İçeriğe atla

Körleme Satranç

Körleme satranç oynayan Philidor

Körleme satranç (gözleri bağlı olarak da bilinir), oyuncuların taşların konumlarını görmedikleri ve taşlara dokunmadıkları bir satranç oyunu türüdür. Bu durum, oyuncuları taşların konumlarını zihinlerinde konumlandırmaya zorlar. Hamleler, bilinen bir satranç notasyonu aracılığıyla iletilir.

Körleme satranç yüzyıllar boyunca imkansız olarak görüldü, ancak günümüzde birden fazla körleme oyunu eş zamanlı olarak takip edebilen satranç oyuncularının olduğu daha fazla biliniyor.[1] Eşzamanlı körleme oyunda, bir aracı genellikle oyuncular arasındaki hamleleri aktarır.

Erken tarihi

Körleme satranç, satranç tarihinde ilk kez oldukça erken oynandı. Belki de ilk oyun Sa'id bin Cübeyr (665-714) tarafından Orta Doğu'da oynandı.–[] Avrupa'da, gözleri bağlı satranç oynamak, bir satranç ustasını daha zayıf bir rakiple karşılaştığında sakat bırakmanın veya sadece birinin üstün yeteneklerini sergileme aracı olarak popüler hale geldi.

Morphy körleme satranç oynuyor

HJR Murray, A History of Chess (Satranç Tarihi) adlı kitabında, başka bir bilinmeyen satranç türü kaydetmiştir: iki Orta Asyalı atlı, atlarını sürerken bir tahta veya taş kullanmadan birbirlerine satranç hamlelerini söyleyerek yan yana satranç oynuyor.[2]

Avrupa'da bilinen ilk körleme satranç yarışması 1266'da Floransa'da gerçekleşti.[1] 1783'te başarılı Fransız oyuncu André Danican Philidor, aynı anda üç körleme satranç oyununu büyük bir başarıyla oynayabildiğini gösterdi.

Paul Morphy, 1858'de Paris'in en güçlü sekiz oyuncusuna karşı altı galibiyet ve iki beraberliğin çarpıcı sonucu ile bir körleme satranç sergisi düzenledi. Körleme satrancın diğer ilk ustaları, Louis Paulsen, Joseph Henry Blackburne (16'ya kadar eş zamanlı körleme satranç oyunu oynadı) ve 1867'de Dundee'de altı eşzamanlı körleme satranç oyunu oynayan, üç kazanan ve üç beraberlik yapan ilk dünya şampiyonu Wilhelm Steinitz'di . Bu ustalar tarafından iyi bir gelir kaynağı olarak görülüyordu.

Zaman geçtikçe körleme satranç sergileri için kayıtlar arttı. 1900'de Harry Nelson Pillsbury, Philadelphia'da aynı anda 20 maç oynad. Aynı anda 15 satranç ve 15 dama oyunu oynamanın alışılmadık başarısını denedikten kısa bir süre sonra (körleme dama rekoru aynı anda 28 oyundur). Çekoslovak oyuncu Richard Réti ve Rusya Dünya Şampiyonu Alexander Alekhine, rekoru önemli ölçüde ileriye götüren sıradaydı .

20. yüzyıl tarihi

1924'te New York Alamac Hotel'de Alekhine, çok güçlü rakiplere (aralarında Isaac Kashdan ve Hermann Steiner) karşı 16 galibiyet, 5 mağlubiyet ve 5 beraberlik skoru ile 26 eşzamanlı körleme oyun oynadı. Bu muhtemelen şimdiye kadar düzenlenen körleme satranç sergilerinin en güçlüsüydü. Ertesi yıl, Şubat ayında Paris'te her biri dört oyuncudan oluşan 28 takımla karşılaştı ve 22 galibiyet, 3 mağlubiyet ve 3 beraberlik gibi etkileyici sonuçlar elde etti. Aynı yıl, São Paulo'da aynı anda 29 oyuncuyla oynayarak bu rekoru iyileştiren Réti, etkinlikten sonra evrak çantasını geride bıraktıktan sonra hafızasındaki zayıflığı yorumladı.

