İçeriğe atla

Kötürüm Bayezid

Kötürüm Bayezid
6. Candaroğulları Beyi
Görev süresi
1361-1385
Yerine geldiğiEmir Adil Bey
Yerine gelenII. Süleyman Paşa
Kişisel bilgiler
Doğum 14. yüzyıl
Ölüm 1386
Sinop

Kötürüm Bayezid veya Celaleddin Bayezid, 1361-1385 yılları arasında hüküm sürmüş Candaroğulları Beyidir.

Beyliğin durumu

Kötürüm Bayezid'in tahta çıkış yılı kesin olarak bilinmemek ile beraber, kendisine ithafen 1361 yılında tercüme edilmiş bir mesneviden yola çıkılarak 1361'de veya daha erken tahta geçmiş olduğu tahmin edilmektedir.[1]

Beylik, bu dönemde Osmanlı ile dostane ilişkiler içindeydi. Ancak bu ilişkiler, oğlu Süleyman'ın isyanı ve I. Murad'ın Anadolu politikası sebebiyle sarsılmaya başlamıştır.

Hükümdarlığı

Kötürüm Bayezid, tahta geçişinin ilk yıllarında Ceneviz ve Venediklilere deniz ve karadan ani baskınlar yaparak fazlaca zayiat vermelerini sağlamış; öyle ki Venedikliler, bu baskınlara karşı Bizans ve Ceneviz ile ittifak olmak için çaba sarf etmişlerdir.[2]

Bu dönemde Osmanlı ve Candaroğulları ilişkileri dostça sürmesine rağmen Osmanlı'nın hem Avrupa'da yaptığı fetihlerden, hem de Germiyanoğlu ve Hamidoğlu beyliklerinin topraklarını ele geçirmesinden endişelenmeye başlayan[3] Kötürüm Bayezid; Osmanlı ile ilişkilerini iyi sürdürmeye devam etmiş, ayrıca aynı zamanda damadı olan sınır komşusu Amasya Emiri Ahmed'in yardımını almaya da çabalamıştır.[4]

Beyliğin ikiye bölünmesi

1381 yılına gelindiğinde Kadı Burhaneddin'in babasını öldürmesi üzerine intikam almak üzerine harekete geçen Emir Ahmed, Kötürüm Bayezid'den yardım isteğinde bulunmuş,[4] Bayezid ise oğlu İsfendiyar'ı Amasya'ya göndermişti. Savaşın sonucu Kadı Burhaneddin'in galibiyeti ile sonuçlanmış, İsfendiyar bir süre babasının yanına dönmeyip Amasya'da kalmıştı.[5]

Kötürüm Bayezid, bu olaylar sırasında oğlu İskender'i veliaht ilan etmişti. Bu durum üzerine diğer oğlu Süleyman, İskender'i öldürmüş; Kötürüm Bayezid'in intikam almak sebebiyle kendi kızını ve oğlunun çocuklarını öldürtmesi üzerine tahtta hak iddia eden Süleyman, Osmanlı'ya sığınmıştır.[4][5]

Oğlunun Osmanlı'ya sığındığı esnada kendine yardım arayan Kötürüm Bayezid, çareyi Kadı Burhaneddin'de buldu. Kadı Burhaneddin'e kendisine karşı tavırlarından dolayı özür dileyen ve yardım talep eden bir mektup yollayan Kötürüm Bayezid, sözlerini doğrulamak adına Emir Ahmed'in topraklarına dahil olan Merzifon'u askerlerine yağmalattığını da mektupta belirtiyordu.[6]

Diğer tarafta ise I. Murad, Süleyman'ı Osmanlı ordusu ile Kastamonu'ya yollamıştı. Burada yapılan savaşta yenilen Kötürüm Bayezid, Sinop'a çekildi. Kastamonu, Süleyman'ın eline geçti. Ayrıca durumu haber alan İsfendiyar da Sinop'a doğru yola koyulmuştu.[5]

Kastamonu'ya gelen I. Murad, bölgeyi ilhak etmeyi denese de kendisine karşı çıkan halka karşı koyamayacağını anlayıp ele geçirdiği kaleleri Kötürüm Bayezid'e bıraktığını ilan edip Kastamonu'dan ayrılmış, bölge ise fırsattan istifade geri dönen Süleyman'ı bertaraf eden Kötürüm Bayezid'in eline geçmiştir.[6][7]

