İçeriğe atla

Küçük Murat Reis

Küçük Murat Reis (Jan Janszoon van Haarlem) Hollanda kökenli korsandır. İslam dinine geçmiş, bundan dolayı o dönemde Türk korsanı olarak bilinmiştir. 1627 senesinde Cezayir Limanı'ndan 15 pâre gemi ile yelken açıp, Cebelitarık'tan çıkmış ve kuzeye soğuk ve sisli denizlere yönelmiştir.[]

Rotası

Ólafur Egilsson İzlanda Seferi sırasında Küçük Murat Reis tarafından kaçırılmıştır.

Bu filo önce İspanya, Portekiz ve Fransa kıyılarını izleyip kuzeye çıkmıştır, ardından İrlanda, İskoçya, Hollanda, Danimarka, Norveç ve İzlanda'ya seferler düzenlemiştir.[]

Seferleri

1631'de de İngiliz limanlarını yıllık vergiye bağlamıştır ve İngiltere'nin Bristol, Plymouth, Southampton ve İrlanda'nın Cork ve Baltimore[1] gibi birçok limanlana saldırı düzenlemiştir.[]

Murad Reis'in Atlas Okyanusu'na yapmış olduğu seferlerin en ünlüsü, 12'si kadırga olan 15 parçalık bir filo ile 1627 yılında yapılan İzlanda Seferi'dir. Murat Reis, bu harekâta Manş Denizi'ni geçerek başlamış, Kuzey Denizi boyunca Danimarka ve Norveç kıyılarına taarruz etmiş, 20 Haziran 1627 tarihinde İzlanda açıklarında demirlemiştir. Bu bölgede 16 Temmuz tarihine kadar 26 gün kalan Türk denizcileri, Lundy adasını kontrol altında tutmuş, 400 esir ve büyük bir ganimetle Cezayir'e geri dönmüştür.[2] Yaklaşık 2800 deniz mili olan geri intikal seyri 27 günde tamamlayabilmiştir.[]

1631 yılında İrlanda kıyısındaki Baltimore adlı yerleşkeyi yağmalamıştır. Baltimore Talanı'nda 109 kişiyi Cezayir'e köle olarak getirmiştir.[3]

Popüler kültürdeki yeri

  • 2009 yılında Murat Reis'in (Janszoon) korsanlık hayatını anlatan bir tiyatro eseri Karim El Guennouni tarafından yazılmıştır.[4]
  • 2007 yılında Jim Billiter tarafından, Murat Reis'in 12. kuşak torunu Lorna Parker Smith'e itafen Murat Reis'in hayatını anlatan bir "Bad Grandpa: The Ballad of Murad the Captain" adıyla bir şiir yazılmıştır.[5]
  • 2021 yılında Hollandalı denizci yazar Arne Zuidhoek tarafından hayatı hakkında yazılmış kitabı piyasaya çıkmıştır.[6]

Kaynakça

  1. ^ 17.Yüzyılda Akdenizde Korsanlık, Adrian Tinniswood, sayfa:127-140. Bölüm:8 Baltimore'un Talanı
  2. ^ 17.Yüzyılda Akdenizde Korsanlık, Adrian Tinniswood, sayfa:132
  3. ^ 17.Yüzyılda Akdenizde Korsanlık, Adrian Tinniswood, sayfa:139
  4. ^ "Arşivlenmiş kopya". 28 Şubat 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Mart 2020. 
  5. ^ "Arşivlenmiş kopya". 4 Mart 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Mart 2020. 
  6. ^ Zuidhoek, Arne (2021). Jan Janszoon admiraal van Salé: de 17e-eeuwse moslimpiraat uit Haarlem (2021 bas.). Maassluis: Uitgeverij de Brouwerij. ISBN 9789083114521. 1 Eylül 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Eylül 2023. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Pîrî Reis</span> Türk denizci ve kartograf (1465–1553)

Pîrî Reis, Türk denizci ve kartograf. Asıl adı Muhyiddin Pîrî Bey'dir. Künyesi Ahmed ibn-i el-Hac Mehmed El Karamanî'dir. Amerika'yı gösteren Dünya haritaları ve Kitab-ı Bahriye adlı denizcilik kitabıyla tanınmıştır. Ayrıca Hadikat'ül Bahriye, Bilad-ül Aminat ve Eşkalname gibi eserleride bulunmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">II. Murad</span> 6. Osmanlı padişahı (1421–1444; 1446–1451)

II. Murad veya Koca Murat, 6. Osmanlı padişahı, I. Mehmed'in oğlu, Fatih Sultan Mehmed'in babasıdır.

<span class="mw-page-title-main">Turgut Reis</span> Türk Şehit Amiral - Osmanlı Beylerbeyi

Turgut Reis, Osmanlı İmparatorluğu donanmasında amirallik yapmış, Trablusgarp fatihi olarak anılan Türk denizcisidir. Beylerbeyi olarak görev yapmış, ayrıca Trablus Beyi olmuştur.