Alekhine 16 Temmuz 1934'te Chicago'da 32 körleme oyun oynayarak[3] 19 galibiyet, 4 mağlubiyet ve 9 beraberlikle yeni dünya rekorunu kırdı. Bu etkinliğin hakemi Edward Lasker'dı.

20. yüzyılın geri kalanı için geçerli olan genel kabul görmüş dünya rekoru, 20 Eylül 1937'de, gözleri bağlıyken aynı anda 34 satranç oyunu oynayan George Koltanowski tarafından Edinburgh'ta verildi . 13 saat içinde 24 oyun kazandı ve 10 kaybetti. Rekor, Guinness Rekorlar Kitabına dahil edildi.[1] Daha sonra hem Miguel Najdorf hem de János Flesch bu rekoru kırdıklarını iddia ettiler, ancak çabaları Koltanowski'ninki gibi düzgün bir şekilde izlenmedi. Najdorf'un Arjantin, Rosario'daki ilk rekoru 40 rakip (+36 = 1-3)[4] karşıydı ve daha sonra Arjantin'de kaldığı için ailesine hala hayatta olduğunu bildirmek için yeterli tanıtım elde etmek amacıyla organize edildi. Almanya'nın Polonya'yı İstilası'nın gerçekleştiği 1939 Satranç Olimpiyatı'na katılmak için memleketi Polonya'dan seyahat etti. Bu rekoru 1947'de São Paulo'da 39 galibiyet, dört beraberlik ve iki mağlubiyetle 45 rakibe çıkardı.[5] Guinness Rekorlar Kitabı, Najdorf'un rekorunu kabul etmiyor çünkü maç cetvellerine erişimi olduğu ve her tahtada birden fazla rakip olduğu iddia ediliyor. Koltanowski, bu şartlar altında 100 maç yönetebileceğini iddia etti.[6] Bununla birlikte, Najdorf'un sicili diğer kaynaklar tarafından meşru kabul edilmektedir.[7] Macar Janos Flesch, 1960 yılında Budapeşte'de bu rekoru iyileştirdiğini iddia etti ve 52 rakipte 31 galibiyet, 3 beraberlik ve 18 mağlubiyetle oynadı. Bununla birlikte, bu rekor girişimi, Flesch'in devam eden oyunların skorlarını sözlü olarak anlatmasına izin verilmesi gerçeğiyle bir şekilde karartıldı. Aynı zamanda, yaklaşık beş saat gibi oldukça kısa bir süre içinde gerçekleşti ve birçok kısa oyunu içeriyordu.

Bir diğer kayda değer körleme rekoru, 1960 yılında Koltanowski tarafından San Francisco'da, hareket başına 10 saniye hızla art arda 56 körleme satranç oyunu oynadığında belirlendi. Sergi, 50 galibiyet ve 6 mağlubiyetle 9 saat sürdü.[8] Uzmanlık alanı, 192 kareye kadar tahtalarda gözleri bağlı bir Şövalye Turu düzenlemekti.

21. yüzyılda 24 saatlik körleme satranç rekorları

Kasım 2010'da Almanya'nın Sontheim kentinde Alman Marc Lang tarafından 23 saatlik bir süre içinde 19 galibiyet, 13 beraberlik ve 3 mağlubiyetle 35 rakiple yeni bir Avrupa rekoru kırıldı.[9]

Lang, bir yıl sonra Kasım 2011'de Sontheim'de 46 rakiple aynı anda ve gözleri bağlı olarak 25 galibiyet, 19 beraberlik ve sadece 2 mağlubiyetle dünya rekorunu yükseltti.[9][10]

