İçeriğe atla

Kûşyâr bin Lebbân

Abul-Hasan Kūshyār ibn Labbān ibn Bashahri Daylami (971–1029), Kûşyâr bin Lebbân (Farsça: کوشیار دیلمی), İran'ın Hazar Denizi'nin güneyindeki Deylem'den İranlı[1][2] matematikçi, coğrafyacı ve astronomdur.

Kariyeri

Başlıca çalışması muhtemelen on birinci yüzyılın başlarında yapılmıştı ve görünüşe göre trigonometrinin geliştirilmesinde önemli bir rol oynamıştır. Örneğin, Ebu'l-Vefâ el-Bûzcânî'nin araştırmalarına devam etti ve Battânî tarafından gözlemlenen gezegensel apojelerin geliştirilmiş değerleri içeren az-Zīj al-Jamī wal-Baligh ("kapsamlı ve olgun tablolar") adlı Zic eserinde buna çok yer ayırdı.[3] Tablolar yüzyılın sonundan önce Farsçaya çevrildi. Ayrıca astrolojik bir giriş ve aritmetik bir inceleme olan Kitab fi usul hisab al-hind (Arapça ve İbranice olarak günümüze kadar ulaşmıştır) yazdı.

Ahmed Nesevi'nin hocasıydı. Bağdat'ta öldüğü sanılıyor.[4]

Ayrıca bakınız

Kaynakça

  1. ^ Hockey, Thomas (2014). Biographical encyclopedia of astronomers. New York: Springer. s. 1074. ISBN 9781441999184. Kushyar ibn Labban was an eminent Iranian astronomer known for his work on astronomical handbooks (zijes) in addition to his work in mathematics and astrology. 
  2. ^ Selin, Helaine (2008). Encyclopaedia of the history of science, technology, and medicine in non-western cultures. Berlin New York: Springer. s. 241. ISBN 9781402049606. Another important early treatise that publicized decimal numbers was Iranian mathematician and astronomer Kūshyār ibn Labbān’s (fl. 1000) Kitāb fī usūl hisāb al-hind (Principles of Hindu Reckoning), a leading arithmetic textbook. 
  3. ^ E. S. Kennedy, A Survey of Islamic Astronomical Tables, (Transactions of the American Philosophical Society, New Series, 46, 2), Philadelphia, 1956, pp. 3, 34-5.
  4. ^ Fazlıoğlu, İhsan (2002). "Kûşyâr b. Lebbân". TDV İslâm Ansiklopedisi. 26. Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı. ss. 476-477. 21 Haziran 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Eylül 2021. 

Konuyla ilgili yayınlar

  • H. Suter: Mathematiker und Astronomen der Araber (83, 235, 1900; 168, 1902).
  • M Levey ve M Petruck (çev.), Kushyar ibn Labban, Hindu hesaplamasının İlkeleri (Madison, 1965).

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Ömer Hayyam</span> Fars şair, filozof, matematikçi ve astronom (1048–1131)

Gıyaseddin Ebu'l-Feth Ömer ibni İbrahim Nişaburi, yaygın olarak bilinen ismiyle Ömer Hayyam, Fars polimat, matematikçi, astronom, tarihçi, filozof ve şairdi. Selçuklu İmparatorluğu'nun ilk başkenti olan Nişabur'da doğdu. Bir bilgin olarak, Birinci Haçlı Seferi sırasında Selçuklu hanedanının yönetimiyle çağdaştı.

<span class="mw-page-title-main">Heinrich Louis d'Arrest</span>

Heinrich Louis d'Arrest, Alman astronom. İsmi bazen Heinrich Ludwig d'Arrest olarak bilinir.

Yakub bin Tarık 8. yüzyılda Bağdat'ta yaşamış İranlı (Pers) astronom ve matematikçi.

<span class="mw-page-title-main">William Lassell</span>

William Lassell, bir İngiliz tüccar ve gökbilimci. Yansıtmalı teleskop üzerindeki geliştirmeleri ve 4 uydu keşfiyle tanınır.

