Köprücük, Ardahan
| Köprücük | |
|---|---|
 | |
 Ardahan'ın konumu | |
  Köprücük Köprücük'ün Ardahan'daki konumu | |
| Ülke |  Türkiye |
| İl | Ardahan |
| İlçe | Merkez |
| Coğrafi bölge | Doğu Anadolu Bölgesi |
| Rakım | 2044 m |
| Nüfus (2022) | |
| • Toplam | 186 |
| Zaman dilimi | UTC+03.00 (TSİ) |
| İl alan kodu | 0478 |
| İl plaka kodu | 75 |
| Posta kodu | 75110 |
Köprücük, Ardahan ilinin Merkez ilçesine bağlı bir köydür.
Tarihçe
Köprücük köyünün eski adı Heviskari'dir. Gürcüce bir yer adı olan Heviskari (ხევისკარი), "dere kapısı" veya "vadi kapısı" anlamına gelir.[3] Heviskari 1595 tarihli Osmanlıca mufassal defterinde "Heviskar" (خوسكار) ve 1928 tarihli Osmanlıca köy listesinde Heviskar (خویسكار) şeklinde yazılmıştır.[4][5] Ardahan ilinin Göle ilçesine bağlı Durançam köyünün eski adı Himiskari ile Heviskari zaman zaman birbirine karıştırılmıştır. Bununla birlikte, Heviskari'nin 1886 tarihli Rus nüfus tespitinde Himiskar (Хиыискяръ) biçiminde de yazılmış olması, Himiskari'nin Heviskari'den değişime uğramış olabileceğini göstermektedir.[6]
Heviskari köyü, Orta Çağ'da Gürcistan'ı oluşturan tarihsel bölgelerden biri olan Artaani'de yer alır. Nitekim bu bölgeyi Osmanlılar 16. yüzyılın ortalarında Gürcülerden ele geçirmiştir. Öte yandan köydeki megalit yapı kalıntısı, 16. yüzyılda Osmanlıların eline geçmesinden önce de bölgenin bir yerleşim alanı olduğunu göstermektedir.[7]
Artaani (Ardahan) bölgesi, 93 Harbi'nin ardından 1878 yılında imzalanan Berlin Antlaşması'yla Osmanlı Devleti tarafından Rusya'ya bırakıldı. Rus idaresince Vargenis (Варгинис) olarak kaydedilmiş olan köy, Ardahan sancağının Göle kazasına bağlıydı. Rus döneminde köyde Kürtler yaşıyordu ve köyün 1886 yılındaki nüfusu 87 kişiden oluşuyordu.[8] Heviskari'nin nüfusu 1896 yılında 120 kişiye, 1906 yılında 160 kişiye çıkmıştır.[9] Yirmi yılda nüfusun yaklaşık iki katına çıkması, bu süre içinde köye yeni insanların yerleştirildiğini göstermektedir. Nitekim 1907 yılında Gürcü tarihçi ve arkeolog Ekvtime Takaişvili, 1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı sırasında Göle bölgesinde göç nedeniyle boşalmış köylere yeni nüfus yerleştirildiğini yazmıştır.[10]
Birinci Dünya Savaşı yıllarında Ardahan bölgesini gezen Gürcü araştırmacı Konstantine Martvileli Hasköy'ün 3 kilometre uzağında, derenin yukarısındaki yamaçta Heviskari (ხევისკარი) köyünün bulunduğunu ve bu yerleşimin nüfusunun Kürtlerden oluştuğunu yazmıştır.[11]
Heviskari köyü, Birinci Dünya Savaşı'nın sonunda Rusların bölgeden çekilmesinin ardından bir süre fiilen Ermenistan'ın sınırları içinde kaldı. 16 Mart 1921'de imzalanan Moskova Antlaşması uyarınca Heviskari Türkiye'ye bırakıldı.[12]
Heviskari köyü, 1928 tarihli Osmanlıca köy listesinde "Heviskar" (خویسكار) adıyla Kars vilayetinin Göle kazasının Hoçovan nahiyesine bağlıydı.[13] 1940 genel nüfus sayımında "Hıvıskâr" olarak yazılmış olan Heviskari, aynı nahiyenin köylerinden biriydi ve nüfusu 209 kişiden oluşuyordu. Ancak bu tarihte Hoçovan nahiyesi ile Heviskari köyü Ardahan kazasına bağlanmıştı.[14] Heviskari veya "Hiviskâr" Türkçe olmadığı için köyünün adı 1959 yılında 7267 sayılı kanunla Köprücük olarak değiştirilmiştir.[15] 1965 genel nüfus sayımında Köprücük köyünün nüfusu 383 kişiden oluşuyor ve bu nüfus içinde 188 kişi okuma yazma biliyordu.[16]