3 Aralık 2016'da Timur Gareyev, gözlerinin önünde maskeyle 48 rakiple oynadı ve egzersiz bisikletinin üzerinde oturarak 35 galibiyet, 7 beraberlik ve 6 mağlubiyetle sonuçlandı.[11]

Sağlık endişeleri

Körleme satranç birçok kaynak tarafından oyuncunun oyun gücünü artırmanın bir yöntemi olarak ılımlı bir şekilde tavsiye edilirken, 1930'da SSCB'de eşzamanlı körleme sergileri sağlık tehlikesi olarak görüldüğü için resmi olarak yasaklandı.[1][12] Mikhail Botvinnik de buna karşı uyardı. Körleme oyuncular, daha hızlı zaman kontrolleri kullanılsa bile, normal oyundan daha yorucu olduğunu bildirdi.

Psikoloji

Olağanüstü görsel-uzamsal yetenekler ve hafıza gerektirdiği göz önüne alındığında, bu satranç biçimi, 1893'te Alfred Binet'in araştırmasıyla başlayarak, 1965'te satranç büyükustası ve psikanalist Reuben Fine'ın çalışmalarına devam ederek, psikolojide önemli araştırmalara yol açtı. ve son yirmi yılda körleme satranç psikolojisi üzerine deneyleri anlatan birkaç bilimsel makale ile doruğa ulaştı.[13] Genel olarak, bu araştırma, körleme satranç için çok önemli olanın hem satranç oyuncularının edindikleri bilgiler hem de zihin gözünde görsel-uzaysal işlemleri gerçekleştirme yetenekleri olduğunu göstermektedir.

Günümüzde

Bugün, yıl boyunca düzenlenen Körleme Satranç Turnuvaları, daha önce en yüksek profilli etkinlik 2011 yılına kadar Monte Carlo'da düzenlenen Melody Amber Turnuvasıydı. Günümüzün modern oyuncularından Vladimir Kramnik, Viswanathan Anand, Alexei Shirov ve Alexander Morozevich, 1996 ile 2007 yılları arasında Amber Turnuvalarının alternatif galipleri olarak, körleme satrançta özellikle güçlü olduklarını kanıtladılar. Levon Aronian o zamandan beri 3 kez Amber kazandı ve 2012 SportAccord Dünya Akıl Oyunları'nda körleme satranç etkinliğini kazandı.

2009 yılında Eliot Hearst ve John Knott'un Blindfold Chess, History, Psychology, Techniques, Champions, World Records and Important Games adlı kitabı yayınlandı. ABD Satranç Federasyonu, Amerika Satranç Gazetecileri ve ABD Satranç Vakfı sponsorluğunda Fred Cramer 2009'un En İyi Satranç Kitabı Ödülü'nü kazandı.

Ayrıca bakınız

Kaynakça

  1. ^ a b c d "The Elite Meet in Monte Carlo". ChessBase. 15 Mart 2003. 7 Nisan 2003 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Nisan 2008. 
  2. ^ A History of Chess
  3. ^ The World of Chess, by Anthony Saidy and Norman Lessing, 1974, p. 22. This source gives the date as only "1933" and no indication of the number of games won/drawn/lost.
  4. ^ Perlas Ajedrecísticas - Christian Sánchez
  5. ^ "Chess Notes 4811. Blindfold Record". 11 Şubat 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Şubat 2021. 
  6. ^ Tony Miles:It's Only Me. Batsford. 2003. ISBN 0-7134-8809-3. 
  7. ^ Blindfold Chess: history, psychology, techniques, champions, world records and important games. McFarland & Company. 2009. 
  8. ^ Oxford Companion To Chess. Oxford University Press. 1996. ISBN 0-19-280049-3. 
  9. ^ a b "Arşivlenmiş kopya". 26 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Mayıs 2022. 
  10. ^ "Susan Polgar website". 21 Şubat 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Şubat 2021. 
  11. ^ "Arşivlenmiş kopya". 9 Şubat 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Şubat 2021. 
  12. ^ Wall (10 Eylül 2010). "Sight Unseen - The History of Blindfold Chess" (PDF) (İngilizce). White Knight Chess Magazine. ss. 8-10. 29 Mart 2012 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. 
  13. ^ Campitelli (January 2005). "The mind's eye in blindfold chess" (PDF). European Journal of Cognitive Psychology. 17 (1): 23-45. doi:10.1080/09541440340000349. 13 Ağustos 2017 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Şubat 2019. 

