İçeriğe atla

Küçükağrı Dağı

Küçükağrı Dağı
Türkiye'de Doğubayazıt'ta Küçük Ağrı görünümü
Harita
En yüksek noktası
Yükseklik3.925 m (12.877 ft)
Çıkıntı1.200 m (3.900 ft)
Yalıtılma8,66 kilometre (5,38 mi)
ListelenmeUltra zirve
Koordinatlar39°39′0″K 44°24′36″D / 39.65000°K 44.41000°D / 39.65000; 44.41000
Coğrafya
KonumDoğubayazıt, Ağrı, Türkiye
Jeoloji
Dağ türüStratovolkan
Türkiye üzerinde Küçükağrı Dağı
Küçükağrı Dağı
Türkiye' deki konumu

Küçükağrı dağı, Ağrı Dağı'nın güneydoğusunda yer alan 3896 m yüksekliğindeki stratovolkanik dağ.[1] Doğubayazıt ilçe sınırlarında yer alan dağın doğu yamacından Türkiye-İran sınırı geçer.[2]

Küçükağrı ile Ağrı Dağı'nın bir kısmı 2004 yılında ilan edilen Millî parkın içinde yer alır. Küçükağrı çoğunlukla Ağrı Dağı'nın ikincil tepesi olarak kabul edilir. Ağrı Dağı'nın doruğuna Atatürk zirvesi (5.137 m), Küçük Ağrı'nın doruğuna; İnönü zirvesi (3896 m) adı verilir. Dağın güney tarafında Hallaç köyü sınırlarında buz mağarası yer alır. Buz mağarası 50 m genişlik, 100 m uzunluk ve 8 m derinliğe sahiptir.[2]

İki dağı birbirine bağlayan 2.700 m yüksekliğinde Serdar Bulak Geçidi adlı boyun yer alır.[3] Yayla olarak kullanılan alanda eski bir Rus askerî kışlası yer almaktadır. Küçükağrı dağına Araplar Cebel'ül-huveyris ismini vermişlerdir. Küçükağrı büyük ağrıya göre daha konik bir yapıdadır, tepeye doğru eğim artar ve sivri bir görüntü alır. Dağ ışınsal drenajlı akarsularla yarılmıştır.[4]

Küçükağrı Dağı'nın krateri erozyon ve buzul hareketleriyle yok olduğundan sivri bir görüntüsü vardır.[5]

Lavlar ve tüflerin farklı zamanlarda püskürmesiyle oluşmuşlardır. Üst neojen zamanında andezit yapı, Kuvaternerde daha genç olan bazaltik lav akımları ve parazit koniler gelişmiştir.[1]

Küçükağrı Dağı cumhuriyet kurulduğunda tamamen Türkiye sınırları içinde değildi. Dağların doruklarından geçen sınırın savunması Ağrı İsyanı sırasında sorunlara yol açtı. İran'a sınır değişikliği teklif edildi. Bugün Van'ın ilçesi olan Saray toprakları karşısında yer alan Kotur kasabası verilip, Küçükağrı'nın eteklerine kadar inen yeni sınır belirlendi. Değişiklik 23 Ocak 1932 tarihinde imzalanan Türkiye-İran sınır antlaşması ile sağlandı.[6][7]

NASA tarafından yapılmış modelde önde Ağrı Dağı, arkada Küçükağrı Dağı

Ayrıca bakınız

Kaynakça

  1. ^ a b ÖZCAN, Kürşat. "Ağrı Dağı volkanları" (PDF). TÜRKİYE JEOLOJİSİ DERS NOTLARI. 29 Eylül 2011 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Kasım 2014. 
  2. ^ a b "Çevre durum raporu:Ağrı" (PDF). . csb.gov.tr. 2012. 10 Kasım 2014 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Kasım 2014. 
  3. ^ "Coğrafya". igdirkulturturizm. 7 Mart 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ocak 2015. 
  4. ^ "Başlıca Turizm Değerleri:" (PDF). IĞDIR İLİ’NİN TURİZM POTANSİYELİ. kafkas.edu.tr. 10 Kasım 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 10 Kasım 2014. 
  5. ^ "Ağrı Dağı". agrikulturturizm.gov.tr. 10 Kasım 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Kasım 2014. 
  6. ^ AS, Dr.Öğ.Bnb. Efdal (2010). "XVI. YY.dan Cumhuriyetin İlk Yıllarına Kadar Türk-İran Sınır Sorunları ve Çözümü" (PDF). Ankara Üniversitesi Türk İnkılâp Tarihi Enstitüsü Atatürk Yolu Dergisi S,46. ankara.edu.tr. 19 Temmuz 2018 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Kasım 2014. 
  7. ^ "ATATÜRK DÖNEMİNDE İRAN SINIRI DEĞİŞTİ". aksiyon.com.tr. 10 Kasım 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Kasım 2014. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Ağrı Dağı</span> Türkiyenin en yüksek dağı

