Kötürüm Bayezid
| Kötürüm Bayezid | |
|---|---|
| 6. Candaroğulları Beyi | |
| Görev süresi 1361-1385 | |
| Yerine geldiği | Emir Adil Bey |
| Yerine gelen | II. Süleyman Paşa |
| Kişisel bilgiler | |
| Doğum | 14. yüzyıl |
| Ölüm | 1386 Sinop |
Kötürüm Bayezid veya Celaleddin Bayezid, 1361-1385 yılları arasında hüküm sürmüş Candaroğulları Beyidir.
Beyliğin durumu
Kötürüm Bayezid'in tahta çıkış yılı kesin olarak bilinmemek ile beraber, kendisine ithafen 1361 yılında tercüme edilmiş bir mesneviden yola çıkılarak 1361'de veya daha erken tahta geçmiş olduğu tahmin edilmektedir.[1]
Beylik, bu dönemde Osmanlı ile dostane ilişkiler içindeydi. Ancak bu ilişkiler, oğlu Süleyman'ın isyanı ve I. Murad'ın Anadolu politikası sebebiyle sarsılmaya başlamıştır.
Hükümdarlığı
Kötürüm Bayezid, tahta geçişinin ilk yıllarında Ceneviz ve Venediklilere deniz ve karadan ani baskınlar yaparak fazlaca zayiat vermelerini sağlamış; öyle ki Venedikliler, bu baskınlara karşı Bizans ve Ceneviz ile ittifak olmak için çaba sarf etmişlerdir.[2]
Bu dönemde Osmanlı ve Candaroğulları ilişkileri dostça sürmesine rağmen Osmanlı'nın hem Avrupa'da yaptığı fetihlerden, hem de Germiyanoğlu ve Hamidoğlu beyliklerinin topraklarını ele geçirmesinden endişelenmeye başlayan[3] Kötürüm Bayezid; Osmanlı ile ilişkilerini iyi sürdürmeye devam etmiş, ayrıca aynı zamanda damadı olan sınır komşusu Amasya Emiri Ahmed'in yardımını almaya da çabalamıştır.[4]
Beyliğin ikiye bölünmesi
1381 yılına gelindiğinde Kadı Burhaneddin'in babasını öldürmesi üzerine intikam almak üzerine harekete geçen Emir Ahmed, Kötürüm Bayezid'den yardım isteğinde bulunmuş,[4] Bayezid ise oğlu İsfendiyar'ı Amasya'ya göndermişti. Savaşın sonucu Kadı Burhaneddin'in galibiyeti ile sonuçlanmış, İsfendiyar bir süre babasının yanına dönmeyip Amasya'da kalmıştı.[5]
Kötürüm Bayezid, bu olaylar sırasında oğlu İskender'i veliaht ilan etmişti. Bu durum üzerine diğer oğlu Süleyman, İskender'i öldürmüş; Kötürüm Bayezid'in intikam almak sebebiyle kendi kızını ve oğlunun çocuklarını öldürtmesi üzerine tahtta hak iddia eden Süleyman, Osmanlı'ya sığınmıştır.[4][5]
Oğlunun Osmanlı'ya sığındığı esnada kendine yardım arayan Kötürüm Bayezid, çareyi Kadı Burhaneddin'de buldu. Kadı Burhaneddin'e kendisine karşı tavırlarından dolayı özür dileyen ve yardım talep eden bir mektup yollayan Kötürüm Bayezid, sözlerini doğrulamak adına Emir Ahmed'in topraklarına dahil olan Merzifon'u askerlerine yağmalattığını da mektupta belirtiyordu.[6]
Diğer tarafta ise I. Murad, Süleyman'ı Osmanlı ordusu ile Kastamonu'ya yollamıştı. Burada yapılan savaşta yenilen Kötürüm Bayezid, Sinop'a çekildi. Kastamonu, Süleyman'ın eline geçti. Ayrıca durumu haber alan İsfendiyar da Sinop'a doğru yola koyulmuştu.[5]
Kastamonu'ya gelen I. Murad, bölgeyi ilhak etmeyi denese de kendisine karşı çıkan halka karşı koyamayacağını anlayıp ele geçirdiği kaleleri Kötürüm Bayezid'e bıraktığını ilan edip Kastamonu'dan ayrılmış, bölge ise fırsattan istifade geri dönen Süleyman'ı bertaraf eden Kötürüm Bayezid'in eline geçmiştir.[6][7]
