Küheylan (tiyatro)
Küheylan, İngilizce adı Equus olan, Peter Shaffer tarafından 24 Ekim 1973[1] yılında yazılmış bir tiyatro oyunudur. 6 atı kör eden çocuğun haberini arabadaki radyodan dinleyen Shaffer [2] bundan etkilenerek bu oyunu yazmıştır.
| Küheylan | |
|---|---|
 | |
| Yazar | Peter Shaffer |
| Karakterler |
|
| İlk gösterim | 24 ekim 1974 |
| Ülke | İngiltere |
| Orijinal dil | İngilizce |
| Tür | Psikodram |
17 yaşındaki bir çocuğun 6 atı kör ettikten sonra kapatıldığı akıl hastanesinde çocuk psikiyatrist ile geçirdiği tedavi dönemini anlatılır. İlk sergilenişi National Theatre'da[3] yapılmıştır.[4]
Oyunun Hikayesi
Alan Strang adında 17 yaşındaki bir çocuk 6 atı kör eder. Mahkemeye gittiğinde sadece şarkı söyleyen Alan'ı Hester Solomon adındaki yargıç hapishaneye kapatmak yerine arkadaşı Martin Dysart'ın kliniğine götürmek için anlaşır. Martin iş yoğunluğundan ilk başta kabul etmez ama Hester onu zar zorda olsa ikna eder.[4]
Alan hastaneye geldiğinde şarkı söylemeye devam eder. Bir gün aniden Martin'in odasına giren Alan babasının evdeki televizyonu yasakladığı gün hakkında konuşur. Bir pazar günü Dysart Alan'ın ailesi ile konuşmak için onların evine ziyarete gider. Orada ilk bayan Dora ile konuşur, Alan'ın bunları neden yaptığını aklı almadığını ve zamanında atları çok sevdiğini hatta odasında bir at resmi olduğunu anlatır. Bu sırada bay Frank eve gelir ve Dora çay ikram etmek için mutfağa gider. Dora gittiğinde Frank olanların suçlusunun din olduğunu anlatır ve Dora çaylarla geldiğinde hararetli bir tartışma başlar.[4]
Sonraki gün Alan bir kabusla uyanır, Dysart bu rüya hakkında sorular sorduğunda sessiz kalır. Dysart ona konuşmasını kolaylaştırmak için bir teyp verir. Sonraki seanslarında Alan cevap vermemeye devam eder ve Dysart onun seansını erken bitirir. Kalmak isteyen Alan atlarla ilk anısını anlatır. Sonrasında Dora, Dysart'la konuşmak için odasına gelir bahsettiği resim hakkında detaylar verir. Dysart sonraki günlerde Alan'ın çalıştığı ahırın sahibi Dalton'u çağırır. Ahırda çalışan Jill adında bir kız onu Dalton ile tanıştırır ve işe girmesini sağladığını söyler, ikisinin de büyük bir travma geçirdiğini anlatır ve Alan'ın çalıştığı zamanda geceleri at binme olasılığı olduğunu söyler. Ertesi gün Alan teyp'i verir. Bu sahne Alan'ın içini döktüğü ilk bölümdür. İleriki günlerde Bay Strang, Dysart ile konuşmak için odasına gelir. Alan'ın geceleri at fotoğrafının önünde dini ritüeller yaptığını söyler.[4]
Dysart teyp hakkında konuşmak ister ama Alan geçiştirir. Sonra ahır işine onu kim başlattığını sorar. Jill ve Dalton'la tanışmasını ve atlarla tekrar buluşmasını anlatır. Dysart Alan'a Jill hakkında konuşmasında ısrar edince Alan sinir krizi geçirir. Bu sırada Alan Dysart'ın karısı ve ilişkileri hakkında saygısızca konuşur ve Dsyart onu odasından kovar. O akşam Dysart, Hester'e evliliğinin ne kadar mutsuz olduğunu çocuğunun hiç olmayacağının ilişkilerini etkilediğini ve ilgi alanlarının hiç benzer olmadığını söyler ve kendi işinin yararını sorgular.[4]