Ağrı Dağı, 5.137 metrelik rakımıyla, Türkiye'nin en yüksek dağıdır. Ağrı Dağı, Türkiye'nin doğu ucunda, İran'ın 16 kilometre batısında ve Ermenistan'ın 32 kilometre güneyindedir.

<span class="mw-page-title-main">Erciyes</span> Türkiyede, Kayseride bir yanardağ

Erciyes, İç Anadolu Bölgesi'nde yer alan sönmüş bir yanardağ. Kayseri'nin 25 km güneybatısındaki Sultansazlığı ovaların'ın yanından yükselen büyük kütleli bir stratovolkandır.

<span class="mw-page-title-main">Aladağlar</span>

Aladağlar, Kayseri-Niğde-Adana illeri arasında bulunan dağ sırası, bitki örtüsü ve hayvan çeşitliliği bakımından zengindir. Bu nedenle dağın 54.524 hektarlık bölümü ilk önce Hacer Ormanı Tabiat Parkı adı altında koruma altına alınmıştır, ardından 1995 yılında biraz daha geniş bir yüz ölçümüyle millî park ilan edilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Cilo Dağı</span> Türkiyede bir dağ

Cilo Dağı ya da Buzul Dağı, Türkiye'nin 2. en yüksek dağıdır. Zirvesi dört mevsim boyunca erimeyen kar ve buz örtüsü ile kaplı tektonik bir dağ olan Cilo Dağı Güneydoğu Toroslar'ın en doğu uzantısını oluşturur. Türkiye'nin güneydoğu ucunda, Hakkâri ilinin sınırları içerisinde yer almaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Hasandağı</span> Aksaray-Niğde sınırında eski bir Stratovolkan

Hasandağı ya da Hasan Dağı deniz seviyesinden 3268 metre yüksek olan tepesiyle bir volkanik dağdır. Büyük Hasan ve Küçük Hasan Dağı olmak üzere iki büyük krateri vardır. Melendiz dağının büyük kısmı, bu iki kraterden çıkan lavlardan meydana gelmiştir. Büyük Hasan dağında iyi muhafaza edilmiş bir ana krater ile onun etrafında parazit koniler bulunur. Küçük Hasan dağının zirvesi bir Somma durumundadır. Yani eski kalderanın sınırlarını teşkil eden dikliklerin artıkları vardır. Bunlar sayesinde ilk kraterin şeklini çıkarmak mümkündür. Adı geçen kraterden çıkan andezit ve bazalt lavları kuzeye doğru akarak geniş bir alana yayılmış, tüfler ise Kızılırmak'a kadar ulaşmıştır. Bu dağ Aksaray ve Niğde il sınırları içerisinde yer almaktadır. 1750 metresine kadar meşe ormanlarıyla kaplıdır. Dağın eteklerinde ve çevresinde çeşitli Türk boyları ve özellikle de Yörükler yaşarlar. Özellikle ana volkan konisini oluşturan Büyük Hasan Dağı ; kuzeybatısındaki Aksaray Ovası batısındaki Obruk Platosu ve güneyindeki Bor Ovası düzlüklerinden aniden yükselerek kasvetli bir doğal Abide görüntüsü sunmaktadır. Bu ana volkan konisinin doruğu tipik bir kraterden oluşmakta ve kraterin tabanında bir krater gölü bulunmaktadır. Ana koninin hemen güneydoğusundaki daha küçük boyutlu ve yükseltisi daha az olan ikiz koni ise Küçük Hasan Dağı olarak anılmaktadır. Bu volkan konisinin de doruğu tipik bir krater halindedir. Oldukça taze ve karakteristik volkan şekilleriyle Türkiye'nin en genç volkan dağları arasında bulunan Hasan Dağı volkanik ünitesi tarihi çağlardan bu yana daldığı uykusuna devam etmektedir. Dağın eteklerinde Antik Roma şehri Nora bulunmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Dağ</span> çevresindeki karasal alanlardan daha yüksek olan kara kütlelerine verilen ad

Dağ, çevresindeki karasal alanlardan daha yüksek olan kara kütlelerine verilen addır. "Dağlık" sıfatı, dağlarla ilişkili ve kaplı alanları tanımlamak için kullanılır.

