İçeriğe atla

Kültür tarihi

Kültür tarihi belirli dönemlerin, ülkelerin ya da toplulukların düşünsel ve kültürel özelliklerini inceleyen bir bilim dalıdır.

Sözcük olarak kökeni Almanca Kulturgeschichte kavramına dayanmaktadır. Almancadan alınan bu kavram İngilizcede de "Cultural History" olarak adlandırılmıştır. Kültür tarihi çalışmaları aslında cultural studies (kültür çalışmaları) adı altına yapılan çalışmalarla benzerlik göstermektedir.

Bu kavram ilk ortaya çıktığında daha çok minimalist anlayışla ele alınmış ve belirli nesnelerin antropoloji ve tarihin gözüyle yorumlanması olarak görülerek "kahvenin kültür tarihi", "rakının kültür tarihi", "patatesin kültür tarihi" gibi başlıklarla özetlenebilen alanlarda çalışmalar yapılmıştır.

Kültür tarihi siyasi gelişmeler ve ülkeler(uluslar)-arası ilişkilerle doğrudan ilgilenmez. Bu nedenle hangi olayın hangi tarihte olduğunun bilinmesi kültür tarihi açısından çok önemli değildir.

Aslında, kültür tarihi kavramı 18. yüzyılda ortaya çıkan Aydınlanma döneminin (Kant, Voltaire) bir ürünü olan insanlığın sürekli ileriye doğru kültürel gelişimi anlayışına dayanmaktadır. Almanya'da Romantik dönemde her tür bilinçsiz yaratıcılık kültür tarihinin bir parçası olarak görüldüğü için bu tür olgular "halk ruhu"nun bir ifadesi olarak anlaşılmıştır. Bilgilerini insan topluluklarının karşılaştırmalı kültür tarihi çalışmalarından elde eden Arnold J. Toynbee ve Oswald Spengler gibi 20. yüzyıl felsefecilerinin yaptığı çalışmalar ise kültür felsefesinin ortaya çıkmasına yol açmıştır. Kavram, Alfred Weber tarafından kültür sosyolojisinin bir alt dalı olan düşünce tarihi doğrultusunda geliştirilmiştir.

Kültür tarihi kavramı altında daha çok sosyolojik açıdan aile, dil, gelenekler, din, sanat ve bilim alanlarında çalışmalar yapılır. Bu nedenle kültür tarihi diğer bilim alanlardan farklı olarak "günlük kaynaklar"dan da yararlanır.

Tarih biliminin bir alt dalı olarak kültür tarihi

Ancak, son yıllarda daha bütüncül bir anlayışla kavranan kültür tarihi çalışmaları belirli bir dönemde

Tarih biliminde kültür tarihi denilince çok farklı anlayışlarla karşılaşılmaktadır. Bunlar genel olarak iki farklı eğilimle özetlenebilir. Bazı tarihçiler "kültür tarihi" kavramı altında siyasi tarihten tamamen bağımsız olarak belirli araştırma nesnelerinin incelenmesini anlamaktadırlar. Son zamanlarda ortaya çıkan yeni eğilim ise kültür tarihi kavramını belirli nesnelerle ilişkilendirmekten özenle kaçınmaktadır. Bu "yeni" kültür tarihi anlayışında, bütün nesnelerin belirli bir bakış açısından, yani kültür tarihi açısından yorumlanması önemlidir. Böylece geleneksel kültür tarihi çalışmalarının ihmal ettiği ya da özenle kaçındığı alanlar da kültür tarihinin nesneleri arasına katılır; yani siyaset ve hukuk. Ancak, siyaset ve hukuk alanında yapılan kültür tarihi çalışmalarının odağında iletişim süreçleri yer almaktadır. Kültür tarihi açısından siyasi ve hukuksal kurumlar rasyonel olarak yapılandırılmış nesnel varlıklar değildir, bunlar iletişim aracığıyla talep, kabul ya da reddedilen iktidar isteklerinin yoğunlaşmış şekilleridir (Bkz. Jurgen Habermas). Buradaki iletişimden işaretlerin değişimi anlaşılmaktadır ki bunun sonucu olarak özellikle imgeler, ritüeller ve törenler gibi işaretler yeni kültür tarihi çalışmalarında ilk sıralara yükselmiştir.