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Satranç</span> İki oyuncu ile oynanan, turnuvaları düzenlenen ve birçok farklı türü olan zeka oyunu

Satranç, iki oyuncu arasında satranç tahtası ve taşları ile oynanan bir masa oyunudur. Dünya çapında turnuvaları düzenlenir ve bir spor dalı olarak kabul edilir.

<span class="mw-page-title-main">Satranç açılışları</span> satranç oyununun ilk hamleleriyle yapılan dizilim

Satranç açılışları ya da satranç açılımları, bir satranç oyununun ilk adımını oluşturan ve oyun ortasındaki pozisyonu belirlemede önemli olan "açılış hamleleri"dir. Tüm açılış dizilimleri beyazın hamlesiyle başlar ve siyahın bu hamleye yanıt vermesiyle biter. Çok sayıda açılış hamlesi ve bir o kadar da varyantları vardır. Bu açılışlar durgun pozisyon oyunlarından vahşi taktik oyunlarına kadar uzanır. Satranç oyunlarında, oyun 3'e ayrılır. "Açılış" oyunun ilk kısmıdır, piyonlarla merkez kuşatılır ve taş geliştirme yapılır, ardından genelde taş değişiminin yapıldığı "oyun ortası" ve son taşların kaldığı maçın kaderinin hemen hemen belirlendiği "oyun sonu" kısmı gelir.

<span class="mw-page-title-main">Magnus Carlsen</span> Norveçli satranç büyükustası

Sven Magnus Øen Carlsen, beş kez Dünya Satranç Şampiyonu olmuş ve halen dört kez Dünya Hızlı Satranç Şampiyonu ve altı kez Dünya Blitz Satranç Şampiyonu olan Norveçli satranç büyükustası. Carlsen, 1 Temmuz 2011'den bu yana FIDE dünya satranç sıralamasında 1 numarada yer almakta ve dünyanın en yüksek puanlı oyuncusu olarak geçirdiği süre bakımından Garri Kasparov'un ardından ikincidir. En yüksek derecesi olan 2882, tarihteki en yüksek derecedir. Ayrıca klasik satrançta elit seviyede en uzun yenilmezlik serisi rekorunu elinde tutmaktadır. Carlsen, popüler kültürde Satrancın Mozart'ı olarak adlandırılır.

<span class="mw-page-title-main">Aleksandr Alehin</span> Rus-Fransız satranççı (1892 – 1946)

Aleksandr Aleksandroviç Alekhine, , Rus satranççı ve 1927-1935 ve 1937-1946 yılları arası Dünya satranç şampiyonu. Çok saldırgan oyun tarzıyla ünlüdür.

<span class="mw-page-title-main">Mihail Botvinnik</span>

Mihail Botvinnik Altıncı dünya satranç şampiyonu.

<span class="mw-page-title-main">Paul Morphy</span> Amerikalı satranççı (1837 – 1884)

Paul Charles Morphy, Amerikalı satranç ustasıdır. Kendi döneminin en iyi satranç ustası ve gayri-resmi dünya şampiyonu sayılır. Bir satranç dâhisi olarak "Satrancın Gururu ve Kederi" olarak anıldı. Ancak satrancı erken yaşta bıraktı. Eleştirmenler, Morphy'nin döneminin ötesinde bir satranç oyuncusu olduğunda hemfikirlerdir ancak modern satranç oyuncularıyla kıyaslandığında kendisinin ne kadar iyi bir sıralamaya sahip olduğuyla ilgili tartışmalar vardır.