<span class="mw-page-title-main">Mağara</span>

Mağara, yüzeyle bağlantısı olan ve gün ışığı ile bağlantısı kaybolacak derinliğe ve en az bir insanın sürünerek girebilmesine olanak verecek genişlik ve yüksekliğe sahip olan yeraltı boşluklarıdır. Speleoloji mağaraları inceleyen bilim dalıdır.

<span class="mw-page-title-main">Süphan Dağı</span> Doğu Anadolu Bölgesinde Van Gölünün hemen kuzeyinde bulunan sönmüş bir stratovolkan

Süphan Dağı, Doğu Anadolu Bölgesi'nde Van Gölü'nün hemen kuzeyinde bulunan bir stratovolkandır.

<span class="mw-page-title-main">Doğubayazıt</span> ilçe

Doğubayazıt ya da eski adıyla Bayazıt, Ağrı iline bağlı bir ilçe, aynı ilçenin merkezi ve günümüzde merkezinin Karaköse'ye taşınmasının ardından adı Ağrı olarak değiştirilen Bayazıt ilinin eski merkezidir. Anadolu'nun doğusunda, Avrupa E-yolu E80 transit yolu üzerinde kurulmuştur. Ağrı'ya bağlı ve Merkez ilçenin 93 km doğusunda, İran'a 35 km uzaklıktadır. İlçe toprakları genellikle engebeli ve yüksektir. İlçe merkezi düzlükte kurulmuştur. Ağrı'nın en eski, tarihi ilçesidir. Kendi adını taşıyan ovanın güney doğusunda kurulmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Tendürek Dağı</span> Türkiyede bir volkanik dağ

Tendürek Dağı (Ermenice:Թոնդրակ) Ağrı ve Van illerinin arasında İran sınırının yakınında bulunan bir stratovolkandır. Nuh'un Gemisi'nin muhtemel konumu yakınlarında olmasıyla bilinen bu yanardağ oldukça büyüktür; kurumuş lav akıntıları düz bir arazi üzerinde yaklaşık 650 km²'lik bir alanı kaplar. Dağın iki ana yapısı, zirve krateri olan Büyük Tendürek ve ana kraterin doğusunda bulunan Küçük Tendürek'tir. Yamaçları çok yumuşak olup, ismini aldığı kalkanı andırır. Tendürek Dağı'nın, Hawaii adasındaki volkanlar gibi akışkan lav püskürttüğü bilinmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Yıldız Dağları</span>

Yıldız Dağları veya Istranca Dağları, Trakya'nın Karadeniz kıyılarına paralel olarak, Bulgaristan'dan İstanbul iline kadar yaklaşık 150 km uzunluğunda bir dağ zincirinden oluşmaktadır. Bu zincirin en yüksek noktası Kırklareli ilinde bulunan yaklaşık 1.031 metrelik Mahya Dağı zirvesidir. Bulgaristan'da "Strandja" adı kullanılır. Türkiye'deki kısmı 197 000 hektarlık bir alan kaplar.

<span class="mw-page-title-main">Elbruz Dağı</span>

Elbruz Dağı, 5.642 m yükseklikle Kafkasların, Rusya'nın ve Avrupa'nın en yüksek dağı. Elbruz; şu sıralar faal olmayan, yoğun olarak buzullarla kaplı, çift zirveli bir stratovolkandır. İki zirve arasındaki mesafe 1.500 metre olup zirve noktası güney krater kenarında bulunur. 70'ten fazla buzul, Elbruz'dan aşağıya, vadiye akar. Toplam 145 km² buzla örtülüdür.

<span class="mw-page-title-main">Balık Gölü</span> Ağrıda göl

Balık Gölü, Doğu Anadolu Bölgesi'nde, Aras Dağları üzerinde Türkiye'nin en yüksek göllerinden biridir. Ağrı ili sınırları içerisinde yer alan ve oluşum bakımından volkanik set gölü olan bu göl, 30 km² alana sahiptir. Denizden yüksekliği 2.241 metre, en derin yeri 37 m'dir.

