İçeriğe atla

Küçük Kara Leke

Büyük Kara Leke (üstte), Scooter (ortadaki beyaz bulut) ve Küçük Kara Leke (altta).
Küçük Kara Leke'nin yüksek çözünürlüklü görüntüsü

Küçük Kara Leke, bazen görünümü nedeniyle Sihirbaz'ın Gözü olarak da adlandırılan, Neptün gezegenindeki dünya dışı bir girdaptı.[1][2] Voyager 2 1989'da gezegenin yanından geçtiğinde, gezegendeki ikinci en büyük güney siklonik fırtınasıydı. Hubble Uzay Teleskobu 1994 yılında Neptün'ü gözlemlediğinde, fırtına kaybolmuştu.[3]

Gözlem tarihi

Küçük Kara Leke, 1989 yılında Voyager 2 uzay aracı tarafından Büyük Kara Leke ve Scooter (iki dev fırtına arasında yer alan parlak ve hızlı hareket eden bir bulut) ile birlikte keşfedildi. Küçük Kara Leke, Neptün etrafında 16,1 saatlik bir dönüş periyoduyla doğuya doğru dönerken 54° güney enleminde bulundu.[4] Güneş Sistemi'nde ölçülen en yüksek rüzgar hızlarından bazılarına sahip olan Büyük Kara Leke'nin aksine, Küçük Karanlık Leke için rüzgar hızı verileri alınmadı.[5] Ayrıca, Büyük Karanlık Leke'nin aksine, lekenin kenarlarında herhangi bir beyaz "eşlikçi bulutlar" gözlemlenmedi. NASA 1994 yılında Hubble Uzay Teleskobu'nu Neptün'e doğru çevirdiğinde, her iki dev leke de artık mevcut değildi.[3]

Ayrıca bakınız

Kaynakça

  1. ^ "Historic Hurricanes". Solar System Exploration. NASA. 14 Haziran 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Ağustos 2012. 
  2. ^ "Small Dark Spot". NASA. 17 Temmuz 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Ağustos 2012. 
  3. ^ a b Nemiroff, R.; Bonnell, J., (Ed.) (21 Ağustos 2001). "Dark Spots on Neptune". Astronomy Picture of the Day. NASA. 
  4. ^ "PIA00046: Neptune Full Disk". Jet Propulsion Laboratory Photojournal. 29 Ocak 1996. 20 Aralık 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Nisan 2020. 
  5. ^ "Neptune's Small Dark Spot (D2)". www.jpl.nasa.gov. 11 Haziran 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Nisan 2020. 

İlave kaynaklar

Wikimedia Commons'ta Küçük Kara Leke ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır.
  • Xiaolong Deng; Raymond LeBeau, Jr. (15 Haziran 2012). "Comparative CFD Simulations of the Dark Spots of Uranus and Neptune". Aerospace Research Central. American Institute of Aeronautics and Astronautics. doi:10.2514/6.2007-4119. 23 Ocak 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Mart 2023. 
  • Ingersoll, Andrew P.; Barnet, Christopher D.; Beebe, Reta F.; Flasar, F. Michael; Hinson, David P.; Limaye, Sanjay S.; Sromovsky, Lawrence A.; Suomi, Verner E. "Dynamic Meteorology of Neptune". Neptune and Triton. Tucson: University of Arizona Press. ss. 613-682. ISBN 9780816515257. 
  • Andrew I. Hsu (25 Mart 2019). "Lifetimes and Occurrence Rates of Dark Vortices on Neptune from 25 Years of Hubble Space Telescope Images". The Astronomical Journal. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Güneş Sistemi</span> Güneş ve Güneş merkezli astronomik cisimler

Güneş Sistemi, Güneş'in kütleçekim kuvvetiyle yörüngede tutulan ve çeşitli gök cisimlerinden oluşmuş bir sistemdir. Güneş ve 8 gezegen ile onların doğruluğu onaylanmış 150 uydusu, 5 cüce gezegen ile onların bilinen toplam 8 uydusu ve milyarlarca küçük gök cisminden oluşur. Küçük cisimler kategorisine asteroitler, Kuiper Kuşağı cisimleri, kuyruklu yıldızlar, gök taşları ve gezegenler arası toz girer.

