamı olan ve Mary Shelley'in Frankenstein romanının ikinci cildinden uyarlanan filmi.

<i>Drakulanın Evi</i> (film, 1945)

Drakula'nın Evi, 1945 tarihli, yönetmen Erla C.Keaton'ın çektiği Universal yapımı korku filmi. Universal'ın çektiği son klasik canavar korku filmlerindendir. Başrollerinde Onslow Steverns, Martha O'Driscoll, John Carradine, Lon Channey Jr, Glen Strange, Lionel Atwill ve Jane Adams yer almaktadır. Universal'ın Kurt Adam serisinin dördüncü, Frankenstein serisinin yedinci ve Drakula serisinin beşinci filmidir.

<span class="mw-page-title-main">Joe Lynch (yönetmen)</span>

Joe Lynch, Amerikalı film yapımcısı, görüntü yönetmeni ve oyuncudur.

<span class="mw-page-title-main">Elsa Lanchester</span>

Elsa Sullivan Lanchester – 26 Aralık 1986), tiyatro, sinema ve televizyonda uzun bir kariyere sahip İngiliz aktris.

My Dead Friend Zoe, Kyle Hausmann-Stokes ve A. J. Bermudez tarafından yazılan, Hausmann-Stokes tarafından yönetilen ve Sonequa Martin-Green, Natalie Morales, Ed Harris, Morgan Freeman, Gloria Reuben ve Utkarsh Ambudkar'ın başrollerini paylaştığı 2024 yapımı bir Amerikan savaş komedi-drama filmidir. Film, Hausmann-Stokes'un kısa filmi Merit x Zoe temel alınarak yapılmıştır. Ayrıca Hausmann-Stokes'un uzun metrajlı yönetmenlik çıkışıdır. Film, 9 Mart 2024'te South by Southwest'te prömiyer yaptı, burada Seyirci Ödülü'nü kazandı ve Amerika Birleşik Devletleri'nde 1 Kasım 2024'te Briarcliff Entertainment tarafından sinemalarda gösterime girmesi planlanmaktadır.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.