Son yılları
Babası tarafından Kastamonu'dan atılan Süleyman, 1384 yılında tekrar I. Murad'a sığınarak desteğini sağladı ve bölgeyi tekrar ele geçirdi. Kötürüm Bayezid, bu olaylar esnasında hastalandığından dolayı direnmeden Sinop'a çekilmiş, 1386 yılına gelindiğinde ise oğlu İsfendiyar'ın yanında ölmüştür.[8] Kabri Sinop'taki İsfendiyarlar Türbesinde bulunmaktadır.[9]
Dönemindeki ilmi, iktisadi ve mimari faaliyetler
İlmi Faaliyetler
Yusufî, 1361 yılında Ebu Minhef'in "Destan-ı Maktel-i Hüseyin" adlı manzum mesnevisini Kötürüm Bayezid'e ithaf ederek çevirmiştir.[1]
İktisadi Faaliyetler
Kötürüm Bayezid döneminde üzerinde "Emir Celâlüddin" ve "Celâlüddin Bayezid" yazan gümüş sikkeler bastırılmıştır.[7]
Mimari Faaliyetler
Kötürüm Bayezid, 1374 yılında Araç'ta kendi adıyla anılan bir camii yaptırmış,[10] 1376 yılında ise Sinop'ta bulunan Alâeddin Cami'sini tamir ettirmiştir.[11]
Kötürüm Bayezid'in kardeşi Mahmut Bey, 1366 yılında Mahmut Bey Cami'sini yaptırmıştır.[12]
Kaynakça
Özel
- ^ a b Yücel, Yaşar (1980). a.g.e (1988 bas.), syf. 69.
- ^ Yücel, Yaşar (1980). a.g.e (1988 bas.), syf. 70.
- ^ Yücel, Yaşar (1980). a.g.e (1988 bas.), syf. 71.
- ^ a b c Uzunçarşılı, İsmail Hakkı (1937). a.g.e, (2019 bas.), syf. 126.
- ^ a b c Yücel, Yaşar (1980). a.g.e (1988 bas.), syf. 72.
- ^ a b Yücel, Yaşar (1980). a.g.e (1988 bas.), syf. 73.
- ^ a b Uzunçarşılı, İsmail Hakkı (1937). a.g.e, (2019 bas.), syf. 127.
- ^ Yücel, Yaşar (1980). a.g.e (1988 bas.), syf. 74.
- ^ Yakupoğlu, Cevdet. (2018). a.g.m, syf. 68.
- ^ Yaman, Talat Mümtaz (1935). a.g.e, syf. 120.
- ^ Gedik, Ahmet (2007). a.g.m, syf. 213.
- ^ Yaman, Talat Mümtaz (1935). a.g.e, syf. 117.
Genel
- Yücel, Yaşar (1980). Anadolu Beylikleri Hakkında Araştırmalar I: Çoban-Oğulları Beyliği, Çandar-Oğulları Beyliği, Melikü’l-Ebsar’a göre Anadolu beylikleri (1988 bas.). Türk Tarih Kurumu Yayınları. ISBN 9789751600806. 5 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Mayıs 2020.
- Uzunçarşılı, İsmail Hakkı (1937). Anadolu Beylikleri ve Akkoyunlu, Karakoyunlu Devletleri (2019 bas.). Türk Tarih Kurumu Yayınları. ISBN 9789751624574.
- Yaman, Talat Mümtaz (1935). Kastamonu Tarihi: : XV'inci asrın sonlarına kadar. Ahmet İhsan Matbaası. 5 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Mayıs 2020.
- Yakupoğlu, Cevdet (2018). Çobanoğulları ve Candaroğulları Zamanında Kastamonu. Anadolu'nun Fethinden Milli Mücadele'ye Kastamonu Sempozyumu. Kastamonu Valiliği. ss. 62-72. ISBN 9789751740977. Erişim tarihi: 30 Mayıs 2020.
- Gedik, Ahmet (2007). "Candaroğlu Celâleddin Bayezid Dönemine Ait İki Kitabeye İlişkin Tashihi Gereken Bazı Hususlar". İSTEM Dergisi, 9. Necmettin Erbakan Üniversitesi. ss. 209-218. 20 Mart 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Mayıs 2020.