Kaynakça

  • Peter Burke, Was ist Kulturgeschichte?, Frankfurt am Main: Suhrkamp 2005, ISBN 3-518-58442-1
  • Peter Burke, What is Cultural History? (Cambridge: Polity Press, 2004)
  • Christoph Conrad, Martina Kessel, (Hg.), Kultur & Geschichte. Neue Einblicke in eine alte Beziehung, Ditzingen: Reclam 1998
  • Ute Daniel, Kompendium Kulturgeschichte, 4., erw. Aufl., Frankfurt am Main: Suhrkamp 2004, ISBN 3-518-29123-8
  • Lars Deile, Die Sozialgeschichte entlässt ihre Kinder. Ein Orientierungsversuch in der Debatte um Kulturgeschichte, in: Archiv für Kulturgeschichte, Bd. 87 (2005), S. 1-25
  • Michael Erbe: Die Erfindung der Antike - Das Altertum und der Aufbruch in die Neuzeit. Berlin 2005, wjs-Verlag, ISBN 3-937989-07-2
  • Philippe Poirrier, Les enjeux de l'histoire culturelle, Paris : Seuil, 2004.
  • Rebecca Spang, Paradigms and Paranoia: how modern is the French Revolution?, American Historical Review, 108 (2003) [1] 10 Ağustos 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
  • Barbara Stollberg-Rilinger, Was heißt Kulturgeschichte des Politischen? (= Zeitschrift für historische Forschung, Beih. 35), Berlin: Duncker & Humblot 2005, ISBN 3-428-11868-5
  • Hans-Ulrich Wehler, Die Herausforderung der Kulturgeschichte, München: C.H.Beck 1998
  • WerkstattGeschichte - Historische Fachzeitschrift für Alltags- und Kulturgeschichte 4 Ocak 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.

Ayrıca bakınız

  • Sanat Tarihi
  • Dinler Tarihi

İlgili Araştırma Makaleleri

Müzik bilimi ya da müzikoloji, müziği bilimsel açıdan ele alan ve inceleyen bilim dalı.

<span class="mw-page-title-main">Gottlob Frege</span>

Friedrich Ludwig Gottlob Frege, modern matematiksel mantığın ve analitik felsefenin kurucusu sayılan Alman matematikçi, mantıkçı ve filozof.

<span class="mw-page-title-main">Walter Benjamin</span> Alman filozof ve edebiyat eleştirmeni (1892-1940)

Walter Benedix Schönflies Benjamin,, Alman filozof, edebiyat eleştirmeni, kültür tarihçisi ve estetik kuramcısıdır.

<span class="mw-page-title-main">Ernst Cassirer</span>

Ernst Cassirer, Alman filozoftur.

Popüler Kültür veya Pop Kültürü, 20. yüzyıldan sonra özellikle toplumsal modernleşme ile toplu kültür olarak yayılan, kavram olarak kültürel gelişmeleri ve günlük uygulamaları kapsamakta, aynı zamanda genel ve tarafsız olarak eski halk kültürü kavramı yerine geçmekte. Popüler kültür daha çok bir alan jargonu iken, pop kültürü daha çok ortam jargonu olarak kabul görmektedir. Türk Dil Kurumu sözlüğüne göre ise, popüler kültür kavramının tanımı "isim; belli bir dönem için geçerli olan, hızlı üretilen ve hızlı tüketilen kültürel ögelerin bütünü" olarak açıklanmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Rudolf Christoph Eucken</span>

Rudolf Christoph Eucken Alman felsefeci. Eserlerinde insan ve tin ilişkisi üzerinde yoğunlaştı. 1908'de edebiyat dalında Nobel Ödülüne layık görüldü. Eserleri özellikle ABD ve İngiltere'de çok dikkat çekmiştir.

Annales Okulu, akademik Fransız dergisi Annales d’histoire économique et sociale* de dile getirilen tarih yazıcılığı ekolüdür

<span class="mw-page-title-main">Niklas Luhmann</span>

Niklas Luhmann, Alman sosyolog. Yönetim uzmanlığı ve sosyolojik sistem kuramının önde gelen düşünürü. 70 kitap ve 400'e yakın makale yazan Luhmann, hukuk, ekonomi, politika, sanat, din, ekoloji, kitle iletişim araçları ve aşk gibi çok çeşitli konuları incelemiştir. Önceleri Talcott Parsons'tan etkilenen Luhmann kısa zamanda kendi sosyal sistem teorisini geliştirmeye başlamıştır.

<i>Gastarbeiter</i>

Gastarbeiter (Almanca telaffuz: [ˈɡastʔaʁˌbaɪ̯tɐ],

<span class="mw-page-title-main">Julius Wellhausen</span>

Julius Wellhausen, Alman teolog ve oryantalistti, uzmanlık alanında zamanını Tevrat'ı akademik olarak anlamaya çalıştı.

<span class="mw-page-title-main">Galsan Çinag</span> Almanca roman, deneme ve şiir kaleme alan Tıva asıllı Moğol yazar

Çinagiyn Galsan – Şınıkbay oglu Çuruk Uvaa, Almanca roman, deneme ve şiir kaleme alan Tıva Türkleri asıllı Moğolistanlı yazar. Kam olarak da bilinir. Aynı zamanda bir öğretmen ve aktördür.