<span class="mw-page-title-main">Satürn</span> Güneş Sisteminin 6. gezegeni

Satürn veya Eski Türkçedeki adıyla Sekentir ya da Sekendiz, Güneş'e en yakın altıncı gezegen ve Jüpiter'den sonra Güneş Sistemi'ndeki en büyük ikinci gezegendir. Ortalama yarıçapı Dünya'nın yaklaşık dokuz buçuk katı olan bir gaz devidir. Dünya'nın ortalama yoğunluğunun yalnızca sekizde birine sahiptir, ancak Dünya'dan 95 kat daha büyüktür. Satürn, neredeyse Jüpiter büyüklüğünde olmasına rağmen, Jüpiter'in kütlesinin üçte birinden daha azına sahiptir. Satürn, Güneş'in etrafında 9,59 AU (1.434 milyon km) mesafede 29,45 yıllık bir yörünge periyoduyla dolanır.

<span class="mw-page-title-main">Neptün</span> Uranüsten sonra Güneşe en uzak ve uzaklık sıralamasına göre sekizinci gezegen

Neptün, Güneş Sistemi'nin sekizinci, Güneş'e en uzak ve katı yüzeyi bulunmayan gezegenidir. Gaz gezegenler sınıfında yer alan Neptün, Jüpiter ve Satürn'e kıyasla farklı yapısından ötürü buz devi olarak da sınıflandırılır. Güneş sisteminin Uranüs ile beraber en soğuk iki gezegeninden biridir. Katı yüzeye sahip olmamakla birlikte gezegenin dış katmanı genel olarak hidrojen ve helyumdan oluşur. İç katmanında ise gezegenin kütlesinin çoğu kayalık bir çekirdeğin üzerindeki sıcak ve yoğun maddelerden oluşur. Adını Roma deniz tanrısı Neptunus'ten alan gezegen, Güneş Sistemi'nde çapına göre en büyük dördüncü, kütlesine göre ise en büyük üçüncü gezegendir. Dünya'dan 17 kat fazla kütlesiyle, ikizi sayılabilecek Uranüs'ten biraz daha büyük ve daha yoğundur. Güneş'e olan uzaklığı ortalama 30 Astronomik birimdir.

<span class="mw-page-title-main">Jüpiter</span> Güneş Sisteminde yer alan en büyük gezegen

Jüpiter, Güneş Sistemi'nin en büyük gezegenidir. Güneş'ten uzaklığa göre beşinci sırada yer alır. Adını Roma mitolojisindeki tanrıların en büyüğü olan Jüpiter'den alır. Büyük ölçüde hidrojen ve helyumdan oluşmakta ve gaz devi sınıfına girmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Uranüs</span> güneş sisteminin 7. gezegeni

Uranüs, Güneş'e yakınlık bakımından yedinci gezegendir. Gazlı, camgöbeği renginde bir buz devidir. Gezegenin büyük bir kısmı, astronominin "buz" ya da uçucu maddeler olarak adlandırdığı maddenin süperkritik fazındaki su, amonyak ve metandan oluşur. Gezegenin atmosferi karmaşık katmanlı bir bulut yapısına sahiptir ve tüm Güneş Sistemi gezegenleri arasında 49 K ile en düşük minimum sıcaklığa sahiptir. Gezegenin 82,23°'lik belirgin bir eksenel eğimi ve 17 saat 14 dakikalık bir geriye dönüş periyodu vardır. Bu, Güneş etrafındaki 84 Dünya yıllık bir yörünge döneminde kutuplarının yaklaşık 42 yıl sürekli güneş ışığı aldığı ve ardından 42 yıl sürekli karanlık olduğu anlamına gelir.

<span class="mw-page-title-main">Güneş Sistemi'ndeki cisimlerin listesi</span> Vikimedya liste maddesi

Aşağıda Güneş Sistemi'ndeki cisimlerin Güneş'ten uzaklıklarına göre sıralanmış bir listesi bulunmaktadır. Çapı 500 km'den küçük cisimler listeye alınmamıştır.

<span class="mw-page-title-main">Triton (uydu)</span>

Triton, Neptün gezegeninin en büyük doğal uydusudur. 10 Ekim 1846'da İngiliz gök bilimci William Lassell tarafından keşfedilen ilk Neptün uydusuydu. Güneş Sistemi'nde, gezegeninin tersi yönünde bir yörüngeye sahip tek büyük uydudur. Ters yön yörüngesi ve Plüton'a benzer kompozisyonu nedeniyle Kuiper kuşağından yakalanan bir cüce gezegen olduğu düşünülmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Büyük Kırmızı Leke</span> Jüpiterin ekvatoral düzlemde hareket etme kabiliyetine sahip olan devasa fırtınasıdır.