<span class="mw-page-title-main">José Raúl Capablanca</span> Kübalı dünya satranç şampiyonu.

José Raúl Capablanca y Graupera Kübalı dünya satranç şampiyonu. 1921 ile 1927 yılları arasında dünya satranç şampiyonu ünvanını taşımıştır. 1921 yılında Emanuel Lasker'i Havana'da yenerek ünvanı kazanmış, 1927'de Alexander Alekhine'e yenilerek bu ünvanı devretmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Wilhelm Steinitz</span> Avusturyalı-Amerikalı satranççı (1836 – 1900)

Wilhelm Steinitz ilk resmi dünya satranç şampiyonu.

Vezir, satranç oyunundaki saldırı alanı en geniş taştır. Satranç oyununda her oyuncu oyuna şahın yanında konumlandırılmış bir vezirle başlar. Maddi değeri 9 piyon birimidir.

<span class="mw-page-title-main">Satranç türevi</span>

Bir satranç türevi, satranç oyunundan türetilmiş, bu oyunla ilgili ya da bu oyuna benzer bir oyundur.

<span class="mw-page-title-main">Altıgen satranç</span>

Altıgen satranç, altıgen bir tahtanın üzerinde oynanan satranç türevlerinin ortak adıdır. En fazla bilineni 1936 yılında Władysław Gliński tarafından oluşturulmuş Gliński'nin altıgen satrancıdır.

Shannon sayısı, 10120, olası satranç oyunlarının toplam sayısına dair tahminin alt sınırı olarak kabul edilir. Bu sayı, bilgi teorisyeni Claude Shannon tarafından 1950 tarihli "Bir Bilgisayarı Satranç Oynamaya Programlamak" adlı tezine dayanak olarak hesaplanmıştır. (Bu tez, satrancın programlanması alanına öncülük etmiştir.) Shannon şöyle yazmıştır:

Satrançta mükemmel bir oyun oynamak ya da bu işi yapabilecek bir bilgisayar yaratmak olasıdır. Bu, her durum için olası tüm hamleleri göz önüne alma ve rakibin bu hamlelere nasıl karşılık vereceğini hesaplama yoluyla yapılır. Bu yöntem oyun sonuna dek sürdürülür. Oyun sonlu bir hamle sayısında bitecektir (50 hamle kuralı göz önüne alınırsa). Bu varyasyonların her biri kazanç, kayıp ya da beraberlikle sonuçlanır. Oyunu sondan başlayarak inceleyen biri; zafer, beraberlik ya da yenilgi durumunda olduğunu görebilir. Ne var ki, günümüzün yüksek hızlı elektronik hesap makineleri bile böyle bir hesaplamayı yapamaz. Sade bir satranç oyununda beyazın tek bir hamlesine karşılık siyahın yaklaşık (20*20=400) hamlesi vardır. Ortalama bir satranç oyununun taraflardan birinin 40. hamlede çekilmesiyle sonuçlandığı göz önüne alınırsa bu hesaplama akılcı görünebilir ancak bu durumda bile oyunun başlangıcından itibaren hesaplanacak varyasyon sayısı 10120'dir. Bir varyasyonu (değişimi) hesaplaması 1 mikrosaniye süren bir makine ilk hamlesini yapabilmek için 1090 yıla gerek duyacaktır!

Elli hamle kuralı bir satranç oyununda art arda gelen 50 hamle boyunca herhangi bir taşın alınmadığı ya da bir piyonun oynanmadığı durumlarda oyunun beraberlikle sonuçlanabilmesini sağlar. Böyle bir kuralın uygulanma amacı kazanma olanağı bulunmayan bir oyuncunun oyunu boş yere uzatmasını ya da bir oyuncunun rakibinin yorgunluğundan yararlanıp avantajlı duruma geçmesini engellemektir. Tüm temel şah matlar elli hamleden kısa bir sürede tamamlanabilmektedir.