<span class="mw-page-title-main">Adolph Diedrich Kindermann</span>

Adolph Diedrich Kindermann, Alman ressam ve fotoğrafçı.

<span class="mw-page-title-main">Robert Walser (yazar)</span> Alman asıllı İsviçreli yazar

Robert Walser, Alman asıllı İsviçreli yazardır.

Kültürel çalışmalar siyasal, kuramsal ve deneysel olarak kültür analiziyle bağlantılı bir alandır. Çatışmaları ve özellikleri tanımlayarak çağdaş kültürün siyasi dinamiklerine ve tarihi temellerine odaklanır. Kültürel çalışmalar alanındaki araştırmacılar genellikle kültürel uygulamaların daha geniş kapsamlı bir sistem olan güçle nasıl ilişkili olduğunu araştırır. Bu güç sistemi, ideoloji, sınıf yapıları, ulusal oluşumlar, etnik köken, cinsel yönelim, cinsiyet ve nesil gibi toplumsal olgularla ilişkilidir ya da bunlar aracılığıyla faaliyet gösterir. Kültürel çalışmalar kültürleri sabit, sınırlı, değişmeyen ve birbirinden bağımsız olarak görmekten ziyade onları sürekli birbirleriyle etkileşim hâlinde olan, uygulamaları ve süreçleri değiştiren birer oluşum olarak görür. Kültürel çalışmalar alanı çeşitli kuramsal, yöntemsel yaklaşımları ve uygulamaları kapsar. Kültürel çalışmalar, kültürel antropoloji ve etnik çalışmalar gibi alanlardan ayrı tutulsa da, bu alanların her ikisine de destek vermiş ve katkıda bulunmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Aleida Assmann</span> Alman mısırbilimci.

Aleida Assmann kültürel alanda yaptığı çalışmalar ile tanınan Alman Mısırbilimci. Assman özellikle eşi Jan Assmann ile birlikte kültürel bellek konusu üzerine yaptığı yayınlar ile bilinmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Valdoculuk</span>

Valdoculuk, ilk olarak 12. yüzyılda dindar laikat kesimin Lyonlu Petrus Valdo'nun düşünceleri etrafında toplanması üzerine Güney Fransa'da kurulmuş çileci bir akımdır. Katolik Kilisesi'ne karşı takındığı eleştirel yaklaşım nedeniyle zaman zaman proto-Protestan (önprotestan) olarak da adlandırılan Valdocular, Katolik Kilisesi'nce sapkın ilan edilmiş, engizisyona tabi tutulmuş ve dinden atılmıştır.

Bakım etiği, özen etiği ya da bakım/özen etiği kadınlara duyulan saygınlığı, kadın çalışmalarının ahlak felsefesi açısından önemini ve ahlak felsefesinin bazı temel problemlerine kadın bakış açısının verebileceği cevapları merkezi bir konuma yerleştirerek ahlak felsefesinde alternatif bir bakış açısı sunmayı başarmış önemli bir yaklaşımdır. Bu bakımdan bakım/özen etiği, geleneksel etik teorilerden oldukça uzak ve eleştirel bir yaklaşım olarak ortaya çıkmıştır. Bakım/özen etiği, özellikle Batı düşünce tarihi içerisinde 1960'lara kadar dayanan feminist düşünce hareketlerinden kaynaklanarak geliştirilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Biedermeier</span> 1815-1848 arasında Almanya ve Avusturyada egemen olan sanatsal üslup

Biedermeier, Viyana Kongresi sonu, 1815 ile 1848 yılları arasında Alman Konfederasyonu topraklarında gelişen bir sanat akımı. Temelde burjuva zevk ve sanat anlayışına uyum gösteren biedermeier, bilhassa mobilya ve resim alanında kendisini göstermiştir.

<span class="mw-page-title-main">Karl Lamprecht</span> Alman tarihçi (1856-1915)

Karl Gotthard Lamprecht, Alman sanat ve ekonomi tarihi konusunda uzmanlaşmış bir Alman tarihçiydi.

<span class="mw-page-title-main">Dieter Henrich</span>

Dieter Henrich, Alman yazar ve filozof. Alman idealizmi geleneğinde çağdaş bir düşünür olan Henrich, "Alman İdealizminin kapsamlı ve son derece yenilikçi çalışmaları ve sistematik öznellik analizleri" ile "ileri Alman felsefi ve teolojik tartışmalarını önemli ölçüde etkilemiş" olan "bugün Almanya'daki en saygın ve en sık atıfta bulunulan filozoflardan birisi" olarak kabul edilir.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.