Büyük Kırmızı Leke, Jüpiter'de yer alan antisiklonik bir fırtınadır. Gezegenin ekvatorunun 22° güneyinde bulunur ve en az 359 yıldır sürdüğü tahmin edilmektedir. Yeryüzü teleskoplarından görülebilecek kadar büyük olan fırtına, ilk olarak 1664 yılında Robert Hooke tarafından gözlemlenmiştir.

<i>Soluk Mavi Nokta</i> Voyager I tarafından çekilen dünyanın fotoğrafı

Soluk Mavi Nokta, yaklaşık 6 milyar kilometre gibi rekor bir uzaklıktan, 14 Şubat 1990 tarihinde Voyager I aracından kaydedilmiş fotoğraftır. Fotoğrafta, Dünya'nın görünen boyutu bir pikselden daha düşüktür ve gezegenimiz, uzayın yalnızlığında kameraya yansıyan güneş ışığı bantları arasında küçük bir nokta olarak görünür.

<span class="mw-page-title-main">Neptün'ün uyduları</span>

Neptün'ün bilinen 16 uydusu vardır. Bunların içinde açık farkla en büyüğü; William Lassell tarafından, Neptün'ün keşfinden sadece 17 gün sonra gözlenen, Neptün etrafında dönen toplam kütlenin %99.5'ini oluşturan, ve ayrıca küresel şekle sahip olabilecek kadar kütleye sahip tek gök cismi olan, Triton'dur. İstisnai olarak, Güneş Sistemi'ndeki diğer tüm uydulara göre ters yönde bir yörüngeye sahiptir. Bu özelliği onun olduğu yerde oluşmadığını, Neptün tarafından yakalandığını gösteriyor. Eski bir Kuiper kuşağı cüce gezegeni olabilir. Triton yörüngesinde eş zamanlı olarak döner, yani Neptün'e hep aynı yüzü dönüktür. Gelgit ivmelenmesi nedeniyle de gezegenine gitgide yaklaşmaktadır, 3.6 milyar yıl sonra Roche limitine ulaştığında da parçalanarak yok olacaktır. 1989'da yaklaşık −235 °C sıcaklığıyla Triton,. Güneş Sistemi'ndeki en soğuk gök cismiydi.

<span class="mw-page-title-main">Naiad (uydu)</span>

Naiad, Neptün'ün en içteki uydusu ve gezegenin merkezinden 48.224 km uzaklıktaki uydularla herhangi bir gaz devinin merkezine en yakın olanıdır. Adını Yunan mitolojisinin naiadlarından almıştır. Uydu, kütle çekimsel etkiyle Neptün'e kilitlidir ve yedi saat dört dakikanın biraz altında, Güneş Sistemindeki bir gezegensel uydunun en kısa yörünge zamanına sahiptir.

<span class="mw-page-title-main">Hippocamp (uydu)</span>

Hippocamp, ilk ismiyle S/2004 N1, Neptün'ün küçük bir uydusudur. 35 km çapındadır ve gezegenin etrafında bir turu yaklaşık bir Dünya gününde bitirir. 1 Temmuz 2013'te kanıtlanışı Neptün'ün bilinen uydu sayısını on dörde çıkarmıştır. Parlaklığı çok düşük olduğundan Voyager 2 1989'da Neptün ve uydularının yanından geçtiğinde görünmemiştir. 2004 ve 2009 yıllarından arşivlenmiş Hubble Uzay Teleskopu'nun Neptün fotoğrafları incelenerek keşfedilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Uranüs'ün halkaları</span>

Uranüs gezegeni Satürn, Jüpiter ve Neptün gibi diğer gaz devleri gibi halkalara sahiptir. Uranüs'ün halkaları 10 Mart 1977 tarihinde James L. Elliot, Edward W. Dunham ve Jessica Mink tarafından keşfedilmiştir. Ancak 200 yıl önce 1789'da William Herschel de halkaları gözlemlemiş olup bazı modern astronomlar tarafından şüpheyle karşılanmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Büyük Kara Leke</span>

Büyük Kara Leke, Neptün'de bulunan ve Jüpiter'in Büyük Kırmızı Lekesine benzeyen kara lekelerden birisidir. GDS-89, 1989'da Voyager 2 tarafından Neptün'de gözlemlenen ilk Büyük Kara Lekedir. Jüpiter'in lekesi gibi, Büyük Kara Lekeler de antisiklonik fırtınalardır. Jüpiter'in lekesinden farklı olarak Büyük Kara Lekelerde çoğunlukla bulut bulunmaz. Yaşamları Jüpiter'in lekesine karşın kısadır, birkaç yılda bir var olup yok olurlar.