<span class="mw-page-title-main">Siczî</span> Fars Matematikçi

Siczi ya da Ebu Said Ahmed ibn Muhammed ibn Abdulcelil el-Siczî, İran'lı müslüman astronom ve matematik bilgini.

<span class="mw-page-title-main">Kûhî</span> 10. yüzyıl İranlı matematikçi, fizikçi ve astronom

Kuhi veya Ebu Sehl Kuhi, Abū Sahl Wayjan ibn Rustam al-Kūhī Pers matematikçi, fizikçi ve astronomdu. Kuhi, Hazar Denizi'nin güneyindeki Amul, Taberistan'da bir bölge olan Kuh'tan idi ve 10. yüzyılda Bağdat'ta parladı. Kendisine atfedilen birçok matematiksel ve astronomik yazı ile en büyük geometricilerden biri olarak kabul edilir.

Muhyîl‐Millet ved‐Dîn Yahyâ Ebû Abdullah ibn Muhammed ibn Ebî El‐Şükr el‐Mağribî el‐Endelüsî ya da kısaca Muhyiddin el-Mağribî, İslam'ın Altın Çağı'nda yaşamış Endülüslü bir astronom, astrolog ve matematikçidir. Meraga Rasathanesi'nde çalışan ve en meşhurları Nasîrüddin Tûsî olan bir grup astronomdan biriydi. Muhyiddin, astronomi alanında geniş çaplı ve sistematik bir gezegen gözlemi projesi yürüttü ki bunlar sayesinde yeni astronomik parametreler geliştirilmiştir.

İskenderiyeli Sosigenes, Romalı tarihçi Yaşlı Pliny'ye göre Jül Sezar'ın Jülyen takviminin tasarımı için danıştığı Ptolemaik Mısırlı bir Yunan astronomu ve matematikçi.

<span class="mw-page-title-main">Orta Çağ İslam matematiği</span> yaklaşık 622 ile 1600 yılları arasında İslam medeniyeti altında korunan ve geliştirilen matematiğin bütünü

İslam'ın Altın Çağı'nda matematik, özellikle 9. ve 10. yüzyıllarda, Yunan matematiği ve Hint matematiği üzerine inşa edilmiştir. Ondalık basamak-değer sisteminin ondalık kesirleri içerecek şekilde tam olarak geliştirilmesi, ilk sistematik cebir çalışması (Hârizmî tarafından yazılan Cebir ve Denklem Hesabı Üzerine Özet Kitap adlı eser ve geometri ve trigonometride önemli ilerlemeler kaydedilmiştir.

Abbas bin Saîd Cevherî, Al-ʿAbbās ibn Saʿid al-Jawharī Bağdat'taki Beyt'ül Hikmet'inde ve kısa bir süre Şam'da astronomik gözlemler yapan bir geometriciydi. Muhtemelen İran asıllıydı. En önemli eseri, yaklaşık 50 ek önerme içeren ve paralellik postülatını ispatlamaya çalışılan bir kanıtını da içeren Öklid'in Elemanları Üzerine Yorumu idi.

Zic Güneş, Ay, yıldızlar ve gezegenlerin konumlarının astronomik hesaplamaları için kullanılan parametreleri tablolaştıran İslami astronomi kitabıdır.

Cemaleddin Muhammed bin Tahir bin Muhammed el-Zeydi el-Buhari veya kısaca Cemaleddin Buhari, 13. yüzyılda yaşamış İranlı astronom. Aslen Buharalı olup 1250'lerde Kubilay Han'ın hizmetine girerek yeni başkenti Pekin'de geleneksel Çin bürosuna paralel olarak bir İslami Astronomi Bürosu kurdu. Kubilay Han böylece bürokratik yapıyı korudu, ancak Çin gözlemlerinin ve tahminlerinin saygın Müslüman alimler tarafından kontrol edilmesine izin verdi.