<span class="mw-page-title-main">Geyik Dağları</span>

Geyik Dağları, Antalya'nın kuzey doğusunda Dedegöl dağlarının en kuzey noktasından başlayarak Taşeli Platosu'na kadar uzanan Batı Torosların Orta Toroslarla bağlandığı noktada bulunan sıradağlar. Bu sıradağların kuzeye bakan tepe yamaçlarında yaz aylarında dahi kar bulunur. Geyik dağları dizi halinde Konya, Karaman ve Antalya illeri arasında bir sınır çizgisi çizerler. Geyik Dağları'nın en yüksek tepesi Antalya'nın Gündoğmuş ilçesi'nin kuzey doğusunda bulan Geyik dağı tepesi 2877 metredir. Dikkate değer bir diğer zirvesi ise yine Antalya’nın Gazipaşa ilçesinin doğu-kuzey doğu istikametinde bulunan Sarıtaş Tepesi ise 2339 metredir.

<span class="mw-page-title-main">Dedegöl Dağı</span>

Dedegöl Dağı, Isparta'nın doğusunda Yenişarbademli ilçesi sınırı içerisinde 2.992 m. yüksekliğiyle Isparta ilinin en yüksek dağıdır. Anamas Dağı olarak da bilinmektedir. Bilinen 15 km uzunluğuyla Türkiye'nin en uzun mağarası olan Pınargözü Mağarası da bu dağ içerisinde yer alır. Dedegöl Dağı, Batı Toroslar orojenik kuşağı içinde yer alan ana hatlarıyla güneyden kuzeye ve kuzeybatıya doğru uzanış gösteren en yüksek noktası 2992 m olan bir dağdır. Kuzey güney doğrultusunda yaklaşık 12 km uzunluğa, doğu-batı doğrultusunda ise 5–6 km genişliğe sahiptir. Doğa Derneği'nin yayınladığı Önemli Doğa Alanları araştırmasına göre Dedegöl Dağları'nın sınırları doğuda Beyşehir Gölü, kuzeyde Belceğiz köyü ve Sarıidris beldesi, batıda Aksu ilçesi ve güneyde Emerdin Dağı ile Köprüçay Vadisi'nden oluşmaktadır. Dedegöl Dağı, tektonik olarak Türkiye'nin en aktif alanlarından biri olan “Isparta Açısı” içinde, bu alanının doğu kesiminde yer almaktadır. Dağın en yüksek noktası Dedegöl Tepe zirvesidir. Kartal Tepe, Karçukur Tepe dağın diğer yüksek tepeleri arasındadır.

<span class="mw-page-title-main">Türkiye'deki yanardağlar</span> Vikimedya liste maddesi

Bu, Türkiye'deki uykuda ve sönmüş yanardağların listesidir.

<span class="mw-page-title-main">Karaca Dağ</span> Türkiyede sönmüş bir volkan

Karaca Dağ, Güneydoğu Anadolu Bölgesinin yaklaşık olarak ortasında, Diyarbakır havzası ile Şanlıurfa Platosunu kuzey-güney doğrultusunda ayıran sönmüş yanardağ. En yüksek yeri 1952 m'dir. Karacadağ volkanı akışkan lavların oluşturduğu kalkan yanardağ yapısındadır.120 km çapa, 8000 km²'lik alana sahiptir. %2 gibi oldukça düşük yamaç eğimine sahiptir. Bazaltik lavlardan oluşur. Püskürmeler üç farklı dönemde olmuştur. Karacadağ; Diyarbakır, Şanlıurfa ve Mardin illerinin topraklarına yayılır.

<span class="mw-page-title-main">Ağrı Dağı Millî Parkı</span> 2004 yılında, Ağrı dağı ve çevresindeki 88.014 ha alanda ilan edilen millî park

Ağrı Dağı Millî Parkı, 2004 yılında, Ağrı dağı ve çevresindeki 88.014 ha alanda ilan edilen millî park. Nuh tufanı, Türkiye'nin en yüksek dağı ve en büyük buzulu, meteor çukuru, yaban hayatın çeşitliliği ile dikkat çeker.

<span class="mw-page-title-main">Alacadağ (Seydişehir)</span>

Alacadağ, Konya ili güneybatısında, büyük kısmı Seydişehir ilçe sınırlarında bulunan volkanik dağ.

Buz Mağarası, Ağrı ili, Doğubeyazıt ilçesi Hallaç Köyü'nün yaklaşık 3 kilometre kuzeydoğusunda Küçükağrı Dağı'nın güney eteğinde bulunmaktadır.