Gelecek seanslarında birbirlerinden özür dilerler ve psikolojik taktiklerle Alan'ın atlarla yaşadığı dini bağı ve atları nasıl kaçırdığını anlatmasını sağlar. Bu seanstan sonra Alan psikolojik olarak zayıf konuma gelip ziyarete gelen annesine tepsi atar, annesi onu dövmeye başlar. Doktor geldiğinde Alan'ın içine şeytan girdiğini söyler ve hastaneden çıkar.[4]
Bir dahaki seanslarında geçen seanstaki her şeyi ikna eden Alan, Dysart'ın ona bir "gerçeklik hapı" içirip içini döktüreceğini söyler. Bunu denemek isteyen Dysart bunu Hester ile konuşur. Hester çocuğun acı çektiğini ve bunu durdurabileceğini söylese de Dysart dinlemez. Sonra Dysart kendisinin hiçbir tutkusu olmadığı ama Alan'ın büyük bir tutkusu olduğunu ve onu bundan dolayı bakışlarıyla suçladığını söyler. Hester ise belki de o bakışların onu baba figürü olarak gördüğü için olabileceğini söyler.[4]
Gecenin köründe Alan'ı çağırıp ona "gerçeklik hapı" vermeyi teklif eder. Alan bunu kabul eder ve suçu işlediği geceyi anlatmaya başlar. Jill ile dışarı çıkmışlardır. Müstehcen bir şov izlemişlerdir ve o sırada babası onları yakalamıştır. İlk başta aşırı korksa da babasının da böyle şeyler izlemesi onu rahatlatır ve Jill ile sevişmeye gider. Ahıra geldiklerinde Alan atların onu izleyip kınadığını hisseder. Jill'i ahırdan çıkarır ve atların ona bakmasını kesmesi için hepsini kör eder.Olanları anlattıktan sonra Alan Dysart'ın koynunda kriz geçirir ve oyun biter.[4]
Karakterler
Alan Strang: Ana karakter. Atlarla dini bir bağı vardır. İçine kapanık ama büyük bir tutku içerir. 6 atı kör eder.[4]
Jill Mason: Alan'ın kız arkadaşı. Çocuksu ve cana yakın. Alan'ı işe alınmasını sağlar. Annesi erkekleri sevmez.[4]
Martin Dysart:Oyunun ikinci ana karakteri. Alan'ı iyileştirmeye çalışır. Hester'ın arkadaşıdır. Evliliğinden işinden ve hayallerinden memnun değildir ve alan'ı olamadığı her şey gibi görür.[4]
Frank Strang:Alan'ın babasıdır aşırı sosyalist, sabit fikirli, otoriter ve ateist bir karakterdir. Modern tüketici kültürüne karşı nefsini ıslah eder gibi gözükse de söylediği ile yaptığı tutmaz.[4]
Dora stang:Alan'ın annesidir. Eski öğretmendir ve bu yüzden çocuklara çok karışmak istemez, aşırı dindardır ve Alan'a dini kitaplar ve hikâyelerden bölümler okur her gece.[4]
Hester Solomon:Dysart'ın arkadaşı ve hakim. Alan'ı hapisaneye kapatılmaktan kurtarır. Dysart'la tedavi sürecinde ara sıra konuşur.[4]
Harry Dalton:Suçun işlendiği ahırın sahibi. Sakin ve samimi bir insan.[4]
Genç Atlı:Alan'ı ata ilk bindiren kişi. Rahat birisi.[4]
Hemşire:Dysart'ın çalıştığı hastanedeki çalışan biri.[4]
Kaynakça
- ^ "Playbill Equus". 24 Ekim 1974. 24 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Nisan 2024.
- ^ Buckley, Tom (13 Nisan 1975). ""why are there two u's in 'Equus'?". New York Times. 26 Mart 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Mart 2024.
- ^ "Equus manual" (PDF). Manual. National Theatre. c. 1973. 12 Nisan 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 26 Mart 2024.
- ^ a b c d e f g h i j k l m n o p q "Peter Shaffer Equus | PDF". Scribd (İngilizce). 26 Mart 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Mart 2024.