İki atlı oyun sonu satrançta iki at ve şaha karşı bir ya da iki piyonla şahın oluşturduğu bir oyun sonu konumudur. Bu oyun sonu iki fil ve şah ya da fil, at ve şahlı oyun sonlarında görülebilen şah mata izin vermez. Bu konumda gerçekleştirilebilecek mat pozisyonları mevcuttur ancak bunlar basit savunma teknikleriyle etkisiz duruma getirilebilir.

Büyükusta, çok güçlü satranç oyuncularına FIDE tarafından verilen bir ünvandır. "Dünya Şampiyonu" ünvanı bir yana bırakılırsa büyükusta, bir satranç oyuncusunun erişebileceği en yüksek onurdur.

Eşitlik bozma sistemleri bir satranç turnuvasında son turun ardından puanı eşit olan oyuncuların nihai sıralamasının belirlenmesi amacıyla kullanılan sistemlere verilen genel addır. Bir eşitlik bozma sisteminin oyuncular arasındaki eşitliği sona erdirememesi durumunda başka bir eşitlik bozma sistemi kullanılır ve bu yöntem, oyuncular arasındaki eşitlik bozuluncaya dek sürer. Kullanılan yöntemlerin çoğu o ana dek oynanmış oyunlara ait çözümlemeler içerirken kimi eşitlik bozma yöntemleri oyuncuların bir kez daha karşı karşıya gelmelerini gerektirebilir. Oyuncuların turnuva boyunca oynadığı oyunlardaki başarımı o oyuncunun nihai sıralamasını doğrudan etkiler.

<span class="mw-page-title-main">Satrançta ilk hamle avantajı</span>

Satrançta ilk hamle avantajı, satrançta ilk hamleyi yapan taraf olan Beyazın doğal avantajıdır. Satranç oyuncuları ve teorisyenleri genellikle, Beyazın oyuna bazı avantajlarla başladığı konusunda hemfikirdir. 1851'den bu yana tutulan istatistikler bu görüşü desteklemektedir. Buna göre Beyaz, oyunu devamlı olarak Siyaha oranla az bir farkla da olsa daha sık kazanmaktadır. Beyazın kazanma oranı insanlar ile bilgisayarlar arasında yapılan turnuvalarda da yaklaşık olarak aynıdır. Öte yandan, Beyazın avantajı, hızlı oyunlar ile zayıf oyuncular arasındaki oyunlarda daha azdır.

<span class="mw-page-title-main">Simultane oyun</span>

Simultane (eşzamanlı) oyun veya simultane (eşzamanlı) sergi, bir oyuncunun birden fazla olan diğer oyuncularla aynı anda birden fazla oyun oynadığı bir masa oyunu gösteri maçıdır.. Böyle bir sergiye genellikle basitçe " simul " denir.

<span class="mw-page-title-main">Johannes Zukertort</span> Alman satranç ustası (1842-1888)

Johannes Hermann Zukertort, Leh-Alman-İngiliz satranç oyuncusu. 19. yüzyılda dünyanın önde gelen satranç oyuncularından birisiydi. 1886 yılında ilk kez düzenlenen Dünya Satranç Şampiyonası'nda Wilhelm Steinitz karşısında yenildi. Körleme satrançta oldukça yetenekli olan Zukertort, aynı anda 16 körleme maç oynayarak Paul Morphy'nin rekorunu kırmıştı.

<span class="mw-page-title-main">2024 FIDE Kadın Adaylar Turnuvası</span>

2024 FIDE Kadın Adaylar Turnuvası, FIDE tarafından 2025 Kadınlar Dünya Satranç Şampiyonası'nda 2023 şampiyonu Ju Wenjun'un rakibini belirlemek için düzenlenmiş sekiz oyunculu bir satranç turnuvasıdır. 2024 Adaylar Turnuvası ile birlikte 3 Nisan - 22 Nisan 2024 tarihleri arasında Toronto, Kanada'da gerçekleşti.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.