<span class="mw-page-title-main">IV. Murad</span> 17. Osmanlı padişahı (1623–1640)

IV. Murad, dîvân edebiyatındaki mahlası Murâdî, 17. Osmanlı padişahı ve 96. İslam halifesi. 1623 ile 1640 yılları arasında hüküm sürdü. Revan ve Bağdat fatihidir. IV. Murad İstanbul'da, Sultan I. Ahmed'in ve Kösem Sultan'ın oğlu olarak dünyaya geldi. Ağabeyi II. Osman'ın Yedikule Zindanları'nda bir grup isyancı tarafından öldürülmesi üzerine amcası I. Mustafa tahta geçmişti. Aklî dengesi bozuk olan amcası I. Mustafa'nın yerine 11 yaşındaki IV. Murad padişah yapıldı.

<span class="mw-page-title-main">Barbaros Hayreddin Paşa</span> Osmanlı denizcisi ve kaptan-ı deryâsı (1478–1546)

Hızır Reis veya bilinen adıyla Barbaros Hayreddin Paşa, Osmanlı İmparatorluğu'nun ilk kaptan paşası ve 25. kaptan-ı deryâsı olan denizci ve askerdir. 16. yüzyılın ilk yarısında gerçekleştirdiği askerî seferlerle Akdeniz'de Osmanlı egemenliğini pekiştirdi. Ayrıca Osmanlı Devleti'nin deniz politikasına ve Tersane-i Amire'ye nizam verdi.

<span class="mw-page-title-main">Kitâb-ı Bahriye</span> Piri Reisin hazırladığı Akdeniz kıyılarına ait ayrıntılı bir harita-kılavuz

Kitâb-ı Bahriye, Osmanlı Kaptan-ı Deryası (amirali) Piri Reis'in hazırladığı Akdeniz kıyılarına ait ayrıntılı bir harita-kılavuzdur. Kitap, denizcilere Akdeniz kıyıları, adaları, geçitleri, boğazları, körfezleri, fırtına halinde nereye sığınılacağı, limanlara nasıl yaklaşılacağı hakkında bilgiler, ayrıca limanlar arasında gitmek için kesin rotalar verir.

Osmanlı donanması, Osmanlı Devleti'nin askerî deniz gücü. XIV. yüzyılda kuruldu. Osmanlı Devleti, 1323 yılında Karamürsel'i fethederek denize ulaştı, Kara Mürsel komutasında ilk donanma oluşturuldu ve Kocaeli'nde yapılan savaşlarda denizden destek sağlandı. 1327 yılında Karamürsel'de ilk Osmanlı tersanesi kuruldu ve böylece deniz gücünün kurumsallaşma çalışmaları başladı. Osmanlı donanmasında hiyerarşik sisteme geçildi, ilk Derya Beyi, Kara Mürsel Bey oldu. 1337 yılında Kocaeli ele geçirildi; böylece 1353 yılında gerçekleşecek olan Rumeli'ye geçişin önü açıldı. Bundan sonra donanmanın merkezi sırasıyla İzmit, Gelibolu ve son olarak da İstanbul oldu.

<span class="mw-page-title-main">Korsanlık</span> deniz taşıtlarına saldıran, yağmalayan haydut

Korsan, deniz taşıtlarına saldıran, yağmalayan haydut. Korsanlar bir milleti ya da orduyu temsil etmezler ve amaçları çoğunlukla ganimet ele geçirmektir.

Kurdoğlu Muslihiddin Reis, Osmanlı denizcidir. Kurdoğlu Hızır Reis'in babasıdır.

Kayıkçı Kul Mustafa, Türk halk edebiyatının Bektaşî koluna bağlı halk ozanı. Şairin doğum ve ölümüyle ilgili net bilgiler bulunmamakla beraber; 17. yüzyıl ozanı olduğu belirlenebilmiştir. Kimi kaynaklarca 1658'de öldüğü rivayet edilmektedir. Ancak bu iddianın tersi olarak 1659'dan sonra öldüğünü savunan araştırmalar da vardır. Edebiyatçı Ahmet Kabaklı ise Kayıkçı Kul Mustafa'nın ölümünün 1646'dan sonra gerçekleştiğini söylemektedir.