<span class="mw-page-title-main">Neptün'ün halkaları</span> Neptünün beş ana halkadan oluşan sistemi

Neptün, beş ana halkadan oluşan bir sisteme sahiptir. Başta "yaylar" olarak adlandırılan halkalar, 22 Temmuz 1984'te Patrice Bouchet, Reinhold Häfner ve Jean Manfroid'dan oluşan ekip tarafından Şili'deki La Silla Gözlemevi'nde ve William Hubbard liderliğindeki bir program kapsamında F. Vilas ve L. R. Elicer tarafından Cerro Tololo Amerikan Gözlemevi'nde keşfedildi. Halkalar, 1989'da Voyager 2 uzay aracı tarafından fotoğraflandı. Halkaların en yoğun kısımları, Satürn'ün ana halkalarının yoğunluğu nispeten az kısımlarıyla karşılaştırılabilir; ancak Neptün'ün halka sisteminin çoğu görece zayıf, soluk ve tozlu olup Jüpiter'in halkalarına daha çok benzemektedir. Neptün'ün halkalarına, gezegenle ilgili önemli çalışmalara katkıda bulunan gök bilimcilerin adları verilmiştir: Galle, Le Verrier, Lassell, Arago ve Adams. Neptün, uydularından Galatea'nın yörüngesine denk gelen ve isim verilmemiş soluk bir halkaya daha sahiptir. Diğer üç uydusu olan Naiad, Thalassa ve Despina halkalar arasındaki yörüngelerde dönmektedirler.

<span class="mw-page-title-main">Buz devi</span> öncelikle hidrojen ve helyumdan daha ağır elementlerden oluşan dev gezegen

Buz devi, gaz devlerine benzer biçimde katı yüzey barındırmayan ve önemli ölçüde gazlardan oluşan ama içerdikleri elementlerden dolayı onlardan ayrılan bir gezegen kümesidir. Buz devleri, buzdan oluşmuş bir sert yüzey barındırmazlar. Buzlu maddeler yüksek sıcaklığa sahip bir çekirdeğin üzerinde yoğun biçimde bulunurlar. Güneş sisteminde iki adet buz devi bulunmaktadır, bunlar sırayla Uranüs ve Neptün'dür. Buz devleri Voyager 2 isimli insansız uzay aracı tarafından ziyaret edilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Reta Beebe</span> Amerikalı astronom ve yazar

Reta F. Beebe, Amerikalı astronom, yazar ve popüler bilimcidir. Jüpiter ve Satürn gezegenleri konusunda uzmandır ve Jüpiter: Dev Gezegen kitabının yazarıdır. New Mexico Eyalet Üniversitesi Astronomi Bölümü'nde fahri profesör ve 2010 yılında NASA Olağanüstü Kamu Hizmeti madalyası sahibidir.

İç uydu ya da iç doğal uydu, astronomide ana gezegenin büyük doğal uydularından daha iç kısımda, düşük eğimli ters yönlü bir yörünge izleyen doğal uydu anlamına gelir. Genellikle ana gezegenin oluşumuyla aynı zamanda kendi yerlerinde oluştukları düşünülür. Neptün'ün uyduları bu konuda bir istisnadır, çünkü büyük uydu Triton'un yakalanmasından sonra bozulan orijinal cisimlerin parçalarının yeniden bir araya gelmesinden oluşmuş olmaları muhtemeldir. İç uydular ana gezegene yakınlıkları, kısa yörünge periyotları, düşük kütleleri, küçük boyutları ve düzensiz şekilleri ile diğer olağan uydulardan ayrılırlar.

<span class="mw-page-title-main">Güneş Sistemi'nin ana hatları</span> genel bakış ve başlık listesi

Aşağıda yer alan ana hat, Güneş Sistemi'ne genel bir bakış ve güncel bir rehber olarak hazırlanmıştır:

<span class="mw-page-title-main">Antisiklonik fırtına</span>

Antisiklonik fırtına, rüzgârların alçak basınç bölgesinin üzerindeki akışın tersi yönde aktığı yüksek basınç merkezine sahip bir fırtınadır. Siklonik fırtınanın aksine, antisiklonik fırtınalar tipik olarak açık hava durumu ve istikrarlı atmosferik koşullarla ilişkilidir. Başka gezegenlerde veya Dünya'daki nadir durumlarda, antisiklonlar sert hava koşullarına neden olabilir. Bunun örnekleri arasında 2018'de Britanya Adaları'na kar fırtınası getirmiş olan Hartmut'un yanı sıra Jüpiter ve Neptün'deki kalıcı antisiklonik fırtınalar sayılabilir.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.