Son yılları

Babası tarafından Kastamonu'dan atılan Süleyman, 1384 yılında tekrar I. Murad'a sığınarak desteğini sağladı ve bölgeyi tekrar ele geçirdi. Kötürüm Bayezid, bu olaylar esnasında hastalandığından dolayı direnmeden Sinop'a çekilmiş, 1386 yılına gelindiğinde ise oğlu İsfendiyar'ın yanında ölmüştür.[8] Kabri Sinop'taki İsfendiyarlar Türbesinde bulunmaktadır.[9]

Dönemindeki ilmi, iktisadi ve mimari faaliyetler

İlmi Faaliyetler

Yusufî, 1361 yılında Ebu Minhef'in "Destan-ı Maktel-i Hüseyin" adlı manzum mesnevisini Kötürüm Bayezid'e ithaf ederek çevirmiştir.[1]

İktisadi Faaliyetler

Kötürüm Bayezid döneminde üzerinde "Emir Celâlüddin" ve "Celâlüddin Bayezid" yazan gümüş sikkeler bastırılmıştır.[7]

Mimari Faaliyetler

Kötürüm Bayezid, 1374 yılında Araç'ta kendi adıyla anılan bir camii yaptırmış,[10] 1376 yılında ise Sinop'ta bulunan Alâeddin Cami'sini tamir ettirmiştir.[11]

Kötürüm Bayezid'in kardeşi Mahmut Bey, 1366 yılında Mahmut Bey Cami'sini yaptırmıştır.[12]

Kaynakça

Özel

  1. ^ a b Yücel, Yaşar (1980). a.g.e (1988 bas.), syf. 69.
  2. ^ Yücel, Yaşar (1980). a.g.e (1988 bas.), syf. 70.
  3. ^ Yücel, Yaşar (1980). a.g.e (1988 bas.), syf. 71.
  4. ^ a b c Uzunçarşılı, İsmail Hakkı (1937). a.g.e, (2019 bas.), syf. 126.
  5. ^ a b c Yücel, Yaşar (1980). a.g.e (1988 bas.), syf. 72.
  6. ^ a b Yücel, Yaşar (1980). a.g.e (1988 bas.), syf. 73.
  7. ^ a b Uzunçarşılı, İsmail Hakkı (1937). a.g.e, (2019 bas.), syf. 127.
  8. ^ Yücel, Yaşar (1980). a.g.e (1988 bas.), syf. 74.
  9. ^ Yakupoğlu, Cevdet. (2018). a.g.m, syf. 68.
  10. ^ Yaman, Talat Mümtaz (1935). a.g.e, syf. 120.
  11. ^ Gedik, Ahmet (2007). a.g.m, syf. 213.
  12. ^ Yaman, Talat Mümtaz (1935). a.g.e, syf. 117.

Genel

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Kastamonu</span> Kastamonu ilinin merkezi olan şehir

Kastamonu, Türkiye Cumhuriyeti'nin Karadeniz Bölgesi'nde yer alan Kastamonu ilinin merkezi olan şehirdir.

<span class="mw-page-title-main">Candaroğulları Beyliği</span> 1291–1461 yıllarında Karadeniz bölgesinde hüküm sürmüş Beylik

Candaroğulları Beyliği, Anadolu Selçuklu Devleti'nin yıkılışından sonra Kastamonu ve çevresinde kurulan bir Türkmen beyliğidir.

<span class="mw-page-title-main">Çobanoğulları Beyliği</span> 13. ve 14. yüzyıl arasında Kastamonu çevresinde hüküm sürmüş beylik

Çobanoğulları Beyliği, 1211(?)-1309 yılları arasında Kastamonu ve çevresinde hüküm sürmüş Anadolu Beylikleri'nden biridir.