<span class="mw-page-title-main">Vestmann Adaları</span> İzlandada belediye

Vestmann Adaları, İzlanda'nın güney kıyıları yakınında, Atlas Okyanusu'nda bulunan takımadalardır. İçlerinden sadece en büyük olan Heimaey'de yerleşim vardır. 2023 yılı itibarıyla nüfusu 4,523'dür.

<span class="mw-page-title-main">Trablusgarp (eyalet)</span> Osmanlının Afrika Eyaleti

Trablusgarp Eyaleti veya Trablusgarp Beylerbeyliği, Osmanlı Devleti eyaletidir. Osmanlı Devleti'nde iki tane Trablus adını taşıyan idari bölge bulunmaktadır. Bunları birbirinden ayırmak için buradakine Trablus-ı Garb veya Mağrib Trablusu, Şam bölgesindekine Trablus-ı Şam veya Şam Trablusu denilmiştir. Trablusgarp 360 yıl, 1 ay, 20 gün Osmanlı egemenliğinde kalmıştır. Trablusgarp Eyaleti, sâlyâneli bir deniz eyaletidir. 17. yüzyılda ocaklık olmuştur.

<span class="mw-page-title-main">İzlanda Seferi</span>

İzlanda Seferi ya da Türk Baskınları Küçük Murat Reis komutasındaki Cezayir-Türk korsanları tarafından, 1627 yılında Atlas Okyanusu'ndaki İzlanda adasına yapılan denizaşırı harekâttır.

<span class="mw-page-title-main">Malta Kuşatması</span> Osmanlı İmparatorluğunun 1565te Maltayı Kuşatması

Malta Kuşatması ya da Malta Seferi, 1565 yılında Malta adasının Osmanlı İmparatorluğu kuvvetleri tarafından kuşatılması ve Hospitalier Şövalyeleri tarafından adanın savunulması sürecidir.

<span class="mw-page-title-main">Kılıç Ali Paşa</span> Kapudan Paşa

Kılıç Ali Paşa, Uluç Ali ya da Uluç Ali Reis olarak da bilinen, 1571 ile 1587 yılları arasında 16 yıl kaptan-ı derya olarak görev yapmış Osmanlı denizcisidir. İtalyan asıllı olup, Müslüman olmadan önceki adı "Giovanni Dionigi Galeni"dir. İtalyan kaynaklarında Occhiali adıyla geçer. Müslüman olduktan sonra hızla yükselmiş ve Osmanlı donanmasının önemli komutanlarından biri olmuştur. Özellikle, İnebahtı Savaşı sırasında gösterdiği başarı ile bilinir. Karısının adı Selime Hatun'du ve hiç çocukları olmamıştı.

<span class="mw-page-title-main">Bizans donanması</span>

Bizans donanması ya da Doğu Roma donanması, Doğu Roma ya da Bizans İmparatorluğu donanma kuvvetidir. Öncülü olan Roma İmparatorluk donanmasının doğrudan devamıdır fakat devletin savunulmasında ve ayakta kalmasında, öncülünden çok daha fazla hayati rol oynamıştır. Birleşik Roma İmparatorluğu'nda deniz filoları daha az tehditle karşılaşmış, lejyonlar prestij sağlayan daha ikincil bir güç olmalarına rağmen Doğu'da bazı tarihçilerin "denizci imparatorluk" olarak adlandıracakları kadar imparatorluğun varlığının çok hayati bir parçası olmuştur.

John Ward, aynı zamanda Jack Ward veya sonradan Yusuf Reis olarak bilinir. 17. yüzyılın başlarında bir İngiliz korsandı ve daha sonra 17. yüzyılın başlarında Tunus dışında faaliyet gösteren bir Berberi korsandı.

Korsanlık tarihi, korsanlığın tarih içerisinde gelişmesini, korsan olarak tanınmış bazı isimlerin biyografilerini ve zamanın şartları da gözönünde bulundurarak ele alan tarihin alt dallarından biridir.

Baltimore Talanı Küçük Murat Reis liderliğinde berberi korsanlar tarafından 20 Haziran 1631'de İrlanda'nın Baltimore kasabasında gerçekleştirilmiştir. 230 adamıyla kasabaya saldıran Murat Reis kasabayı talan etmiştir.

<span class="mw-page-title-main">İngiliz-Türk korsanlığı</span>

İngiliz-Türk korsanlığı veya İngiliz-Berberi korsanlığı, 17. yüzyılda Berberi korsanları ile İngiliz korsanları arasında Katolik denizciliğine karşı işbirliğini ifade eder.