Coğrafya
Köprücük köyü, Ardahan il merkezine 28 km uzaklıktadır.[17]
Nüfus
| Yıllara göre köy nüfus verileri | |
|---|---|
| 2022 | 186[2] |
| 2021 | 207[2] |
| 2020 | 217[2] |
| 2019 | 223[2] |
| 2018 | 232[2] |
| 2017 | 226[2] |
| 2016 | 226[2] |
| 2015 | 231[2] |
| 2014 | 251[2] |
| 2013 | 265[2] |
| 2012 | 283[2] |
| 2011 | 283[2] |
| 2010 | 284[2] |
| 2009 | 290[2] |
| 2008 | 306[2] |
| 2007 | 302[2] |
| 2000 | 375[17] |
| 1990 | 443[17] |
| 1985 | 516[17] |
Kaynakça
- ^ "Koprucuk, Turkey Page" (İngilizce). Fallingrain.com. 14 Eylül 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Nisan 2020.
- ^ a b c d e f g h i j k l m n o p q "Ardahan Merkez Köprücük Köy Nüfusu". Nufusune.com. 20 Ekim 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Nisan 2020.
- ^ Taner Artvinli, Artvin Yer Adları Sözlüğü, İstanbul, 2013, s. 140, ISBN 978-605-5708-85-6.
- ^ "Defter-i Mufassal-i Vilayet-i Gürcistan (Osmanlıca ve Gürcüce), (Yayımlayan) Sergi Cikia, Tiflis, 1947-1958, 3 cilt, III. cilt, 596". 15 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Eylül 2023.
- ^ Son Teşkilat-i Mülkiyede Köylerimizin Adları (Osmanlıca), İstanbul, 1928, s. 772.
- ^ "Свод статистических данных о населении Закавказскаго края, извлеченных из посемейных списков 1886 г. (Transkafkasya Bölgesinin Nüfusuna Dair 1886 Yılı Aile Listelerinden Edinilmiş istatistik Verilerin Özeti), Tiflis, 1893". 11 Aralık 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Eylül 2022.
- ^ 2014 Yılı Tao-Klarceti Tarihi Eserleri Araştırma Gezisi Sonuçları (Gürcüce), Tiflis, 2015, s. 136 11 Nisan 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-9941-0-7362-5
- ^ ""Göle Kazası (1886 Yılı)" (Rusça)". 18 Ocak 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ Candan Badem, Çarlık Yönetiminde Kars, Ardahan, Artvin, İstanbul, 2018, s. 112, ISBN 9786052100271.
- ^ "Ekvtime Takaişvili, 1907 Yılı Kola-Oltisi ve Çangli'de Arkeolojik Araştırmalar Gezisi (Gürcüce), Paris, 1938, s. 10". 29 Ekim 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Kasım 2021.
- ^ "Konstantine Martvileli, "Ardahan Bölgesinde", Sakartvelo gazetesi, 8 (21) Ekim 1917, sayı 221". 19 Mart 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Mart 2022.
- ^ "Mustafa Kemal Atatürk, Nutuk, İstanbul, 1969, 3 Cilt, 2. cilt s. 489". 8 Ekim 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Nisan 2022.
- ^ Son Teşkilat-i Mülkiyede Köylerimizin Adları (Osmanlıca), İstanbul, 1928, s. 771.
- ^ 1940 Genel Nüfus Sayımı, Ankara, 1946, s. 352.
- ^ "Köylerimiz, (Yayımlayan) İçişleri Bakanlığı, Ankara, 1968, s. 677". 23 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Nisan 2021.
- ^ 1965 Genel Nüfus Sayımı, Ankara, 1968, s. 355.
- ^ a b c d "Köprücük Köyü". YerelNet.org.tr. 5 Haziran 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Nisan 2020.