Hüsamettin Çoban, Türkiye Selçuklu Devleti'nin önde gelen beylerinden olup Çobanoğulları Beyliğinin kurucusudur. 13. yüzyılda yaşamıştır. Melîk'ül-ümera unvanıyla anılmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Kubadoğulları Emirliği</span> İkinci dönem Anadolu Türk beyliği

Kubadoğulları Emirliği, Anadolu Selçuklu Devleti'nin yıkılışını takiben Samsun, Ladik ve Kavak çevresinde kurulan bir Türkmen emirliği. Canik beylikleri içerisinde değerlendirilen Kubadoğulları, Osmanlı Devleti ile Samsun'un hakimiyeti konusunda sıkça karşı karşıya gelmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Kemâleddin İsmâil Bey</span>

Candaroğlu İsmâil Bey,, 1443-1461 yılları arasında hüküm sürmüş Candaroğulları Beyi. Vakıf kayıtlarından anlaşıldığı kadarıyla Kemaleddin unvanını kullanmıştır.

Şemseddin Yaman Candar, Anadolu'da tahmini 1291-92 yıllarında kurulmuş olan Candaroğulları Beyliğinin kurucu beyi.

İsfendiyar Bey, 1392-1440 yılları arasında hüküm sürmüş Candaroğulları Beyidir. Osmanlı ile olan münasebetlerden dolayı kendi isminden ithafen Candaroğulları Beyliği'ne İsfendiyaroğulları olarak da hitap edilmektedir.

Şücaeddin I. Süleyman Bey ya da yaygın kullanılan ismiyle I. Süleyman Paşa, tahmini olarak 1309-1340 yılları arasında hüküm sürmüş Candaroğulları Beyi. Oğlu İbrahim'in tertip ettiği bir zaviyenin vakfiyesine göre Padişah unvanını kullandığı bilinmektedir.

<span class="mw-page-title-main">I. İbrahim Bey</span>

Gıyaseddin İbrahim Bey ya da İbrahim Şah, tahminen 1340 yılında tahta geçmiş Candaroğulları Beyi. 1344 tarihli bir vakfiyeye göre "Sahibü'l-ilm ve'l-kalem ve's-seyf" unvanını kullanmıştır. Ölüm yılı hakkında bilgi yoktur.

Emir Adil Bey, tahminen 1345-1361 yılları arasında hüküm sürmüş Candaroğulları Beyi.

II. Süleyman Paşa ya da II. Süleyman Bey, 1385-1392 yılları arasında hüküm sürmüş Candaroğulları Beyi.

<span class="mw-page-title-main">Taraklı Borlu Muharebesi</span>

Taraklı Borlu Muharebesi, 1423 yılında II. Murad komutasındaki Osmanlı ordusunun Safranbolu'yu kuşatan İsfendiyar Bey komutasındaki Candar ordusunu yendiği askeri çarpışma.

II. İbrahim Bey, 1440-1443 yılları arasında hüküm sürmüş Candaroğulları Beyidir. Vakfiye kayıtlarından "Taceddin" unvanını kullandığı görülmektedir. Ayrıca babası İsfendiyar Beyin emriyle kendisine ithaf edilmiş "Cevahiru'l-Esdâf" adlı tefsir mukaddimesinde "Sahibü's-seyf ve'l-kalem" olarak anılır.

Celaleddin Kızıl Ahmed Bey, 1461 yılında birkaç ay hüküm sürmüş son Candaroğulları Beyi. Beylik, kendisine ithafen zaman zaman kaynaklarda Kızılahmedlüler şeklinde de anılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Alp Yürek</span> Çobanoğulları hükümdarı

Alp Yürek, Çobanoğulları Hükümdarı.

Muzaffereddin Yavlak Arslan, 1280-1292 yılları arası hüküm sürmüş Çobanoğulları Beyi. Saltukname'de Melik Muzaffereddin olarak da anılmaktadır.

Candaroğlu Yakup Bey ya da Yakup Paşa, olasılıkla Candaroğulları Beyi.

Çobanoğlu Mahmud Bey, 1292-1309 yılları arası hüküm sürmüş son Çobanoğulları Beyi.

I. Damad Alâeddin Ali Bey Karamanoğulları Beyliği hükümdarıdır. Diğer çoğu Karamanoğulları beyleri gibi Ali Bey de yükselen Osmanlı İmparatorluğu'nun rakibiydi ve iki beylik birbirlerine karşı sürekli savaşlar yaptılar.