Grigorios Hioniadis, Bizans Rumu astronomdur. İran'a gitti ve dönüşünde Bizans'a tanıttığı matematik ve astronomi bilimi öğrendi ve Trabzon İmparatorluğu'nda bir astronomi akademisi kurdu. Hioniadis, Tebriz'de Ortodoks piskoposu olarak da görev yapmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Haraki</span> İranlı astronom ve matematikçi

Ebu Muhammed 'Abd al-Jabbar al-Kharaqī, ayrıca Haraki (1084-1158), 12. yüzyılda Merv yakınlarındaki Harak'ta doğmuş bir İranlı astronom ve matematikçidir. İran sarayında Sultan Sencer'in hizmetindeydi. Haraki, Almagest'te Batlamyus'un astronomik teorisine meydan okudu ve gezegenlerin tüplerin içinde hareket ettiği devasa maddi küreler hayal ederek alternatif bir küreler teorisi kurdu.

Abu-Abdullah Muhammed ibn İsa Māhānī Mahan'da doğan ve Abbasi Halifeliği Bağdat'ta aktif olan İranlı matematikçi ve astronomdur. Bilinen matematiksel çalışmaları arasında Öklid'in Elementleri, Arşimet'in Küre ve Silindir Üzerine ve İskenderiyeli Menelaus'un Sphaerica üzerine yorumları ve iki bağımsız inceleme yer alır. Arşimet'in ortaya koyduğu, bir küreyi belirli bir oranda iki cilde bölme sorununu çözmeye çalıştı, bu daha sonra 10. yüzyıl matematikçisi Ebu Ca'fer el-Hazin tarafından çözüldü. Astronomi üzerine hayatta kalan tek çalışması azimutların hesaplanması üzerineydi. Ayrıca astronomik gözlemler yaptığı biliniyordu ve arka arkaya üç ay tutulmasının başlangıç zamanlarına ilişkin tahminlerinin yarım saat içinde doğru olduğunu iddia etti.

Ebu Ca'fer Muhammed ibn Hüseyin Hazin (900-971), el-Hazin olarak da anılır, İranlı Horasanlı Müslüman astronom ve matematikçi. Hem astronomi hem de sayılar teorisi üzerinde çalıştı.

<span class="mw-page-title-main">Margaret Lindsay Huggins</span> İrlandalı astronom

Margaret Lindsay, Lady Huggins, veya doğum adıyla Margaret Lindsay Murray, İrlandalı-İngiliz bilimsel araştırmacı ve astronomdu. Kocası William Huggins ile birlikte spektroskopi alanında öncüydü ve Atlas of Representative Stellar Spectra'yı (1899) birlikte yazdılar.

Ali ibn Ahmed el-Nesevî İran'ın Horasan kentinde yaşamış Fars bir matematikçidir. MS 1029-30'da ölen Büveyhî sultanı Mecdüddevle ve onun halefi döneminde gelişmiştir. Aritmetik üzerine Farsça ve ardından Arapça olarak "Hindu Hesaplama Üzerine Tatmin Edici " başlıklı bir kitap yazdı. Ayrıca Arşimet'in Lemmalar Kitabı ve Menelaos'un teoremi üzerine de yazmış, Sabit ibn Kurra tarafından Arapçaya çevrilen ve son olarak Nasirüddin Tusi tarafından gözden geçirilen Lemmalar Kitabında düzeltmeler yapmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Annie S. D. Maunder</span>

Annie Scott Dill Maunder İrlandalı-İngiliz bir astronomdu. Güneş'in 11 yıllık döngüsünde güneş lekelerinin kutuplardan ekvatora hareket ettiğine dair ilk kanıtı kaydetti. Zamanının önde gelen astronomlarından biriydi ancak cinsiyeti nedeniyle katkıları sıklıkla göz ardı edildi. 1916 yılında cinsiyeti nedeniyle üyeliği reddedildikten 21 yıl sonra, Kraliyet Astronomi Derneği'ne üye seçildi.

Ahmed b. Abdillâh el-Mervezî Habeş el-Hâsib Horasan'daki Merv'den Pers bir astronom, coğrafyacı ve matematikçi olup tanjant trigonometrik oranlarını ve kotanjantı ilk tanımlayan kişidir.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.